ЛЕПЯШЫНСКІ. Шсьменнік, педагог. Нарадзіўся ў в

ЛЕЙКА

Кандрат Тодаравіч (17.9.1860—6.9.1921)

Шсьменнік, педагог. Нарадзіўся ў в. Збочна на Слонімшчыне ў мнагадзетнай сялянскай сям'і. Пасля заканчэння Азяр-ніцкага народнага вучылішча Л. як лепшага вучня накіравалі ў 1876 у Свіслацкую нас-таўніцкую семінарыю вучыцца за казённы кошт. У 1879 ён скончыў семінарыю i 5 га-доў працаваў у мяст. Косава (цяпер Івацэ-вііжі р-н, Брэсцкая вобл.). Мяркуюць, што тут Л. пачаў пісаць вершы на беларускай мове. У сувязі з абвастрэннем хваробы (рэўматызм) па парадзе ўрачоў у 1884 пера-ехаў на Харкаўшчыну, дзе i пражыў боль­шую частку жыцця. Працаваў настаўнікам у Лініўскім i Аснавянскім народных вучы-лішчах. У 1896 пасля здачы экзаменаў на званне настаўніка павятовага вучылішча i сканчэння спецыяльных курсаў у Пецяр-бургу прызначаны інспектарам Харкаўскага вучылішча сляпых дзяцей. На гэтай паса-дзе зарэкамендаваў сябе як вопытны педа­гог i выдатны спецыяліст. У 1893 выдаў у Харкаве падручнік «Руская азбука». Друка-ваўся ў часопісе «Слепец», газетах «Школа и жизнь» (Пецярбург), «Харьковские губерн­ские ведомости», «Южный край» (Хар-каў). Працуючы ў вучылішчы, слухаў лек-цыі ў Харкаўскім універсітэце. У 1908 па стане здароўя пакінуў службу ў Харкаве. Некаторы час працаваў выкладчыкам рус-кай мовы ў Елізаветградскім камерцыйным вучылішчы i прыватнай жаночай гімназіі. 3 1911 загадчык вучэбнага аддзела ў Валкаў-скім павятовым земстве Харкаўскай губ. Пачынаючы з 1911 яго творы друкаваліся ў «Нашай ніве». У 1912 асобным выданнем у Вільні выйшла п'еса «Снатворны мак». У 1914 па прапанове Я.Купалы пачаў рыхта-ваць да друку зборнік сваіх твораў пад наз-вай «Засеўкі» (уключьгў 9 празаічных тво-раў i вершы), які не быў выдадзены — пе-рашкодзіла 1-я сусветная вайна. У пачатку 1918 ён быў паралізаваны. Давялося пакі-нуць службу i пераехаць на Валынь у мяст. Здалбунаў да брата Івана, дзе ён i памёр.

Творы Л. былі высока ацэнены ў свой час М.Гарэіжім. Проза пісьменніка адмет-ная паглыбленнем у сацыяльныя канфлік-ты, у пытанні агульнакультурнага i нацыя-нальнага жыцця, у паводзіны чалавека, яго ўнутраны свет. Ён быў не толькі назіраль-ны бытапісальнік, але і лірык, гумарыст, сатырык. У апавяданні «Кульгавы дзед Ра-ман» створаны прывабны вобраз селяніна-працаўніка, раскрыты яго багаты духоўны свет. П'еса «Снатворны мак», заснаваная на фальклорна-казачным сюжэце, лічыцца першай спробай у беларускай літаратуры стварыць драматычны твор для лялечнага тэатра.

Те:. У кн.: Беларуская дакастрычніцкая про­за. Мн., 1965; У кн.: Беларуская дакастрычніц-кая драматурга. Мн., 1978.

Літ.: Гарэцкі М. Лейка Кандрат // Га-рэцкі М. Гісторыя беларускае літаратуры. Віль-ня, 1920.

Васіль Іванавіч (1828—1891)

Рэлігійны праваслаўны дзеяч, асветнік. Нарадзіўся ў мяст. Хоцімск Магілёўскай губ. ў сям'і дзячка. Вучыўся ў Мсціслаў-скім павятовым духоўным вучылішчы i ў Магілёўскай духоўнай семінарыі. Сярод се-мінарыстаў вылучаўся глыбокімі ведамі, быў знаёмы з філасофіяй Г. Гегеля, ціка-віўся мастацкай літаратурай, самастойна вывучыў французскую мову. Пасля закан­чэння семінарыі выкладаў у Мсціслаўскім духоўным вучылішчы, з 1850 —у Гомельс-кім духоўным вучылішчы. У 1853 паступіў у Кіеўскую духоўную акадэмію i ў 1857 скончыў яе са ступенню магістра. Працаваў настаўнікам Магілёўскага духоўнага вучы-лішча, потым Магілёўскай духоўнай семі-нарыі. У 1860 узведзены ў сан свяшчэнніка Магілёўскага кафедральнага сабора. 3 1864 член дырэкцыі народных вучылішчаў Магі-лёўскай губ., з 1873 рэвізаваў духоўныя ву-чылішчы гэтай губерні. 3 1884 рэктар Перм-скай духоўнай семінарыі. Быў вядомы як выдатны прапаведнік. Яго пропаведзі, про-стыя i пераканаўчыя, закраналі самыя тон-кія чалавечыя пачуцці, рабілі моцнае ўра-жанне нават на іншаверцаў. Частка яго пропаведзяў надрукавана ў 1882 (Магілёў).

Дата добавления: 2014-01-04