I. Дакументальныя крынIцы

ЗМЕСТ

КрынIЦЫ ГIсторыI БеларусI

(спроба гiсторыка-генетычнага

i кампаратыўнага вывучэння)

Навуковы рэдактар У. Н. Сідарцоў

Тэхнічны рэдактар І. П. Ціханава

Карэктар І. С.Александровіч

Падпісана да друку 10.05.99. Фармат 60х84 /16. Папера афсетная.

Друк афсетны. Ум. друк. арк.. Ул.-выд. арк.. Тыраж 1000 экз. Зак..

Беларускі дзяржаўны універсітэт.

Ліцэнзія ЛВ № 315 ад 14.07.98.

220050, г. Мінск, пр. Ф. Скарыны, 4.

Надрукавана з арыгінал-макету заказчыка ў Выдавецкім цэнтры БДУ.

220030, г. Мінск, вул. Чырвонаармейская, 6.

Прадмова …………….………………………………………………………………………….3

Уводзіны ………………….……………………………………………………………………..4

1. Заканадаўчыя дакументы ……….………………………………………………………..19

1.1. Агульная характарыстыка …………………………………..………………………....19

1.2. Матэрыялы заканадаўства зямель Русi IX – XIII ст...……………………………...19

1.3. Заканадаўства Вялiкага княства Лiтоўскага …..……..…………………………...…20

1.3.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………...20

1.3.2. Прывiлеi, iх класiфiкацыя, роля прывiлеяў у працэсе афармлення саслоўных правоў магнатаў i шляхты ……………………………………………………………22

1.3.3. Судзебнiк Казiмiра IV, яго месца ў сiстэме развiцця заканадаўства Вялiкага княства Лiтоўскага …………………………………………………………………….24

1.3.4. Статуты (1529, 1566, 1588 гг.) як гiстарычная крынiца ………………………...25

1.3.5. Пастановы (канстытуцыi) сеймаў Вялiкага княства Лiтоўскага i Рэчы Паспалiтай ………………………………………………………………………………27

1.4. Заканадаўства Расiйскай iмперыi (канец XVIII – пачатак XX ст.) ……………….28

1.4.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………...28

1.4.2. Тыпы i вiды заканадаўчых дакументаў канца XVIII – пачатку XX ст. ………..30

1.4.3. Публiкацыi дакументаў заканадаўства Расiйскай iмперыi ……………………...32

1.5. Заканадаўчыя дакументы навейшага часу …………………………………………..35

1.5.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………...35

1.5.2. Асноўныя вiды заканадаўчых дакументаў навейшага часу ……………………..39

1.5.3. Асноўныя публікацыі дакументаў заканадаўства навейшага часу …………….44

1.5.4. Методыка аналiзу дакументаў заканадаўства ……………………………………..45

2. Актавыя матэрыялы ……………………………………………………………………...46

2.1. Агульная характарыстыка ………………………………………………………….….46

2.2. Вiды актаў ………………………………………………………………………………...47

2.3. Актавы фармуляр ………………………………………………………………………..47

2.4.Этапы развiцця актавых матэрыялаў ……………………………………………..….49

2.4.1. Актавыя матэрыялы Х – ХІІІ ст. («рускiя» акты) ………………………………..49

2.4.2. Актавыя матэрыялы перыяду ВКЛ (сярэдзіна ХІV – XVIII ст.) ………………..50

2.4.3. Методыка аналiзу актавага матэрыялу …………………………………………….53

3. Матэрыялы справаводства ………………………………………………………………55

3.1. Агульная характарыстыка ……………………………………………………………..55

3.2. Матэрыялы справаводства перыяду Вялікага княства Літоўскага (XIV –
XVIII ст.). «Лiтоўская метрыка»………………………………………………………..56

3.2.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………...56

3.2.2. Канцылярыя ВКЛ i яе «кнiгi».Першапачатковы i сучасны склад «кнiг» …...57

3.2.3. Асноўныя этапы навуковага асваення i вывучэння «Лiтоўскай Метрыкi». Гiсторыя фонду «Лiтоўская Метрыка» (ЦДАСА РФ, № 389) …………………..63

3.2.4. Віды дакументавання і тэрміналогія Метрыкі ……………………………………65

3.2.5. Сеймавыя матэрыялы XVI – XVII ст. ………………………….…………………...66

3.2.6. Мытныя кнігі як крыніца для вывучэння сацыяльна-эканамічнай гісторыі Беларусі XIV – XVIII ст. ………………………………………………….66

3.3. Дакументы справаводства перыяду Расійскай імперыі …………………………...68

3.3.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………..68

3.3.2. Справаздачы губернатараў як крыніца па гісторыі Беларусі …………………..69

3.4. Дакументы справаводства савецкага часу …………………………………………..72

3.4.1. Агульная характарыстыка …………………………………………………………..72

3.4.2. Класіфікацыя …………………………………………………………………………..72

4. Эканоміка-геаграфічныя, гаспадарчыя і статыстычныя апісанні. Статыстычныя матэрыялы …………………………………………………………………………………….77

