МЧС России 73 страница

РАСЦВЕСТИ 1. цуьк авун, цуьк ахъаюн. 2. пер. лап абад хьун; лап хкаж хьун, лап вилик фин, цуьк ахъаюн.

РАСЦВЕТ 1. см. расцвести. 2. пер: цуькведа авай вахт, лап абад вахт, лап хкаж хьанвай вахт; в расцвете сил къуватдин лап хкаж хьанвай (цуькведа авай) вахтунда.

РАСЦВЕТАТЬ несов., см. расцвести.

РАСЦВЕТИТЬ разг. яру-цIару авун, жуьреба-жуьре рангаринди авун; жуьреба-жуьр рангарив безетмишун.

РАСЦВЕТКА 1. см. расцветить. 2. рангарин пешер, цуьквер, рангар (мес. парчадин).

РАСЦЕЛОВАТЬ гзаф пIагьар гун, гзаф теменар гун.

РАСЦЕЛОВАТЬСЯ сада-садаз пIагьар (теменар) гун.

РАСЦЕНИВАТЬ несов., см. расценить.

РАСЦЕНИТЬ 1. къимет (къиметар) авун, къимет (къиметар) эцигун. 2. пер. яз гьисабун, килигун, къимет эцигун; как расценить такой поступок ихьтин кар гьикI гьисабун лазим я, и кардиз гьикI килигна кIанда.

РАСЦЕНКА 1. къимет (къиметар) эцигун; произвести расценку къимет эцигун. 2. къимет.

РАСЦЕНОЧНЫЙ къиметар эцигдай.

РАСЦЕПИТЬ галудун, къакъудун.

РАСЦЕПИТЬСЯ сад-садахъай галатун (галкIурнавай затIар).

РАСЦЕПЛЯТЬ несов., см. расценить.

РАСЧЕРТИТЬ цIарар чIугун.

РАСЧЕСАТЬ 1. эвягъун (кьил, сар). 2. чухвана ивидал авун.

РАСЧЕСАТЬСЯ разг. 1. жуван кьил (чIарар) эвягъун. 2. са къатда чухун, акъваз тийиз чухун.

РАСЧЁСКА 1. см. расчесать. 2. регъ (кьил звядай).

РАСЧЕСТЬ разг. см. рассчитать.

РАСЧЁСЫВАТЬ несов., см. расчесать.

РАСЧЕТ 1. гьисаб, гьисабун; ошибка в расчёте гьисабдин къене гъалатI; из расчёта сто рублей на человека гьар са касдин кьилиз виш манат гьисабна. 2. гьисаб, гьахъ-гьисаб; мы с тобой в расчёте чи кьведан гьисабарни дуьз хьана (яни садавай муькуьдаз хкведай затI амач). 3. уст. расчёт (рашутI, кIвалахдилай алудун ва я экъечIун). 4. гьисаб; принять в расчёт гьисабдиз къачун. 5. менфят; нет расчета ехать туда аниз финикай менфят авач. 6. пер. къаст; фикир. 7. воен. расчёт (пулемётдин ва я тупунин патав къуллугъзавай аскеррин группа). ♦ за наличный расчёт нагъд пулунихъ, къимет гана.

РАСЧЁТЛИВЫЙ кьенят ийидай; кьенятлу.

РАСЧЕТНЫЙ расчётдин, расчётрин (расчётар ийидай; гьисабар ийидай); расчётная книжка расчётдин книжка; расчётный отдел расчётрин отдел.

РАСЧИСТИТЬ михьун, михьи авун.

РАСЧИСТИТЬСЯ михьи хьун.

РАСЧИСТКА мн. нет михьун, михьи авун.

РАСЧИХАТЬСЯ галаз-галаз илизун, галаз-галаз тирш ягъун (тирш авун), галаз-галаз илизиз (тирш ягъиз) башламишун.

РАСЧИЩАТЬ несов., см. расчистить.

РАСЧИЩАТЬСЯ несов., см. 1) расчиститься; 2) расчистить.

РАСЧЛЕНИТЬ паяриз ччара авун, пайи-паяр паюн; ччара авун (паяриз, хилериз).

РАСЧЛЕНЯТЬ несов., см. расчленить.

РАСЧУВСТВОВАТЬСЯ разг. рикIиз эсер авун; кьагьур (кьагьар) къведай хьиз хьун.

РАСШАЛИТЬСЯ гзаф шулугъ авун; гзаф къал алаз къугъунар авун, гзаф женжелвал авун (аялри).

РАСШАРКАТЬСЯ 1. кIвач кIвачихъ галукьарна шарпна еке гьуьрметдалди икрам авун. 2. пер. кьилин агъузвалун, ялтахвал авун.

РАСШАРКИВАТЬСЯ несов., см. расшаркаться.

РАСШАТАТЬ 1. юзурна (юзуриз-юзуриз, юзурдай кьван) гъуьргъуь авун, бушрун; къекъерай акъудун. 2. пер. зайифрун, бушрун, чIурун.

