Ылѓалды катализ єдісімен к‰кіртті сутектен к‰кірт ќышќылын µндіру 1 страница

Б±л технологияда SО₂ газды кµп мµлшердегі су буымен бірге ванадийлі катализаторда жоѓары температурада SО₃ дейін тотыѓады да, одан шыќќан газдарды конденсаторда салќындату арќылы к‰кірт ќышќылын алады. Сонымен, б±л єдіс 3 стадиядан ќ±ралады: к‰кіртті сутекті жаѓу, пайда болѓан SО₂ газын SО₃ дейін тотыќтыру, конденсаторда к‰кірт ќышќылын алу.

Газдарды тазалаѓанда алынатын Н₂S шоѓыры 90%-ке дейін болады, ондай газды жаќќанда кµп мµлшерде жылу бµлінеді.

Сондыќтан ќосымша су буын µндіру м‰мкіндігі бар. Контакт массасы ќабатынан шыќќан ыстыќ газды ауаны ќосу арќылы салќындатады. Газды салќындатќан кезде

SО_3(г)+Н₂О_(бу)↔Н₂SО_4(г)↔Н₂SО_4(с) (1)

реакция бойынша к‰кірт ќышќылы пайда болады. Технологияның ‰лгісі 3.38 суретте кµрсетілген.

Сурет 3.38. Жоғары дәрежелі күкіртті сутектен күкірт қышқылын өндіру үлгісі.

1-фильтр; 2-вентилятор; 3-пеш; 4-бу қазан-утилизатор; 5-контакт аппараты; 6-мұздатқыш; 7-мұнара-конденсатор; 8-электрофильтр; 9-циркуляциялық жинағыш; 10-насос.

К‰кіртті сутек пеште (3) ауада жанады, одан 1000⁰С кезінде ыстыќ газ пеш-утилизаторѓа (4) 400-420⁰С дейін салќындайды. Салќын газда контакт аппаратында (5) тотыѓу процесі ж‰реді, одан шыќќан ыстыќ газды ауаны ќосумен салќындатады да, конденсаторда (7) к‰кірт ќышќылымен 50-60⁰С кезінде жуады, конденсатордан шыќќан ќышќыл температурасы 80-90⁰С дейін кµтеріледі. Газды фазадаѓы Н₂SО₄ булары артыќ ќаныќќан болѓандыќтан, тез салќындату кезінде конденсатќа µтеді. Туманныњ біраз бµлігі (35% -ке дейін) электрофильтрде (8) газдан бµлініп алынады. Конденсатор (7) конструкциясы кептіру м±нарасына ±ќсас болады. К‰кірт ќышќылы буларыныњ конденсациялануы кµрсетілген. Ќ±рамында 6,29% SО₃, 10,09% Н₂О бар газдан 273⁰С ќышќыл буы конденсациялана бастайды да 150⁰С толыќ аяќталады. Конденсация басталарда Н₂SО₄ буыныњ шамада 30% диссациацияланѓан, ал 240⁰С кезінде ол 5% дейін тµмендейді. Ќышќыл шоѓыры 273⁰С кезінде 97,5% -тен 150⁰С 92%-ке дейін тµмендейді.

№11 Лабораториялық жұмыс. Хлор және сілті өндірісі

Электролизерден 70 - 90⁰С кезінде шығатын хлор құрамында су буы болады, оның коррозиялық активтілігі өте жоғары. Сондықтан хлорды таза кептіру қажет. Хлорды 20-30⁰С дейін салқындатқанда графиттік немесе титаннан жасалған аппаратта су буы суға айналады, ал хлор газын жоғары шоғырлы күкірт қышқылымен абсорберде жуады. Құрғақ хлорды компрессорда 0.15 МПа дейін қысымдайды. Сұйық хлор алу үшін түрлі әдістерді пайдаланады:

- қысым 1 – 1.2 МПа, температура 25⁰С сұйыққа айналдыру,

- қысым атмосфералық, температура минус 50⁰С кезінде сұйыққа айналдыру;

- қысым 0.3 – 0.6 МПа, температура минус 5 - 25⁰С кезінде сұйыққа айналдыру.

