Валентность и степень окисления. 1 страница

А 4

Вопрос №004

Вопрос №003

Вопрос №002

Вопрос №000

Вопрос №99

Вопрос №98

Вопрос №97

Вопрос №96

Вопрос №95

Вопрос №94

Вопрос №93

Вопрос №92

Вопрос №90

Вопрос №90

Вопрос №89

Вопрос №88

Вопрос №87

Вопрос №86

Вопрос №85

Вопрос №84

Вопрос №83

Вопрос №82

Вопрос №80

Вопрос №80

Вопрос №79

Вопрос №78

Вопрос №77

Вопрос №76

Вопрос №75

Вопрос №74

Вопрос №73

Вопрос №72

Вопрос №70

Вопрос №70

Вопрос №69

Вопрос №68

Вопрос №67

Вопрос №66

Вопрос №65

Вопрос №64

Вопрос №63

Вопрос №62

Вопрос №60

Вопрос №60

Вопрос №55

Вопрос №54

Вопрос №53

Вопрос №52

Вопрос №50

Уровень 3

Вопрос №50

Вопрос №49

Вопрос №48

Вопрос №47

Вопрос №46

Вопрос №45

Уровень 44

Вопрос №43

Вопрос №42

Вопрос №40

Вопрос №40

Вопрос №39

Вопрос №35

Вопрос №34

Вопрос №33

Вопрос №32

Вопрос №30

Вопрос №30

Вопрос №29

Вопрос №28

Вопрос №27

Вопрос №26

Вопрос №23

Вопрос №22

Вопрос №20

Вопрос №20

Вопрос №09

Вопрос №08

Вопрос №07

Вопрос №06

Вопрос №05

И т.д.

Вопрос №04

Вопрос №03

Уровень 3

Вопрос №02

Вопрос №00

Вопрос №00

Вопрос №9

Вопрос №8

Вопрос №7

Уровень 2

Вопрос №6

Вопрос №5

Вопрос №4

Вопрос №3

Уровень 0

Вопрос №2

Вопрос №0

Уровень 3

Пример

завистливый панический

самонадеянный ненавидящий

игривый утешающий

раздраженный скучающий

испытывающий ужас расстроенный

самонадеянный раздосадованный

шутливый взволнованный

желающий чего-л. убежденный в чем-л.

шутливый настойчивый

веселый расслабленный

раздраженный саркастический

тревожный дружелюбный

ошеломленный фантазирующий

нетерпеливый обеспокоенный

извиняющийся дружелюбный

слегка встревоженный подавленный

унылый ненапряженный

недоверчивый напряженный

раздосадованный враждебный

шокированный поглощенный своими мыслями

настороженный настойчивый

скучающий ошеломленный

испытывающий ужас веселый

сожалеющий о чем-л. кокетливый

равнодушный сконфуженный

скептический подавленный

решительный надеющийся

угрожающий недоверчивый

раздраженный разочарованный

огорченный обвиняющий

размышляющий о чем-л. взволнованный

ободряющий веселый

раздраженный задумчивый

ободряющий сочувственный

испытывающий сомнение в чем-л. нежный

игривый ошеломленный

Қазіргі қазақ тілінің жай сөйлем синтаксисі

V0	Синтаксистің зерттейтін объектісі:
	сөздің морфологиялық құрамы
	сөйлем түрлері
	дыбыстар тіркесі
	сөз тіркесі
	сөйлем мүшелері

V0	“Міне, Ертіс” (Ж.Аймауытов). Синтаксистік тұлғаның түрі:
	коммуникативтік тұлға
	номинативтік тұлға
	грамматикалық дербестікке ие синтаксистік тұлға
	грамматикалық дербестікке ие емес синтаксистік тұлға
	сөйлем
	сөз тіркесі

V2	Құрылымдық, коммуникативтік дербестікке ие синтаксистік тұлғалар:
	сөйлем
	сөз тіркесі
	сөйлем мүшелері
	құрмалас сөйлем
	бастауыш пен баяндауыштың тіркесі

V2	Сөйлемдегі анықтауыштың синтаксистік формасы:
	зат есімнің атау септік формасы
	тіркескен екі зат есімнің алдыңғысының нөлдік формасы
	зат есімнің ілік септік формасы
	зат есімнің жанама септік формасы
	сын есімнің нөлдік формасы