РАСШАТАТЬСЯ 1. гъуьргъуь хьун, буш хьун. 2. пер. буш хьун, чIур хьун.

РАСШАТЫВАТЬ несов., см. расшатать.

РАСШАТЫВАТЬСЯ несов., см. 1) расшататься; 2) расшатать.

РАСШВЫРЯТЬ разг. гадрун, гьарнихъ гадрун (мес. затIар).

РАСШЕВЕЛИТЬ юзурун; юзун кутун.

РАСШЕВЕЛИТЬСЯ юзун; юзун акатун; юзаз башламишун.

РАСШИБАТЬ несов., см. расшибить.

РАСШИБИТЬ разг. тIарвал гун, хер авун (галукьна, алукьна).

РАСШИВАТЬ несов., см. расшить.

РАСШИРЕННЫЙ 1. гьяркьуь авунвай. 2. гегьеншарнавай; гегьенш.

РАСШИРИТЬ 1. гьяркьуь авун, фирягь авун. 2. гегьеншрун (мес. алишвериш, тежриба).

РАСШИРИТЬСЯ 1. гьяркьуь хьун, фирягь хьун. 2. гегьенш хьун; гзаф хьун.

РАСШИРЯТЬ несов., см. расширить.

РАСШИРЯТЬСЯ несов., см. 1) расшириться; 2) расширить.

РАСШИТЬ 1. атIана акъадрун (мес. цванвай ктаб); ахъаюн, акъадрун (мес. цванвай тай). 2. бахияр атIун, нехишар атIун, гъаларалди нехишар ягъун (авун).

РАСШИФРОВАТЬ 1. шифр ачухун, шифрдалди кхьенвай затI кIелун. 2. пер. метлеб ачухун, мана ачухун; кьатIун.

РАСШИФРОВКА мн. нет. см. расшифровать.

РАСШИФРОВЫВАТЬ несов., см. расшифровать.

РАСШНУРОВАТЬ къайтанар (мес. ботинкадин шнурар) ахъаюн.

РАСШНУРОВЫВАТЬ несов., см. расшнуровать.

РАСШУМЕТЬСЯ разг. къал ттун; къал акъудун,

РАСЩЕДРИТЬСЯ разг. садлагьана жумартвал авун, захавал авун, садлагьана жумарт хьун, заха хьун.

РАСЩЕЛИНА 1. гуьтIуь ара, гуьтIуь кIам (дагъларин). 2. гьяркьуь дерин хъиткьер (ттаран), фер.

РАСЩЕПИТЬ 1. гудун; чха-чха авун, патар-патар авун; молния расщепила дерево цIайлапанди ттар гудна. 2. паяриз ччара авун (химиядин рекьелди са затIунин составдик квай паяр).

РАСЩЕПИТЬСЯ 1. гватун; чха-чха хьун; дерево расщепилось от удара молнии цIайлапанди ягъуникди ттар гватна. 2. паяриз ччара хьун (химиядин рекьелди са затIунин составдик квай паяр).

РАСЩЕПЛЕНИЕ см. расщепить и расщепиться.

РАСЩЕПЛЯТЬ несов., см. расщепить.

РАСЩЕПЛЯТЬСЯ несов., см. 1) расщепиться; 2) расщепить.

РАТИФИКАЦИЯ ратификация авун (тестикь авун; вичин векилди, векилри са пачагьлугъдихъ галаз кутIунай договор гьа пачагьлугъдин лап чIехи органди тестикь авун).

РАТИФИЦИРОВАТЬ сов. я несов. ратификация авун, тестикь авун ( см. ратификация).

РАТНИК уст. аскер (1. куьгьне заманда аскер. 2. уьлкведин халкьдин ополчениедин солдат).

РАТНЫЙ уст. дяведин.

РАТОВАТЬ несов. женг чIугун, женг тухун.

РАТУША ратуша (Европадин бязи уьлквейра шегьердин вичин идарадин орган, гьа идара авай кIвалер).

РАТЬ ж уст. 1. кьушун; аскерар; аскеррин (кьушундин) десте. 2. дяве.

РАФИНАД мн. нет рафинад, кIусарин шекер, кIеви шекер.

РАФИНИРОВАТЬ сов. и несов. 1. тех. рафинироватун, михьивун (техникадин са продукт, мес. нафт, маса затIарикай михьивун). 2. рафинад авун, кIеви шекер авун (заводда, мес песок шекердикай).

РАХАТ-ЛУКУМ рагьат-лукьум (еке хъуьтуьл къенфетрин са жуьре).

РАХИТ рахит (аялрин азар).

РАХИТИК рахитик, рахит азар квайди.

РАХИТИЧНЫЙ рахит азарар квай.

РАЦИОН рацион (недай затIунин, емдин норм(а).

