Шпаргалка по биологии для казахских школ на ЕНТ 2012 13 страница

Қандауыршаның орталық жүйке жүйесінің қызметін атқарады-Жүйке түтігі

Қандауыршаның өзіне тән ерекшелік-Терісінің сыртында жұқа сірқабықтың болуы

Қандауыршаның тері қабаттары: -Эппдермнс-нағыз тері-сірқабық

Қанды жүректен мүшелер мен ұлпаларға тарататын қантамырлар тобы. -артерия

Қанды құю мүмкіндігі қайсысында дұрыс? Донор Реципиент -IV - IV топқа

Қанды сол жақ құлақшаға әкелетін қантамыр:өкпе көктамыры

Қанның депосы деп-Көк бауыр, бауыр, тері, өкпе

Қанның ең ұсақ формалық элементтеріне жатады: -Лейкоциттер

Қанның қоймалжың келген сұйықтығы:плазма

Қанның құрамына жасушалар кіреді:Лейкоциттер

Қанның құрамына жатпайтындар:нейрондар

Қанның құрамына қандай жасушалар кіреді?-Лейкоциттер

Қанның құрамындағы эритроциттерді және бір жасушалы организмдерді тұңғыш байқаған:Левенгук

Қанның құрамының өзгеруі мен азаюынан туатын ауру...-Анемия

Қанның қызыл түсті болуы... байланысты:эритроциттерге

Қанның қызыл түсті пигменті -Гемогобин

Қанның сарғыштау түсті сұйык бөлігі -Қан плазмасы

Қанның сары дүні - бұл: -Фибриногенсіз қан плазмасы

Қанның сарысуымен қоректенеді-Трипаносома

Қанның түссіз ядролы, амеба тәрізді қозгалғыш жасушалары -Лейкоциттер

Қанның ұйығыштығы:ақуыз талшығының фибринге айналуынан

Қанның ұюы кезінде түзілетін ерімейтін ақуыз (нәруыз):Фибрин.

Қанның ұюы неге байланысты: -Қан плазмасындағы фибриногеннің ерімейтін фибринге айналуы

Қанның ұюына әсер ететін витамин:К

Қанның ұюына қатысады:Тромбоциттер

Қанның үюына не қатынасады -Пимбоциттер

Қанның эритроцит жасушасының пішіні-Домалақ.

Қанның эритроциттері:қанның қызыл түйіршіктері.

Қанның ядросы жоқ, қызыл түсті жасушалары: -Эритроциттер

Қанның ядросыз, ірі,түссіз жасушасы. -Лейкоцит

Қансорғыш қосқанаттылардың ауыз мүшелері қай типті? -Тесіп-сорғыш

Қант ауруы кезінде не себептен инсулин салынады? -Жетіспеген инсулинді толықтырады

Қант ауруының пайда болу себебі. -Инсулиннің аз бөлінуінен

Қант диабетінің дамуы немен байланысты? -Инсулин гормонының жетіспеуінен

Қант қамысының отаны: -Оңтүстік азиялық тропиктік орталық

Қант, спирт,бояу, лакмус алута колданылады: -Қыналар

Қант, спирт, бояу, лакмус алатын, тәтті тағамдар өнеркәсібінде кеңінен қолданылатын өсімдіктер:Қыналар

Қантамырларына бай тамырлы қабақша. -Ортаңғы қабықша

Қантамырларының қабырғасы түзілетін ұлпа-бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасы.

Қантұрғынның споралыларға жататынын дәлелдеген ғалым:И. Мечников.

Қантышқақ амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы-Адамның ішегінде паразитті тіршілік етеді.

Қантышқақ тудыратын амебаны ашқан ғалым:Ф.Леш.

