МЧС России 50 страница

ПЕСОЧНЫЙ 1. къумадин; песочные часы къумадин сят; песочный цвет къумадин ранг. 2. къумад рангунин, къумад ранг алай. 3. къум хьтин чкIидай.

ПЕССИМИЗМ мн. нет пессимизм (уьмуьрда вири крариз умудсузвилелди килигун, хъсанвал хьунихъ инанмишсузвал, рикIин дарвал).

ПЕССИМИСТ пессимист (уьмуьрда вири крар пис яз аквадай, хъсан хьунихъ инанмиш тежер, рикI дар кас).

ПЕССИМИСТИЧЕСКИЙ пессимиствилин; пессимистдин; пессимистические взгляды пессимиствилин фикирар, пессимиствилелди килигунар.

ПЕСТ десте (гьевенгдин); тварк (серг гатадай).

ПЕСТИК 1. бот. пестик (цуькведин мейва кьадай пай). 2. гьвечIи десте (гьевенгдин); таркв (серг гатадай).

ПЕСТОВАТЬ несов. 1. хуьн; килигун (аял). 2. пер. тербияламишун, тербияламишна чIехи авун.

ПЕСТРЕТЬ несов. яру-цIару хьун; яру-цIару хьана акун, яру-цIаруз акун (мес. векьер, къурухар).

ПЕСТРИТЬ несов. 1. яру-цIару авун, яру-цIаруз къалурун. 2. вилерикай яру-цIарубур карагун, яру-цIаруз акун.

ПЕСТРОТА мн. нет 1. цIарувал; яру-цIарувал. 2. пер. жуьреба-жуьревал (мес. авай инсанрин).

ПЕСТРЫЙ 1. цIару; яру-цIару; жуьреба-жуьре рангарин. 2. пер. жуьреба-жуьре, сад хьтин тушир; жуьреба-жуьре инсанар квай; акахьай.

ПЕСЧАНИК геол. къум квай къван, къумад къван, кIунтI.

ПЕСЧАНЫЙ 1. къум квай, къумлух (ччил). 2. къумадин (мес. кIунтI).

ПЕСЧИНКА 1. къумадин твар. 2. пер. твар.

ПЕСЦОВЫЙ кефердин сикIрен (см. песец).

ПЕТИТ тип. петит (типографияда 8 пункттунин куьлуь гьарфарин шрифт).

ПЕТИЦИЯ петиция (гьукуматдиз, гьукуматдин чIехи органдиз, чIехи касдиз са гзафбру санлай кхьей арза).

ПЕТЛИЦА 1. дуьгме твадай тIеквен (мес. пенжекдин хуруда авай къерех элянавай тIеквен). 2. петлица (къуллугъдин формадин парталдин хивел эцигдай лишандин чIук).

ПЕТЛЯ 1. гьалкъа (епинин са кьил вичяй ттуна чIугун патал муькуь кьилиз ядай тIвал, валчагъдин кIир твадай ракьун гьалкъа). 2. пер. тарагъаж; тарагъаждин еб; асмишун. 3. дуьгме твадай тIеквен (мес. пенжекдин). 4. петли (ракIарин, пенжердин). 5. элкъвей цIар, чарх; описать петлю чарх ягъун; элкъуьн. 6. къекъвез-къекъвез фейи гел (гьанвандин). ♦ метать петли гел квадрун; хоть в петлю лезь чара атIанва, лап жува-жув асмишдай чкадал атанва.

ПЕТРУШКА¹ мн. нет, бот. петрушка (пенкьв ва я пенкьверин жинсиникай чуьлдиз ва я салан са хъач; салан хъач, пешер кIешнишдиз ухшар, дувул лацу шуькIуь газардиз ухшар яз, хуьрекдик ишлемишда).

ПЕТРУШКА² м и ж петрушка (виликди Россияда халкьдин нинийрин театрда къугъвадай нини).

ПЕТУХ кIек. ♦ просидеть до петухов кIекери гьарайдалди ацукьун; красный петух цIай; цIай ягъун; пустить петуха цIай ягъун (мес. кIвалериз).

ПЕТУШИНЫЙ кIекрен; кIекерин.

ПЕТУШИТЬСЯ несов., разг. кIек хьиз ччиниз къудгъунун; истивут тIуьр кIек хьиз хьун; нубатсуз хкIуна хъел атун.

ПЕТЬ несов. 1. мани (манияр) лугьун, мани (манияр) ягъун; лугьун. 2. кIекре гьараюн. 3. макьамар ягъун, макьамар авун (нуькIре). 4. пер. ван авун (мес. гару, самоварди). ♦ Лазаря петь уст. шел-хвал авун, язух хьайи амалар авун; петь славу тариф авун.

ПЕХОТА мн. нет пехота, пияда кьушун, ях кьушун.

ПЕХОТИНЕЦ пияда аскер, ях аскер (пехотадикай, пияда кьушундикай тир кас).