Сурет 9.6 Хлоргазды өңдеудің принципті сызбанұсқасы.

Сұйық хлорды болаттан жасалған баллонда немесе цистернада сақтайды (тасымалдайды). Өндірістік қосалқы өнім сутекті активті көміртегімен арнайы тазалаудан өткізеді, товарлы өнім ретінде 99%-тік сутек алады.

1.7.1 Өндірістің жалпы сызбанұсқасы.

Натрий гидроксиды мен хлорды натрий хлоридінің сулы ерітіндісінен электрохимиялық өндіру өндірістің біріккен комплекстің келесі операцияларынан тұрады.

- тұздықты алу және оны тазалау;

- электролиз;

- алынған ерітіндіні тазалау, буландыру және күйдіргіш натрды балқыту;

- хлорды өңдеу және сутекті ұстап алу.

Өндірістің нақты технологиялық үлгісі шикізат қажетіне электролизер түріне байланысты болады. Жер астынан алынатын тұздықты арнайы тазалаудан кейін жинағышта сақтайды. Қатты тұздарды ерітеді, тазалауға жібереді.

Электролиз цехынан шыққан ерітіндіні 42-50%-ке дейін буландырады, қоймада сақтайды. Ылғалды хлорды кептіргеннен кейін компрессормен қысымдап тұтынушыларға жібереді. Сутек тауар ретінде тұтынушыларға жіберіледі. Электрохимиялық өндірістің сызбанұсқасы 9.7 суретте келтірілген.

Сурет 9.7. Күйдіргіш натрды, хлорды және сутекті электрохимиялық өндірудің жалпы сызбанұсқасы.

№12 Лабораториялық жұмыс. Тұздар және тыңайтқыштар технологиясы

5. Минералды тыңайтқыштардың агротехникалық мәні.

Минералды тыңайтқыштар деп - тұздар, басқа органикалық, табығы немесе өнеркәсіптік жолмен алынған заттарды айтады, құрамында өсімдікті қоректендіруге қажетті заттар және тұқымдардың ұрықтануын жақсартатын заттар болады, оларды жоғары және тұрақты ауылшаруашылық өнімдерін алу мақсатында қолданады.

Өсімдік талшықтарын түзуде, оның өсуінде және дамуында шамамен жетпіс элемент қатысады, олар атқаратын рольдері бойынша мынадай топтарға бөлінеді:

- органогендер элементтері (көміртек, сутек, қышқыл, азот);

- зольды элементтер (фосфор, калий, кальций, магний);

- микроэлементтер (бор, молибден, мыс, мырыш, кобальт)

- хлорофилль және әртүрлі фермент құрамына кіретін элементтер (темір, марганец).

Осы элементтердің ішінен көміртегі, сутегі және оттегі өсімдіктегі құрғақ заттың шамамен 80%-ін түзеді, 8-9%-ін азот, фосфор, күміс, магний, кальций және калий құрады. Қалған элемент үлесіне, оның ішінде өмірге аса қажеттісі бор, темір, мыс, марганец және басқалары 1-2%-дай келеді.

Өсімдіктің қоректенуі үшін аса маңыздысы азот, фосфор және калий, өсімдікте зат алмасу мен оның өсуі осыларға байланысты. Азот ақуыздар мен хлорофилл құрамына кіреді, фотосинтезге қатысады. Фосфор қоспасы өсімдіктің демалуында және көбеюінде маңызды роль атқарады, азотты заттарды және көміртекті айналдыру процесіне қатысады. Калий өсімдіктегі өмір сүру процестерін және сулы қалыпты реттейді, өсімдік талшығында зат алмасу мен көміртектің түзілуіне әсер етеді.