Қанша айда нәресте жүрегінің соғуы естіле бастайды? -2 айда

Қаны бірінші топқа жататын адамға қай топтағы қанды құяды: тек бірінші топтағы

Қаныққан қанды мүшелерден жүрекке тасымалдайды. -вена

Қаңқа бұлшық еттері қандай ұлпадан түзілген-Көлденең жолақты

Қаңқа бұлшық еті: -Соматикалык жүйке жүйесімен реттеледі

Қаңқа бұлшық етінің құрылысы тұрады:көлденең жолақты бұлшық ет талшықтары шоғырынан

Қаңқа бұлшықеттері:қол-аяқ бұлшықеттері

Қаңқа бұлшықеттерін түзетін ұлпа:көлденең жолақты

Қаңқа бұлшықеті, тіл, көз, қолқа, өңештің жоғарғы бөлігінің көмей еттері жататын ұлпа бұлшықеті:Көлденең жолақты

Қаңқа қалдығы 1937 жылы Пекин маңындағы үңгірлерде табылған-Синантроп

Қаңқа қалдығы Ява аралынан табылған ежелгі адамдар тобы-Питикантроп

Қаңқаның дұрыс дамуына әсер ететін дәрумен:D1

Қаңқаның дұрыс дамуына қажетті дәрумені:Д дәрумені

Қаңқаның толық сүйектенуі-20 – 25 жасқа дейін.

Қара меңдуана:екі жылдық шөптесін

Қарабидай, бұршақтұқымдастардың отаны: Оңтүстік Батыс Aзия орталығы.

Қарағай қылқанының тіршілік ұзақтығы- 2-3 жыл

Қарағай сүрегінен химиялық жолмен алынатын зат:Жасанды талшық

Қарағайда тозаңдану мен ұрықтанудың арасы:13 ай

Қарағайдың ағаш сабағының атауы: Дің.

Қарағайдың әрбір қысқарған өркенінде дамитын жапырақтар:екі қылкан

Қарағайдың тозаңдануы:жел арқылы

Қарағайлы ормандарда өсетін қына:Бұта қына

Қарағайлы ормандарда өсетін қына:тұқымша

Қаракүйе паразит саңырауқұлағы бидайға... кезінде түседі-өнім жинап бастыру

Қаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар:Астық тұқымдастарды.

Қаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар:бидай

Қарақаттың көбейетін өсімді мүшесі:сабақ қалемшесі

Қарапайым жәндіктер ғылымға қай ғасырдан бастап белгілі:XVII.

Қарапайымдар типіне жататын жәндіктер:Кірпікшелі кебісше

Қарапайымдар үшін цистаның маңызы:Қолайсыз жағдайдан сақтайды

Қарапайымдардың денесін сыртынан қаптайтын, өте жұқа майысқақ немесе қатқыл плазмалы қорғаныш қабат:Пеликула.

Қарапайымдардың қорғаныш қабаты-Пелликула.

Қарапайымдардың негізгі белгілері:Біржасушалы жәндіктер.

Қарапайымдылар түрлерін алғаш ашқан ғалым:Антони ван Левенгук

Қарапайымдылардың зәр шығару мүшесі:вакуоль

Қарапйымдылардың қоректенген кезде түзілетін бөлігі:асқорыту вакуольі

Қарашықтың арғы жағында пішіні екі жағы да дөңес линзаға ұқсаған мөлдір дене:көз бұршағы

Қарашықтың артқы жағында дөңес, мөлдір дене-Көз бұршағы

Қарын сөліндегі қышқыл:Тұз қышқылы.

Қарын сөліндегі ферментті күшейтетін:Тұз қышқылы

Қарын сөлінің құрамына кіретіндер:Ферменттер, сөл мен тұз қышқылы.

Қарында ақуыз ыдырататын фермент-пепсин

Қарында қорытыла бастайтыны.:Ақуыз (нәруыз).

Қарындағы температура:38-390 С.

Қарынның соңғы бөлімі-Ұлтабар (он екі елі ішек).

Қасаң қабақ пен көз бұршағының арасындағы камера немен толтырылған-Сулы ылғалмен

Қасаңқабақ – бұл:Ақ қабықтың алдыңғы бөлігі

Қасқырдың бөкенге шабуылы:Жыртқыштық.

Қатқыл қанаттылар отрядына жататындар:ызылдақ, бізтұмсық қоңыздар.