V0	Синтаксистік қатынас түрлері:
	қиысу, қабысу, матасу, меңгеру, жанасу;
	толықтауыштық, анықтауыштық, пысықтауыштық, предикативтік
	аналитикалық, синтетикалық, аналитика-синтетикалық;
	номинативті, коммуникативті;
	предикативтік және предикативтік емес қатынастар
	объектілік, адвербиальды, анықтауыштық, бастауыш-баяндауыштық қатынастар

V0	Сөйлем пысықтауышының синтаксистік формасы:
	қиыса байланысқан есім
	қиыса байланысқан етістік
	етістікке меңгеріле байланысқан мекендік зат есім
	етістікке меңгеріле байланысқан объектілі зат есім
	есімге қабыса байланысқан зат есім
	етістікке қабыса байланысқан сын есім
	етістікке қабыса байланысқан үстеу

V0	Сөз тіркесіне тән синтаксистік қатынастар:
	анықтауыштық, толықтауыштық, пысықтауыштық;
	объектілік, субъектілік, предикативтік;
	бастауыш-баяндауыштық;
	адвербиальды, объектілік және атрибуттық;
	предикативтік емес синтаксистік қатынастар.

V0	Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған сөз тіркесі:
	оқыған кітап
	таулы жер
	кітапты оқыған
	үйге қайтты
	жақсыдан шарапат

V0	М.Балақаев пікірі бойынша, сөз тіркесіне тән үш белгі:
	толық мағыналы сөз бен көмекші сөзден құралады
	олардың арасында субъектілі-предикаттық қатынас болады
	тіркескен сөздер тұтас бір ұғымды білдіреді
	сөздер бір-бірімен салаласа байланысады
	толық мағыналы кемінде екі сөзден құралады
	сөздер бір-біріне бағына байланысады
	олардың арасында синтаксистік қатынас болады

V0	Аналитикалық тәсіл арқылы жасалған сөз тіркесі:
	сені ойлады
	сен туралы ойлады
	сенен үйренді
	сен үшін келді
	саған келді
	асығып келді

V0	Тұрақты тіркестердің еркін тіркестерден айырмашылығы:
	бір ғана лексикалық мағына білдіруінде
	байланысу тәсілінде
	байланысу формасында
	тіркескен сөздердің бағыныңқы, басыңқы сыңарға жіктелмеуінде
	толық мағыналы сөздерден құралатынында
	тіркескен сөздер арасындағы синтаксистік қатынас жойылуында

V0	Сөз тіркесі:
	ақ қайың
	жақсы көру
	жақсы сөйлеу
	шалқалай құлау
	он бес
	қайта келмес жиырма бес

V2	Анықтауыштық қатынастағы сөз тіркесінің байланысу амалдары:
	жіктік жалғау арқылы
	орын тәртібі арқылы
	ілік септігі мен тәуелдік жалғау арқылы
	септік жалғаулары арқылы
	шылау арқылы
	екі зат есімнің қатар тұруы арқылы

V2	Меңгеру:
	бағыныңқы сыңардың басыңқы сыңармен атау және іліктен басқа септік формалары арқылы байланысы
	бағыныңқы сыңар мен басыңқы сыңардың ілік септігі мен тәуелдік жалғаулары арқылы байланысы
	сөздердің орын тәрібі арқылы байланысы
	бағыныңқы сыңардың басыңқы сыңармен ешбір жалғаусыз байланысы
	cөздердің объектілік қатынастағы байланысы
	сөздердің септеулік шылау арқылы байланысы

V2	Пысықтауыштық қатынастағы тіркестер:
	кешегі мал
	жылқыда жүр
	жылқыда өт жоқ
	кітапханаға кел
	Асқардан алды
	таудан келді
	тауды көрді

V2	Матасу:
	Абай ұрпағы
	Абай мұрасы
	Абай көшесі
	Абай туған жер
	Абай атындағы университет
	Пушкин көшесі
	Қадыр кітапханасы

V2	Есімді сөз тіркесі
	жақсы айту;
	сөз айту
	маған жақсы
	жақсы сөз
	алма мойын
	ұзын мойын
	таудың үсті

