Шпаргалка по биологии для казахских школ на ЕНТ 2012 22 страница

Шаянның құрсақ бунағындағы қысқа аяқшалар саны-Екі-екіден.

Шаянның нашар жетілген сезім мүшесі:Есту

Шаянның өте ірі қысқышқа айналған бунақты аяқтары:Көкірегінде орналасқан бір жұп аяғы.

Шаянның судағы тіршілік ету байланысты:желбезек арқылы тыныс алуына

Шаянның уылдырығы дамитын мүше:Шаянның құрсақ бөліміндегі аяғында

Шаянтәрізділер қалай қозғалады:Құйрық қанаттары арқылы жүзеді

Шаянтәрізділерге жатады:Есекқұрт

Шаянтәрізділерге жататын:дафния

Шаянтәрізділерге жататындар:циклоп,дафния

Шаянтәрізділерге қандай тыныс алу түшесі тән:желбезектер

Шаянтәрізділердың қозғалуы:Жүру аяқтары мен құрсағының көмегі арқылы.

Шаянтәрізділердің дене бөліктері:Баскөкірек, құрсақ.

Шаянтәрізділердің есту және тепе-теңдік мүшесі:Екі қысқа мұртша.

Шаянтәрізділердің зәр шығару мүшесі:Екі жасыл без.

Шаянтәрізділердің көбеюі:даражынысты

Шаянтәрізділердің сипап сезу және иіс сезу мүшесі:мұртшалары

Шаянтәрізділердің су қоймаларында атқаратын рөлі - Балық шабақтарының қорегі болады.

Шаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі-Желбезек.

Шаянтектестерде зиянды заттарды ағзада бөліп,жинақтайтын негізгі мүшесі:жасыл түсті бір жұп без

Шаянтектестердің зәр шығару мүшесі:Жасыл жұп без

Шегетін темекіде улы заттардың көп кездесетін жері:Жапырағында.

Шектеуші фактор дегеніміз:Ағзалардың төзімдік шегінен шығып кететін орта факторы(минимум немесе максимум)

Шеміршектер арқылы байланысқан:Жартылай қозғалмалы

Шеміршекті балық:Акула

Шеміршекті балық:Қазықұйрық.

Шеміршекті балық-Жолақ акула

Шеміршекті балықтар класына жататын отряд:тұтасқанаттылар(скаттар)

Шеміршекті балықтарға жататындар:Скат

Шеміршекті балықтардың қанайналым жүйесі:бір қанайналым шеңберден тұрады

Шеміршекті жарты сақинадан құралған тыныс алу мүшесі:кеңірдек

Шеткі жүйке жүйесінің бөлімі:жүйкелер, жүйке түйінділері

Шешек екпесін ағылшын дәрігерінен 352 жыл бұрын ашқан шипагер:Ө.Тілеуқабылұлы

Шешекке қарсы егуді алғаш рет қолданған ағылшын дәрігері:Э.Дженнер

Шешекке қарсы егуді алғаш тапқан ғалым:Л.Пастер

Шешесі гомозиготалы ІІ топ, әкесі ІV топ. Ұрпақтарының қан топтары болады-ІІ,ІІІ, ІV

Ширақ алапан шығаратын құстар отряды:тауықтәрізділер

Ширақ балапан шығаратын құс:Құр

Ширақ балапан шығаратын құс:Тауық

Ширақ балапан шығаратын құс:Үйрек

Ширақ балапандар-Үкі

Шит дегеніміз:мақтаның ұрық шашатын тұқымы

Шоғырбас:беде

Шоғырланып ми мен жұлынның ақ затын түзеді:аксондар

Шоғырланып сұр зат түзедіДендрит

Шоғырланып, қозғалмай тіршілік ететін көпаяқты жәндік:Қызыл маржан.

Шоғырлы жәндікті атаңыз-Теңіз қауырсыны.

Шоғырлы маржандар:Қызыл маржандар

Шоғырлы полиптердің қаңқасы... құралады: ізбестен

Шоқпарбас гүлшоғыры:Бедеде

Шошканың арғы тегі - Доңыз

Шошқа цепені қандай даму нәтижесінде пайда болады:Дегенерация

Шошқалардың арғы тегі болып саналатын доңыздарды қолға үйрету бұдан:6-7мың жыл бұрын жүргізілген

Шөгінді жыныстарды түзуші -тамыраяқтылар мен маржандар.