ПЕХОТНЫЙ пехотный, пехотадин; пехотадикай тир, пияда, ях.

ПЕЧАЛИТЬ несов. хажалат гун, хажалатлу авун; сефилрун, перишан авун.

ПЕЧАЛИТЬСЯ несов. хажалат чIугун; гъамлу хьун, гъам чIугун; сефил хьун, перишан хьун.

ПЕЧАЛЬ ж 1. гъам, хажалат, дерт; перишанвал; сефилвал. 2. къайгъу, дерди.

ПЕЧАЛЬНЫЙ 1. гъамлу, сефил, перишан, пашман. 2. сефилвал квай; хажалат квай. 3. хажалат гудай; сефилардай, пашманардай. 4. пер. нагьакьан; рикIиз такIан жедай; пис. ♦ печально ва я печально, что… гьайиф, хъсан кар хьанач.

ПЕЧАТАТЬ несов. 1. печат авун, басма авун. 2. акъудун (мес. газетда макъала). 3. машинкадал элягъун, печат авун. 4. акъудун, нехиш акъудун (басма ийидай тегьерда нехиш авун). 5. пер. вигьин, къачун (къадамар).

ПЕЧАТНИК печатник (типографияда печат авунин устIар).

ПЕЧАТНЫЙ 1. печат ийидай, басма ийидай; печатдин, басмадин; печатный станок печат ийидай станок. 2. печат авур, басма авур, печатдай акъудай; печатная продукция печат авур продукция. 3. печатдин, басмадин; печатные буквы печатдин гьарфар. 4. печать алай; нехиш алай, нехиш акъуднавай.

ПЕЧАТЬ¹ ж 1. печать, муьгьуьр. 2. пер. гел; лишан; эсер.

ПЕЧАТЬ² ж 1. печать, басма; печат авун; книга сдана в печать ктаб печатдиз (печат ийиз, басма ийиз) вуганва. 2. печать, пачатдин гьарфар. 3. печать (газетар, журналар ва печатдай акъудай масабур); день печати печатдин югъ.

ПЕЧЁНКА разг. лекь (чIулав жигер).

ПЕЧЕНЫЙ чрай.

ПЕЧЕНЬ анат. лекь (чIулав жигер).

ПЕЧЕНЬЕ 1. чурун. 2. чрай затI. 3. печенияр (ширин тинидикай чрай бицIи тIунутIар хьтинбур).

ПЕЧКА пич.

ПЕЧНИК пичер эцигдай устIар, пичерин устIар.

ПЕЧЬ¹ несов. 1. чурун. 2. чурурун; солнце печёт ракъини чурурзава.

ПЕЧЬ² ж пич; железная печь ракьун пич; доменная печь домна пич.

ПЕЧЬСЯ¹ несов. чурун.

ПЕЧЬСЯ³ несов. рикI ккун (масадахъ); къайгъу чIугун.

ПЕШЕХОД яхди, ях (кIвачи-кIвачи) фидайди, пияда.

ПЕШИЙ ях; кIвачи-кIвачи къекъведай, пияда.

ПЕШКА 1. пешка (шахматдин къугъунра лап агъуз тир тIама). 2. пер. разг. алад-хъша, вач-хъша, са кесерни авачир гьакIан кас; масадан гафуна авай кас.

ПЕШКОМ нареч. кIвачи-кIвачи, яхдиз, пияда.

ПЕЩЕРА кьветI; магьара.

ПЕЩЕРНЫЙ магъарадин; магъарада яшамиш жедай.

ПИАНИНО нескл. пианино, (музыкадин алат).

ПИАНИСТ пианист (пианино, рояль ядай пешекар музыкант).

ПИВНАЯ пивной (пиво маса гудай ва хъвадай чка).

ПИВНОЙ пиводин.

ПИВО мн. нет пиво.

ПИВОВАР пиво ргадайди, пивочи, пиво ийидайди (рабочий).

ПИВОВАРЕНИЕ мн. нет пиво авун, пиво расун, пиво ругун.

ПИВОВАРЕННЫЙ пиво ийидай, пиво акъуддай, пиводин (завод).

ПИГАЛИЦА 1. зоол. чIалитI (уьлендухра жедай са къуш). 2. пер. разг. чIимчIир (аскIан, яхун. гъвечIи инсан).

ПИГМЕЙ 1. аскIан инсан, куьруь кIун хьтинди. 2. пер. вижесуз; алчах; са куьникни квачир инсан.

ПИГМЕНТ пигмент (гьайвандин ва я набататдин организмда са ранг арадал гъидай, рангламишдай затI).

ПИДЖАК пенжек.

ПИЕТЕТ мн. нет дерин гьуьрмет, икрам.

ПИЖАМА пижама (финилдикай ва я маса кьелечI парчадикай авур, кIвале алукIдай, итимрин ва я папарин шалварни пенжек хьтинди).

ПИК геогр. пик, шиш кIук (дагъдин).

