Монументальная и станковая скульптура Беларуси 20 в

Стиль барокко в архитектуре католических, униатских и православных храмов Беларуси

Барокко. Стиль родился на основе традиций Возрождения, что особенно заметно в памятниках раннего барокко. Для архитектуры зрелого барокко присущи вычурная пластика фасадов, сложные планы и очертания, украшение построек великолепной многокрасочной скульптурой, лепниной, резьбой, широкое использование росписей, зеркал. Перевесили присуща архитектуры барокко динамичность композиции, крывалинейнасць очертаний, стремление к созданию иллюзии движения и безграничного пространства через перацякальнасць объемов и форм. Стремление к единому композиционного центра проявились в тщательной обработке главного фасада храмов всех конфессий (особенно башен и щитов фронтонов, в которых проявляются основные черты стиля). Он выполняет роль своеобразной театральной ширмы. Боковые фасады служат как бы оттенком главной художественной идеи. Первый памятник архиэктуры барокко в Беларуси - иезуитский костел в Несвиже (сейчас костел Божьего тела) - был возведен в 1584 - 1593. итальянским архитэктрам Дж. М. Бернардони.

Монументальная скульптура - реализуется в крупных монументах и ​​их комплексах, грандиозных многофигурную рельефах, архитектурно-скульптурных комплексах, посвященных общественному деятелю, важного исторического события. Разновидности ее - памятник, монумент, мемориальные сооружения. Выделяется большими размерами, величественностью, масштабностью. Произведения монументальной скульптуры рассчитан на восприятие с большого расстояния и довгачасавае существование, а потому моделируется большими массами из прочных материалов. Станковая скульптура не связана непосредственно с архитектурой, имеет близкие к натуре размере. Разновидности ее - портреты, ню, анималистические изображения, абстрактные композиции. Выполняются на скульптурном станке, используются для украшения интерьеров, как садово-парковая скульптура. Жанр монументальной скульптуры был расширен в 40-50-е гг. XX в. Примером являются работы З. Азгура, А. Аникейчика, А. Заспицкого, А. Глебова, что украшают города Беларуси и стали центрами композиций при оформлении мемориальных ансамблей или площадей города Ряд скульптур деятелям истории и культуры (А. Мицкевичу в Новогрудке, Я. Дроздовичу в Минске, Ефросиньи Полоцкой в ​​Полоцке) появились в течение 80-90-х гг. XX в. С конца XX в. особое развитие получила городская скульптура, за счет чего создаются неповторимые образы города, которые приобретают популярность как туристические объекты (например, работы В. Жбанова в Минске)

АРХІТЭКТУРНЫЯ СТЫЛІ

стыль	Еўропа (ст.)	Беларусь (ст.)
Раманскі	X–XII – уся Еўропа, X –сярэдзінаXII – Францыя	XII – культавыя збудаванні, сярэдзіна XIII – XIV – абарончыя збудаванні
Готыка	Сярэдзіна XII – XV– Францыя Канец XII – XV – Еўропа	Сярэдзіна XIII – пачатак XVI – культавыя збудаванні і дэкор абарончых
Рэнесанс	Канец XIII—XVI –Італія XV–XVI – Еўропа	Канец XV – пачатак XVII
Барока	Канец XVI – сярэдзіна – канец XVIII	Канец XVI – сярэдзіна – канец XVIII
Класіцызм	XVII – сярэдзіна XIX – Францыя XVIII – сярэдзіна XIX – Еўропа	Сярэдзіна – канец XVIII – сярэдзіна XIX
Рамантызм	з канца XVIII па 30–я гг. XIX	з канца XVIII
Рэалізм	з 30–40-х гг. XIX	З 30–40-х гг. XIX –асветніцкі рэалізм з 90–х гг.XIX ст.
Мадэрнізм	з 70–х гг. XIX па сярэдзіну XX	Канец XIX – 20–я гг. XX
Постмадэрн	з сярэдзіны XX	з канца 80–х гг. XX