Шөгінділерінен мұнайдың қоры түзілетін жәндіктер:көбею

Шөгінділерінен мұнайдың қоры түзілетін жәндіктер-Бақалшақты біржасушалылар

Шөлге төзімді, суды көп қажет етпейтін өсімдік:Сексеуіл

Шөлді аймақтарда тіршілік етуге беймделген:Түйе.

Шөлді жерлердегі шектеуші факторға жататын:ылғалдылықтың жетіспеушілігі

Шөлді мекендейтін кесірткелер, қарақұйрық, арыстандардың сары түсінің басым болуы:бүркеніш рең.

Шөпқоректі жануарлардың биогеоценоздағы орны:Консумент

Шөптен сүрлем жасау үшін пайдаланылады:Сүт қышқылы бактериясы

Шұбалшанның асқорыту жүйесі:Ауыз қуысы – жұтқыншақ – өңеш – жемсау – қарын – ішек.

Шұбалшанның зәр шығару мүшесі:Жұлдызша тәрізді түтік

Шұбалшанның қанайналым жүйесі:Тұйық қанайналым жүйесі.

Шұбалшанның тыныс алу мүшесі:Тері жабысы.

Шұбалшаң зәрінің сыртқа шығарылуы:екі-екіден орналасқан имек түтікшелерден

Шұбалшаң оттегін мына мүшесі арқылы сіңіреді:Терісі

Шұбалшаңға тән емес белгілер:Паразиттік тіршілік етуі.

Шұбалшаңда ас қорытылады:Ішегінде

Шұбалшаңдардың класы:азқылтанды құрттар.

Шұбалшаңдардың қозғалуы:Сақиналы, бірыңғай салалы бұлшықеттердің жиырылуынан.

Шұбалшаңның жүйке жүйесі:Жұтқыншақүсті, жұтқыншақасты түйін және құрсақ тізбекшесінен тұрады.

Шұбалшаңның қызғылт түсті болуы:Денені жақсы жабдықтайтын қанының болуы.

Шұбалшаңның сезім мүшесі:Жарық, иісті, сипап-сезу.

Шұбалшаңның түсі қызыл болуы:қаны қызыл болғандықтан

Шұбалшаңның тыныс алу мүшесі:Тері жабыны

Шыбынды басқа бунақденеліледен қалай ажыратуға болады:Алдынғы жұп қанаты жарғақ,жақсы жетілген,артқы қанаты өзгеріп ызылдауыққа айналған

Шығу тегі құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас мүшелер:Мүшелер жүйесі

Шығу тегі ортақ қалпында қалады:Сәйкес мүшелер

Шығу тегі, құрылысы, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы:Ұлпа

Шығу тегіжәне құрылысы ұқсас емес,бірақ атқаратын қызметі бір мүшелерді не деп атайды:Гомология

Шығу тегінеқарай тамырлар бөлінеді:Негізгі,жанама,қосалқы

Шығыс Үндістан мен Бангладешке індет болып тиген ауру-Кала-азар.

Шылым түтінінің ішінде болады:Улы газ, шаң, қүйе.

Шылым шегу зардабынан болатын өкпе ауруы:Пәле,рак

Шылым шегу, алкогольдің нәтижесі:Қарын жарасы.

Шымтезек мүгінен алынады:Спирт,карбол қышқылы

Шымтезек мүгінің құрылысы:сабақ,жапырақ

Шымтезек мүгінің өлі жасушаларының қызметі:су қорын жинайды

Шын мәнінде итмұрынның көзге тез көрінетін қызыл түсті «жемісі»-жеміске жата ма?Ол не:ойыс гүлтабаны

Шырмалғыш сабақты өсімдік:Құлмақ

Шыршалы орманның үшінші сатысы:қарақат

Шыршаның биіктігі:30-40 м

Шыршаның жасы:120-300

Шыршаның қысқа және үшкір қылқандары түспей бұтақта сақталу мерзімі:6-7жыл

Шыршаның тозаңдануынан бастап тұқымы піскенге дейін қанша уақыт өтеді:2 жылдан астам