ПИКА¹ пика, яргъи ттум галай жида.

ПИКА² см. пики.

ПИКАНТНЫЙ 1. иштагь ачухардай, иштагьлу ийидай, туьнт дадлу (мес. хуьрек). 2. пер. гьевеслу ийидай, интерес хкаждай, вичиз фикир гуз тадай (мес. хабар). 3. пер. акурдан рикIи чIугвадай, акурдан темягь фидай.

ПИКЕ¹ нескл. пике (экъис хьайи нехишар алай памбаг парча).

ПИКЕ² нескл. ав. пике; пикироватун (см. пикировать 1-манада).

ПИКЕТ пикет (1. воен. са кьадар аскеррикай ибарат къаравулрин десте. 2. капиталист уьлквейра забастовка авур рабочийри заводдиз ва фабрикдиз штрейхбрехерар тун тавун патал чпикай къапудив акъвазардай къаравулрин десте).

ПИКИ мн. къаратухмахар, пехъер (къумар къугъвадай).

ПИКИРОВАТЬ сов. и несов. 1. ав. пикироватун (самолётди, са мурад патал, мотор акъвазарна, кьиллихъди тик агъуз лув гун, кьиллихъди вигьин). 2. с -х. акъудна масана кьериз акIурун (штилар).

ПИКИРОВАТЬСЯ несов. разг. сада-садаз акьадай гафар лугьун, гафар элуькьрун.

ПИКИРОВКА¹ мн. нет. с.-х., см. пикировать 2-манада.

ПИКИРОВКА² мн. нет. см. пикироваться.

ПИКНИК пикник (шегьердилай къерехда чуьлда юлдашар галаз тIуьн-хъунин межлис, тIуьн-хъун галай сейр).

ПИКНУТЬ разг. витI акъудун, чуькьун; не смей пикнуть витI акъудмир, чуькьни ийимир, куьтIмир.

ПИКОВЫЙ 1. къаратухмахрин, пехъерин (къугъвадай картайра). 2. разг. чIуру, пис, нагьакьан, кIеве гьатай; пиковое положение чIуру гьал, кIеве гьатай гьал; остаться при пиковом интересе кар чIур хьун, буш акъатун, кьилиз акъат тавун.

ПИЛА мишер.

ПИЛАВ плев, аш.

ПИЛЁНЫЙ мишердалди атIай (кIарасар). ♦ пилёный сахар кIусарин шекер (кьуд пипIен кIусарин шекер).

ПИЛИГРИМ пилигрим (зияратчи, пIирерин зияратдиз фидай кас, мес. гьажи хьтин).

ПИЛИКАТЬ несов. разг. гъицI-гъицI ийиз ванер акъудун; гъицI-гъицI авун; чIигъ-чIигъ авун (усалдиз, япай акъуддай тегьерда са музыкадин алат ягъун).

ПИЛИТЬ несов. 1. мишердалди атIун; мишер чIугун. 2. пер. разг. къехуьнрун, гъуьнтI гун, гьамиша айибар ийиз ччан къачун, гьамиша ччинар ккун.

ПИЛКА 1. мишердалди атIун. 2. гъвечIи мишер.

ПИЛОТ пилот, лётчик.

ПИЛОТАЖ мн. нет пилотаж (пилотвилин устIарвал; цавай фидай аппарат, мес. самолёт, гьалунин устIарвал).

ПИЛОТИРОВАТЬ несов. пилот яз гьалун (самолёт ва маса цавай фидай аппаратар цавай. гьалун).

ПИЛОТКА пилотка (пилотдин кьилел алукIдай формадин бармак).

ПИЛЬЩИК мишерчи.

ПИЛЮЛЯ 1. мед. пилюля (элкъвей бицIи хтар хьиз раснавай дарман). 2. пер. рикI тIардай гаф (ва я кар); рикIиз туькьуьл гаф (ва я кар); проглотить лилюлю хкIадай туькьуьл гаф эхун; отпустить пилюлю туькьуьл гаф (хкIадай гаф) лугьун.

ПИМЫ мн. пимар (миргин хамуникай чIар алай пад винел алаз цвайи чекмеяр).

ПИНГВИН пингвин (полярный уьлквейра жедай гьуьлуьн чIехи са ничхир, гьуьлуьн уьрдег).

ПИНОК разг. эцягъун (кьуьл ва я гъуд); кьуьл; дать пинка кьуьл эцягъун.

ПИНЦЕТ пинцет (куьлуь затIар кьун патал докторди ишлемишдай яргъи хилер авай бицIи хех, бицIи маша хьтинди).

ПИОН пион (лацу ва я яру рангадин чIехи цуьквер жедай, багъда цадай са цуькведин набатат).

ПИОНЕР пионер (1. пионеррин тешкилатдик квай аял. 2. са кар ва я са затI сифтени-сифте вичи арадал акъудай, аниз сифте рехъ ачухай кас).