Қатты булықтыратын шаң-тозаң, уайымнан болатын ұстамалы ауру:тыныс демікпесі

Қауданды өсімдік:Орамжапырақ (қырыққабат).

Қауын тұқымының өну температурасы- 150 С.

Қауырсын тәрізді торлы жүйкелену:тал,терек,алма,алмұрт

Қауырсынның мүйізді өзегі-Сояу

Қауіпті асқазан-ішек ауруы-Тырысқақ.

Қауіпті бунақденемен табиғи жаулары арқылы күресу әдістері:биологиялық

Қимыл нейрондары арқылы импульстер... өтеді:жұлыннан бұлшық еттерге

Қимыл нейрондарының аксондары-Алдыңғы түбір

Қимыл-қозғалыс әрекетін реттейтін мидың бөлігі:мишық

Қияр, қызанақтың түсімін арттыру үшін қолданылатын лалагүл түрі-Лапыз.

Қозғалмайтын сүйек:сегізкөз

Қозғалуға қажетті энергия көзі:ағзалық зат

Қозу мен тежелудің жүретін жері- Мида.

Қозу орталық жүйке жүйесіне өтеді:Сезгіш нейрондар арқылы

Қозу өтетін жер:Синапс.

Қозу үлкен ми сыңарларының қыртысына өтеді-Аралық ми арқылы

Қозуды бұлшықеттер мен бездерге жеткізеді-Қозғалтқыш нейрондар

Қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нейрондарға өткізеді-Байланыстырғыш нейрондар

Қозуды шеткі мүшелерден орталық жүйке жүйесіне өткізеді-Сезгіш нейрондар

Қозықұйрықтың боз арамқұлақтан ерекшелігі:Қалпақшасының асты қызғылт түсті, түбіртегінде сақинасы болмайды.

Қой малына айналма ауруын тудыратын:суыртқы

Қойбүлдіргендегі көп мөлшердегі дәрумен:С

Қойбүлдіргеннің көбею мүшесі:мұртша

Қойдың жабайы арғы тегі-Муфлон, арқар

Қойлардың жүн алу бағытындағы тұқымдары:Архармеринос (Совет мериносы).

Қол сүйектеріне жататындар-Тоқпан жілік, кәрі жілік

Қолайлы жағдайда өскен қарағайдың жасы:350-400жыл

Қолайсыз жағдай болғанда амеба:Циста түзеді

Қолайсыз жағдайда бактериялар:Спора түзеді

Қолайсыз жағдайда қарапайымдылардың бейімделуі:циста түзу

Қолайсыз жағдайлардан қорғап,тіршілігін сақтап қалу қызметін атқаратын споралар:бактерияларда

Қолға үйретілген жылқының арғы тегі жабайы жылқылар -Тарпан, түзат

Қолға үйретілген солтүстік бұғысы,өздерінің жабайы туыстары сияқты орманды-тундрада тіршілік етеді,олар қыста немен қоректенеді:қыналармен

Қолдан сұрыптау кезінде-Жаңа іріктемелер шығарылады

Қолдан сұрыптауда:қол тұқым мен іріктемелер алынады

Қоңыздың тыныс алу мүшесі-Денетүтікшелер.

Қоңыр балдыр жасушасының қор заты:Полисахаридтер,еріген көмірсулар

Қоңыр балдыр:Ламинария.

Қорғану рефлексіне жатады:түшкіру.

Қорғаныш реңге жатады:Усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауы.

Қорғаныш, тірек және қоректік қызмет атқаратын ұлпа:Дәнекер

Қорғаныштық қызметін атқарады-Эпителий

Қорегін түнгі слқында аулайтын ұлу:жалаңаш шырыш

Қоректену және қимыл қызметтерін атқаратын ұлпалар:Қан және лимфа

Қоректену, тыныс алу әрекеттері жүретін жасушаның негізгі бір бөлігі-Цитоплазма

Қоректік заттардың жасушаға жеткізілуін қамтамасыз ететін ұлпа:қан

Қоректік заттар қоры жиналады-Эндоспермде

Қоректік заттар қоры жиналатын ұлпа:Негізгі

Қоректік заттарды өсімдіктің бір мүшесінен, екінші мүшесіне өткізуші ұлпа:Өткізгіш ұлпа

Қоректік заттардың сіңірілуі:Сүзілу, диффузия және үздіксіз өтуі арқылы жүзеге асатын физиологиялық процесс.

