Кіріспе. «Фармакология – 1» пәні дәрілік заттардың тірі ағзамен байланысын және әсерін оқытатын ғылым

«Фармакология – 1» пәні дәрілік заттардың тірі ағзамен байланысын және әсерін оқытатын ғылым болғандықтан барлық мамандықтар студенттерінің оқытылуы міндетті.

Жылда мыңдаған химиялық қосылыстар зерттеледі. Клиникалық тәжірибеде олардың ішінен тек таңдаулы, жоғары белсенді дәрілік препараттар қолданылады. Жыл сайын танымалы дәрілік заттардың әсер ету механизмдері анықталып, оларды қолданылу көрсеткіштері мен қарсы көрсеткіштері кеңейтіледі немесе өзгертіледі. Осыған байланысты фармакология медицинада күрделі пәндердің бірі болып табылады.

Фармакология – мультитәртіпті ғылым, теориялық ғылымдары мен клиникалық тәжірибелердің, әсіресе фармакотерапияның, мәліметтерімен біріккен көпсалалы ғылым. Дәрілік заттардың жасушалық, субжасушалық, физиологиялық әсер ету механизмін және бүкіл ағзаға фармакотерапияның әсерлерін анықтау фармакологиялық зерттеудің құндылығы болып келеді. Осыған орай барлық мамандықтардың дәргерлеріне фармакотерапияның негіздерін білу қажет.

Пән мақсаты: студентрге дәрілік заттардың ағзаға әсер ету жалпы заңдылықтарын оқыту және оларды әр-түрлі ауруларда тағайыдап таңдай білуін құру.

Пән тапсырмалары:

- жалпы рецепті құрастырудың қағидаларын және әр түрлі дәрілік заттарға рецептік жазбаларды қысқаша баяндау;

- дәрілік түрді дұрыс таңдау және дәрілік заттардың қолдану әдісін таңдау;

- дәрілердің концентрацисы мен мөлшерін есептеу;

- дәрілік заттардың әсерлерінің жиынтығы бойынша олардың фармакологиялық қассиеттерін, фармакокинетикасы мен фармакодинамикасының ерекшеліктерін талдауын еске түсіру;

- дәрілік заттардың ағзалармен, жүйелердің қызметіне әсер етуіне байланысты қолдану мүмкіндіктерін бағалау;

- ағзадағы әр түрлі жүйелер мен мүшелердің қызметтеріне бағытталған өзгерістерге алып келетін, сонымен қатар патогенді микроорганизмдердің, қарапайымдылардың, гельминттердің өмір сүруін тоқтататын дәрілік заттарды таңдау.

Оқытудың соңғы нәтижесі:

Дескрипторлар	Оқытудың соңғы нәтижесі	Құзыреттілік*
А	Сол саладағы алдыңғы қатарлы білім элементтерін қосқанда, оқыған саласы бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу	Фармакологияның орны мен мақсатын анықтау.	1, 3, 4,6
Дәрілік заттардың жіктемесін атау.	1, 3, 6
Дәрілік заттардың фармакокинетикасы мен фармакодинамикасының жалпы заңдылықтарын қысқаша баяндау.	1, 3, 6, 7
Әртүрлі патологиялық жағдайды алдын алу және емдеу үшін дәрілік түрлерді, дәрілік препараттарды дәрілік заттарды тиімді таңдау.	1, 3, 4, 6, 7
Дәрілік заттардың механизм әсерін түсіндіру.	1, 3, 4, 6, 7
Дәрілік заттардың жағымсыз және кері әсерін саралайды, одан сақтандыруды түзетеді және оның шығу жағдайында жою бойынша ұсыныс беру.	1, 3, 4, 6, 7
В	Осы білімі мен түсінігін кәсіби деңгейде қолдана білу	Әртүрлі жас аралығы және әртүрлі патологиялық жағдай кезінде дәрілік заттардың концентрациясын, дозасын санау.	1, 3, 4, 6, 7
Өте тиімді препаратты таңдауда өзара ауыстырылу принципінде рецепттерге түзету жүргізуді жүзеге асыру.	1, 3, 4, 6, 7
Дәрілік заттарды енгізу жолдарының қолайлысын таңдау.	1, 3, 4, 6, 7
Дәрілік заттардан шыққан жағымсыз және кері әсерін жоюға қабілетті.	1, 3, 4, 6, 7
С	Дәйектемелер құрастыру және оқыған саласындағы проблемаларды шешу	Дәрілік заттардың жиынтығы бойынша олардың фармакологиялық қасиеттерінің әсерін талдайды, механизмі мен таралу әсерін және өте тиімдісін таңдау.	1,2,3,4,5,6,7
Организм жүйесі мен әртүрлі мүшелер қызметінің бағытты өзгерісі үшін, сондай ақ гельминтер мен қарапайым, патогендік микроорганизмдер тіршілігін басу үшін дәрілік заттарды таңдау.	1,2,3,4,6,7
Ертеде қолданылған препараттардан жаңа дәрілік препараттар арсеналының артықшылығын бағалау.	1, 3, 4, 6, 7
Дәрілік заттардың жағымсыз әсерін түсіндіреді және бағалайды және оларды алдын алу бойынша ұсыныс беру.	1,2,3,4,6,7
D	Әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып, пайымдаулар жасауға қажет ақпараттарды жинау және интерпретациялауды жүзеге асыру	Дәрілік заттардың фармакокинетикалық және фармакодинамикалық ерекшеліктері бойынша ақпаратты жинақтауға қабілетті, оның маңыздылығын бағалайды, жеке түсінігін жасайды, реферат, презентация, проект түрінде толтырады және осы ақпаратты тәжірибелік сабақтарда, студенттер үйірмесі отырысында, студенттердің ғылыми конференцияларында ұсыну.	1,2,3,4,6
Дәрілік заттар туралы дәріхана және клиникалық қызметкерлерін, сонымен қатар қалың жұртты ақпараттау үшін мәліметтерді өңдеу және іздестіру бойынша түсінік береді және таңдау.	1,2,3,4,5,6
Фармакология бойынша алған білімінің негізінде жеке пікірін студенттерге / оқытушыларға / емтихан алушыларға жеткізе алуға қабілетті.	1,2,3,4,5,6
Ақпаратпен (оқу, анықтамалы, ғылыми) жұмыс бойынша студенттерге жеке білімін және іскерлігін көрсетуге қабілетті.	1,2,3,4,5,6
Зерттеу аймағында ақпарат анализін және синтезін, жеке түсінігін ұсынумен, көпшілік алдында баяндау ептілігіне ие.	1,2,3,4,5,6
E	Ақпараттарды, идеялар, проблемалар және шешімдерді мамандарға да, маман еместерге де хабарлау.	Ішкі аурулар пропедевтикасы, жалпы хирургия

Реквизиттке дейінгі: биологиялық химия, физиология – 1, микробиология.

Реквизиттен кейінгі: і шкі аурулар пропедевтикасы, жалпы хирургия.

Пәннің қысқаша мазмұны

Фармакологияға кіріспе. Мазмұны, пән ретінде, фармакологияны зерттеу әдістері. Фармакологияның басқа пәндермен байланысы. Жалпы рецептура. Жалпы фармакология. Жеке фармакология. Нейротропты дәрі-дәрмектер. Нерв жүйесіне шеткері әсерлері бар дәрі-дәрмектер. Афферентті инервацияға әсері бар дәрі-дәрмектер. Эфферентті инервацияға әсері бар дәрі-дәрмектер. Орталық нерв жүйесіне әсері бар дәрі-дәрмектер. Қабыну және аллергия үдерістеріне әсері бар дәрі-дәрмектер. Антисептиктермен дезинфекцияға колданатын дәрі-дәрмектер. Химиотерапевтикалық дәрі-дәрмектер. Улануды емдеудің негізгі қағидалары. Пәннің мазмұны анық типтік және жұмыс бағдарламасында берілген (бағдарламамен кафедрада танысуға болады).