ПИОНЕРВОЖАТЫЙ пионервожатый, пионеррин вожатый.

ПИОНЕРСКИЙ 1. пионердин; пионеррин. 2. пионервилин.

ПИПЕТКА пипетка (дарман стIал-стIал авадардай са кьилел резин алай шуькIуь шуьшедин бицIи турба)

ПИР еке къунагълух; кефинин межлис. ♦ в чужом пиру похмелье см. похмелье.

ПИРАМИДА пирамида (1. геометрияда са фигура. 2. къадим замандин Египетда фиръаванрин сурун, кIан гьяркьуь ва кIукI шуькIуь тир кIалуб авай гзаф зурба кьуд синен къванцин гуьмбет. 3. спортда сад-садан къуьнерал акьахна акъвазна инсанри чпикай туькIуьрдай фигура. 4. пер. кIан гьяркъуьз кIукI шуькIуьз эцигнавай затIарин кIунтI).

ПИРАМИДАЛЬНЫЙ пирамида хьтин, пирамидадин кIалуб авай.

ПИРАМИДОН мн. нет пирамидон (кьилин тIал атIудай дарман).

ПИРАТ пират (гьуьлуьн къачагъ).

ПИРАТСКИЙ пиратвилин; пиратрин; гьуьлуьн къачагърин; пиратское судно гьуьлуьн къачагърин гими.

ПИРАТСТВО мн. нет. пиратвал, гьуьлуьн къачагъвал; къачагъвал.

ПИРОВАТЬ несов. кеф чIугун, тIуьнар-хъунар авун.

ПИРОГ пирог (ттур фу; цикIен; афар; шуьре); пирог с мясом як ттур пирог, як ттур фу.

ПИРОТА гуьтIуь яргъи луьткве.

ПИРОЖНИК пирогчи (пирогар чрадай ва маса гудай кас).

ПИРОЖНОЕ пирожное (тинидикай жуьреба-жуьре ширин затIар кваз чрай бицIи тIунутI хьтинди).

ПИРОЖОК пирожок (гъвечIи пирог, къене са затI авай тIунутI); пирожки с рисом къене дуьгуь авай пирожкияр.

ПИРОКСИЛИН мн. нет, тех. пироксилин (гужлуз хъиткьиндай затI).

ПИРОТЕХНИКА мн. нет пиротехника (хъиткьиндай ва экв гудай шейэр расунин устIарвал).

ПИРУШКА гъвечIи къунагълух, кефинин (тIуьн-хъунин) межлис.

ПИРШЕСТВО еке тIуьн-хъунин межлис, кеф-кефиятдин межлис.

ПИСАКА м разг. усал кхьинардай кас; усал писатель.

ПИСАНЫЙ кхьей. ♦ писаная красавица, писаный красавец чIугур суьрет хьтин гуьрчегди, кьадарсуз гуьзелди.

ПИСАРЬ м писарь (идарада кхьинардай къуллугъчи).

ПИСАТЕЛЬ м писатель (литературадин затIар -гьикаяяр, романар кхьидай пешекар кас).

ПИСАТЕЛЬСКИЙ 1. писателдин; писателрин. 2. писателвилин.

ПИСАТЬ несов. 1. кхьин. 2. чIугун (гъилелди суьрет).

ПИСАТЬСЯ несов. 1. см. писать. 2. кхьиз хьун.

ПИСЕЦ уст. кхьинардай къуллугъчи, ччин къачуз кхьидайди.

ПИСК мн. нет цIугъ; цIив; цIур; витI; шуькIуь ван; жалобный писк язух къведай цIугъ (ван); писк птенца нуькIре шарагдин цIив.

ПЕСКАРЬ м см. пескарь.

ПИСКЛИВЫЙ 1. цIугъ ийидай; шуькIуь (ван). 2. гьамиша цIугъ ийидай, гьамиша шехьдай (аял).

ПИСКНУТЬ однокр. цIив авун, цIив акъудун; цIугъ авун; витI акъудун.

ПИССУАР писсуар (гьажетханада кьери яд авахьдай чка авай чанахъ хьтинди).

ПИСТОЛЕТ тапанчи; пистолет.

ПИСТОН пистон (1. тфенгдин, патрондин пистун, сарма. 2. музыкадин алатдин, мес. кларнетдин, тIеквен ачух яз кIев хъийидай мез, клапан. 3. ботинкайрин ччина къайтанар твадай тIеквенрин къерехар кIевдай бицIи ракь).

ПИСЧИЙ: писчая бумага кхьидай (кхьинардай) чар.

ПИСЧЕБУМАЖНЫЙ 1. кхьидай чарарчин (мес. фабрика, промышленность). 2. кхьиниз герек затIарин (мес. чарар, къелемар ва маса затIар авай магазин).

ПИСЬМЕНА ед. нет гьарфар; кхьинар; древние письмена къадим замандин кхьинар.

ПИСЬМЕННО нареч. кхьена, кхьиналди; сообщить письменно кхьена хабар гун.

