ГАРАЎСКІ

ГАРАЙН

ГАРАБУРДА

ГАРАБУРДА

Васіль Міхайлавіч

Беларускі друкар i кнігавыдавец 16 ст. Большасць даследчыкаў лічаць яго сынам дыпламата, дзяржаўнага сакратара Вялікага княства Літоўскага Міхайлы Гарабурды. Ад­нак у завяшчанні апошняга Васіль названы «сыноўцам» (пляменнікам). Праўдападоб-на, што Васіль — сын Анцуты (Міхайлы) Гарабурды, дробнага гаспадарскага шляхці-ца, уладальніка маёнтка Макрэц (Гродзен-скі пав.). Гарабурды мелі цесныя сувязі з \.Фёдаравым, ХХ.Мсціслаўцам, Мамонічамі, А.Курбскім, К.Валовічам i інш. культурнымі i палітычнымі дзеячамі, якія падтрымлівалі беларускае кнігадрукаванне i асвету. Пры ix дапамозе, магчыма, пры непасрэдным удзеле Мамонічаў, Г. арганізаваў друкарню ў Вільні. Каля 1580 выдаў «Евангелле вучы-цельнае» — блізкую копію заблудаўскага 1569, у 1582 — «Актоіх» («Васьмігалоснік») з пасляслоўем, падпісаным ім. Г. працягваў выдавецкія традыцыі Заблудаўскай друкар-ні, выдаваў кнігі на царкоўнаславянскай мове буйным фарматам, у 2 колеры. Рас-лінны арнамент заставак у кнігах нагадвае львоўска-маскоўскія ўзоры Фёдарава. Вы-хадныя звесткі кнігі «Васьмігалоснік» да-дзены ў двух каляндарных стылях, як у не-каторых віленскіх выданнях Скарыны. За-хавалася каля 35 экземпляраў кніг Г. Дру-карня яго перайшла да Мамонічаў, якія з 1583 узнавілі выдавецкую дзейнасць. Не выключана. што Г. — адзін з тых друка-роў, якім гэта друкарня была абавязана сваім доўгім i прадукцыйным існаваннем.

Літ.: A н у ш к и н А.И. На заре книгопеча­тания в Литве. Вильнюс, 1970; 3 е р н о в а А.С. Типография Мамоничей в Вильне (XVII) // Книга: Исслед. и материалы. М., 1959. Сб. 1.

Г.Я.Гшенчанка.

Міхаіл (?—12.7.1586)

Дыпламат i выдавец, дзяржаўны сакра-тар Вялікага княства Літоўскага, кашталян менскі (1585), адзін з кіраўнікоў праваслаў-най партыі. Як член пасольства Вялікага княства Літоўскага вёў мірныя перагаворы з рускай дзяржавай. На сустрэчы з Іванам IV Грозным (1579) дамаўляўся аб выбранні яго ui яго сына Фёдара каралём Рэчы Пас-палітай. У 1581—83 удзельнічаў у мірных перагаворах з рускай дзяржавай, якія пры-вялі да заканчэння Лівонскай вайны. У 1584 вёў перагаворы з рускім пасольствам, якое прыехала да караля Стафана Баторыя, у 1585 ездзіў у Маскву, каб абгаварьшь умовы магчымага аб'яднання Вялікага княства Літоўскага і рускай дзяржавы. Удзельнічаў у выданні Астрожскай бібліі (1581), у аснову якой быў пакладзены спіс Генадзеўскай бібліі, вывезены ім з Масквы.

Літ.: Соловьев СМ. История России с древнейших времён. Кн. 3 (т. 5—6). М., 1960.

Юльян (1821—28.3.1883)

Пісьменнік, падарожнік. Пісаў на польскай мове. Нарадзіўся ў Радашковічах Маладзечанскага раёна. Скончыў Мінскую гімназію. Вучыўся ў Маскоўскім універсі-тэце. У 1840—50-я гады жыў у Мінску. Сябраваў з В.Дуніным-Марцінкевічам. На пастаноўку яго «Ідыліі» адгукнуўся артыку-лам «Фізіялогія прыказак», апублікаваным у газеце «Dziennik Warszawski» («Варшаўскі дзённік». 1852. № 99—100). Той жа арты-кул быў змешчаны ў празаічным зборніку «Страчаныя хвіліны» (Вільня, 1858). Аўтар успамінаў пра У .Сыракомлю «3 жыцця паэ-та» (Львоў, 1886), дзе падрабязна апісаў знаходжанне паэта ў Мінску i абставіны яго знаёмства з Дуніным-Марцінкевічам. У 1870-я гады жыў у ЗША, дзе сустракаўся з Г.Сянкевічам i выдаў аповесць «5 П — 1 Р» (Чыкага, 1878). Выкарыстоўваў беларус-кія народныя паданні, пісаў пра цяжкае жыццё беларускага прыгоннага сялянства (аповесць «Д'ябал фарэйтарам»).

Апалінар Гілярыевіч (30.1.1833—1900)

Мастак-пейзажыст i партрэтыст, педа­гог. Нарадзіўся ў маёнтку Уборкі Ігумен-

скага пав. Мінскай губ. (цяпер Бярэзінскі р-н). Вучыўся ў Пецярбургскай акадэміі мастацтваў (1850—54). У 1855—60 на пен-сію Акадэміі мастацтваў удасканальваў майстэрства ў Жэневе, Дзюсельдорфе, Ры­ме i Парыжы. 3 1856 быў блізка знаёмы з рускім мастацкім дзеячам Траццяковым, памагаў яму (з братам Іпалітам, таксама мастаком) фарміраваць мастацкую калек-цыю. У 1869—71 падарожнічаў па Расіі, Украіне, Беларусі, збіраў матэрыял для сва-іх карцін. Часта бываў на радзіме, жыў ва Уборках (1860—80-я гады), зімой выязджаў у Пецярбург, дзе ў 1862—86 выкладаў у рысавальнай школе Таварыства заахвоч-вання мастацтваў. Творы Г. адметныя жыццёвай праўдай, глыбокай народнасцю, высокім тэхнічным майстэрствам, апява-юць прыгажосць беларускай прыроды, на­родны побыт: «Балота» (1852), «Пейзаж з ракой i дарогай» (1853), «Вечар», «Краявід у маёнтку Кушалёва-Безбародкі Краснапо-ліца» (абодва 1854), «Від дубровы каля Баб-руйска» (1855), «Ліпы» (1857), «На радзіме» (1860), «Пінскія балоты», «Рака Бярэзіна», «Свіслач» (усе 1868), «Вечар у Мінскай гу-берні», «Пейзаж з каровамі» (1870-я гады), «Восень», «Час жніва» (1890). Пісаў пар-трэты, найбольш вядомыя: К.Салдаценкава (1857), жанчыны з палітрай (1867), маці, «Жаночы партрэт» (абодва 1868), Ф.Бруні (1871), М.Глінкі (1878), мастака Л.Ф.Лаго-рыо (1890-я гады). Высокімі мастацкімі якасцямі вызначаецца карціна «Старая мо-ліцца» (1857). Рабіў замалёўкі народных тыпаў («Селянін», 1888, i інш.). Мастаком быў таксама яго другі брат Гілярый.

Літ:. Д р о б о в Л.Н. Живопись Белоруссии XIX — начала XX в. Мн., 1974; Я г о ж. Колькі праўды ў фарбах... // Мастацтва Беларусь
1983. № 10. Л.Н.Дробаў.

Дата добавления: 2014-01-04