Тема: Производительность труда

Кесте.

Кейбір жылжымалы радиобайланыс жүйелерінің (СПРС) негізгі сипаттамалары

СР типі	СР класы	СР саны	Орбита биіктігі, км	СР массасы, кг	Жиілік ауқымы, ГГц	Тарату жылдам-дығы, кбит/с
қабылдау	тарату
орбита			36 000		5,98-6,28	3,65-3,95	9,6
горизонт
экспресс
горизонт			36 000		5,88-6,38	3,55-4,05	9,6-64
Ямал-100
ICO	MEO
Odissey	MEO
Indium	LEO				1,616-1,625	1,616-1,625	9,6
Globalstar	LEO				6-7	6-7	9,6
Гонец	LEO				0,312-0,315	0,387-0,390	2,4-19,2
Сигнал	LEO				0,3-0,4	1,5-1,6	9,6

Бірінші спутниктік телекоммуникациялардың кеңінен таралған белгілі жүйесі «Инмарсат» (Inmarsat) «абонент терминалға ілесіп жүреді» принципі бойынша жұмыс жасаған, яғни бейнетерминал қабылдап-таратушы жабдықпен және қуатты беруші антеннамен жылжымалы объектіге орналасқан (автомобильде, пойызда, ұшақта), сондықтан абонент сол объектіге тәуелді болатын. Бейнетерминал геостационарлық орбитада орналасқан спутниктік-ретранслятор арқылы, басқа абоненттердің радиотерминалымен байланысатын.

12.2 ҒА байланыстырушы орбиталардың топтастырылуы

Ғарыштық аппараттардың (ҒА) орбиталары былайша жіктеледі: пішіні бойынша, жер бетіндегі нүктелерді айналу периоды мен орбитаның бейімделуі бойынша.

Пішіні бойынша орбиталардың келесі түрлері болады:

- айналмалы – ұйымдастырылу процессі қиын, өйткені іс жүзінде ҒА бүйірлі коррекцияланатын қозғалтқыштарының көмегімен жиі түзетуді талап етеді;

- айналмалыға жақын (ұқсас). Бұлар спутникті байланыс жүйелеріндегі көбірек таралған орбита түрі. Бұндай орбиталарда апогей мен перигей биіктіктері бірнеше ондаған километрге дейін ерекшеленеді;

- эллипстік. Н_а (апогей) мен Н_п (перигей) биіктіктерінің мәндері едәуір ерекшеленеді (мысалы, Н_а = 38000-40000 км, Н_п = 400-500 км). Бұл орбиталар да спутникті байланыс жүйелерінде кеңінен таралған (сурет 12.1); (эллипстік орбиталар, сонымен қатар апогей мен перигейлер арқылы сипатталады, яғни Жер бетінен басталатын қашықтықпен, сәйкесінше орбитаның ең алысталған және ең жақын нүктелеріне дейінгі қашықтықтар. Орбитаның апогейі мен перигейі эллипс осінің үлкен соңдары болып табылады, ал олар орналасқан жол апсид деп аталады);

- геостационарлық. Бұл спутниктің айналу периоды бар айналмалы экваторлық орбиталар, ол уақыты Жердің айналу периодына тең (Т≈23 сағ. 56 мин). Осындай орбитада ҒА Н_а = Н_п ≈36000 км биіктігінде орналасады және де Жер экваторының белгілі бір нүктесінің үстінде орналасып тұрады. Геостационарлық орбитада орналасқан ҒА Жер көрінісінің үлкен көлемін көре алады, бұл дегеніміз оларды спутникті байланыс жүйелерінде табысты түрде пайдалануға мүмкіндік береді (сурет 12.2);

- параболалық және гиперболалық. Күн жүйесінің планеталарын оқу кезінде қолданылады.

12.1-сурет. Байланыстырушы спутниктің эллипстік орбитасы

Ғарыштық аппараттардың (ҒА) Жер бетіндегі нүктелерді айналу периоды бойынша орбиталар келесі топтарға бөлінеді:

- синхронды. Олар өз кезегінде синхронды изомаршруттық және синхронды квазиизомаршруттық болып бөлінеді. Изомаршруттық орбиталар былайша сипатталады: ҒА орбиталарының проекциялары Жер бетіне (трассаға) тәулік сайын сәйкес келіп тұрады. Квазиизомаршруттық орбиталар болса былайша сипатталады: ҒА орбиталарының проекциялары Жер бетіне (трассаға) бірнеше тәулікте бір-ақ рет сәйкес келеді.

- синхронды емес. Бұлар келесідей сипатталады: ҒА Жерді айналуы трассаларының кез-келген екеуі бір-біріне сәйкес болмайды.