V2	Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған есімді сөз тіркесі:
	биік үй
	үйдің шатыры
	білетін адам
	үйде батыр
	сөзге шебер
	шебер ұста
	таудың үсті

V0	Қабыса байланысқан етістікті сөз тіркестері:
	қонақ сөйледі
	көпшілікке сөйледі
	ұзақ сөйледі
	көпшілік тыңдады
	жиналған жұрт
	тыңдаудан жалықты
	ақырындап кете бастады
	лезде тарап кетті

V0	Тура толықтауыштық қатынастағы етістікті сөз тіркесі:
	үлкенге құрмет
	кішіден ізет
	хат жазды
	білімі терең
	терең қазды
	кітап оқыды
	жауап қатты
	кино көрді

V2	Құрылымдық, коммуникативтік дербестікке ие синтаксистік тұлғалар:
	сөйлем
	сөз тіркесі
	сөйлем мүшелері
	құрмалас сөйлем
	бастауыш пен баяндауыштың тіркесі

V2	003 Бағыныңқы сыңары етістіктен жасалған сөз тіркесі:
	айтылған ән
	үйге келді
	кеш келді
	әңгіме айту
	ән шашу
	моншақ шашу
	сыбырласқан сөз
	айтылар әңгіме

V0	Жанама объектілік қатынастағы етістікті сөз тіркесі:
	қалаға келді
	әкені көрді
	балаға берді
	ағасынан келді
	кішіден ізет
	үлкеннен құрмет
	әжесімен көрісті
	ағаштар гүлдеді

V0	Етістікті сөз тіркесі:
	айтылар сөз
	сөзге келу
	хат жазған
	үйден келу
	кітапты оқыған
	айтып салу
	үйіп төгу
	оқылған кітап

V0	Толықтауыш қатысқан сөйлем:
	Жұт жеті ағайынды.
	Ағайынды жігіттердің мінездері ұқсас.
	Ағайынды алыстан сыйлаған дұрыс.
	Жемісті ағаштың басы төмен.
	Жемісті күзде тойып жейміз.
	Білімді мыңды жығады.
	Мыңды жығатын – білімді.
	Білімді өміріңе серік ет.

V0	Анықтауыш қызметіндегі сөздер:
	аттың атауын білдіреді
	заттың қимылын білдіреді
	қимылдың сынын білдіреді
	заттың сынын білдіреді
	заттың мөлшерін білдіреді
	қимылдың мөлшерін білдіреді
	заттың түр-түсін білдіреді

V0	Сөйлемдегі пысықтауыштың ерекшеліктері:
	сөйлемге бастауыш мүшемен тіркесіп енеді
	сөйлемге баяндауышпен тіркесіп енеді
	табыс септік арқылы байланысады
	жанама септіктер арқылы байланысады
	ілік септігі арқылы байланысады
	үстеу сөз табынан жасалады

V0	Сөйлемдегі тура толықтауыштың белгісі:
	табыс септігіндегі сөз
	жанама септіктердегі сөз
	салт етістіктермен тіркесетін сөз
	сабақты етістіктермен тіркесетін сөз
	қимылдың объектісін білдіретін сөз

V0	Анықтауыш қатысқан сөйлем:
	Шешен сөз бастар, батыр қол бастар.
	Шешеннің тілі артық, шебердің қолы артық.
	Ұялмас бетке талмас жақ береді.
	Үндемеген пәледен құтылады.
	Үлкен бастар, кіші қостар.
	Үлкен пышақ ұялғаннан өтер.
	Наданмен дос болғанша, кітаппен дос бол.
	Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады.

V0	Жанама септікті пысықтауышты сөйлем:
	Автобус аялдамаға тоқтады.
	Ата-бабаларымыз бұрын түйемен көшкен.
	Ал қазір тек көлікпен жүреді.
	Асыққаннан үйге аяқ киіммен кіріп келді.
	Кіргенінен шыққаны тез болды.
	Ашуланғаны сонша, кіргеннен айқалады.
	Айтқанынан ештеңе ұқпады.