4.1. Агульная характарыстыка і этапы развіцця статыстычных матэрыялаў ……...77

4.2. Зараджэнне статыстыкі. Гаспадарчыя апісанні і дакументы фіскальнага ўліку насельніцтва XVI – XVIII ст. як матэрыялы статыстычнага характару …………….79

4.3. Эканоміка-геаграфічныя і гаспадарчыя апісанні, матэрыялы фіскальнага ўліку

канца XVIII – першай паловы ХІХ ст. …………………………………………………….83

4.3.1. Матэрыялы Генеральнага межавання і ваенна-тапаграфічныя апісанні канца XVIII – 60-х гг. ХІХ ст. ……………………………………………………………………….83

4.3.2. Інвентары памешчыцкіх маёнткаў першай паловы ХІХ ст. …………………….87

4.3.3. Матэрыялы рэвізій як гістарычная крыніца па гісторыі Беларусі …………….88

4.4. Статыстычныя крыніцы другой паловы ХІХ – пачатку ХХ ст. ………………….90

4.4.1. Статыстычныя ўстановы Расійскай імперыі, іх функцыі і структура ………...91

4.4.2. Дэмаграфiчная статыстыка …………………………………………………………..91

4.4.3. Статыстыка сельскай гаспадаркі …………………………………………………...95

4.4.4. Прамысловая статыстыка ……………………………………………………………98

4.5. Статыстычныя крыніцы навейшага часу …………………………………………..100

4.5.1. Арганізацыя статыстычнага ўліку ………………………………………………...100

4.5.2. Дэмаграфічная статыстыка …………………………………………………………102

4.5.3. Статыстыка сельскай гаспадаркі ………………………………………………….105

4.5.4. Статыстыка прамысловасці ………………………………………………………..109

ІІ. Апавядальныя крыніцы

1. Летапісы і хронікі ………………………………………………………………………...114

1.1. Агульная характарыстыка ……………………………………………………………114

1.2. Этапы летапiсання на Беларусi ………………………………………………………114

1.3. «Аповесць мiнулых гадоў» як гiстарычная крынiца ……………………………..115

1.4. Узнiкненне мясцовых летапiсных цэнтраў. Полацкi летапiс …………………….117

1.5. Лацiнамоўныя хронiкi XII – XIII ст. як крынiцы па гiсторыi Беларусi ………...117

1.6. Cагi як гiстарычная крынiца …………………………………………………………118

1.7. Беларускае летапiсанне XV – XVI ст. ………………………………………………..119

1.7.1. Агульная характарыстыка. Класiфiкацыя ……………………………………….119

1.7.2. І беларуска-літоўскі звод («Летапiсец вялiкiх князёў лiтоўскiх»), гiсторыя яго стварэння, крынiцы i склад …………………………………………………………120

1.7.3. ІІ беларуска-лiтоўскi звод …………………………………………………………...122

1.7.4. ІІІ беларуска-літоўскі звод («Хронiка Быхаўца»). Методыка аналiзу легендарных частак летапiсаў ………………………………………………………123

1.8. Асаблiвасцi летапiсання XVII – XVIII ст. на Беларусi …………………………….124

2. Мемуарная лiтаратура …………………………………………………………………...125

2.1. Агульная характарыстыка ……………………………………………………………125

2.2. Этапы развіцця мемуарнай літаратуры на Беларусі ……………………………...127

2.3. Гісторыка-мемуарная літаратура другой паловы XVI – XVIІ ст. як крыніца па гісторыі Беларусі ……………………………………………………………………….129

2.4. Мемуарная лiтаратура XVIII ст. ……………………………………………………..133

2.5. Літаратура падарожжаў як гістарычная крыніца. Запіскі замежных дыпламатаў і падарожнікаў аб Беларусі XVI – XVIII ст. …………………………………………133

2.6. Мемуарная лiтаратура XIX – пачатку XX ст. ………………………………………135

2.7. Мемуарная літаратура навейшага часу ……………………………………………..137

3. Літаратурныя і публіцыстычныя творы як гістарычныя крыніцы …………...…143

3.1. Агіяграфічныя крыніцы …………………………………………………...………….144

3.2. Лiтаратурныя i публiцыстычныя творы XI – XIII ст. …………………………….147

3.3. Публiцыстычныя творы XVI – XVIII ст. ……………………………………………148

3.4. Публiцыстычныя творы XIX – XX ст. ………………………………………………152

4. Эпiсталярныя крынiцы ………………………………………………………………….152

5. Перыядычны друк як спецыфічная сістэма гістарычных крыніц ………………..156

5.1. Агульная характарыстыка ……………………………………………………………156

5.2. Этапы развiцця перыядычнага друку на Беларусi ………………………………..158

Дата добавления: 2014-12-29