Шырынды жапырақтар:Пияз

Шырынды жапырақты өсімдік:Орамжапырақ

Шырынды жеміске жатады-Қызан

Шырынды жемістердің бөлінуі:Жидек,жидек тәрізді,сүйекті

Шырынды жемісті раушангүлді өсімдік:Алма

Шырынды жемісі бар өсімдік-Қызанақ

Шырынды сабақ өсімдік:Кактус

Шытырман орналасады-Ішкі құлақта

Шірнеліктер жататын ұлпа:Бөліп шығарушы

Шіріту бактериялары қалай қоректенеді:Сапротрофты

Ыдырау өнімдерін шығарудың негізгі мүшесі:Бүйрек

Ылғал тапшы аймақтарда өсетін өсімдіктер-Ксерофиттер

Ылғалды жерде өсетін өсімдік жапырақтары:Ірі, қою жасыл түсті

Ылғалды сүйетін дақыл-Күріш

Ылғалы мол жерде өсетін өсімдік-Гигрофиттер

Ылғылды жерде өсетін өсімідік жапырақтары:ірі,қою жасыл түсті

Ыстық елдерде ұйқы ауруын таратушы-Трипаносома

Ыстықтан, қайнаған су мен ыстық темір, от және химиялық заттардан болады-Күйік.

І І-ші жыныстық белгілердің реттелуі:жыныс гармоны арқылы

Ілкіаңдар класс тармағына жатады:түрпі,үйректұмсық

Інжугүлдің түрі өзгерген жер асты өркені:Тамырсабақ.

Ірі ядросы бар, ақ түсті қан жасушалары:Лейкоциттер

Ірі жасуша:жұмыртқа клеткасы

Ірі жүйелік топтардың (тип, класс, отряд) қалыптасу процесі-Макроэволюция

Ірі қауырсындардың теріге еніп тұрған бөлігі-Қаламша

Ірі малда қарасан ауруын тудыратын қансорғыш жәндік:сона

Ірі масақ бидайдың пайда болуына не себеп:Хромосомдық мутация

Ірі табиғи құбылыстарды бақылау мониторингі:Ғарыштан бақылау

Ірі ядролы,түссіз қан клеткалары:Лейкоциттер

Ірі ядросы бар,ақ түсті қан жасушалары:Лейкоциттер

ІҮ-ҮІ мойын омыртқаларында орналасқан-Көмей.

Ішек қуыстыларда бүршіктенуден пайда болған жас ағзаның ересегінен бөлінбеуі:қызыл маржанда

Ішек сөлі ерітінді күйге айналдырады:Барлық органикалық заттарды.

Ішек, қантамыр қабырғаларын құрайтын ұлпа-Бірыңғай салалы бұлшықет.

Ішек-қарын ауруларына жататыны:Дифтерия

Ішек-қарын ауруларына жататыны:холера

Ішек-қарын ауруларының бактерия қоздырғыштары:ет тағамдары

Ішек-қарын ауруларының жұғу жолдары:Ауру адамның заты арқылы

Ішек-қарын ауруларының қоздырғыштар таралуына себепші-шыбындар.

Ішекқуысты жәндіктер типінің кластары-3.

Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктер:көпжасушалылар

Ішекқуыстылар типінің өкілі:Тұщы су гидрасы

Ішекқуыстыларға жатпайды:Бодо

Ішекқуыстыларға тән қасиет:сәулелі-симметриялы

Ішекқуыстыларда қорғаныш қызметін атқаратын жасушалар:атпа

Ішекқуыстыларда эктодерма қабатының қызметі:Жабын және қозғалыс қызметін атқарады

Ішекқуыстыларда энтодерма қабатының қызметі:Асқорыту және қозғалыс қызметін атқарады

Ішекқуыстылардың атпа жасушалары тән тек:Барлық ішекқуыстыларға

Ішекқуыстылардың денесі- екі қабатты.

Ішекқуыстылардың дернәсілі:Планула.