V0	Баяндауышқа тән белгілер:
	айтылған пікірдің субъектісі болу
	субъектінің қимылы, сапасы болу
	сөйлемнің басында орналасу
	сөйлемдегі есім сөздерді анықтау
	сөйлемдегі ойды тиянақтау
	бастауышқа қатысты, бағынышты мүше болу

V0	Бастауыш дегеніміз:
	ойды тиянақтап тұратын мүше
	айтылатын ойға негіз болатын мүше
	субъектінің ісін, қимылын білдіретін мүше
	субъектінің сындық сапасын білдіретін мүше
	қимылдың субъектісі болатын мүше
	қимыл процесінің объектісі болатын мүше
	зат есімдердің сапасын анықтайтын мүше
	сөйлемдегі басқа мүшелерге тәуелсіз мүше

V0	Құранды баяндауышты сөйлем:
	Жаңбыр жауды.
	Жаңбыр жауып жатыр.
	Ол күрсініп қояды.
	Олар екеу екен.
	Біз де студент болғанбыз.
	Сіз оны білетін едіңіз.
	Ұйқышылдық жақсы емес.

V0	Баяндауыштың грамматикалық тұлғалары:
	жіктік жалғауы
	тәуелдік жалғауы
	тәуелдік форма
	барыс септік жалғауы
	жатыс септік жалғауы
	көмектес септік жалғауы

V0	Есім баяндауышты сөйлем:
	Әкем - сәулетші
	Анам жұмыс істемейді
	Ағам – банк қызметкері
	Әпкем – университет студенті
	Өзім жоғары сыныпта оқимын

V0	Етістік бастауышты сөйлем:
	Жұмыс – өмірлік іс
	Тіршілік негізі - еңбек
	Өмір сүру – еңбек ету
	Көрмес – түйені де көрмес
	Кішіпейілділік – кісінің көркі
	Мәуелі ағаш - майысқақ
	Бір көрген – таныс, екі көрген - біліс
	Балалы үйдің ұрлығы жатпас

V0	Тек бастауыш пен баяндауыштан құрылған сөйлем:
	Биыл қыс ерте түсті
	Қар мол болды
	Күн суық болды
	Суықтан шаршадық
	Суық екі айға созылды
	Тезірек күн жылыса екен
	Көктем жақындап қалды

V0	Баяндауышқа тән белгілер:
	айтылған пікірдің субъектісі болу
	субъектінің қимылы, сапасы болу
	сөйлемнің басында орналасу
	сөйлемдегі есім сөздерді анықтау
	сөйлемдегі ойды тиянақтау
	бастауышқа қатысты, бағынышты мүше болу

V0	Сөйлем ішіндегі айқындауыш мүшенің ерекшелігі:
	анықтайтын сөзінің алдынан орналасады
	анықтайтын сөзінен кейін орналасады
	өзі анықтайтын сөзімен тұлғалас келеді
	анықтайтын сөзімен синтаксистік қатынаста болады
	анықтайтын сөзімен бірыңғай қатынаста болады
	анықталушы сөз бен анықтаушы сөз әр түрлі мүше
	анықтаушы мен анықталушы сөзге екі бөлек сұрақ қойылады
	сөйлемдегі мүшелік қызметі тұрақты

V0	Айқындауыш мүше қатысқан сөйлем:
	Қарның ашса, қазан ас, ет болмаса, сазан ас.
	Сазан балықтың қуырылған еті тіл үйретеді.
	Біздің үй балық, оның ішінде сазан етін ұнатады.
	Өтірік сөз жанға қас, өткір пышақ қанға қас.
	Өтірік, өсек, мақтаншақ, еріншек бекер мал шашпақ – бес дұшпан.
	Ол әңгіменің өтірік, ойдан шығарылған екенін түсінді.
	Ата-ана өз баласы, өз өмірінің жалғасы үшін бәрін істейді.

V0	Жалғаулықтар арқылы байланысқан бірыңғай мүшелі жай сөйлем:
	Ағайын бірде араз болғанмен, бірде тату.
	Ағайым бірде мені, енді бірде Салтанатты шақырады.
	Ағайын өкпеге қиса да, өлімге қимайды.
	Ағайынды өкпеге де, өлімге де қимаған дұрыс.
	Шетелде оқу қиын, дегенмен балам сонда оқығанды қалайды.
	Ол шешуі қиын бірақ қызықты осы есепті бір ай шығарды.