Оттегі, көміртегі және сутегінің қалған бөлігін өсімдік ауа мен судан алады, қалған элементтер тұқымнан бөлінеді. Мәдени жерлендірудің қазіргі масштабтарына қоректендіру элементтерінің шынайы айналымы табиғатта бұзылады, осылайша олардың бір бөлігі егістікпен енгізіледі және тұқымға қайтып оралмайды, сондай-ақ жерден жаңбыр суымен жуылады немесе әрекетсіз үлгіге өтеді. Мысалы, азот микроорганизмдердің өзара әрекетімен ионнан NО₃^- -N₂^- және N₂О–ға дейін орнатылады. Мұндай жағдайда неғұрлым жоғары егістік болса, соғұрлым қоректік элементтерді көп шығарады.

Кесте 5.1. Жерден қоректік элементтер алу.

Элемент және оның қоспалары	Егістік кезінде шығару (кг/га)
Бидай 30 ц/га	Қант қызылшасы 270 ц/га	Жүгері 600 ц/га
Азот (N)
Калий (К2О)
Фосфор (Р2О5)

Бұл жағдай бүршіктегі қоректік элементтердің жоғалуын компенсациялауды (орнын толтыруды), осы элементті құрайтындар, яғни минералды тыңайтқыштар, олар ауылшаруашылық жұмысының жоғары егістігін қамтамасыз етеді. Осылайша жерге толығымен енгізуде, яғни азот, фосфор, калийден тұратын тыңайтқыштар енгізілсе, егістік өнімі 1,5-3 есе көтеріледі, олар еңбек түріне байланысты болады.

Кесте 5.2. Егістікке минералды тыңайтқыштардың әсері.

Заттар	Егістік, ц/га
Мақта	8-9	27-30
Бидай	7-8	20-40
Қант қызылшасы	100-120	200-500

Минералды тыңайтқышты (МТ) пайдалану егістіктің көтерілуіне әсерін тигізеді, еңбек өнімділігін көтереді, ауылшаруашылық өнімінің өзіндік құнын төмендетеді және оның сапасын жақсартады: Қызылшадағы қант құрамын көтереді, картофельдегі крахмалды ұлғайтады, мақта талшығының сапасын көтереді, өсімдіктің ыстыққа және суыққа төзімділігін көтереді.

5.1 Минералды тыңайтқыштардың жіктелуі

Минералды тыңайтқышты өнеркәсібінде шығарылатын ассортимент өте көп. Олар қоректендіру элементінің табиғаты бойынша, қоректік заттардың мөлшері мен құрамы бойынша, алу әдісі мен қасиеті бойынша жіктеледі.

Қоректік заттардың саны бойынша МТ мыналарға бөлінеді: азотты, фосфорлы, калийлі, магнийлі, борлы және т.б. Өндіріс масштабы бойынша негізгі орында минералды тыңайтқыштардың алғашқы үш түрі тұрады. Қоректік заттардың саны бойынша МТ-жай болып, құрамында қоректік заттардың біреуі ғана болады және комплексті болып, екі немесе үш элементті құрайды.

Комплексті МТ химиялық реакция нәтижесінде алынған күрделі, механикалық қоспалары бар аралас, әртүрлі жай минералды тыңайтқыштардың механикалық араласуымен түзілгендер және күрделі араласқандар, оларда алғашқы екі типті комбинациясы болады. МТ арасында қоректік заттар құрамы бойынша концентрацияланған және жоғары концентрацияланған болып бөлінеді. Минералды тыңайтқыштар қасиеті бойынша қатты, сұйық, ұнтақ, қиыршық, түйіршіктенген, ерітілген және ерітілмеген болып бөлінеді.