ПИСЬМЕННОСТЬ ж. мн. нет кхьинар (са халкьдин, я са девирдин кхьинар, кхьей затIар).

ПИСЬМЕЦО мн. нет, разг. гъвечIи кагъаз, чар (сада садаз кхьей).

ПИСЬМО 1. кагъаз, чар (сада садаз кхьей). 2. кхьин; кхьинар; учиться письму кхьиз (кхьинар) чирун.

ПИСЬМОВОДИТЕЛЬ м уст. письмоводитель, мирзе (виликди идарада кхьинрин, канцелярдин кар кьиле тухудай къуллугъчи).

ПИСЬМОНОСЕЦ кагъазар агакьардайди, почтальон.

ПИТАНИЕ мн. нет 1. см. питать и питаться. 2. тIуьн, хуьрек.

ПИТАТЕЛЬНЫЙ 1. недай, тIуьниз (хуьреквилиз) виже къведай; ччандиз менфятлу; кфет авай, гужлу (хуьрек). 2. хуьрек гудай; питательный пункт хуьрек гудай пункт. 3. герек затI гудай, таъмин ийидай (мес. машиндиз герек ягь, нафт ва я къазандиз яд ва масабур гудай, ракъурдай чка).

ПИТАТЕЛЬНОСТЬ ж мн. нет ччандиз кфетлувал, гужлувал (недай затIунин).

ПИТАТЬ несов. 1. хуьрек гун; тIуьн гун. 2. гун, таъмин авун (лазим шейэралди); питать котлы водой къазанриз яд гун, къазанар цивди таъмин авун. 3. пер. хьун; авун; кутун; питать доверие ихтибар авун; питать надежду умуд авун, умуд кутун; питать ненависть такIанвал (душманвал) авун, гзаф такIан хьун, рикIе такIанвал хьун.

ПИТАТЬСЯ несов. 1. тIуьн; нез яшамиш хьун; питаться мясом як тIуьн. 2. жув хуьн, кьил хуьн, яшамиш хьун. 3. хуьрек хьун (са затIуникай организмдиз); хуьрек къачун. 4. къачун, менфят къачун (мес. са карханади къунши электростанциядин энергиядикай).

ПИТЕЙНЫЙ уст. ичкияр маса гудай.

ПИТОМЕЦ тербия гайиди; тербияламишайди; тербия къачурди; он питомец советской школы ам советрин школади тербияламишайди я.

ПИТОМНИК къелемлух, тухмач, питомник (гьайванар ва я набататрин штилар, къелемар кутадай ва са кьадар чIехи жедалди хуьдай чка).

ПИТЬ несов. хъун; пить воду яд хъун; пить за здоровье сагълугъдай хъун (ички). ♦ как пить дать пер. якъин, са шакни авачиз; пить горькую ва я пить мёртвую гзаф хъун, датIана хъун; пис пиянискавал авун.

ПИТЬЁ 1. хъун; хъвадай; вода для питья хъвадай (къун патал) яд. 2. хьвадай затI; сладкое питьё хъвадай ширин затI.

ПИТЬЕВОЙ хъвадай, хъуниз ярамиш тир (виже къведай, яд).

ПИХАТЬ несов., см. пихнуть.

ПИХНУТЬ однокр. разг. 1. эцягъун; хуртIар авун. 2. эцягьиз-эцягъиз вилик ракъурун. 3. чуькьвез-чуькьвез акатайвал ттун.

ПИХТА бот. пихта (кеферда жедай шамагъаждин жинсиникай са ттар).

ПИЧКАТЬ несов. разг. 1. гужалди нез тун, гзаф нез тун, гзаф гун. 2. пер. чуькьвез-чуькьвез ттун; ацIурун.

ПИЧУТА, ПИЧУЖКА разг. нуькI, бицIи къуш.

ПИШУЩИЙ.1. кхьизвай; кхьизвай кас; пишущий эти строки и цIарар кхьизвай кас. 2. кхьинардай; пишущая машинка кхьинардай машин.

ПИЩА мн. нет хуьрек; ем; недай затI. ♦ давать пищу сплетням гъибетар авуниз багьна жедай кар авун.

ПИЩАТЬ несов. 1. цIив авун; цIивривар авун; цIив-цIив авун. 2. цIивривардай хьтин шуькIуь ванцелди рахун; гьараюн; ван акъудун.

ПИЩЕВАРЕНИЕ мн. нет хуьрек иливрун, хуьрек цIурурун; расстройство пищеварения хуьрек цIурурунин кар чIур хьун, руфун чIур хьун; органы пищеварения хуьрек цIурурунин (цIурурдай) органар.

ПИЩЕВАРИТЕЛЬНЫЙ хуьрек цIурурдай, хуьрек цIурурунин.

ПИЩЕВОД яру рад (хуьрек руфуниз тухудай рад).