V0	Бірыңғай мүшелерді байланыстыратын шылаулар:
	мен, бен, пен
	себебі, өйткені, сондықтан
	кейін, дейін, шейін
	бірақ, дегенмен, әйтсе де
	не, немесе, кейде, бірде

V0	Жалпылауыш мүше қатысқан сөйлем:
	Ата-әжем, әке-шешем және кіші інім ауылда тұрады.
	Ағам, әпкем, өзім үшеуіміз қалада оқудамыз.
	Ауылда қалған бесеуін – атам-әжемді, әке-шешемді және інімді үшеуіміз де сағынамыз.
	Олар да біздерді сағынып жүрген шығар.
	Жақында бәріміз – ата-әжем, әке-шешем және бауырларым бас қосамыз.

V0	Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелерінің коммуникативтік мақсаты:
	пікірді тиянақтау
	ақпаратты жеткізу
	сөйлемнің іргесін кеңейту
	пікірді ықшамдап жеткізу
	субъект пен оның әрекетін беру
	субъект пен предикатты толық сипаттау
	предикаттық қимыл мен сапаны нақтылау
	пікірді экспрессивті баяндау

V0	Бірыңғай баяндауышты жай сөйлем:
	Мұғалім оқушыларды түгендеді, сабақты бастады.
	Мұғалім оқушыларды түгелдеді, сабақ басталды.
	Бүгін күн жылып, қар еріді.
	Жер ылайсаң, шылқып жатыр.
	Жастардың киінісі жеңіл, әрі ыңғайлы.
	Түс қайта күн бұлттанып, аспан түнере бастады.

V0	Сөйлем ішіндегі айқындауыш мүшенің ерекшелігі:
	анықтайтын сөзінің алдынан орналасады
	анықтайтын сөзінен кейін орналасады
	өзі анықтайтын сөзімен тұлғалас келеді
	анықтайтын сөзімен синтаксистік қатынаста болады
	анықтайтын сөзімен бірыңғай қатынаста болады
	анықталушы сөз бен анықтаушы сөз әр түрлі мүше
	анықтаушы мен анықталушы сөзге екі бөлек сұрақ қойылады
	сөйлемдегі мүшелік қызметі тұрақты

V0	Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелерінің коммуникативтік мақсаты:
	пікірді тиянақтау
	ақпаратты жеткізу
	сөйлемнің іргесін кеңейту
	пікірді ықшамдап жеткізу
	субъект пен оның әрекетін беру
	субъект пен предикатты толық сипаттау
	предикаттық қимыл мен сапаны нақтылау
	пікірді экспрессивті баяндау

V0	Сөйлем дегеніміз:
	құрылымдық, коммуникативтік дербес тұлға
	құрылымдық, коммуникативтік дербестігі жоқ тұлға
	пысықтауыштық қатынастағы сөздер тобы
	объектілік қатынастағы сөздер тобы
	атрибуттық қатынастағы сөздер тобы
	предикативтік қатынастағы сөздер тобы
	күрделенген атауыштық тұлға
	пікір айту үшін жұмсалатын тілдік тұлға

V0	Жай сөйлемнің ерекшеліктері:
	жай пікірді хабарлайды
	күрделі пікірді хабарлайды
	бірнеше предикативтік қатынасқа негізделеді
	бір ғана предикативтік қатынасқа негізделеді
	компоненттері сөз тұлғалар, сөз тіркестері болады
	компоненттері предикативтік бірліктер
	компоненттер арасынан нақты мағыналық қатынас туындайды

V0	Жай сөйлемнің ерекшеліктері:
	жай пікірді хабарлайды
	күрделі пікірді хабарлайды
	бірнеше предикативтік қатынасқа негізделеді
	бір ғана предикативтік қатынасқа негізделеді
	компоненттері сөз тұлғалар, сөз тіркестері болады
	компоненттері предикативтік бірліктер

V0	Зат пен оның сындық, сандық сапасының қатынасынан құрылған сөйлем:
	Жұмыс аяқталды.
	Ертең демалыс.
	Биыл қар қалың.
	Қалың болатыны – екі ай бойы жауған еді.
	Кешеден бері күн жылы.
	Достармен шаңғы тебуге бармақпыз.
	Шаңғылар сақадай сай дайын.
	Бәріміз ертемен Шымбұлақта жиналамыз.