Минералды тыңайтқыштарды өсімдікке енгізу олардың ерігіштігіне және жер сипатына, ең бастысы жердің рН байланысты. Азоттың және кешенді минералды тыңайтқыштар ерігіштігі бойынша суда еритін (рН=7), цитратта немесе лимон қышқылында ерігіш болып бөлінеді, яғни әлсіз органикалық қышқылда еритіндер және қиын еритіндер, яғни тек қана мықты минералды қышқылда еритіндер (рН<<7). Суретте (5.1) минералды қышқылдың жіктелуі келтірілген.

Сурет 5.1. Қоректік заттардың табиғаты, мөлшері, құрамы бойынша минералды тыңайтқыштардың жіктелуі.

МТ құрамы онда әрекет ететін заттар құрамы бойынша сипатталады: азоттыда – азот, фосфорлы және калийлі – оның оксидтеріндегі шартты есепте. Тәжірибе кезінде минералды тыңайтқыштар мөлшерін анықтау үшін үш әдіс қолданылады:

- физикалық масса – тасымалдау мен сақтау көлемін есептеу үшін (m_ф);

- 100 % - дық әрекет ететін заттары бар есептеудегі массаны жерге енгізу нормасын және өндіріс масштабының әрекетін анықтау үшін (m₁₀₀);

m₁₀₀ = m_ф · μ (5.1)

бұл жердегі: μ– азоттың берілген минералды тыңайтқышында массалық үлесі;

- шартты бірліктегі масса - өндірісті жоспардау мен тұтынушыға жіберу үшін (m_y). Мұндай жағдайда шартты бірлікте әрекет ететін заттар құрамы: азоттыда – 0,205 мас үлес N; фосфорлыда – 0,187 мас үлес P₂O₅; калийліде – 0,416 мас үлес K₂O.

Шартты бірлікте өрнектелген минералды тыңайтқыштар массасы былайша есептеледі:

- азотты тыңайтқыш үшін:

(5.2 а)

- фосфорлы тыңатқыштар үшін:

(5.2 б)

- калийлі тыңайтқыштар үшін:

(5.2 в)

МТ-ты пайдаланудың тиімділігі, қоректік заттардың дұрыс есептелуіне байланысты. Қоректік заттар қатынасын олардың құрамдық формуласы түрінде береді, мысалы:

N: K₂O: P₂O₅ = 1:1:1; N: K₂O: P₂O₅ = 0,5: 0: 1 және т.б.

Қоректік заттар қатынасындағы тыңайтқыштар агротехникалық талаптарға сәйкес келеді, олар теңестірілген минералды тыңайтқыштар деп аталады.

Дәнді және басқада ауылшаруашылық өнімдерінің егістігі минералды тыңайтқыштардың дұрыс қолданылуына байланысты.

5.2 Минералды тыңайтқыштардың негізгі қасиеттері

Тыңайтқышты сипаттауда олардың физика-химиялық, механикалық қасиеттерін және тауарлық сапасын (ылғалдылығын, жентектелуін, түйіршіктер құрамын, мықтылығын, тығыздығын, себілу мүмкіндігін) білу қажет.

Тыңайтқыш көбірек ылғалданса, ол жентектеліп, дұрыс себілмейтін болады. Ылғалдану қасиетін анықтау үшін «гигроскопиялық нүкте» деген ұғым пайдаланылады. Суда еритін тұздардың гигроскопиялық нүктесін белгілі бір температурада тұздың қаныққан ерітіндісінің бетіндегі су буының парциалды қысымының (Ра) нақты ерітіндінің бетіндегі су буының парциалды қысымына (Р) қатынасымен анықтайды:

Гигроскопиялық нүктеге сәйкес кезінде тыңайтқыш ауадан ылғал қабылдамайды және өзінің ылғалдылығын жоғалтпайды. Осындай тепе-теңдік жағдайға сәйкес h=ha салыстырмалы теңдік ылғалдылығы деп аталады. Егер h<ha болса, онда тұз ауадан ылғал қабылдайды, ал h>ha болса, тұз ылғалын жоғалтып, кебе бастайды. Гигроскопиялық нүктені анықтау үшін Пестов Н.Е. тәсілін қолданады. Мысалы,

- аммоний сульфатының ылғалдану баллы 6,5 гигроскопиялық нүктесі 57,5%,

- аммоний селитрасының балы 9,3, гигроскопиялық нүктесі 43,5%,

- преципитаттың баллы 1,2, гигроскопиялық нүктесі 84%.