РАЦИОНАЛИЗАТОР рационализатор (рационализация авунал алахънавай, кIвалахзавай кас, см. рационализация).

РАЦИОНАЛИЗАЦИЯ мн. нет рационализация; рационализация авун (са кIвалах, кар, идара, илимдин серенжемар кьиле тухвана, лап менфятлу жедай, жезмай кьван хайир гудай къайдайра тешкил авуна, хъсанрун).

РАЦИОНАЛИЗИРОВАТЬ сов. и несов. рационализация авун, рационализация кьиле тухун, рационалламишун.

РАЦИОНАЛИЗМ мн. нет, филос. рационализм (дуьнья чирунин, чирвал къачунин диб, чешме анжах акьул я, тежриба герек туш лугьудай идеалист философиядин рехъ).

РАЦИОНАЛИСТ рационалист (рационализмдин терефдар).

РАЦИОНАЛЬНЫЙ 1. менфятлу; лап метлебдив кьур, акьуллу. 2. мат. рационал; рациональное число рационал число (вичин дувул жугъурдай лишан авачир число).

РАЦИЯ спец. радиостанция.

РАЧИЙ пахлахандин хьтин; пахлахандин ( см. рак ¹).

РАЧИТЕЛЬ м уст. къайгъудар, къайгъу чIугвадай кас.

РАЧИТЕЛЬНЫЙ уст. къайгъу чIугвадай, къайгъу ийидай, гьакъисагъвал ийидай, чалишмиш жедай.

РАШПИЛЬ м рашпиль (ири сарар авай йиге).

РВАНУТЬ садлагьана акъажун; хъуткьунрун, хъуткьунарна ялун; он рванул меня за рукав ада зи хел кьуна хъукьунарна.

РВАНУТЬСЯ тепилмиш хьун; къудгъуна тепилмиш хьун; чкадилай къудгъунун.

РВАНЫЙ къазунай, къазур, кукIвар хьайи.

РВАНЬ мн. нет, разг. 1. кукIвар хьайи партал; бижгъер-бижгъер хьайи партал; бижгъерар. 2. спец. атIай кьатIар-матIар (гъаларин).

РВАТЬ¹ несов. 1. акъудун; ялна акъудун (мес. свах). 2. атIун (мес. цуьквер, гъал). 3. чухун (мес. ччиляй векьер). 4. къазунун; кукIварун; рвать на части кукIварун, патар-патар авун. 5. хъиткьинрун, хун (мес. барутдалди къванер). 6. хъуткьунрун.

РВАТЬ² несов. разг. экъуьчун, къусмишун; экъуьчиз кIан хьун.

РВАТЬСЯ¹ несов. 1. атIун. 2. къазунун. 3. хъиткьинун.

РВАТЬСЯ² несов. вилик хъуткьунрун; ялун; физ гьерекатун.

РВАЧ разг. рвач (вичин кIвалахдикай, хъсан-пис талгьуз гьар са гьилледал вичиз гзаф менфят, гзаф пул къачуз алахъдай кас).

РВАЧЕСТВО мн. нет, разг. рвачвал.

РВЕНИЕ мн. нет сяй, еке чалишмишвал,

РВОТА мн. нет 1. экъуьчун. 2. экъуьчайди (затI).

РВОТНОЕ мед. экъуьчардай дарман.

РВОТНЫЙ 1. экъуьчунин. 2. экъуьчардай.

РДЕТЬ несов. яру хьун, ярувал акьалтун (мес. ччин); яруз акун.

РДЯНЫЙ уст. яру.

РЕАБИЛИТАЦИЯ мн. нет. см. реабилитировать и реабилитироваться.

РЕАБИЛИТИРОВАТЬ сов. и несов. 1. айиб алудун, туьгьмет алудун, михьи тирди субут авун. 2. (судди) туьгьметдикай хкудун, михьи яз гьисабун.

РЕАБИЛИТИРОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. вичелай туьгьмет алудун, вичелай айиб алудун; михьи яз акъатун, туьгьмет алатун. 2. см. реабилитировать.

РЕАГИРОВАТЬ несов. 1. эсердиз (таъсирдиз) жаваб гун, эсердикай хабар кьун, хабар хьун; отмороженные пальцы не реагировали на холод и жар къаю тухвай тупIари мекьивиликай ва чимивиликай хабар кьазвачир. 2. пер. фикир гун, жув гьикI килигзаватIа къалурун, вичиз авур эсер, дуьздал акъудун. 3. хим. химиядин реакция арадал гъун, реакцияда хьун ( см. реакция).

РЕАКТИВ хим. реактив (са затIуник акахьна са тайин тир химический реакция арадал гъидай ва идалди гьа къекъвезвай затI гьана авайди дуьздал акъуддай маса затI).

РЕАКЦИОНЕР реакционер (револющиядиз ва я прогрессдиз, вилик финифиз аксивал ийидай, куьгьне гьал хуьз алахъдай кас; контрреволюционер).