Қоректік тізбектің бірінші буындағылары:Өсімдіктер.

Қоршаған ортаның tтөмендегенде жылу өткізгіштіктің азаю себебі:қан тамырларының тарылуынан

Қоршаған ортаның қолайсыз жағдайынан қорғайтын ұлпа:Жабын.

Қоршаған ортаның температурасы жоғарыласа, цитоплазмада зат алмасу процесі...-Жылдамдайды

Қорықтарды ұйымдастыру мақсаты-табиғат байлықтарын табиғи қалпында сақтап қалу.

Қорытылған ас сіңірледі:Аш ішекте.

Қорытылмаған қалдықтарды қылаулатқыш арқылы сыртқа шығарады:кірпікшелі кебісше.

Қос жарнақты өсімдік:Күнбағыс

Қос жарнақты өсімдік:Үрмебұршақ.

Қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар-Бұршаққын

Қосалқы бүршіктердің дамитын орны:жапырақта,тамырда,сабақта

Қосалқы жапырақтылар:мақта,ақ қараған,қалақай

Қосалқы тамыр дамиды:сабақтан.

Қосалқы тамыр дамиды:сабақ пен жапырақшадан

Қосалқы тамыр өсіп шығады:Сабақ пен жапырақтан.

Қосарланып ұрықтану тән: Плаун.

Қосарлы атаутізімді ғылымға енгізген ғалым-К.Линней

Қосарлы тыныс алатын жануарлар:Құстар

Қосарлы ұрықтануды ашқан ғалым:К.А.Навашин

Қосжақтаулы былқылдақденелілердің тыныс алу мүшесі:желбезек

Қосжақтаулы ұлылар: Айқұлақ.

Қосжақтауыл былқылдақденелілер:мидия,устрица,інжір,айқұлақ

Қосжарнақты класының өсімдіктері:үрмебұршақ

Қосжарнақты өсiмдiктер –Асбұршақ

Қосжарнақты өсімдік үрмебұршақтың тұқымында қор заттарының жинақталатын орны- ұрығында.

Қосжарнақты өсімдік:күнбағыс

Қосжарнақты өсімдіктер-Қауын, қарбыз, қияр.

Қосжарнақты тұқымдағы тұқымжарнағының қызметі- Қоректендіру.

Қосжынысты көпжасушалы:таспақұрт

Қосжынысты тікентерілілердің ұрықтануы жүретін орта-Суда.

Қосқанаттылар отрядына жататын бунақдене-Маса.

Қосмекенділер пайда болған-Ежелгі саусаққанатты балықтардан

Қосмекенділер-Алғаш құрлықта тіршілік етуге бейімделген төртаяқты омыртқалылар

Қосмекенділерде ең алғаш пайда болған-Сілекей бездері

Қосмекенділердің басым көпшілігінің тынысалу мүшесі-Өкпе.

Қосмекенділердің жақсы дамыған мидың бөлігі-Ортаңғы ми

Қосмекенділердің жерде кең тараған дәуірі:палеозой

Қосмекенділердің жүрегі-2 жүрекше, 1 қарынша

Қосмекенділердің жүрегінің бөлімдері-3.

Қосмекенділердің жүрегінің қарынша бөлімінде... қан болады:Аралас.

Қосмекенділердің жүрегі-Үш қуысты

Қосмекенділердің қанайналым шеңбері:2

Қосмекенділердің құрлыққа шығуы-Өкпе пайда болған

Қосмекенділердің өкпесінң пішіні:Сопақша.

Қосмекенділердің суда тіршілік ететін дернәсілдерінің тынысалуы:Желбезек.