ПИЩЕВОЙ 1. хуьрекдин; недай-хъвадай (тIуьн патал тир, мес. продуктар). 2. недай-хъвадай затIарин (мес. промышленность).

ПИЭТЕТ см. пиетет.

ПИЯВКА зили (ругъал).

ПЛАВАНИЕ 1. сирнав, сирнав авун. 2. гимида аваз фин, гимида аваз къекъуьн. 3. гьуьлерал къекъуьн (гими, пароход).

ПЛАВАТЕЛЬНЫЙ сирнавун патал тир, сирнавуниз куьмекдай.

ПЛАВАТЬ несов. 1. сирнав авун. 2. сирнав ийиз хьун. 3. къекъуьн; фин (гимида аваз). 4. разг. пер. хъсандиз тийижиз гьакI шакуналди лугьун, гъавурдик квачиз жавабар гун (мес. экзаменра).

ПЛАВИЛЬНЫЙ металл цIурурдай (мес. завод, цех).

ПЛАВИЛЬНЯ металл цIурурдай чка (дарамат).

ПЛАВИТЬ несов. тех. цIурурун (мес. кьуркьушум).

ПЛАВИТЬСЯ несов, тех. 1. цIурун. 2. цIурурун.

ПЛАВКА тех. 1. цIурурун. 2. цIурун. 3. цIурурайди; первые две плавки чугуна сифте кьве сеферда цIурурай чугун.

ПЛАВКИЙ цIрадай (мес. кьуркьушум).

ПЛАВКОСТЬ ж мн. нет цIуруриз жеривал, цIрадай хесет, цIуруниз ярамишвал.

ПЛАВЛЕНИЕ мн. нет цIурурун.

ПЛАВНИ ед. нет вацIун нацIар авай аскIан къерехар.

ПЛАВНИК сирнавунин лув (балугърин сирнавуниз герек тир орган).

ПЛАВНЫЙ цIалцIам; сад хьтин; целай фидай хьтин; плавный танец целай фидай хьтин цIалцIам кьуьл.

ПЛАВУН лемкье лил (накьвадин кIаник патан яд гзаф квай лил тир къат).

ПЛАВУНЕЦ зоол. цин пепе.

ПЛАГИАТ плагиат (масада кхьей затI са касди вичинди хьиз вичин тIвар алаз акъудун, ам чуьнуьхун).

ПЛАГИАТОР плагиатор (масада кхьей шей вичин тIвар алаз акъудай, чуьнуьхай кас).

ПЛАЗМА мн, нет, биол. плазма (ивидин, лимфадин ва масабрун жими рангсуз пай).

ПЛАКАЛЬЩИЦА кьейидахъ лугьунар (шелар) ийидай паб (вилик заманда).

ПЛАКАТ плакат (агитациядин ва малумрин патахъай суьретар алаз ва я алачиз кхьинар алаз акъуднавай еке чар).

ПЛАКАТЬ несов. шехьун. ♦ плакали денежки разг. пул цуькI хьана, пулунин кьилиз яд чим хьана (квахьна, гьатзамайди туш).

ПЛАКАТЬСЯ несов., разг. 1. шел-хвал авун. 2. шел атун, шехьиз кIан хьун.

ПЛАКСА м и ж разг. гьамиша шехьдайди, жизвидилай шехьдайди (аял).

ПЛАКСИВЫЙ гзаф шехьдай, гьамиша шез гьазур, шел квай.

ПЛАКУЧИЙ: плакучая ива куьрс хьайи яргъи хилер алай (хилер куьрс хьайи) цIвелин ттар.

ПЛАМЕНЕТЬ несов. 1. ялавар акъатиз ккун, куькIуьнна ккун. 2. пер. ялавди кьун; цIай кьун; къизмиш хьун, гьевесди кьун (ашкъидин, шадвилин ва мсб). 3. пер. куькIуьнна кузвай хьиз акун (мес. рагъакIидай, я экъечIдай пад).

ПЛАМЕННЫЙ 1. куькIуьнна кузвай; куькIуьнна кузвай хьтин; ялавар акъатиз кузвай. 2. пер. ялавлу, къизгъин. гзаф чими (саламар).

ПЛАМЯ ср. ялав; цIун мурз.

ПЛАН 1. план (1. са чкадин, са затIунин, дараматдин чарчел чIугур шикил, чертёж; план города шегьердин план. 2. са кардин паяр, ам кьиле тухун патал герек тир кIвалахар, абрун галай-галайвал гьим гьидан гуьгъуьнлай ва мус авуна кIандатIа гьабур къалурдай проект, туькIуьрнавай чар; пятилетний план народного хозяйства халкьдии хозяйстводин вад йисан план; план военных действий дяведин гьерекатрин план. 3. кхьидай, кхьей ва я мецелди лугьудай са докладдин, макъаладин, гьикаядин ва ихьтин масабрун метлеб, асул паяр, паярин арада алакъа ва галай-галайвал къалуризвай план. 4. са кар кьиле тухун патал виликамаз ийидай веревирдар, къастар, фикирар; строить планы план чIугун, фикир авун, къастар авун). 2. пад; на переднем плане сцены сценадин вилик пата; на заднем плане кьулухъ пата. 3. чка; дережа; хозяйственные задачи выдвинуть на первый план майишатдин месэлаяр садлагьай чкадал эцигна кIанда. 4. жигьет, тереф, пад; рехъ; вопрос нужно рассматривать в ином плане месэладиз маса терефрихъай (патахъай, жигьетдихъай) килигна кIанда.