РЕАКЦИОННЫЙ реакционервилин, реакционный.

РЕАКЦИЯ реакция (1. революциядиз, прогрессдиз, вилик финиз аксивал. 2. къеце патай жедай эсердиз организмдин жаваб; эсердикай хабар кьун, гьадаз килигай са гьал дуьздал акъудун. 3. са затIуниз, са кардиз жуван патай жаваб, рафтарвал, адан эсердин къаншарда жува арадал гъанвай кар, гьал. 4. виниз хкаж хьайидалай, къизмиш хьайидалай кьулухъ садлагьана буш хьун, бушвал, къуватсузвал, гьалсузвал. 5. хим. са ва са шумуд затIунин арада сада масадаз ийидай эсердин ва я са энергиядин эсердин иетижада затIар дегиш хьунин, са гьалдай маса гьалдиз элкъуьнин процесс).

РЕАЛИЗАЦИЯ мн. нет. см. реализовать и реализоваться.

РЕАЛИЗМ реализм (1. филос. авай гьал, масадалай аслу тушиз вич-вичиз авазвай гьакъикъат, инсандин къанажагъдилай аслу тушиз аваз хьунухь хиве кьазвай, амма идаз ачух дуьз материалиствилин баян гуникай катзавай ва я и кар чпелай алакь тийидай эклектик, яни сад-садаз акси акахьай фикиррин философиядин течение-рехъ я; им вич идеализмдивай ччара жез алахъзаватIани, эхир нетижада гьа идеализмдин рекьик акахьзава. 2. искусствода в а я литературада гьакъикъат, авай гьал гьа авайвал объективдаказ къалурунин рехъ. 3. социалистический реализм социалистический реализм; реализмдин лап вини дарежа яз, советрин литаратурада, искусствода кIвалахдин асул метод я; и методди писателдивай, художникдивай гьакъикъат конкретнидаказ, дуьзвилелди артмиш хьунухьин гьерекатда аваз, революциядин рекье аваз вилик физваз къалурун ва ам зегьметчияр социализмдин руьгьдал тербияламишунин везифаяр бегьемрунихъ галаз кьурвал тухун истемишзава. 4. са кар кьиле тухудайла гьакъикъат, авай халис шартIар гьисабдиз къачуз алакьун).

РЕАЛИЗОВАТЬ сов. и несов. 1. кьиле тухун, кьилиз акъудун (са кар, къарар). 2. маса гун, хиритI авун, пулуниз элкъуьрун.

РЕАЛИЗОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. кьиле фин, кьилиз акъатун. 2. хиритI хьун, пулуниз элкъуьн, пулуниз элкъуьриз хьун. 3. см. реализовать.

РЕАЛИСТ реалист (1. философияда реализмдин терефдар. 2. литературада ва искусствода реализмдин рехъ кьиле тухузвайди. 3. вичин кIвалахда, вичин крара гьакъикъада авай шартIар, гьалар фикирдиз къачудай, гьисаба кьадай кас. 4. революциядилай вилик Россияда юкьван школадин са жуьре тир реальный училищеда кIелзавайди).

РЕАЛЬНОСТЬ ж мн. нет, 1. дуьзвал, дуьзди, гьакъикъатда кьиле тухуз жедайди, гьакъикъивал. 2. гьакъикъат; гьакъикъатда авайди; гьакъикъатда авай факт (гьал).

РЕАЛЬНЫЙ 1. гьакъикъи, гьакъикъатда авай. 2. гьакъикъатда кьиле тухуз жедай. ♦ реальное училище революциядилай вилик Россияда юкьван школа.

РЕБЁНОК аял ( см. ребята).

РЕБЕРНЫЙ пакун тIваларин; пакун тIвалунин.

РЕБРИСТЫЙ 1. пакун тIвалар экъисай. 2. синер алай; мурцар алай (авай).

РЕБРО 1. анат. пакун тIвал. 2. син; мурз; поставить кирпич ребром керпич синехъди эцигун. ♦ поставить вопрос ребром месэла къетIивилелди кIевиз эцигун, месэла синехъди эцигун.

РЕБУС ребус (1. шикилралди, лишанралди, гьарфаралди туькIуьрнавай мискIал, имуча-муча. 2. пер. четиндиз кьил акъудиз жедай, кьатIуз тежер са затI).

РЕБЯТА мн. 1. аялар. 2. разг. гадаяр; жегьилар.

РЕБЯЧЕСКИЙ 1. аялдин; аялдин хьтин. 2. аялвилин; ребяческий поступок аялвал, аялди ийидай хьтин кар.

РЕБЯЧЕСТВО мн. нет аялвал, аялди ийидай хьтин кар.

РЕБЯЧИТЬСЯ несов. разг. аялвал авун, аялдин макьамар авун.

