Экономикалық, олар екіге бөлінеді: тікелей және жанама

3.1 тікелей: салаларды дотация, субсидии, жәрдем ақы және т.б. түрде қайтарымсыз негізде қаржыландыру;

3.2 жанама: несие-ақшалық, салықтық, валюталық, кедендік, амортизациялық саясаттың рычагтары арқылы реттеу.

2) Ақша-несиелік саясат - мемлекет қызметі, оның тағайымдылығы елдегі несие-ақшалық процестерді реттейтін шаралар жүйесін өңдеу.

Ақша саясаты - процент ставкасының, ақша массасының және несиенің деңгейлерін басқару саясаты.

Ақша массасы - шаруашылықтағы барлық ақшалай қаражаттардың жиынтығы, олар айналым, төлем және жинақ құралы қызметтерін атқарады.

Айналымдағы ақшы массасын анықтау үшін ақша агрегаттары пайдаланылады:

М1 = қолма- қол ақша + ағымдық шоттағы ақша (талап еткенге дейіңгі шоттар):

М2 = М1 + тез арадағы шоттар және чексіз шоттары;

М3 = М2+ ірі депозиттер;

Чек - иесіне несиелік мекемеден чектегі.

Несиелік жүйе - айналымдағы ақша көлемін өзгерту арқылы экономиканы реттеуге арналған қаржылық мекемелер кешені мен несиелеу әдістері.

Қазіргі ақша-несиелік жүйе үш деңгейден тұрады:

1. Ұлттық Банк: ақша шығару, ақша-алтын резервін сақтау, экономиканы ақша-несиелік реттеу, қаржылық институттар қызметін реттеу.

2. коммерциялық банктер: заңды және жеке тұлғалармен жұмыс істеуі.

3. маманданған несие-қаржылық институттар: зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, инвестициялық және ипотекалық банктер.

Банк- уақытша бос ақшаны ақылы негізде несиеге беруменн айналысатын экономикалық институт. Банктердің мақсаты- банктік пайданы табы, ол процент ставкасы мен ссуда, салымдар арасындағы айырмашылық (маржа). Банктер 100 түрлі операциялар жүзеге асырады, оларды 4 топқа жіктеуге болады:

ü пассивті;

ü активті;

ü банктердің өз операциялары;

ü банктік қызметтер.

Несие- қайтару негізінде және процентпен берілетін ақша немесе тауар түріндегі ссуда, ол келесі қызметтерді атқарады: ынталандырушы, қайта бөлу

Несие түрлері: банктік коммерциялық, орта, қысқа және ұзақ мерзімді.

3) Ақша ағымы келесі субъектілер арасында жүзеге асады:

ü мемлекет және оның институттары;

ü фирмалар- кәсіпорындар, компаниялар, қоғамдар және т.б.

ü тұрғындар-үй шаруашылықтар.

Қаржылық жүйе осы субъектілердің қаржыларынан құралады. Ең қомақты мемлекеттік қаржы- мемлекеттік бюджет (МБ).

Мемлекеттік бюджет -белгілі бір уақыт аралығындағы (көбіне 1 жыл) мемлекеттік шығындар мен табыстар сомасы берілген қаржылық есеп.

Бюджеттің табыстар бөлігін: салықтар, мемлекеттік қарыздар және мақсатты қоралардан түсімдер құрайды.

Бюджеттің шығындар бөлігін: мемлекеттік басқаруға, әскерге, мемлекеттің шаруашылық қызметіне, сыртқы қызметті жүзеге асыруға шығындар құрайды.

Егер, бюджеттің шығындар бөлігі табыстар бөлігінен артық болса- бюджет тапшылығы (дефициті), табыстар шығындардан артық болса- бюджет профицит і немесе артықшылығы орын алады, ал тең болса бюджет балансты.

Мемлекеттік бюджет дефицитін қаржыландыру әдістері:

несие-ақшалық эмиссия (монетизациялау);

қарыздарды тарту;

мем.бюджетке салықтық түсімдерді көбейту.

Фискалды саясат- мемлекеттің табыстары мен шығындарын реттеу бойынша қаржылық шаралардың жиынтығы. Оның негізгі бағыты- салықтық жүйені жетілдіру болып табылады, салықтар МБ 90% дейін құрайды.

Салық - заңды және жеке тұлғалардың мемлекетітк бюджетке төлейтін міндетті төлемдері, олар: фискалды, реттеу, қайта бөлу қызметтерін атқарады.

Мемлекеттік бюджет пен салық ставкасының динамикасы арасындағы байланысты “Лаффер қисығы” деп атайды. Лаффер бойынша салық ставкасының артуы шамасына қарай 0-100% дейін, салықтық түсімдер бастапқыда өседі де максимумға жетеді (А нүктесі) де, үлкен салық стакасына қарамастан төмендей бастайды, Лаффер оны жоғары сталық ставкасы экономикалық белсенділікті төмендететіндігімен түсіндіреді.

Дата добавления: 2013-12-13