Орбитаның бейімделуі деп – Жердің экватор жазықтығы мен ҒА орбитасының арасындағы бұрышты айтады (12.2-сурет). Бейімделу бұрышы экватор жазықтығынан орбита жазықтығына дейін сағат тіліне қарсы есептеләнеді. Ол 0 ден 180⁰ дейін өзгере алады. Орбитаның бейімделуі бойынша орбиталар келесі түрлерге бөлінеді:

- тік (орбитаның бейімделуі – i<90⁰);

- кері (орбитаның бейімделуі – i>90°);

- полярлық (орбитаның бейімделуі – i = 90°);

- экваторлы (орбитаның бейімделуі – 0 немесе 180° тең). i=0 тең болған кезде, ҒА Жердің шығыстан батысқа айналу бағыты бойынша жылжиды, ал i=180° тең болған кезде, ҒА Жердің шығыстан батысқа айналу бағытына қарсы жылжиды. i=0 бейімделу бұрышына геостационарлы (шеңбер тәрізді экваторлы) орбиталар сәйкес келеді.

12.2–сурет. Спутник-ретронслятордың геостационарлық орбитасы

Орбиталардың прециссиялары.

Жердің сфера бойынша емес болуы және оның массасының біркелкі емес бөлінуі ҒА орбиталар жазықтығының өзгеруіне (прецессия) әкеліп соғады, ол дегеніміз, орбитаның апсид (яғни апогей мен перигейді жалғаушы жолдар) жолының прецессияна ұшыратады. Бұл жағдайда аталып өткен прецессиялар жылдамдығы орбита формасына, апогей мен перигей биіктігіне, сондай-ақ бейімделуге тәуелді болады. Орбита жазықтығының прецессиясы бастапқы жағдаймен салыстырғанда (ҒА орбитаға шығарылу кезімен), кіріс және шығыс түйіндерінің жылжуына (ығысуына) әкеліп соғады.

ҒА орбита жазықтығының прецессия шамасы Жер өрісінің гравитациялық кернеулігіне тәуелді. Кернеуліктің жоғарылауы ҒА қозғалысының экватор бағытына қарай жылдамдығын жоғарылатуы себебінен, экваторға жақын орналасқан орбитаның «спрямление» әкеліп соғады. Бұл кезде, орбитаға тура бағытталып бара жатқан ҒА қозғалыс кезінде солға қарай ауытқи бастайды, ал орбитаға кері бағытталғаны, қозғалыс барысында керісінше оңға қарай ауытқиды.

Сонымен, бірінші жағдайда, орбита жазықтығы батыс жақтағы бағытта прецессияланады, ал екіншісінше шығыс жақтағы бағытта прецессияланады. Полярлы орбиталар жазықтығы (i = 90° бейімделуі бар) прецессияланбайды.

12.3 ҒА байланыстырушы орбиталардың биіктіктері

ҒА орбиталар биіктіктерін таңдау көптеген факторлардың анализдері негізінде таңдалады, яғни:

- радиожолдардың энергетикалық сипаттамалары;

- радиотолқындардың таралуы кезіндегі кідіріс;

- Ван Аллен радиациялық белдеуінің орбитасына жақындық;

- қызмет көрсететін аймақтың көлемі және орналасуы.

Әр түрлі ғарыштық жүйелердің төменорбиталы топтарына анализ жасай отырып, осы топтардағы ҒА айналмалы орбиталарының көбісінің биіктігі 700 ден 1500 км дейінгі ауқымда орналасады. Бұл келесі факторлармен ескеріледі:

- 700 км ден төмен орналасқан орбиталарда атмосфера тығыздығы айтарлықтай жоғары болады, бұл эксцентриситет (таңғажайып) пен апогей биіктігінің біртіндеп төмендеуін тудырады. Орбита биіктігінің бұдан ары төмендеуі көп мөлшердегі жанармай шығынына және берілген орбитаны қамтамасыз етуге арналған маневрлер жиілігінің жоғарылауына әкеліп соғады;

- 1500 км ден жоғары орналасқан орбиталарда Ван Алленнің бірінші радиациялық белдеуі орналасады, бұл жерде электронды бүйірлі аппаратура жұмыс істей алмайды.

Орташа биіктіктегі (Жер бетінен 5000-15000 км қашықтықта орналасқан) орбиталар Ван Аленнің бірінші жіне екінші радиациялық белдеулері арасында орналасады. Осындай орбиталарды орналасқан, ҒА қолданатын жүйелерде спутнраик-ретранслятор арқылы сигналдарды тарату кідірісі шамамен130 мс тең, бұл адамның есту қабілеті үшін, мүмкін емес, сондықтан да, сәйкесінше радиотелефонды байланыс үшін осындай спутниктерді қолдануға мүмкіндік береді.

Бұл биіктікте орналасқан орбиталарда сигнал кідірісі 130 мс тең, адамның естуіне белгілі болмағандықтан спутниктерді радиотелефондық байланысы үшін қолдануға мүмкін.