Ішекқуыстылардың еркін жүзетін, кірпікшелі дернәсілі:Планула

Ішекқуыстылардың ертедегі шоғырлы бір жасушалардан шыққандығын көрсететін дәлелдемелер- бір ғана ұрықтанған жасушадан дамуы.

Ішекқуыстылардың жалпы саны-9 мың.

Ішекқуыстылардың жүйке жасушалары:жүйке өрімін түзеді

Ішекқуыстылардың эктодермалық қабатында жоқ:Безді жасушалар

Ішекқұрттармен күрес шараларын зерттеген:К.И. Скрябин.

Ішекте өмір сүретін паразиттер:Эндопаразиттер

Ішектің қабырғасындағы сілемей қабықшаны бүлдіріп, жара қылады:Қантышқақ амеба

Ішкі және сыртқы белгілердің жиынтығы:фенотип

Ішкі және сыртқы секреция бездерінің қызметін қатар атқарады-Ұйқы безі

Ішкі қабаты етті,қалың,шырынға толы жемістер:Мандарин,апельсин

Ішкі қаңқасы және омыртқа жотасы болмайтын жануар:Қарапайым.

Ішкі құлақ қуыстар мен иірімделген өзектер тұрады:сүйекті шытырманнан

Ішкі құлаққа жатады-Қуыстар мен иірім өзекшелері

Ішкі құлақтағы қуыстар мен иірімөзекшелерден тұратын күрделі жүйе-Шытырман

Ішкі мүшелердің қозғалысын қай ұлпа жүзеге асырады:Бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасы

Ішкі секреция бездері дегеніміз:арнаулы өзегі бар,сол арқылыл заттар дененің,мүшелердің қуысына бөлінеді

Ішкі секреция бездері не өндіреді:гормон

Ішкі секреция бездері:гипофиз,эпифиз,қалқанша безі,тимус,қалқанша маңы безі,бүйрек үсті безі

Ішкі секреция бездері:Өзегі жоқ.

Ішкі секреция бездері-қосалқы без (гипофиз).

Ішкі секреция бездеріне жатады:Эпифиз,гипофиз,қалқанша,бүйрек үсті бездері,тимус

Ішкі секреция бездеріне тән белгі:гормондары қанға бөлінеді

Ішкі секреция бездерінен бөлінетін биологиялық белсенді зат-Гормон

Ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық:Гормондар

Ішкі секреция бездеріненгормондардың бөлінуін реттейді-Орталық жүйке жүйесі

Ішкі секреция бездерінің әсерінен болатын ауруларды емдейтін дәрігер-Эндокринолог

Ішкі секреция бездерінің биологиялық активті(әрекетшіл) заттары қалай аталады:гормон

Ішкі секреция бездерінің бөлетіні:Гормон

Ішкі секреция бездерінің жұмысын реттейтін ми бөлігі:аралық ми

Ішкі секреция бездерінің жұмысына байланысты қандай ауруда науқастың ұлпасында тотығу процестері бәсеңдеп,дене температурасытөмендейді,жүректің жиырылуы ырғағы-баяулап денесі тола бастайды және жүйке жүйесінің қозғыштығы кемиді:Микседема ауруында

Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық орналасқан орнын көрсетіңіз:Аралық мида

Ішкі секреция безі:Гипофиз

Ішкі секреция безін ата:Қалқанша безі

Ішкі ұрық қабаты:Энтодерма

Ішқұрт ауруының алдын алу-Тазалық сақтау

Ішқұрттардан пайда болатын аурулардың алдын алу –Барлық гигиеналық шараларды сақтау.

Іші қуыс түтік-Көмей.

Іші қуыс,тығыз заттан тұратын, ұзын сүйек:жілік

Ішімдік суда иондық жетіспеуі қай бездің қызметін төмендетеді:Қалқанша без

Ішімдіктің әсерінен жүйке жасушалары-Әлсірейді, әрі тез тозады.

