Парадак гарлачыкакветныя – магчымыя продкі аднадольных

Парадак гарлачыкакветныя (Nymphaeales)

Гэта шматгадовыя, звычайна карэнішчавыя водныя травы з чарговымі цэльнымі лістамі з прылісткамі ці без іх. Сасуды адсутнічаюць. Кветкі буйныя ці невялікія, адзіночныя, двухполыя, звычайна спірацыклічныя. Калякветнік двайны. Тычынак шмат. Гінецэй апакарпны, але частей сінкарпны, з 2-35 карпел з галоўчатым рыльцам. Семязачаткі шматлікія. Плады – мнагалістоўкі ці пераходныя ад многалістоўкі да многаарэшка. Уваходзіць 3 сям’і.

Сям’я гарлачыкавыя (Nymphaeaceae). Прадстаўнікі касмапалітныя, растуць у прэсных вадаёмах. Уключае 8 родаў і каля 100 відаў. У СНД – 5 родаў і 8 відаў, у Беларусі – 2 роды і 5 відаў.

Прадстаўнікі: гарлачык белы (Nymphaea alba), часта памылкова называюць белай вадзяной лілеяй. Лісты сэрцападобныя, скурыстыя, плавальныя. Кветкі буйныя з чатырма зялёнымі чашалісцікамі, шматлікімі тычынкамі, якія паступова пераходзяць у спіральна размешчаныя белыя пялёсткі. Песцік з многіх зрослых пладалісцікаў, з прамянёвым рыльцам, завязь паўніжняя. Формула кветкі:ÛCa₄Co_∞A_∞G_(∞)-. Плод – скурыстая ягада са шматлікім горкім насеннем. Карэнішча ўтрымлівае ядомы крухмал (пасля прамывання ў вадзе). Расце ў стаячых вадаёмах. Расліна ўключана ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь.

Гарлачык жоўты (Nuphar luteum). Кветкі жоўтыя, з пяці чашалісцікаў і многіх пялёсткаў (часцей іх 13), шматлікіх свабодных тычынак, пладалісцікаў шмат, зрослых, завязь верхняя. Формула кветкі: ÛCa₅Co_∞A_∞G _(∞). Плод – скурыстая ягада. У карэнішчы – рассеяныя праводзячыя пучкі, як ў аднадольных раслін, атактастэла (ад грэч. ataktos – хаатычна, беспарадкава і stela – слуп).

Гарлачык жоўты малы (Nuphar pumila). Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі.

З іншых прадстаўнікоў адзначым вікторыю царственную (Victoria regia). Кветкі вялікія – да 35 см у дыяметры. Лісты ў дыяметры дасягаюць 2-х метраў з краямі, як ў патэльні. Утрымліваюць груз да 50 кг.

Шэраг прыкмет збліжае гарлачыкакветныя з аднадольнымі раслінамі (рассеянае размяшчэнне закрытых праводзячых пучкоў на папярочным разрэзе сцябла – атактастэла). З другога боку, у німфейных адсутнічаюць сасуды, што звязвае іх са старажытнымі бессасудзістымі пакрытанасеннымі. Аб гэтым таксама сведчыць наяўнасць апакарпнасці, пераход паміж калякветнікам і тычынкамі і іншыя прыкметы. А.Л. Тахтаджан выводзіць аднадольныя расліны з двухдольных праз німфейныя.

Дата добавления: 2014-01-13