ПЛАНЁР планёр (моторсуз цавай фидай, самолётдин жуьре аппарат.

ПЛАНЕРИЗМ мн. нет планеризм (планервал, планёрвилин гьерекат).

ПЛАНЕТА планета (ракъинилай элкъвезвай ва чимивал къачузвай тело, мес. Марс, Венера, Меркурий, Ччил ва мсб).

ПЛАНЕТАРИЙ планетарий (цава авай телойрин, мес. Ччилин, гьерекат, цав хьиз раснавай экранда проекциядин фонардалди къалурдай чка, дарамат).

ПЛАНИРОВАНИЕ¹ мн. нет. см. планировать 1 ва 2-манайра.

ПЛАНИРОВАНИЕ² мн. нет ав. яваш-явашди агъуз эвичIун (самолёт).

ПЛАНИРОВАТЬ¹ несов. 1. план туькIуьрун. 2. пландик кутун, пландалди расун. 3. пландиз къачун, фикир авун.

ПЛАНИРОВАТЬ² несов. яваш-явашди агъуз эвичIун (самолёт).

ПЛАНИРОВКА мн. нет см. планировать 1 ва 2-манайра.

ПЛАНКА планка, ямшагъ (мес ракIарин хилен къерехдивай ядай шуькIуь тахта хьтин).

ПЛАНОВИК плановик (планар туькIуьрдай, кхьидай специалист).

ПЛАНОВЫЙ 1. пландин; планда авай; планда (ва я планра) къалурнавай; пландалди тайин авунвай. 2. пландалди тухузвай; плановое хозяйство пландалди тухузвай хозяйство. 3. планрин (планар туькIуьрдай); плановый отдел планрин отдел, плановый отдел.

ПЛАНОМЕРНЫЙ виликамаз тайиннавай къайдада пландалди физвай (ва я тухузвай).

ПЛАНТАТОР плантатор (плантациядин иеси тир эксплоататор).

ПЛАНТАЦИЯ плантация (1. гзафни-гзаф колонияр тир уьлквейра ва капитализм авай маса уьлквейра капиталистдин еке ччилин майишат. 2. техникадин магьсул, мес. памбаг, я чай цазвай тала; чайная плантация чайдин плантация).

ПЛАСТ къат; пласт снега живедин къат; нижний пласт кIаник квай къат. ♦ лежать пластом пер. юзан тийиз чIул хьиз ярх хьун.

ПЛАСТИКА мн. нет пластика (1. скульптурадин ва ихьтин маса затIар расунин устIарвал. 2. инсанди кьуьл ийидай тегьерда беден гуьрчегдиз юзурунин устIарвал; брать уроки пластики пластикадин тарсар къачун).

ПЛАСТИНКА пластинка (кьелечI дуьз кьул хьтин жуьреба-жуьре алатра, приборра ишлемишдай шуьшедин, металлдин жуьреба-жуьре формайрин кIус; фотографиядин аппаратда кьуд пипIен шуьшедин кьул; патефондин, граммофондин пластинка).

ПЛАСТИЧНЫЙ 1. цIалцIам гуьрчег юзунрин (мес. кьуьл). 2. пластичный, таб квай, мумаж (илисунин, чуькьуьнин, гатунин эсердикди кIандай кIалубда гьатдай, хан тийир мес. мум).

ПЛАСТМАССА (пластическая масса) пластмасса (жуьреба-жуьре затIар расдай, вич хан тийир, жуваз кIандай кIалубда тваз жедай, гьа кIалуб хуьдай масса, материал).

ПЛАСТЫРЬ м пластырь, мелгьем (тIазвай чкадал, буьвелдал эцигдай алкIидай экьи дарман алай парчадин кIус).

ПЛАТА мн. нет гьакъи, къимет.

ПЛАТАН бот. платан (гьяркьуь пацар хьтин пешер алай зурба са ттар, чинар).

ПЛАТЁЖ 1. гьакъи гун, къимет гун; гун; вахкун (пул, бурж, гьакъи). 2. гана кIандай (вахкана кIандай) пул. ♦ наложенный платёж см. наложенный.

ПЛАТЁЖЕСПОСОБНЫЙ къимет гуниз къудрат авай, бурж вахкуниз къудрат авай.

ПЛАТЁЖНЫЙ пул гунин, буржунин; платёжное обязательство пул (гьакъи, бурж) гунин мажбурвал; пул гунин мажбурвилин чар.