РЁВ мн. кет 1. гьарай; гьараюн; кIеви къув; рёв медведя севрен гьараюн. 2. пер. гужлу гу-у-в-дин ван, гу-у-в-в; гугрум. 3. кIеви шел; ребёнок поднял рёв аялди кIеви шел акьалдна.

РЕВАНШ реванш, эвез, кьисас (дяведа, къугъунра кIаник акатайда вичин душман, мидя кIаник кухтаз кIанз хъийидай эвез); взять реванш вич кIаник акатунай эвез хъувун.

РЕВАНШИСТ реваншчи, (реванш хъийиз, вич кIаник акатунай дяве хъувуна эвез хъийиз кIанзавай кас).

РЕВЕРАНС реверанс (дворянрин буржуазиядин обществода агъуз ацукьдай хьиз жизви метIер акIажна еке гьуьрметдалди салам гун, икрам авун).

РЕВЕТЬ несов. 1. гьараюн; гьараяр авун. 2. пер. ван авун; гу-у-в-в авун; чIу-у-в авун; (гару, вацIу). 3. кIевиз шехьун.

РЕВИЗИОНИЗМ мн. нет ревизионизм (марксизмдин учениедиз акси тир ва ам ревизия ийиз, адан революционный метлеб хкудна гадриз, ам буржуазиядин интересар патал чIуризвай оппортуниствилин, марксизмдиз дущманвилин течение -рехъ).

РЕВИЗИОНИСТревизионист (ревизионизмдин терефдар).

РЕВИЗИОННЫЙ ревизиядин; ревизия ийидай; ревизионный; ревизионная комиссия ревизионный комиссия.

РЕВИЗИЯ ревизия (1. са идарадин, са къуллугъэгьлидин кIвалахар, гьахъ-гьисаб дуьз тухузватIа ахтармишун. 2. са учениедин, са теориядин дибриз, къанунриз абур чIурдай дегишвилер ттун мураддалди цIийиз килиг хъувун. 3. 18-виш йиса ва 19-виш йисан садлагьай паюна харж вигьидай нефесар гьисабдиз къачун патал агьалияр сиягьдиз къачун).

РЕВИЗОВАТЬ сов. и несов. ревизия авун.

РЕВИЗОРревизор (ревизия ийидай къуллугъэгьли).

РЕВКОМ(революционный комитет) ревком (Октябрдин революциядиз гьазур жедайла дяведин революционный комитет ва гуьгъуьнлай совет власть хьайила граждан дяведин чIавуз совет властдин орган тир революционный комитет).

РЕВМАТИЗМ мн. нет кпул (азар).

РЕВМАТИК кпулар квайди.

РЕВНИВЕЦ разг. вич тIимил кIанзавай хьиз ва масад гзаф кIанзавай хьиз жез ихтибар тийир кас.

РЕВНИВЫЙ вич тIимил кIанзавай хьиз. масад кIанзавай хьиз жез ихтибар тийир.

РЕВНОВАТЬ несов. вич тIимил кIанзавай хьиз ва масад кIанзавай хьиз жез шак авун, ихтибар тийиз рикIиз азаб гун.

РЕВНОСТНЫЙчалишмиш жедай, гъейратлу, гзаф гьакъисагъвалдай.

РЕВНОСТЬ ж мн. нет масад кIанзавай хьиз жез шаклувал, ихтибарсузвал, вич кIан тежез, масад кIан хьунин кичIевал.

РЕВОЛЬВЕРтапанчи.

РЕВОЛЬВЕРНЫЙ тапанчидин; таланчийрин. ♦ револьверный станок револьверный станок (токарный станокдин-дезгедин элкъведай кьил галай са жуьре).

РЕВОЛЮЦИОНЕР революционер, инкъилабчи.

РЕВОЛЮЦИОНИЗИРОВАТЬ сов. и несов. революционизироватун (1. революциядин идеяяр чукIурун, кутун; революционервал кутун. 2. лап дибдай дегишрун).

РЕВОЛЮЦИОННЫЙ революциядин, революционный.

РЕВОЛЮЦИЯреволюция, инкъилаб.

РЕВТРИБУНАЛ(революционный трибунал) ревтрибунал (революциядин трибунал).

РЕГАЛИЯрегалия (1. ист. пачагьвилин лишан тир затI, мес. таж, аса ва мсб. 2. са затI акъудуниз, мес. пул атIуниз пачагьлугъдиз кьилди вичиз авай ихтияр. 3. виликди орден; тафаватвилин лишан).

РЕГЕНТрегент (1. полит. са уьлкведа вахтуналди пачагьдин чкадал алай, ам эвез ийизвай кас. 2. хордин, гзафни-гзаф клисада лугьудайбрун хордин дирижёр).

РЕГИСТРрегистр (1. са ккуьнин сиягь, список кхьидай дафтар. 2. муз. сесинин гужлувал ва кьакьанвал. 3. жуьреба-жуьре машинрин, приборрин регулятор, къайдада твадайди, агъуз ва виниз ийидайди).

