ГОУ ВПО ТюмГМА Минздравсоцразвития

Рэдагаваць] Рахунак стратаў

За савецкі перыяд з побыту беларусаў “вымыліся” не толькі стравы былых прывілеяваных класаў, але і істотна спрасьцілася ды зьбяднілася і мэню нашчадкаў былых прыгонных сялянаў, якое ў асноўным уніфікавалася з мэню ўсяго насельніцтва былога СССР, асабліва з рускімі. Амаль цалкам зьніклі многія карняплоды (бручка, пастарнак і г.д.), бабовыя расьліны (бабы, сачавіца) выпечка з грэцкай мукі, традыцыйныя прыправы (мацярдушка, бядрынец і г.д.), многія вэнджаныя вырабы (паўгускі, кіндзюк), стравы з бараніны, канаплянага насеньня, традыцыйныя гатункі сыру і масла і г.д.

Гісторыю харчаваньня, кулінарыі і гастранаміі ў Беларусі можна ўмоўна падзяліць на некалькі пэрыядаў:

• Харчаваньне ў дагістарычны і старажытна-рускі пэрыяд
• Харчаваньне ў пэрыяд ВКЛ (сяр. 13 ст. – 1795)
• Харчаваньне ў пэрыяд Расейскай імпэрыі (1772 – 1917)
• Харчаваньне ў савецкі пэрыяд (1917 – 1991)
• Харчаваньне ў пэрыяд незалежнай Беларусі (з 1991)

Першыя польскія кулінарныя кнігі – “Compendium ferculorum» кухмістра Ст.Чарнецкага (1682), “Кухар дасканалы” В. Вялёндкі (1786) — атрымалі адносна шырокае распаўсюджаньне і ў ВКЛ. Спробы зафіксаваць і сыстэматызаваць традыцыі прыгатаваньня, захоўваньня і спажываньня ежы і пітва ў кнігах у Беларусі пачаліся толькі ў 19 ст. — “Кухар добра навучаны” (1830) Я. Шытлера, “Літоўская гаспадыня” Г. Цюндзявіцкай (1848), “Кухарка літоўская” В. Завадзкай (1874).

Пасьля рэформы 1861 году і асабліва пад час аграрнага крызісу 1880-х гадоў узрасла цікавасьць да матэрыяльнай і духоўнай культуры беларускага сялянства, якая ў гэты час імкліва пазбаўлялася спадчыны прыгоньніцтва. Пачынальнікі беларускай этнаграфіі фіксавалі рэцэпты традыцыйных народных страваў, рытуалы спажываньня ежы і прылады яе прыгатаваньня і г.д.

Аднак гэтая праца насіла безсыстэмны характар. Разам з тым, палітычныя катаклізмы першай паловы XX стагодзьдзя цалкам зьнішчылі цэлыя сацыяльныя клясы былой Беларусі — шляхту і мяшчанства, носьбітаў больш высокай матэрыяльнай і духоўнай культуры, у тым ліку кулінарнай. Ідэя пра існаваньне ці магчымасьць рэканструкцыі ўласна беларускай нацыянальнай кухні ўзьнікла значна пазьней, толькі пасьля Другой сусьветнай вайны, і да канца XX стагодзьдзя адзінай крыніцай такой рэканструкцыі лічылася этнаграфічная спадчына былога прыгоннага сялянства, зафіксаваная ў пэрыяд распаду яго традыцыйнага ладу жыцьця.

Задача стварэньня паўнавартаснай беларускай нацыянальнай кулінарнай і гастранамічнай культуры, якая абапіраецца як на “народныя”, так і на “высокія” традыцыі, дагэтуль застаецца актуальнай.

Кафедра клинической фармакологии

Дата добавления: 2015-03-31