Эпидемиологиясы. Семіздік алиментарлы-конституционалды және симптоматикалық (11.2 кесте) болып жіктеледі

Этиологиясы

Семіздік алиментарлы-конституционалды және симптоматикалық (11.2 кесте) болып жіктеледі.

11.2 кесте. Семіздіктің жіктелуі

1. Алиментарлы-конституциональді (экзогенді-конституциональді) 1.1. Гиноидты (төменгі тип, сан-бөкселік) 1.2. Андроидты (жоғарғы тип, абдоминальді, висцеральді) 1.2.1. Метаболикалық синдромның жеке компоненттерімен. 1.2.2. Айқын метаболикалық синдром симптоматикасымен 1.2.3. Пиквик синдромы (ұйқы барысындағы апноэ) 1.3. Тамақтану тәртібінің айқын бұзылыстарымен 1.3.1. Түнгі тамақ синдромы 1.3.2. Стресске гиперфагиялық реакция ретіндегі дамитын мерзімдік аффектілік толқындар. 1.4. Пубертатты-жасөспірімдік семіздік

2. Cимптоматикалық семіздік 2.1. Орныққан генетикалық ақаумен 2.1.1. Белгілі генетикалық синдромдар құрамында 2.1.2. Май алмасу реттелуі құрамының генетикалық ақаулары 2.2. Церебральді (адипозогенитальді дистрофия, Бабинский-Пехкранц-Фрелих синдромы) 2.2.1. Бас миы мен басқа церебральді құрылымдардың ісіктері 2.2.2. Жүйелік зақымданулардың диссеминациясы, инфекциялық аурулар 2.2.3. Гормональді-белсенді емес гипофиз ісіктері, «бос» түрік ертоқымы синдромы, «псевдоісік» синдромы» 2.3. Психикалық аурулар көрінісінде 2.4. Эндокринді аурулар (гипотиреоз, гипогонадизм, Кушинг синдромы және т.б.).

Патогенезі

1. Генетикалық бейімділіктің маңыздылығы 25–70 %-ды құрайды. Бейімділік МС бірнеше компоненттеріне және 2 типті қант диабетіне орнайды (7.6 бөлімді қараңыз).

2. Алиментарлы түрткілер: тағамның жоғарғы құндылығы (майлы, алкоголь), кешкі уақытта көп мөлшерде тағам қабылдау. Көптеген үлт өкілдерінде дәстүрлі тамақтанудың индустриальді тамақтануға (батыс) ауысқанда дамиды.

3. Тамақтану тәртібі бұзылғанда. Бұл кезде ұрпақтан ұрпаққа берілетін отбасылық және тамақтанудың дәстүрлік стереотиптері маңызды орынға ие болады. Себебі тамақтану тәртібі психикалық белсенділікпен тығыз байланысты, сондықтан тамақтану тәрітібінде дамитын өзгерістер серотонин мен эндорфин рецепцияларының бұзылуымен байланысты болуы мүмкін. Көмірсуларды қабылдау допинг секілді алкоголизм, наркомания секілді аурулар қатарына кіреді. Көптеген адамдар тағам қабылдау арқылы өмірдің қиын шақтарын бастан өткізеді (стресске гиперфагиялық реакция).

4. Физикалық белсенділіктің жетікіліксізділігі.

5. Метаболикалық синдром кезінде басты патогенетикалық түрткі болып инсулинорезистенттіліктің маркері болып табылатын абдоминальді семіздік және атерогенді липидемия табылады. Басқа компоненттерінің өзара қарым/қатынасы 2 типті қант диабетіне ұқсас (7.6 бөлімді қараңыз).

Семіздіктің таралуы 1960-2000 жылдар аралығында батыс мемлекеттерінде 12%-дан 30 %-ға дейін жоғарылады. Висцеральді семіздік дамыған науқастардың 95 %-да жүрек-қантамыр аурулары дамуына әкелетін жоғарғы қауіп түрткісі болып табылады. МС жалпы популяцияда таралу жиілігі 15 % -25 %. АҚШ-та 20–29 жас аралығында 7 % жағдайда, 60–69 жас аралығында — 43,5 % жағдайда, 70 жас және одан жоғары — 42 % жағдайда көрініс береді.

Клиникалық көріністері

· Жүрек-қантамыр жүйесі: артериялық гипертензия, ЖИА және оның асқынулары, атерогенді дислипидемия, гиперкоагуляция, жүрек шамасыздығы.

· Қант диабеті 2 тип (7.6 бөлімді қараңыз) және оның кеш асқынулары (7.8 бөлімді қараңыз) және көмірсуларға толеранттылықтың бұзылуы.

· Ұйқы барысындағы апноэ синдромы (Пиквик синдромы), өкпелік жүрек.

· Асқорыту жүйесі: өт-тас ауруы,асқазанның төмен түсуі, созылмалы іш қатулар.

· Жыныс жүйесі: аналық без поликистозы синдромының қалыптасуы (5.5 бөлімді қараңыз).

· Несеп шығару жүйесі: гиперурикемия, несеп-тас ауруы.

· Аяқтық трофикалық ойық жаралары, ұршық, тізе, тобық буындарының остеоартрозы.

· Жүйке жүйесі: апатия, ұйқышылдық, тез шаршағыштық. Семіздік жиі депрессиялық бұзылыстармен, қорқынышпен, әлеуметтік мәселелермен байланысты дамиды. Қоғамда семіздікке ұшыраған адам түрлі дәрежедегі дискриминацияға тап болады, әсіресе бұл жасөспірімдерге қатысты. Науқастың өзін-өзі бағалауы төмендеп, әлеуметтік және жеке дамудың арасындағы табиғи тепе-теңдік бұзылады.

· Онкологиялық патологияның жоғарғы даму қаупі (әйел адамдарда сүт безі мен эндометридің қатерлі ісіктері, ер адамдарда тоқ ішектің қатерлі ісіктері).

Дата добавления: 2014-11-18