РЕГИСТРАТОР регистратор (регистрация ийидай кас, идарадин атай ва ракъурдай чарар дафтардиз ядай къуллугъчи. ♦ коллежский регистратор коллежский регистратор (революциядилай вилик граждан къуллугърин чинерикай лап агъуз тир чин, гьа чинда авай къуллугъчи).

РЕГИСТРАТУРА регистратура (идарадин атай ва ракъурдай чарар ва я атай ксар, мес. азарханада азарлуяр кхьидай чка).

РЕГИСТРАЦИОННЫЙ регистрациядин.

РЕГИСТРАЦИЯ мн. нет регистрация, регистрация авун (атайбур, чарар, документар, ксар, гьакI кьейибур, хайибур, эвленмиш хьайибур ва я гьакI маса фактар, вакъиаяр дафтардиз ягъун, къейд авун, кхьин).

РЕГИСТРИРОВАТЬ сов. и несов. регистрация авун ( см. регистрация).

РЕГИСТРИРОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. регистрация авун, къейд авун, кхьин. 2. жув (вич) къейд ийиз тун, жув кхьиз тун, жув кхьин. 3. ЗАГС-да жув (чеб) регистрация авун.

РЕГЛАМЕНТрегламент (къайда; мес. заседание, собрание кьиле тухунин, рахадайбруз вахт гунин къайда).

РЕГЛАМЕНТАЦИЯсм. регламентировать.

РЕГЛАМЕНТИРОВАТЬ сов. и несов. регламент эцигун, къайда эцигун, къайдада ттун.

РЕГРЕСС мн. нет регресс (крар кьулухъ фин, агъуз аватун, писвилихъди фин).

РЕГРЕССИРОВАТЬ несов. регресс хьун, кьулухъ фин, агъуз аватун (мес. экономика, промышленность).

РЕГУЛИРОВАТЬ сов. и несов. къайдада ттун.

РЕГУЛИРОВКА мн. нет разг. къайдада ттун.

РЕГУЛЫ ед. нет вацра-кьилер (парталрик хьун).

РЕГУЛЯРНЫЙ1. гьамиша къайдадалди (вахт акадар тийиз) жезвай; гьамиша къайдадалди (вахт акадар тийиз) ийизвай; регулярное лечение гьамиша къайдадалди (вахт акадар тийиз) дарманар авун. 2. низамлу, регулярный (гьамишан низам, къайда аваз тешкил тир, мес. кьушун).

РЕГУЛЯТОР регулятор (машиндин кIвалах сад хьиз, дуьз фидайвал къайдада твадай прибор, алат).

РЕДАКТИРОВАТЬ сов. и несов. 1. редактороватун (кхьей са затI басма авун патал кIелна, кимивилер, гъалатIар дуьзарна гьазурун). 2. редакторвал авун (газет, журнал акъудунин кардиз регьбервал авун, гьадан редактор хьун).

РЕДАКТОР редактор (1. кхьей са затI кIелна, кимивилер, гъалатIар дуьзарна, басмадиз гьазурай кас. 2. газетдин ва я журналдин кьилел алай жавабдар кас).

РЕДАКТОРСКИЙ редактордин; редакторрин; редакторвилин.

РЕДАКЦИЯредакция (1. сада кхьей затI басмадиз гудалди вилик килигна, кимивилер, гъалатар дуьзарна гьазурун. 2. литературадин произведениедин вариантрикай-жуьрейрикай сад. 3. кхьей ва я лагьай фикирдин лугьунин тегьер; предложение принято в вашей редакции теклиф куь редакцияда аваз, куьне лагьай тегьерда кьабулна. 4. са литературадин шей, газет ва мсб акъудунин кардин кьилел алай, адал кIвалахзавай редакциядин кIвалахчийрин коллектив. 5. редакциядин кIвалер, идара).

РЕДЕТЬ несов. кьери, хьун; не редеют наши ряды чи жергеяр кьери жезвач.

РЕДИС мн. нет редиска (урус турпунин ири жуьре).

РЕДИСКА редиска (яру хам алай гъвечIи турп, урус турп ).

РЕДКИЙ1. кьери; редкие волосы кьери чIарар; редкий лес кьери там. 2. кьериз-кьериз жедай; тек-бир жедай (ва я акъатдай, къведай, гьалтдай), надир жедай; надир; тек-бир; редкий гость тек-бир къведай (кьериз акъатдай) мугьман; редкая красота надир (тек-бирдахъ жедай) гуьрчегвал.

РЕДКОЛЛЕГИЯ(редакционная коллегия) редколлегия (редакциядин коллегия).

РЕДКОСТЬ ж 1. кьеривал; тек-бир хьунухь; надирвал. 2. тек-бир жедай затI (ва я кар); надир жедай (жигъидай, авай) затI (ва я кар). ♦ на редкость … тежер хьтин, акьалтIай, тек-бир (надир) жедай хьтин.