Қосмекенділердің терісі-Жұқа, тегіс, безді

Қостанайдың далалық аймағында орналасқан қорық:Наурызым

Қоянтәрізділер отрядының тұқымдастары:шақылдақ

Қуықтың қабынуы:Цистит.

Қуыс сүйектер:жілік сүйектері

Құйрықсыз қосмекенділер:Құрбақа

Құйрықты қосмекенділер шығу тегі:саусаққанатты балықтар

Құйрықты қосмекендіні белгілеңіз: Саламандра

Құйрықтылар отрядына жататын қосмекенді:қызылаяқ бақа

Құйымшақ омыртқаларының саны-4 – 5

Құлақ қалқаны -ауадағы дыбыс тербелістерін сыртқы дыбыс жолына бағыттайды.

Құлақты медузаның денесінің диаметрі-25-40 см.

Құлқайыргүлділер тұқымдасының ең маңызды өкілі-Мақта.

Құлқайыртұқымдастардың арқан есіп, қап тоқуға болатын түрлері-Бұйракендір, кенеп.

Құлық бөлетін құлақ бөлімдері бездерінің орналасуы:Сыртқы дыбыс жолында.

Құм шіркейлері тарататын ауру-Лейшманиоз.

Құмайдың отаны-Африка.

Құрамына азот кірмейтін химиялық қосылыс-Қанттар (сахароза).

Құрбақа терісінің құрылысының ерекшелігі?Терісі бұдырлы кілегейлі безбен қапталған.

Құрбақаның дернәсілінің атауы:итшабақ

Құрбақаның қабақтарының қызметі:Көзді ылғал мен ластанудан қорғайды

Құрбақаның қанайналым жүйесі:тұйық,екі қанайналым шеңберімен

Құрбақаның қаңқасы:сүйекті

Құрғақ жеміс – бұршаққын:орамжапырақта.

Құрғақ жеміс - дәнек:күріште.

Құрғақ жеміс-тұқымша болады:бақбақта

Құрғақ жемісті өсімдік:Теңгежапырақ.

Құрғақшылыққа төзімді өсімдік- Шеңгел.

Құрғақшылыққа төзімді, жылу сүйгіш өсімдік.Тары.

Құрлықта мекендеп,өкпе арқылы тыныс алатын былқылдақденелілер:шалшық ұлуы

Құрлықта тіршілік етуге бейімделген алғашқы омыртқалы жануар:Қосмекенділер.

Құрлықтағы ең ірі жануар:Піл.

Құртамыш душар ететін ауру-Кокцидоз.

Құрттар денесінің қабаты: үш

Құрттарда зиянды заттарды ағзада бөліп,жинақтайтын негізгі мүшесі:жұлдызша тәрізді түтікшелер

Құрттардың тип саны:3

Құрттар-топырақтан, шыбындар-шіріген еттен пайда болады деп есептеген ғалым-Аристотель.

Құрылымы мен қызметіне қарай нейрондар бөлінеді-3-топқа

Құрылысы мен атқаратын қызметі ұқсас, шығу тегі әр түрлі болады-Аналогиялық мүшелер.

Құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, бірақ ортақ белгілермен біріктірілген ұлпалар тобы-Бұлшық ет.

Құрылысы мен шығу тегі әртүрлі, атқаратын қызметі ұқсас мүше:Аналогиялық.

Құрылысы мен шығу тегі бір-біріне сәйкес келетін дене мүшелері:Гомологиялық.

Құрылысы, шығу тегі және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы:Ұлпа

Құс қарнының бөлімдері-2.

Құс миының жорғалаушыларға қарағанда өте жақсы жетілген бөлігі:алдыңғы ми сыңарлары мен мишық

Құс пен аңның 45 түрін жүйелеген ғалым-П.С. Паллас.

Құстар мен сүтқоректілердің қан арнасында тіршілік етеді:айырдене

Құстар өкпесінің ауруы:Аспергиллез

Құстар түрінің саны-8600.

Құстар тыныс алады:Өкпе, ауа қапшықтары

Құстарға зиян келтіретін бунақдене:Мамықжегі.