Ішінде бір ғана тұқымы бар шырынды жеміс-Сүйекті

ІІ-ші жыныстық белгілердің реттелуі:жыныс гормоны арқылы

Э.Геккель мен Ф.Мюллердің биогенетикалық заңының мағынасы:Онтогенез дегеніміз-филогенезді қысқаша қайталау

Эвглена жануарлардың қай типіне жатады:Талшықтылар

Эволюция барысында пайда болған көбеюдің ең соңғы түрі:Жынысты

Эволюция барысында тұқымбүр неден пайда болады:Гаметангийден

Эволюция дегеніміз:Тірі табиғаттың кері қайтпайтын,белгілі мөлшерде алға қарай бағытталған тарихи дамуы

Эволюция процесіндегі қай саты микроэволюцияны көрсетеді:Жаңа деңгейлердің ароморфоз арқылы пайда болуы

Эволюциялық өзгерістердің құрылым деңгейлерін күрделендіретін бейімділік:Ароморфоз.

Эволюциялық процестің өлшем бірлігі:Түр

Эволюциялық теориясының дамуында А.Н.Северцев еңбегінің орны:Ағзалар онтогенезіндесол түрдің тарихи дамуы(филогенезі)қысқаша қайталанатынын дәлелдеді

Эволюциялық ілімнің алғаш негізін қалаушы:Ж.Б.Ламарк.

Эволюциялық ілімнің негізін қалаушы ғалым:Ч. Дарвин.

Эволюциялық эмбриологиялық дәлелдемелеріне жататындар:биогенетикалық заң

Эволюцияның қандай бағыты мына белгілермен сипатталады:Араморфоз

Эволюцияның қозғаушы күшіне жатпайтыны:Бейімделушілік.

Эволюцияның нәтижесі емес:Ағзаның ортаға бейімделушілігі

Эволюцияның эмбриологиялық дәлелдемелеріне жататындар:Биогенетикалық заң.

Эволяцияның негізгі қозғаушы күші не болып есептеледі:Табиғи сұрыпталу

Экожүйе терминін 1935 жылы ғылымға енгізген-А.Тексли

Экожүйе:түрлердің тұрақты деңгейі

Экожүйеде түзілетін өсімдіктер мен жануарлар түрінің саны:Түр алуан түрлілігі

Экожүйенің негізгі қасиеті:Өздігінен реттелу

Экология дегеніміз:тірі ағзалардың сыртқы ортамен өзара байланысы

Экология терминін енгізген ғалым-Э. Геккель.

Экологиялық білімді игере отырып, табиғат қорларын тиімді пайдалануға жол ашу-Экологиядық сауаттылық

Экологиялық күрделі міндеттердің бірі:Халықаралық стандартқа сай ауыз сумен қамтамасыз ету

Электрондық микроскоп:Руска,Кноль

Эмбриология ғылымы:организм ұрығының дамуын зерттейді

Эмоциалық еске жатпайды:Ренжу

Эмоция:Қуану

Эндокриндік без ретінде инсулин бөледі,ал сыртқы секреция безі ретінде ас қорыту сөлін бөледі,ол қай без:Ұйқы безі

Эндокриндік бездерге тән белгі:Гормондар қанға бөледі

Эндокринология ғылымы зерттейді.Бездерді.

Эндопаразит ретінде сиыр цепенінде қандай белгілер тән:Асқорыту жүйесінің жойылуы

Эндоплазмалық тор бөлінеді:түйіршікті,тегіс

Эндоплазмалық тор:Портер

Эндоплазмалық торды алғаш рет ашқан ғалым:К.Портер

Эндоринология ғылымы зерттейді:Бездерді

Эндосимбиоз сай келетін кезең-Ү.

Эндосперм жасушаларында хромосомалардың жиынтығы қанша:3n

Эндоспермді жемісқабы бар,тұқымқауызымен біріккен:Дара жарнақты тұқым

Эндотермадан қандай мүшелер дамиды:Өкпе және қарын асты безі

Эндоцитозға қарама-қарсы процесс:Экзоцитоз

Энергетикалық алмасу қандай процесс:жасушада органикалық заттардың энергия бөле тотығуы

Энергетикалық алмасу процесінің оттектік кезеңі қалай аталады:Гликолиз

Энергетикалық алмасу:АТФ синтезі.