V0	Жалаң болып құралған сөйлем:
	Концерт аяқталды.
	Көрермендер тарай бастады.
	Кейбіреулер әншілерден қолтаңба алып жатыр.
	Енді біреулер тезірек шығуға асығып барады.
	Біз де есікке қарай аяңдадық.
	Жүргізуші күтіп тұр екен.
	Көлікке отырдық.

V0	Жайылма сөйлем:
	Қала үлкен.
	Көшелері түп-түзу.
	Зәулім үйлер көп.
	Мәдени орындар, саябақтар да көп.
	Мереке күндері оларда әр түрлі шаралар өтеді.
	Біз осы қала тұрғынымыз.

V0	Сөйлемді толымсыз етіп құру:
	пікірді жан-жақты жеткізу амалы
	пікірді нақтылап жеткізу амалы
	үнемдеп сөйлеу амалы
	стильдік қайталауды болдырмау амалы
	жедел пікірлесу амалы

V0	Екі негізді сөйлем ерекшелігі:
	сөйлемнің екі мүшесі арқылы құрылады
	тұрлаулы мүшелердің екеуіне негізделіп құрылады
	екі тұрлаусыз мүшеге негізделіп құрылады
	сөйлем жақты болып құрылады
	сөйлем жақсыз болып құралады
	жұмсалу аясы кең болады
	құрылымдық потенциалы тар болады

V0	Болымсыз пікірді білдіретін сөйлем:
	Олар таң атқанша әңгімелесті.
	Айтылмаған әңгіме қалмады.
	Ертерек кездеспегендеріне өкінді.
	Енді шақырусыз келіп тұруға уәделесті.
	Таң атқанша таласып ұйықтамаушы едік.
	Сол бір қызық шақ енді келмеске кетті.
	Бізде енді сол кездегідей жас емеспіз.
	Олардың әңгімесі осылай естелік пен сағыныштардан құралды.

V0	Болымды пікірді білдіретін сөйлем:
	Суға кеткен тал қармайды.
	Дерті бардың дәрмені жоқ.
	Ауру қалса да әдет қалмайды.
	Қарғаның көзін қарға шоқмайды.
	Ителгінің баласы ілмей қалмас.
	Аңдыған жау алмай қоймас.

V0	Екі негізге сүйеніп құралған сөйлем:
	Жаздың бір мамыражай күні.
	Отбасымыз түгел тау етегіне жиналдық.
	Таза ауа жұтып, демалып қайтпақпыз.
	Гүрілдей аққан тау өзені.
	Шыңға өрмелеген шыршалар.
	Шыршада ағаштан ағашқа секірген тиындар.
	Бәрі-бәрі ғажап!.

V0	Бастауышы етістіктен болған сөйлемнің ерекшелігі:
	логикалық субъектіні актуализациялау
	қимыл-әрекетті актуализациялау
	актуальды сөзді баяндауыш позициясына шығару
	сөйлемді қимыл мен оның логикалық субъектісі қатынасына құру
	сөйлемді субъект пен оның сындық сапасының қатынасына құру
	сөйлемді зат пен қимыл-әрекет қатынасына құру

V0	Биноминативті сөйлемдердің ерекшелігі:
	Бастауышы зат есім – баяндауышы етістік.
	Бастауышы етістік – баяндауышы зат есім.
	Бастауышы зат есім – баяндауышы зат есім.
	Сөйлемді ұйымдастыратын амал – орын тәртібі.
	Бастауыш пен баяндауыш қатынасы зат пен заттың сапасы.

V0	Биноминативті жай сөйлем:
	Асқар - студент.
	Тұратын жері - жатақхана.
	Ол үшінші курста оқиды.
	Болашақ мамандығы журналист.
	Қазір қазақ радиосында тәжірибеден өтіп жүр.