Спутниктер орбитасының биіктігі шамамен 36000 км тең геостационарлы ғарыштық жүйелер екі артықшылыққа ие:

- спутниктер Жер бетіндегі бір белгілі нүктеде орналасады;

- үш геостационарлық спутниктен құрылған жүйе жер бетінің глобальдік көрінісін қамтамасыз етеді.

Алайда, геостационарлық спутниктерден тұратын орбиталық топтар үшін, бұл жүйелердің бір кемшілігі бар – радиосиганалдардың таралу уақытының ұзақтығы, бұл радиотелефонды байланыс кезінде сигналдардың таралуы кезіндегі кідірістерді туындатады. Жауап қайтару сигналының келуін күту шыдамсыз абоненттердің наразылыңын тудыруы мүмкін.

12.4 Дербес байланыстың спутниктік жүйелерінің құрылымы

Спутниктік байланыс жүйесінің кез-келген құрамы (12.3-сурет) келесі түрде болады:

- ғарыштық сегмент, бірнеше спутник-ретрасляторлардан тұрады;

- жердегі сегмент, жүйені басқару орталығынан және ҒА жіберу орталығынан тұрады;

- тұтынушы (абоненттік) сегмент, дербес спутниктік терминалдардың көмегімен байланысты іске асырушы;

- жердегі байланыс желісі, осылардың көмегімен байланыс интерфейсі арқылы ғарыштық байланыстың шлюздік станцияларын кездестіреді.

12.3-сурет. Дербес байланыстың спутниктік жүйелерінің құрылымы

Спутниктік байланыс жүйелерінің жылдам дамуы бірқатар халыөаралыө конвенциялардың, келісімдер мен нормалардың қабылдануын және өңделуін қажет етті. Жиіліктерді қолдану мен орбиталарда бір-біріне өзара әсерді болдырмайтын спутниктердің орналасу туралы сұрақтар радио бойынша Халықаралық кеңестік комитет (Международного консультативного комитета по радио (МККР)) пен Жиіліктерді тіркеу бойынша Халықаралық комитеттің (Международного комитета по регистрации частот (МКРЧ)) шеңберінде шешіледі. Спутниктік жүйелер үшін бөлінген жиіліктер 12.2-кестеде көрсетілген.

12.2-кесте

Спутниктік жүйелер үшін бөлінген жиіліктер

Ауқымның аталуы	Жиіліктер жолағы, ГГц
L	1,452 – 1,500 және 1,61 – 1,71
S	1,93 – 2,70
C	3,40 - 5,25 және 5,725 – 7,075
Ku	10,70 – 12,75 және 12,75 – 14,80
Ka	14,40 – 26,50 және 27,00 – 50,20
K	84,00 – 86,00

Ғарыштық сегмент

Ғарыштық сегмент ғарыштық топтастырылуды құрайтын бірнеше спутник-ретранслятордан тұрады. Спутник-ретранслятор ереже бойынша, белгілі орбиталарда біркелкі орналасады. Кез-келген байланыстырушы ғарыштық аппарат құрамына келесі негізгі элементтер кіреді (12.4-сурет):

- орталық процессор;

- БРТК радиоэлектрондық жабдығы;

- антенналық жүйелер;

- бағыттаушы және реттеуші жүйелері;

- қозғаушы қондырғы;

- электрмен қоректендіру жүйесі (аккумуляторлар мен күн сәулесінен қаут алатын батареялар).

12.4-сурет. ҒА жалпы құрылымдық сұлбасы

Әр бір ҒА (12.5-сурет) қаталдығы, электр энергиясын жұмсауы, бағытталуы, реттелуі және т.б.бойынша айтарлықтай қатал талаптар қойылады.

12.5-сурет. Спутник - ретрансляторлар

а-төменорбиталық; б-ортаорбиталық; в-геостационарлық

Жердегі сегмент

Жүйені басқару орталығы ҒА координаталарын, борттағы аппаратураның жұмысын, қызметтік ақпаратты беруін қамтамасыз етеді.

Басқару бақылау-өлшегіш жүйенің станциялар көмегімен іске асырылады. (сурет 12.6).

12.6-сурет. Бақылау-өлшегіш станцияның антенналары

ҒА орбитаға шығару орталығы ракета-қолданушыны жинау, тексеріс және жабдықтаудың дұрыс жұмыс жасауды бақылайды.

Шлюз станциялары

Шлюз станциясы (шлюз) бірнеше қабылдап – таратушы кешенінен құрылады (сурет 12.7).

12.7-сурет. Шлюзді станцияның антенналары

План

1. Понятие производительности труда, основные факторы, оказывающие влияние на производительность труда

2. Проблемы повышения производительности труда в РФ и железнодорожной компании

3. Планирование производительности труда и её определение по различным отраслям ждт

Одной из важнейших стратегических задач холдинга РЖД, как и любой транспортной организации является повышение производительности труда. По консервативной схеме повышения производительности труда должно составить к 1015 году + 30% по отношению к 2009 году, а к 2030 году - + 100%.

Дата добавления: 2014-01-04