Анацэвіч

АМЕЛЬЯНОВІЧ

АЛЯШКЕВІЧ

Іосіф Іванавіч (1777--5.10.1830)

Мастак. Нарадзіўся ў мяст. Шылува (ця-пер Літва) у сям'і беднага музыканта з мяст. Радашковічы Мінскай губ. У 1800 паступіў у Віленскую мастацкую школу, быў вучнем прафесара Ф. Смуглевіча. У 1803 паехаў за мяжу, удасканальваў сваё майстэрства ў Дрэздэне i Парыжы. Пасля вяртання нейкі час жыў на Валыні i рыхта-ваўся да заняткаў у Віленскім універсітэце. Але ў 1810 адмовіўся ад гэтага намеру i пе-раехаў у Пецярбург, дзе займаўся галоўным чынам жывапісам. За карціну «Апека сі-рот» яму нададзена званне акадэміка жыва-пісу. Часта прыязджаў на Беларусь, ства-рыў тут шэраг партрэтаў у стылях позняга класіцызму i рамантызму. Сярод ix: «Гру-павы партрэт», партрэты Л.Сапегі, М.Ра-дзівіла, А.Чартарыйскага, А.Міцкевіча i інш. Вядома таксама яго карціна «Развітан-не гетмана Хадкевіча з маладой жонкай пе-рад адпраўленнем пад Хоііін». Сярод сучас-нікаў А. вылучаўся прыродным розумам, энцыклапедычнымі ведамі, арыгінальным ладам жыцця i ўдзелам у масонскім руху. У 1822 яго абралі старшынёй масонскай ло-жы Белага Арла, якая лічылася ў Пецяр-бургу галоўнай. Ён быў вельмі набожны, шчодры, добразычлівы, прапаведаваў гу-маннасць i стрыманасць. Гэтыя душэўныя якасці i выклікалі да яго павагу i сімпатыі ва ўсіх, хто яго акружаў. Быў знаёмы з А.Міцкевічам, які прысвяціў яму адзін са сваіх вершаў. А. спрабаваў таксама пісаць літаратурныя творы, дзе сцвярджаў, што чалавецтва перажыло свае вясну i лета, настае яго восень i таму яно павінна па-клапаціцца пра назапашванне таго, што можа выратаваць ад заўчаснай гібелі. Па-мёр у Пецярбургу i пахаваны на Смаленскіх могілках. ГА.Маыыка.

Васіль Мікалаевіч, гл. Цяпінскі Васіль Мікалаевіч.

Ігнат Сымонавіч (псеўд. Жэгота з Малой Бераставіцы; 1780—18.2.1845)

Гісторык, археограф i архівіст. Нарадзіў-ся ў сям'і уніяцкага святара ў в. Малая Бераставіца (цяпер Бераставіцкі р-н). Вучыўся ў Ваўкавыскай i Гродзенскай школах, Беластоцкай гімназіі. Займаўся гувернёр-

ствам. Скончыў настаўніцкі інстытут у Прусіі, потым Кёнігсбергскі універсітэт, у якім застаўся выкладаць рускую i польскую мовы. Пазней, у час напалеонаўскіх войнаў, А. пазнаёміўся з вядомым мецэнатам гра­фам М.П. Румянцавьш, які запрасіў маладо-га вучонага ў свой гомельскі маёнтак, дзе меліся багатая бібліятэка i архіў. Год, пра-ведзены ў Гомелі, А. прысвяніў дэталёваму вывучэнню гісторыі Расіі i Вялікага княс-тва Літоўскага, рабіў выпіскі, даследаваў помнікі i граматы. У 1809 A. паступіў у Ві-ленскі універсітэт, дзе атрымаў званне магістра навук i з 1811 чытаў там лекцыі па ўсеагульнай гісторыі. Нашэсце Напалеона вымусіла А. пакінуць Вільню. Перабраўшыся ў Беласток, ён выкладаў там у мяс-цовай гімназіі. У 1818 А. выбраны ад'юнктам кафедры гісторыі i статыстыкі Вілен-скага універсітэта, а з 1821, калі кафедру заняў I. Лялевель, застаўся прафесарам ка­федры рускай статыстыкі i дыпламатыі. Западозраны ў паланафільстве, вальнадумстве i рэвалюцыйнай прапагандзе, ён быў адхі-лены ад выкладчыцкай дзейнасці i высла­ны ў адну з вёсак Ваўкавыскага павета. Дзякуючы заступніцтву Румянцава, падаз-рэнне з яго было знята, але ў Віленскі універсітэт ён не вярнуўся. Пасяліўшыся ў Пецярбургу, цалкам прысвяціў сябе наву-ковай дзейнасці. Працаваў памочнікам біб-ліятэкара Румянцаўскага музея i быў чле­нам археаграфічнай камісіі. Шмат працаваў у архівах, рабіў археаграфічныя паездкі па Беларусі i Літве. Аўтар артыкулаў на польскай мове «Накід першабытнай гісторыі Літвы» (1846) i «Накід гісторыі Вялікага княства Літоўскага» (1849—50) i інш. Вы- даў некалькі твораў польскага гісторыка Альбетрандзі. Галоўная праца, якой А. зай-маўся ўсё сваё жыццё, — «Псторыя Літвы» — засталася ненадрукаванай. Велізарная калекцыя рукапісаў i рэдкіх кніг пасля смерці А. дасталася калекцыянеру К.Свідзінскаму.

F.A. Мааыка.

Дата добавления: 2014-01-04