РЕДУТ воен. ист. редут (дяведин майданда дерин сенгердин са жуьре).

РЕДЬКАтурп (кудай турпунии са жуьре).

РЕЕСТР реестр, сиягь, список.

РЕЖИМрежим (1. са уьлкведа гьукуматдин идарадин къайда, къурулуш. 2. кIвалахдин къайдаяр, шартIар; яшамиш хьунин къайда, мес. азарлудаз докторди тайинарнавай. 3. са метлебдихъ агакьун патал кьиле тухудай серенжемрин, кIвалахдин къайдайрин система; режим экономии кьенятдин режим, кьенят авунин къайдаяр).

РЕЖИССЁР режиссёр (кинодин картина ва я театрдин тамаша туькIуьрдай, гьазуруниз рехъ къалурдай, регьбервалдай кас).

РЕЖИССУРА мн. нет 1. режиссёрвал. 2. режиссёрар.

РЕЗАЛЬНЫЙ спец. атIудай; резальный станок (ракь ва маб) атIудай станок.

РЕЗАТЬ несов. 1. атIун. 2. тукIун (гьайван). 3. яна хер авун, яна кьин (атIудай затIуналди). 4. къазунун (мес. хер, буьвел). 5. куьткуьнун. 6. нехишар атIун; къахмишун (кIарасдал, металлдал). 7. атIун, чукIулди атIай хьиз тIарун; ветер режет лицо гару ччин атIузва, чукIулди атIай хьиз тIарзава. 8. чукIулди атIудай хьиз тIалар ягъун (мес. руфунай). 9. такIан къведай эсер авун (мес. вилериз са рангуни, япариз са туьнт ванци). 10. вилер тIарун, вилер агажиз тун (гужлу экуьни, ракъини). 11. лугьун, ччинал лугьун, кьулухъ чIугун тавуна лугьун. 12. кIеве ттун, акIурун (экзаменра).

РЕЗАТЬСЯ несов. 1. атIун. 2. тукIун. 3. къазунун (хер). 4. куьткуьнун. 5. экъечIун (сарар). ♦ резаться в карты гьевесдалди, худда къумар (карт) къугъун.

РЕЗВИТЬСЯ несов. шаддиз къугъун, катиз галтугиз шадвал авун.

РЕЗВОСТЬ ж мн. нет 1. зирек шадвал. 2. йигинвал, зарбвал.

РЕЗВЫЙ. 1. зирек, къугъвадай, шад (мес. аял). 2. зарб катдай, туьнт (балкIан).

РЕЗЕДА мн. нет, бот. резеда (хъсан ни галай цуьквер ахъайдай са йисан набатат).

РЕЗЕРВ резерв (1. герек хьайила къачуз, серф ийиз кIватIай, эцигна, туна хуьзвай запасар, запас. 2. запас яз, игьтият патал кьулухъ хуьзвай аскерар. 3. армияда чпин къуллугъдин вахт куьтягьна армиядай ахъайнавай ва лазим хьайи чIавуз, мес. дяведин вахтунда, армиядиз эвер хъийидай ксар. 4. пер. цIийи къуватар, цIийи алава куьмекар къведай, къачудай чка).

РЕЗЕРВИРОВАТЬ сов. и несов. резерв яз хуьн, резерв патал хуьн. ♦ резервировать своё мнение жуван фикир резерв яз хуьн (яни лугьун тавуна, гуьгъуьнлай вичиз кIан хьайила лугьудай ихтияр тун).

РЕЗЕРВИСТ резервист, резервдиз ахъайнавай аскер.

РЕЗЕРВНЫЙ резерв; резерв тир; резервда авай.

РЕЗЕРВУАР резервуар (1. развар, жими затI, мес. нафт ва газ хуьдай чIехи чка-къаб, гьамбархана ва я чан, къазан. 2. пер. са затI булвилелди авай чка).

РЕЗЕЦ 1. чукIул (мес. рандадин мез; атIудай затI -алат). 2. сас (вилик квай, атIудай сас).

РЕЗИДЕНТ резидент (1. са уьлкведа гьамиша яшамиш жезвай маса уьлкведин эгьли. 2. посланникдилай гъвечIи мертебада авай дипломатиядин векил. 3. ччара пачагьлугъдин са районда шпионрин, разведкадин чинебан кьил, векил).

РЕЗИДЕНЦИЯ резиденция (гьукумат ва я гьукуматдин кьилел алай кас яшамиш жезвай чка).

РЕЗИНА мн. нет резин, жир.

РЕЗИНКА резинка (1. резиндин, жирдин кIус. 2. резин, жир кваз раснавай акъаж жедай багъ, къайтан).

РЕЗКА 1 атIун. 2. куьткуьнун.