Құстарға қандай бездердің болуы тән? -Құйымшақ бездерінің

Құстарда алғашқы қорытылу басталады-Жемсауда

Құстарда болатын айыр сүйек - ұштары біріккен бұғана.

Құстарда болмайтын мүше -Қуық.

Құстарда етті қарын... қызметін аткарады: -Тістің

Құстарда жүректің қай бөлімінен өкпе артериясы шығады? -Оң жақ карыншадан

Құстарда ортаңғы мидың дамуы ненің дамуымен байланысты- көру

Құстарда тістің қызметін атқаратын қарын. -Етті қарын

Құстарды басқа омыртқалы жануарлардан ажырататын ерекше белгісі қандай? -Қауырсын жамылғысы бар

Құстарды зерттейтін сала: -Орнитология

Құстардың (сүтқоректілермен бірге) жануарлар әлемінде басымшылық көрсетуінің, көп таралуының себебі неде? -Барлық жауабы дұрыс

Құстардың алақаң сүйектерінде қанша саусақ болады? -Үш

Құстардың артқы аяқ қаңқасына тән сүйектер: -Жіліншік

Құстардың аталықтарының әдемі болуы бейімделушіліктің қай түріне жататынын белгілеңіз.Қызықтырушы рең

Құстардың безді қарны қандай қызмет атқарады? -Қарын сөлін бөледі

Құстардың белсенді ұшуы және тұрақты дене температурасының болуы ас қорыту жүйесінің қандай ерекшелігіне байланысты? (Барлықжауабы дұрыс)

Құстардың дене температурасы:+41,+43 градус С

Құстардың дене температурасының тұрақты болуы неге байланысты: -Белсенді қоректенуі, тыныс алуы, қан айналуы, зәр шығаруы, терісінің болуы)

Құстардың денесінде болатын кене: -Мамық кене

Құстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып кеткен? -Бел және сегізкөз омырткаларымен

Құстардың жүрегі мынандай бөлімдерден тұрады: -2 жүрекше, 2 қарыншадан

Құстардың жүрегі неше камералы? -Төрт

Құстардың жүрегі: -Төрт бөлік

Құстардың жүрегі:екі жүрекше,екі қарынша

Құстардың жүрегінің оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады? -Вена қаны

Құстардың зәр шығару мүшесі:екі бүйрек

Құстардың кауырсындарын қалай бөледі? -Қауырсын, желпуіш

Құстардың көзінде болады: -Екі қабақ және жыпылықтағыш қабыршақ

Құстардың қайсысы қылқан жапырақты орманда тіршілік етеді? -Құрлар

Құстардың қандай омыртқалары бір-бірімен қозғалмалы байланысқан? -Мойын омыртқалары

Құстардың қаңқасының ерекшелігі-Жеңіл және берік, қанат сүйектері пайда болады.

Құстардың қарны....бөлімнен тұрады -2

Құстардың қарны мынадай бөлімдерден тұрады:безді қарын,етті қарын

Құстардың қарны:4бөлімнен тұрады

Құстардың қарыны мынадай бөлімдерден тұрады: -Безді қарын және етті қарын

Құстардың қауырсындарын қалай бөледі? Қауырсын, мамық.

Құстардың қырсүйегі (киль) қай сүйекпен байланысты. -Төс сүйекпен)

Құстардың маусымдық қоныс аударуының сигналы болады: -Күннің ұзақтығы

Құстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар? (10-15 омыртқа) Құстардың терісі: -Жұқа, ылғалды, қауырсынмен қапталған

Құстардың мойын омыртқасының саны-11-25.

Құстардың температурасы жетеді: -42°С-ға

Құстардың тұмсығы - бұл: -Бас сүйектің өсіндісі

Құстардың тұмсығы:түрі өзгерген жақтар

Құстардың тыныс алу мүшелері: -Өкпе, ауақапшықтары

Құстардың ірі қауырсындарындағы теріге еніп тұратын бөлігі: -Қаламша

Құстұмсықбастылар отрядының өкілі:гаттерия

Дата добавления: 2014-01-04