V0	Бір негізді сөйлем:
	Бір ғана негізгі мүшесі бар сөйлем.
	Екі негізгі мүшеден құралған сөйлем.
	Бір бас мүшеге негізделіп құралған сөйлем.
	Екі бас мүшеге негізделіп құралған сөйлем.
	Екі бас мүшеге негізделген, бірақ толымсыз сөйлем.
	Зат есімге негізделіп құралған предикативтілікке ие сөйлем.
	Баяндауыш мүшеге негізделіп құралған сөйлем.
	Субъектілік-предикаттық құрылымға негізделген сөйлем.

V0	Бір негізді сөйлем түрлері:
	жалаң сөйлем
	жайылма сөйлем
	толымды сөйлем
	жалпылама жақты сөйлем
	жақсыз сөйлем
	толымсыз сөйлем
	атаулы сөйлем

V0	Атаулы сөйлемдер:
	Түннің қараңғысын-ай.
	Қап-қара түн.
	Түн қап-қараңғы.
	Түк көрмей келемін.
	Кенет, алдымнан біреудің шыға келгені.
	Жүрегім тас төбеме шықты.

V0	Жалпылама жақты сөйлем:
	грамматикалық бастауышы қатысқан сөйлем
	бастауышы жоқ, бірақ оны баяндауыштар арқылы табуға болатын сөйлем
	бастауыш қатыспаған, баяндауышы негізінен екінші, үшінші жақта болып келетін сөйлем
	мақал-мәтелдер мен афоризмдердің құрылысындағы сөйлем
	бас мүшесі белгілі жақта тұрғанымен, семантикасы жалпыланған сөйлем

V0	Белгісіз жақты сөйлем:
	Қонақ асыңа емес, қабақ-қасыңа риза.
	Досы көппен сыйлас, досы азбен сырлас.
	Қарыз күліп келеді, жылап қайтады.
	Қыздың басына ақ, қара орамал тартпаған.
	Досқа күлкі қылма, дұшпанға таба қылма.
	Жақсы дос үшін жан пида.
	«Үйкүшік болмасын» деп ұл баланың кіндігін алысқа лақтырып жіберген.
	Баланы санамайды және санын айтпайды.

V0	Жақсыз сөйлем:
	Дария жанынан құдық қазба.
	Көл жағалаған аштан өлмес.
	Білгенді үйрету керек.
	Қарманған қарап қалмас.
	Ұстаны соққан пышағынан танисың.
	Білмегенді сұрау қажет.
	Өзен ағысын бөгеуге болады, өмір ағысын бөгеуге болмайды.

V0	Атаулы сөйлемнің ерекшелігі:
	баяндауышқа негізделіп құралады
	сөйлемнің тірегі атау сөз болады
	сөйлемнің тірегі қимылды білдіретін сөз болады
	оқиғаны, құбылысты экспрессивті хабарлау мақсатында құралған сөйлем болады
	субъектіге тән сапаны эмоциямен білдіру үшін құралады

V0	Сөйлемнің айтылу мақсатына байланысты түрлері:
	жақты сөйлем
	сұраулы сөйлем
	жақсыз сөйлем
	бұйрықты сөйлем
	атаулы сөйлем
	хабарлы сөйлем
	толымды сөйлем
	жалаң сөйлем

V0	«Айналада көз тартарлық бұдыр жоқ» (М.Әуезов). Сөйлемнің мақсатына байланысты түрі:
	іске қосу мақсатындағы сұраулы сөйлем
	ақпарат беру мақсатындағы хабарлы сөйлем
	өтініш мағынасындағы бұйрықты сөйлем
	тікелей бұйыру мағынасындағы бұйрықты сөйлем
	іске қосу мақсатындағы бұйрықты сөйлем
	айтушының ақпаратты толық жеткізу мақсатындағы хабарлы сөйлем
	сипаттау түріндегі хабарлы сөйлем

V0	Өтініш, тілек мәніндегі сұраулы сөйлем:
	Бұл кітапты маған әкелдің бе?
	Бұл кітапты кімге әкелдің?
	Бұл кітапты маған бере алмайсың ба?
	Осы кітапты мен алсам ба екен?
	Бұл кітапты маған-ақ берсең болмай ма?
	Қай кітапты кімге әкелдің?