ПЛАТЕЛЬЩИК гудай кас; плательщики подоходного налога подоходный налог гудай ксар.

ПЛАТИНА мн. нет платина (лацу къизил, къизилдилайни багьа лацу рангунин металл).

ПЛАТИНОВЫЙ платинадин (платина квай, платина хкуддай ва я платинадикай авур).

ПЛАТИТЬ несов. 1. къимет гун; гьакъи гун; за это надо платить идахъ къимет гана кIанда; платить деньги пул гун. 2. вахкун; платить долг бурж вахкун. 3. пер. авун; хъувун; эвез хъувун; эвез агакьрун; гьакъи агакьрун; платить добром за зло писвилиз хъсанвал авун; платить той же монетой жуваз авурди жувани хъувун.

ПЛАТНЫЙ 1. къимет къачудай; къиметдихъ тир; къимет гудай, къимет гана кIандай. 2. пул авай, пул гудай; пулунихъ ийидай, къиметдихъ тир; платная должность пул авай (ва я пул гудай) къуллугъ.

ПЛАТО нескл. геогр. плато (дагъдин кьилел алай дуьзен).

ПЛАТОК 1. ягълух; носовой платок жибиндин ягълух. 2. шал; фите; келегъа.

ПЛАТОНИЧЕСКИЙ: платоническая любовь кьуру муьгьуьббет, кьуру кIанхьун (сад-садав мукьва хьун авачиз гьакI кIанхьун).

ПЛАТФОРМА платформа (1. поезд атана акъваздай чкадал рельсеривай са тIимил хкажна раснавай, пассажирар эвичIдай ва поезддиз акьахдай майдан. 2. ракьун рекьин гъвечIи станция. 3. къав ва къвалар авачир товарный вагон. 4. пер. са политический партияди ва я группади кьунвай рехъ.

ПЛАТЬЕ 1. партал; парталар. 2. блушка (папарин винелай алукIдай перем).

ПЛАТЯНОЙ парталдин; парталрин; платяной шкаф парталрин (парталар твадай) шкаф; платяная щётка парталдин (парталар михьдай) щётка.

ПЛАУН бот. плаун (са набатат, кушун са жуьре).

ПЛАХА 1. юкьвай гуднавай гирдимдин пай, кьве пад авур гирдим. 2. ист. плаха (куьгьне заманда тахсиркаррин кьил эцигна атIудай тIаб, гирдим, кIанчI) ва я раснавай кьакьан чка).

ПЛАЦ плац (парадар кьиле тухудай ва кьушунар вердишдай, къугъурдай майдан).

ПЛАЦДАРМ плацдарм (1. дяведин майдан. 2. пер. са уьлкведин винел, са чкадал гьужум авун, дяве башламишун патал герек тир, виже къведай, къулай чка).

ПЛАЦКАРТА плацкарт (ракьун рекьин билетдихъ галаз ам гвайди акьахдай вагон, гьа вагонда къаткидай ва я ацукьдай чка къалурнавай артухан чар).

ПЛАЦКАРТНЫЙ плацкартный, плацкарт авай (вагон, чка).

ПЛАЧ мн. нет шел; шехьун; шелдин ван.

ПЛАЧЕВНЫЙ 1. язух къведай, усал; плачевное состояние язух къведай гьал, гзаф усал гьал. 2. усал; жизви; плачевные результаты усал, жизви нетижаяр.

ПЛАШКОУТ мор. плашкоут (дуьз кIан квай луьткве).

ПЛАШМЯ нареч. 1. гьяркьуьвилихъди; гьяркьуь патахъ; дуьз гьяркьуьвилихъди (ччинихь ва я далудихъ алукьун, ярх хьун). 2. гьяркьуь паталди; ударить шашкой плашмя шуьшкадин гьяркьуь паталди ягъун.

ПЛАЩ плащ (винелай алукIдай хилер галачир ва я галай кьелечI парчадин пальто хьтинди).

ПЛЕБЕЙ ист. плебей (куьгьне Римда агьалийрин агъуз классрикай тир, са ихтиярни авачир кас).

ПЛЕБИСЦИТ плебисцит (еке метлеб авай са месэладин гьакъиндай вири халкьдин фикир чириз вири халкьди сес гун).

ПЛЕВА перде; лёгочная плева жигердин перде.

ПЛЕВАТЕЛЬНИЦА тфуяр вигьидай къаб.

ПЛЕВАТЬ несов. 1. тфу (тфуяр) гадрун (вигьин); цуькIуьн (цуькIуьнар) вигьин; тфу (тфуяр) гун. 2. пер. гьисаба такьун, кепекдайни такьун; къайгъудани такьун. ♦ плевать в потолок разг. са карни тийиз вахт акъудун; плевать хотел ва я плевать разг. къайгъу туш, кIусни къайгъу авач, ам са затIни туш.

Дата добавления: 2014-01-11