Энергетикалық алмасудың екінші сатысында глюкоза неге ұшырайды:СО2 және Н2О-ге дейін тотығу

Энергетикалық алмасудың қай кезеңінде АТФ-тің молекуласы синтезделеді:Бірінші кезеңінде(дайындықта)

Энергетикалық алмасудың қай кезеңінде бір молекула глюкоза ыдырағанда АТФ-тің 38 молекуласы синтезделеді:2-ші және 3-кезең

Энергетикалық нуклеотид:АТФ

Энергия айналымындағы универсалды зат:АТФ

Энергия заты»:Энергитикалық нуклеотид.

Энергия көзі-АТФ молекуласын және нәруыз,РНҚ молекулаларын синтездеуші органоид:Митохондрия

Энергияның пирамидалық заңы бойынша,экологиялық пирамиданың бір трофикалық деңгейінен энегия ІІ-шісіне өтеді,егер деңгейі:10%-тен аспаса

Энергиясы мол органикалық заттардың ыдырауы-катоболизм

Энтодерма:ішкі ұрық жапырақшасы

Энтомология не туралы ғылым:Бунақденелілер

Энцефалит ауруын жұқтырушы жәндік-Тайга кенесі

Эпидермис қабаты түзілген:беткі қабаты өлі жасушалардан тұратын көп қабатты эпителийден

Эпидермис қабатын түзетін ұлпа:Эпителий

Эпидермистің қалыңдығы-4 мм.

Эпителий ұлпасы пайда болатын ұрық жасушалары: Эктодерма.

Эпителий ұлпасы:денелер мен ішкі мүшелердiң жабындысы, бездер.

Эпителий ұлпасының құрамына кіреді:безді жасушалр

Эпителий ұлпасының қызметі- Қорғаныш, зат алмасу.

Эпителий ұлпасының қызметі:Қорғаныштық

Эритроцит жасушаларының пішіні;Домалақ

Эритроцит құрамына кіретін химиялық элемент:темір

Эритроциттер бұзылады:бауырда және көк бауырда

Эритроциттер жасалады:жілік майы мен кемікте

Эритроциттер мен сперматозоид құрылысын 1683 ж. жан – жақты зерттеген:А.Левенгук

Эритроциттер түзіледі:Сүйектің қызыл кемігінде

Эритроциттерді бұзады, сөйтіп оттегін нашар тасымалдайтын зат-Алкоголь

Эритроциттердің бұзылуы:Бауыр мен көк бауырда.

Эритроциттердің негізгі міндеті:Оттегін өкпеден ұлпаларға және көмірқышқыл газын денедегі ұлпалардан өкпеге тасымалдау

Эритроциттердің өмір сүру ұзақтығы құрайды(тәулікте):100-120

Эритроциттердің түзілуі:Сүйек кемігінде, жілік майында

Эритроциттердің тыныс алуға қатысуы:120

Эритроциттің қызметі:оттегін тасым

Эритроциттің қызметі:оттегін тасымалдайды

Эрфурттегі халықаралық көрмеде күміс медальға ие болған пияз тұқымдасының іріктемесі: «Дүнген-56»

Эукариоттар дегеніміз-Ядросы болатын ағзалар.

Эукариоттарға жататындар-Амебалар

Эукариотты жасушаға берілген сипаттамадағы дұрыс жауапты табыңыз:Ядросы болады

Эукариотты жасушаларға тән емес белгі:Барлық эукариоттар-біржасушалы ағзалар

Эфолюциялық ілімнің алғаш негізін қалаушы:Ж.Б.Ламарк

Ява аралынан питекантроп адамын тапқан:Эжен Дюбуа

Ядро мембранасының (жарғақшасының) барлық қуысын толтырып тұратын зат:Ядро шырыны.

Ядро-Жасушаның реттеуші орталығы

Ядролық сынақ өткізуге мораторий жариялаған тұлға-Н.Назарбаев.

Ядроның бөлімінде орналасқан ДНҚ молекуласы:Хромосомада.

Ядроның бөлінуінің қай типіне төрт гаплоидты жасушалар түзіледі:Мейоз

Ядроның құрылымы-Кариоплазма.

Ядроның сыртын цитоплазмадан бөліп тұратын жарғақша саны-2

Ядросы бар, ақ түйіршікті қан жасушасы:Лейкоциттер

Ядросы жоқ,қызыл түсті қан жасушалары:Эритроциттер

Дата добавления: 2014-01-04