Архітэктурныя стылі ў Беларусі

Стыль	Час (ст.)	Элементы	Тып пабудовы	Адметнасці
Раманскі	Сярэдзіна XIII – XIV	Парэбрык, зубцы, байніцы	Замкі (Ліда, Крэва, Геранёны, Меднікі, Гародня, Наваградак) вежы-данжоны (Камянец)	Геаметрызм формы (прамавугольная прызма, цыліндр у вежы; конус ці піраміда дахаў) суровасць, манументальнасць
Готыка	Сярэдзіна XIII –XV	Нервюрныя скляпенні, контрфорсы, неглыбокія нішы, байніцы	Замкі (Наваградак, Мір), храмы-крэпасці (Сынкавічы, Мураванка)	Пры захаванні абарончых якасцей – дэкаратыўная аздоба (неглыбокія нішы), вокны-байніцы, паліхромнасць фасадаў, адкрытая муроўка, вежа двух’ярусная (чацвярык і пастаўлены на яго васмярык)
Рэнесанс	канец XV – пача-так XVII	Прамаву-гольныя ці квадратныя вокны, крыжовыя скляпенні, карніз, рустоўка, франтон-лесвіца	Кальвінскія зборы (Заслаўе, Смаргонь, Койданава), касцёлы (Чарнаўчыцы), ратушы (Нясвіж), палацава-замкавыя ансамблі (Мір, Гальшаны, Любча, Смаляны)	Геаметрычныя формы фасадаў (трохкутны франтон, неглыбокія нішы прамавугольнай ці квадратнай формы), тынкоўка фасадаў, гранёная форма вежаў, выразны падзел на ярусы з дапамогай карнізаў
Барока	Канец XVI — сярэдзіна – канец XVIII	Цыліндрыч- ныя ці крыжовыя скляпенні, прафілява- ныя карнізы, фігурныя шчыты франтонаў, пілястры, фігурныя броўкі, валюты, ракаўкі, нішы для скульптур,	Базілікальныя (Брыгіцкі і Бернардынскі касцёлы Гародні) і крыжова-купальныя (Фарны касцёл у Нясвіжы, Мікалаеўская царква ў Магілёве) храмы, манастыры і кляштары, сінагогі (Слонім), ратушы (Віцебск, Магілёў), калегіумы (Полацк, Пінск), шпіталі (Слонім), жылая гарадская забудова (дамы рамеснікаў – Паставы, Наваградак, Слонім), палацава-замкавыя ансамблі (Нясвіж)	Кантраснасць і перацякальнасць аб’ёмаў і форм, спалучэнне выпукла-ўвагнутых аб’ёмаў (ілюзія пластычнасці фасадаў), шмат’ярусныя вежы, дынамічныя кампазіцыі за кошт хвалепадобных карнізаў), галоўны фасад – тэатральная шырма
Класіцызм	Сярэ-дзіна – канец XVIII— сярэ-дзіна XIX	Калоны, што ўтвараюць манумен- тальны порцік, трохкутны франтон і броўкі над вокнамі, двусхільны дах, гладкая столь	Палацава-замкавы ансамблі (Ружаны, Свяцк, Сноў, Альберцін), гарадскія сядзібы (Паставы, Слонім, Гародня), храмы-ратонды (Верхнядзвінск, Чачэрск, Ліда), жылая забудова, адміністрацый- ныя пабудовы (палацы губернатараў, вакзалы)	Геаметрызм форм, сіметрыя, велічнасць і строгасць, ордэрная сістэма, двухпавярховая гарадская забудова па “чырвонай лініі” –адзіным фасадам
Стылі гіста рызму	Cярэдзі-на — канец XIX	Звыклыя стылёвыя элементы – не канструк- цыйныя, а дэкара-тыўныя	Храмы (неаготыка, неараманскі, псеўдарускі, псеўдавізантый-скі); вакзалы (неабарока, неакласіцызм); сядзібы (неабарока, неакласіцызм, неаготыка)	Суіснаванне 2 стыляў у адным ансамблі; адступленні ад канонаў стылю
Мадэрн	Канец XIX – пача-так XX ст.	“Голы” мур, спалучэнне матэрыялаў (шкло, бетон, метал), адсутнасць ордэрнай сістэмы	Банкі (Слонім), гарадская забудова (Мінск), адміністрацый-ныя будынкі (буд. Лібава-Роменскай чыгункі), капліцы (Мір), храмы	Асіметрычнасць, сумяшчэнне несумяшчальных матэрыялаў, імітацыя прыродных форм, цытатнасць (арыентацыя на ранейшыя стылі) (стайня ў Альберціне)

Характарыстыка беларускай школы іканапісу

Перыяд (стагоддзе)	Аблічча	Фон	Нацыянальныя рысы
Канец XIV – XV	“Грэчаскі тып твару”, графічнасць, плоскаснасць, умоўнасць	Нейтраль ны, але на німбе з’яўляецца арнамент
Канец XV – XVI	Светла-ценевая мадэліроўка твару	Арнамент – матывы “каванага металу” і раслінна-геамет- рычны з пазалотай	Мясцовы тыпаж твару
Канец XVI – XVII	Мясцовы тыпаж твару, натуралістычнасць выявы (у праваслаўнай і уніяцкай іконе)	Барокавы раслінны арнамент, S-падобны матыў, залачэнне, пасерабрэнне фону	Прадметы побыту, адзенне (галаўны убор), вышыўка, архітэктурны пейзаж, адступ- ленне ад канону ў дэталях, рама з “камянямі”
XVIII	Пачуццёвасць, парушэнне прапорцый у постацях і дэталях, свядомая прымітывізацыя выяваў (рысы “нізавога барока”)	С-падобны матыў у фоне, буйнарэль- ефныя парасткі, кветкі, знікненне разбянога фону ў часткі абразоў	Зваротная перспектыва, адступленне ад канона ў сюжэце, драўляныя ці срэбныя шаты (аклады) на асобныя іконы

Дата добавления: 2015-04-25