Тақырыптар жоспары: тақырыптар, өткізу түрлері және әр сабақтың ұзақтылығы (дәрістер, практикалық, семинарлық, зертханалық, оқытушының жетекшілігіне студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстары, студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстары)

Дәрістердің тақырыптық жоспары:

№	Тақырып атауы	Өткізу формасы	Ұзақтығы	Құзыреттілік
	Кіріспе. Жалпы фармакология.	Проблемалық		1,3,4,6
2.	Дәрілік заттардың фармакокинетикасы мен фармакодинамикасы.	Проблемалық		1,3,4,6
3.	Холинорергиалық заттар: Холиномиметикалық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
	Холинорергиалық заттар: Холиноблокаторлық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
5.	Адренергиалық заттар: Адреномиметикалық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
	Адренергиалық заттар: Адреноблокаторлық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
7.	ГАМҚ – рецепторларына әсер ететін заттар.(ұйқы келтіретін заттар)	Проблемалық		1,3,4,6
	Опиатты рецепторларға әсер ететін заттар (наркотикалық аналгетиктер).	Проблемалық		1,3,4,6
9.	Қабынуға қарсы заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
10.	Аллергияға қарсы заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
11.	Б- лактамды антибиотиктер.	Проблемалық		1,3,4,6
12.	Б-лактамды емес антибиотиктер.Әр түрлі құрылымды микробқа қарсы синтетикалық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
	Әр түрлі құрылымды микробқа қарсы синтетикалық заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
14.	Туберкулезға қарсы заттар.Мерезге қарсы заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
15.	Саңырауқұлақтарға қарсы заттар	Проблемалық		1,3,4,6
16.	Вирустарға қарсы заттар	Проблемалық		1,3,4,6
17.	Паразиттерге қарсы заттар.	Проблемалық		1,3,4,6
18.	Дәрілік заттармен жедел улануларды емдеудің жалпы қағидалары.	Проблемалық		1,3,4,6
	Барлығы	18 сағат

Семинарлық сабақтардың тақырыптық жоспары

№	Тақырып атауы	Өткізу формасы	Ұзақтылығы	Құзыреттілік
1.	Жалпы рецептура. Қатты дәрілік түрлері. Жұмсақ дәрілік түрлері. Сұйық дәрілік түрлері. Иньекцияға арналған дәрілік түрлері.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
2.	Жалпы фармакология. Дәрілік заттардың фармакокинетикасы. Дәрілік заттардың фармакодинамикасы.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
3.	Афферентті жүйкеленуге әсер ететін заттар: жергілікті жансыздандырғыш заттар. Холинергиялық заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
4.	Адренергиялық заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
5.	Тақырыптар: «Жалпы рецептура және жалпы фармакология» «Жүйке жүйесінің шеткері бөліміне әсер ететін заттар» бөлімі бойынша қорытынды сабақ.	Коллоквиум
6.	Наркотикалық аналгетиктер. Наркотикалық емес аналгетиктер.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
7.	Ұйқтатқыш заттар.	CBL (оқу, клиникалық жағдайға негізделген)		1,3,4,6,7
8.	Тырыспаға қарсы, эпилепсияға қарсы заттар. Паркинсонизмге қарсы заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
9.	«Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша қорытынды сабақ.	Коллоквиум
10.	Қабынуға қарсы заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
11.	Қабынуға қарсы заттар. Иммунды үрдіске әсер ететін заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
12.	“Қабыну және иммунды үрдістерге әсер ететін заттар.” тақырыбы бойынша қорытынды заттар.	Коллоквиум
13.	Антисептиктер және дезинфицирлеуші заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
14.	Антибиотиктер.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
15.	Туберкулезге қарсы заттар.Спирохетозға қарсы заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
16.	Саңырауқұлақтарға қарсы заттар. Вирустарға қарсы заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
17.	Протозойларға қарсы заттар. Құрттарға қарсы заттар.	Семинарлық сабақ		1,3,4,6,7
18.	«Химиотерапевтикалық заттар» тақырыбы бойынша қорытынды сабақ.	Коллоквиум
	Барлығы:

Кеңес беру уақыты:

Апта сайын кеңес беру жүргізіледі сенбі күні 10⁰⁰ сағаттан 13 ⁰⁰ сағатқа дейін.