РЕЗКИЙ 1. къати, кIеви; резкий ветер къати гар. 2. туьнт; резкий запах туьнт ни. 3. садлагьана гзаф хьайи; резкое повышение цен къиметар садлагьана гзаф хкаж хьун; резкое изменение погоды гьава садлагьана дегиш хьун. 4. векъи, туьнт, эцядай (гаф, жаваб). 5. ачух, хкис хьана малум жедай.

РЕЗКОСТЬ ж 1. къативал. 2. туьнтвал. 3. ачухдиз хкис хьайивал. 4. векъи гаф, туьнт гаф, эцядай гаф (рахун).

РЕЗНОЙ 1. атIай, къахмишай; резной узор атIай нехиш; резное дерево нехишар атIай кIарас (кьул). 2. атIудай (алат).

РЕЗНЯ мн. нет гатунар-кьиникьар (яна кьиникьар галай гатунар).

РЕЗОЛЮТИВНЫЙ резолюция тир (теклифар ва нетижаяр лугьузвай); резолютивная часть доклада докладдин резолюция тир пай.

РЕЗОЛЮЦИЯ резолюция (1. къарар. 2. мецелди лугьудай ва я арзадин, чарчин винел кхьидай серенжем; наложить резолюцию на заявлении арзадал резолюция эцигун).

РЕЗОН разг. делил, себеб, мана; нет никакого резона так делать акI авунихъ гьич са делилни (са манани) авач.

РЕЗОНАНС мн. нет 1. физ. резонанс (кIвалин къене манидин, рахунрин ва я маса ван ийидай затIунин ван цлара ва къавара акьуна хкаж хьунин, гужлу хьунин, элкъуьн хъувунин бажарагъвал; ван гьатунин бажарагъвал; концертный зал с хорошим резонансом хъсандиз ван гужлу жедай, ван гьатдай концертдин зал). 2. пер. ван, хабар (са вакъиади арадал гъана чкIай).

РЕЗОНАТОР резонатор (сес гужлу ийидай алат).

РЕЗОНЁР гзаф рахадайди, яргъи рахунар ийидайди; несигьатар гуз яргъи вязер ахъайдайди.

РЕЗОНЁРСТВОВАТЬ несов. гзаф яргъи рахунар авун, несигьатар гуз яргъи вязер ахъаюн.

РЕЗОНИРОВАТЬ несов. резонанс гун ( см. резонанс).

РЕЗОННЫЙ делил авай, себеб авай, мана авай, ери аваз ийизвай (теклиф, месэла).

РЕЗУЛЬТАТ нетижа; в результате нетижада.

РЕЗЧИК 1. атIудай кас. 2. куьткуьндай кас. 3. нехишар атIудай кас (кIарасдиз, металлдиз нехишар атIудай, къахмишдай кас).

РЕЗЬ ж хци тIал, чукIулди атIудай хьтин тIал (мес. руфунай ядай).

РЕЗЬБА мн. нет 1. къахмишун, нехиш атIун (кIарабдал, кIарасдал, металлдал). 2. атIай (къахмишай) нехиш. 3. резбе (мес. винтовкадин луьледа ва я винтина атIанвай алчуд хьайи кьацI).

РЕЗЮМЕ нескл. резюме (рахай ва кхьей гафарин эхирда лугьудай куьруь метлеб, нетижа; куьруь асул мана).

РЕЗЮМИРОВАТЬ сов. и несов. резюмеламишун, резюме лугьун.

РЕЙД¹ рейд (гьуьлуьн портунин мукьув гимияр акъаздай, гарукай саламат чка).

РЕЙД² воен. рейд (душмандин далу патай ва я къвалахъай фена балкIанрал алаз ва я цавай ийидай гьужум, ягъун).

РЕЙДЕР рейдер (душмандин транспортдин, алишверишдин терг ийидай дяведин гими).

РЕЙКА 1. гуьтIуь кьелечI тахта, планка. 2. спец. рейка (са чка дуьзардайла кьакьанвал чирун патал лишанар авунвай кьул).

РЕЙС рейс (са тайин маршрутдалди, гими ва я маса улакь, мес автобус физ хкведай рехъ; гьа мензилдиз фена хтун).

РЕЙСФЕДЕР рейсфедер (тушдалди - рангуналди цIарар чIугвадай чертёждин алат).

РЕЙТУЗЫ ед. нет рейтуз (1. балкIандал акьахдайла алукIдай, кIвачин руфунар, ятурар чIугуна кьадай гуьтIуь шалвар. 2. дишегьлийрин ва я аялрин храй вахчег).

РЕЙХСВЕР мн. нет рейхсвер (Германияда Версальский договордин бинедаллаз туькIуьрай армиядин тIвар).

РЕЙХСТАТ рейхстаг (Германияда парламентдин тIвар).

РЕКА вацI.

РЕКВИЗИРОВАТЬ сов. и несов. реквизиция авун, раквизироватун ( см. реквизиция).

РЕКВИЗИТ реквизит (театрда къугъун, тамаша къалурун патал герек тир затIар).

Дата добавления: 2014-01-11