Операторлар

Оператор – белгілі бір іс-әрекетті орындайтын, Delphi-дегі аяқталған сөйлем.

Операторлар:

· жай;

· құрлымды;

болып екіге бөлінеді.

Жай операторлар – программаның сызықтық орындалуын бұзбайтын операторлар. Мысалы: меншіктеу немесе арифметикалық операторлар.

Құрлымды операторлар – программа жолдарының орындалу реттілігіне әсер ететін операторлар. Мысалы: тармақталу, қайталану және т.с.с.

Мәліметтер типі

Delphi қатаң типтелген тіл болып келеді. Бұл өз кезегінде типтерді анықтағанда аса назар аудару қажеттігін талап етеді.

Мәліметтер типі программа айнымалысының немесе элементінің қабылдай алатын мәндер жиынын анықтайды. Мәліметтердің типтеріне байланысты олармен қандайда бір іс-әрекеттерді жасауға болады. Мысалы: нақты типті айнымалыларымен кез келген арифметикалық аламадарды орындауға болады. Ал жолдық айнымалылармен ондай операцияларды жүргізе алмаймыз.

Delphi-дегі барлық типтер шартты түрде бес түрге бөлінеді:

· жай;

· құрлымды;

· көрсеткіштік;

· процедуралық;

· варианттық;

Жай типті мәліметтер

Жай типті мәліметтер – құрамына басқа типті мәліметтер кірмейтін типтер. Бұндай типтерге мыналар жатады:

· бүтін (integer);

· нақты (real);

· логикалық (Boolean);

· символдық (char);

Мұндағы нақты типті мәліметтерден басқасы реттік (порядковые) типті мәліметтерге жатады.

Реттік типті мәліметтерге белгілі бір реттілікпен орналасқан, айырмашылығы бір бірлік болып келетін, бүтін сандар тізбегін құрайтын мәліметтер жатады.

Бүтін типті мәліметтер

Delphi тілінде бірнеше бүтін типтер қарастырылған. Олардың ішінде ең жиі пайдаланылатыны – Integer типі.

Мәліметтер типі	Мән аралығы	Жады форматындағы сандық көрсеткіштер
Integer Cardinal Shortint Smallint Longint Int 64 Byte Word Longword	-2 147 483 648 -2 147 483 647 0-4 294 967 295 - 128 – 127 -32 768 – 32 767 -2 147 483 648 -2 147 483 647 -2^63 – 2^63– 1 0 -255 0 -65 535 0 -4 294 967 295	32 бит 32 бит 8 бит 16 бит 32 бит 64 бит 8 бит 16 бит 32 бит

Нақты типті мәліметтер

Жиі пайдаланылатын нақты тип Real. Бұндай типті мәліметтерге кез келген таңбалы, ретсіз сандық мәліметтер жатады.

Мәліметтер типі	Мәндер аралығы	Үтірден кейінгі цифрлар саны	Байттар саны
Real 48 Single Double Extended Comp Currency   Real	2.9*10^-39-1.7*10^38 1.5*10^-45-3.4*10^38 5.0*10^-324-1.7*10^308 3.6*10^-4951-1.1*10^4932 -2^63+1-2^63-1 -922 327 203 685 477.5808 – 922 337 203 685 477.5807 5.0*10^-324 -1.7*10^308	11-12 7-8 15-16 19-20 19-20 19-20   15-16

Логикалық типті мәліметтер

Delphi-де логикалық мәндерді сипаттау үшін Boolean типі пайдаланылады. Логикалық типті айнымалы тек бір байт жадыны алып, тек екі мән ғана қабылдай алады: 1 немесе 0. 1 деген мән true (ақиқат), ал 0 деген мән false (жалған) шамаларына сйкес келеді.

Қосымша үш тип бар:

· ByteBool – реттік сандық шама: 0 ден 255 дейін. 0 деген мән false мәніне, ал қалғандары true деген мәнге сәйкес келеді.

· WordBool – реттік санды шама: 0 ден 65 535 дейін. 0 деген мән false мәніне, ал қалғандары true деген мәнге сәйкес келеді. Бұл тип екі байт жадыны алады.

· LongBool – реттік сандық шама: 0 ден 4 294 967 295 дейін. 0 деген мән false мәніне, ал қалғандары true деген мәнге сәйкес келеді. Бұл тип төрт байт жадыны алады.

Символдық типті мәліметтер

Негізгі символдық тип Char. Бұл тип ASCII кестесінің символдарын сақтау үшін пайдаланылады. Кестедегі әрбір символ 0 мен 255 аралығындағы сандық мәнмен көрсетіледі. Сондықтанда бұндай типті айнымалы бір байт жадыны алады.

Delphi-де Char типіне қосымша екі тип қарастырылған:

· AnsiChar типі Char типінің толық егізі болып келеді. Бір байт жадыны алады.

· WideChar типі UNICOD кодтаушысы символдарын сақтауға арналған. Бұл кодтаушы 256 мен емес, 65 536 мен шектелген. Екі байт жадыны алады.

Символдық типті мәліметтер жұмыс жасау үшін екі функция қарастырылған:

· Chr (x) – бүтін х кодына сәйкес символды қайтарады;

· UpCase (c) - кіші с символын үлкен символға айналдырып қайтарады.

Құрлымдық типті мәліметтер

Құрлымдық типті мәліметтер – әр түрлі типті мәліметтерден құралады. Бұндай типті мәліметтерге:

· жиын (set);

· массив (array);

· жолдар (string);

· жазбалар (record);

· файлдар (file);

жатады.

Дата добавления: 2014-01-11