Аралық бақылау уақыты:

Мамандық	Курс/поток/топ	Пән	Апта/күні	Уақыты
Жалпы медицина	II поток	Фармакология -1	05.11 – 07.11
Жалпы медицина	I поток	Фармакология -1	03.01 – 06.01

Қорытынды бақылау уақыты: http://kgmu.kz сайтты қараңыз («Білім процессі» бөлімі «пән бойынша қорытынды бақылаудың формасы және реттілік бөлімшесі)

Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмысына арналған тапсырмалар

СӨЖ тақырыптық жоспары

№	Тақырып атауы	Өткізу формасы	Ұзақтығы	Құзыреттілік
1.	Дәрілік заттардың әсері ағзаның қасиеттеріне байланыстылығы. Фармакологиялық әсердің дәрілік заттардың қасиеттеріне және сыртқы ортаның факторларына байланыстылығы.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
2.	Биоритмдердің дәрілік заттардың әсеріне ықпал тигізуі.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
3.	Тұтастырғыш, қаптағыш, сорғыш және тітіркендіргіш заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
4.	Пуринергиялық синапстарға қозудың берілуіне әсер ететін заттар	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
5.	Наркозды заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
6.	Этил спирті. Алкоголизмнің әлеуметтік аспектілері.	Электронды бағдарламалармен және әдебиеттермен жұмыс жасау; рефераттарды/презентацияларды дайындау; Интернете жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
7.	Дәрілік түуелділікті шақыратын заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
8.	Анальгетикалық белсенділігі бар, орталыққа әсер ететін опиоидты емес препараттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
9.	Дәріге тәуелділік.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
10.	Әр- түрлі химияллық құрылымды синтетикалық микробқа қарсы заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
11.	Сульфаниламидті препараттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
12.	Бластомаға қарсы заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
13.	Дофаминергиялық заттар.	Әдебиеттер және электронды тасмалдаушылармен жұмыс жасау, рефераттарды қорғау және дайындау, Интернетте жұмыс жасау.		1,3,4,6,7
	Барлығы	36 сағат

Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру графигі

Күзгі семестр

Апта
СӨЖ бойынша тақырыптың №	-	-	-	1,2	-		4,13	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

Көктемгі семестр

Апта
СӨЖ бойынша тақырыптың №	-	5,6	-		-	-	7,9	-	-	-	-	-	-	10,11	-	-	-

Ұсынылатын әдебиеттер:

Орыс тілінде:

Негізгі:

1. Харкевич Д.А. Фармакология:Учебник для вузов- 9-е, изд.,перераб., доп., испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2006.-736б.

2. Харкевич Д.А. Фармакология:Учебник для вузов- 10-е, изд.,перераб., доп., испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2008,2009.-752 б.

3. Аляутдин Р.Н. Фармакология: учебник для вузов / ред. Р. Н. Аляутдин. - 4-е изд.,перераб. и доп. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008 832б.

4. Харкевич Д.А. Фармакология: Рук-во к лабораторным занятиям / ред. Д. А. Харкевич. - 5-е изд., испр и доп. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010. - 488 б.

Қосымша:

1. Кукес В.Г. Клиническая фармакология и фармакотерапия: Учебник для вузов / Кукес В.Г.; ред. Стародубцев А.К. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2006. – 640 б.

2. Вебер В.Р. Клиническая фармакология: учеб. пособие / В. Р. Вебер. - М.: Медицина, 2009. - 448 б.

3. Белоусов Ю.Б. Клиническая фармакология: Нац. рук-во / Белоусов Ю.Б.; ред: Кукес В.К., Лепахин В.К., Петров В.И. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 976 б.

4. Кукес В.Г. Клиническая фармакология и фармакотерапия: учебник / В. Г. Кукес, А. К. Стародубцев. - 2-е изд., испр. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 640 б.

5. Нил Майкл Дж. Наглядная фармакология: учеб. пособие для вузов: пер. с англ. / Майкл Дж. Нил. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 104 б.

6. Райд Д.Л. Клиническая фармакология и фармакотерапия: лекционный курс: пер. с англ. / Д. Л. Райд, П. К. Рубин, М. Р. Уолтерс. - М.: Мед. лит., 2009. - 416 б.

7. Рамачандран А. Фармакология в вопросах и ответах: учеб. пособие: пер. с англ. / ред. А. Рамачандран. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 560 б.

Қазақ тілінде:

Дата добавления: 2014-01-04