V0	Ашық сұрақты білдіретін сөйлем:
	Ал не істейміз? (С.Мұратбеков)
	Жыласам ба екен, қуансам ба екен, білмеймін... (М. Мақатаев)
	С) Құйрығы жоқ, жалы жоқ, Құлан қайтып күн көрер? (Жырау)
	Құлыным- ау, енді қашан айтпақсың? (А.С.)
	Ақымақ-ай, бір көрінсең болмай ма? (М.М.)
	Сен қайдан жүрсің? (С. Мұқанов)

V0	«Үй құрығыр, азынап кетті ғой, тағы бірдеме тауып жағасың ба?» (Б.М.) Сұраулы сөйлемнің түрі:
	ашық сұрақ
	негізгі сұрақ
	альтернативті сұрақ
	риторикалық сұрақ
	түрткі сұрақ
	қарсы сұрақ
	тіке сұрақ
	қарсы жақтың көзқарасын айқындайтын сұрақ

V0	«Махаббат ғадауатпен майдандасқан, қайран менің жүрегім мұз болмай ма?» (Абай). Сөйлемнің түрі:
	ашық мәнді сұраулы сөйлем
	риторикалық сұраулы сөйлем
	өтініш мәнді бұйрықты сөйлем
	пікір білдірудің полемикалы түрі
	хабарлы сөйлемнің болымсыз түрі

V0	«- Сабындыкөлдікі? – деп Әбіл қайта сұрады». Сөйлемнің түрі:
	интонация арқылы жасалған сұраулы сөйлем;
	сұрау есімдігі арқылы жасалған сұраулы сөйлем;
	синтаксистік тәсіл арқылы жасалған сұраулы сөйлем;
	ой мазмұнының ақиқаттығын анықтайтын сұраулы сөйлем;
	хабарлы сөйлем;

V0	Бұйрықты сөйлемнің мақсаты:
	жауап алу
	ақпаратты жеткізу
	тыңдаушыны іске қосу
	ақпаратпен көңіл-күйін қоса жеткізу
	тыңдаушыдан талап ету
	өтініш, тілек мәнін жеткізе сөйлеу
	таңдану мақсатымен сөйлеу
	эмоциямен жауап беру

V0	Реплика ретіндегі лепті сөйлем:
	- Айналаға қарашы! Дүние қандай ғажап!
	- Шіркін, мына көк майсамен жалаңаяқ жүгірсе ғой!
	- Баланың көзінше мұны айтпағанымыз жөн. – Қайдағы бала?!
	– О, о, үлкен жігіт болыпсың ғой! Менімен бірдей бопсың.
	– Түу, мың рет қайталадың ғой! – Тоқтатшы!
	– Сен бұл жайында біліп пе ең? – Білмегенде!
	– Осы да әңгіме ме? – Әңгіме демегенде!

V0	Сөйлеушінің эмоциясы қоса жеткізілген сөйлем:
	Мен сізге уәде беремін.
	Сізге берген уәдем уәде.
	Келемін десем, келем.
	Бұл жаңалықты іште сақтай алмадым.
	Байқамай айтып қойғаным бар емес пе.
	Байқамай айтып қойыппын.

V0	Талап ету мәніндегі бұйрықты сөйлем:
	Мен тамақ істейін.
	Сендер үйді жинаңдар.
	Әкең біраз демалып алсын.
	Енді әркім өз шаруасымен айналысатын болсын.
	Айгүлді де ерте кел.

V0	Өкіну мәніндегі лепті сөйлем:
	Түу, қызық екенсің!
	Түу...у, ұмытып кетіппін ғой!
	Бұл қай мазағың?!
	Бұл мазақ пен қорлықтан сақтай көр!
	Осылай боларын ертерек ұқсамшы!
	Астана аз ғана уақытта осыншама қалай өзгерген?!
	Мұнда сәл ертерек көшіп келгенде ғой!

V0	Cес көрсету мақсатындағы бұйрықты сөйлем:
	Ерегісті тоқтату керек!
	Ерегісіп көр!
	Аттан түссін!
	Түспесең қой!
	Түспей көр!
	Ерегісуші болма!

V0	Леп белгісі қойылатын эмоциялы сөйлем:
	Жап есікті.
	Есікті жапты да кетті.
	Оған не жоқ десеңші.

Дата добавления: 2017-01-14