Тыңайтқыштың жентектелу қасиеті – оның агломерат түзіп, қатып қалуына байланысты. Агломерат түзілінуіне негізінен тұздың ылғалдандығыштығы, ерігіштігі, химиялық құрамы, түйіршіктердің өлшемі мен формасы, үйілген тұздардың ішкі қысымының шамасы, тұздың сақталу уақытының ұзақтығы және т.б. жағдайлар әсер етеді.

Кесте 5.3. Тыңайтқыштардың гигроскопиялық шкаласы

Балл	Гигроско-пиялық нүкте һ,%	Ылғалдылықтың сапалық бағасы	Балл	Гигроско-пиялық нүкте һ,%	Ылғалдылықтың сапалық бағасы
10-9	40-45 төмен	өте күшті ылғалданады	5-4	65-70	Ылғалданады
9-8	45-50	өте күшті ылғалданады	4-3	70-75	Орташа ылғалданады
8-7	50-55	Күшті ылғалданады	3-2		Нашар ылғалданады
7-6	55-60	Күшті ылғалданады	2-1		Ылғалданбайды
6-5	60-65	ылғалданады	1-0		Тіпті ылғалданбайды

Пайда болған агломератты ұнтақтау кедергісіне байланысты тұздардың жентектелу қасиетін бірнеше градацияға бөледі.

Кесте 5.4. Жентектелу қасиетінің градациясы

Жентектелу дәрежесі	Жентектелудің сапалық сипаттамасы	Ұнтақтауға кедергі мөлшері, кПа
І	Жеңіл	98,1 дейін
ІІ	Нашар жентектеледі	98,1-196,2
ІІІ	Шамалы жентектеледі	196,2-392,4
ІV	Орташа жентектеледі	392,4-686,7
V	Көбірек жентектеледі	686,7-981
VI	Қатты жентектеледі	981-1471,5
VII	Өте күшті жентектеледі	1471,5 жоғары

5.3 Тыңайтқыштар құрамындағы негізгі элементтер

Ауылшаруашалық өсімдік өнімдерін көп мөлшерде алу үшін уақтылы қоректендіріп тұру керек. Өсімдікке жылу, жарық, су, қорек керек. Оның құрамында 70-тен аса химиялық элементтер бар. 16 аса қажет: С, О₂, Н₂, N₂ – органогендер; P, K, Ca, Mg, S – золь (күл) элементтері;B, Mg, Cu, Co – микроэлементтер, тағы да Fe, Mn. Олардың бірін екіншісімен алмастыруға болмайды, өздеріне ылайықты функциясы бар. Өсімдік, топырақ құрамында Si, Na, Cl болуы мүмкін. Ауадан келетін негізгі элементтер: С, О₂, Н₂. Бұлар құрғақ өсімдіктің 93,5 % (45% С, 42% О₂, 6,5%).

Көміртек С	СО2 түрінде жапырақ, кейде тамыр арқылы келеді. С – белок, көмірсутектер, май т.б. құрамында болады.
Сутек Н2	өсімдік су түрінде пайдаланады. Органикалық құрамды синтездеу үшін қажет.
Оттек О2	Сумен, т.б. заттармен келеді. өсімдіктің дем алуы үшін, органикалық құрамды синтездеу үшін қажет.
Азот N2	өсімдіктің өсуі үшін өте қажет, белок құрау үшін, N2белок құрамында 15-19%. N2 – хлорофилл құрамында фотосинтезге қатысады, азот ферментте – катализатор өсімдік, жануар организмдегі процестер үшін.

Азот топыраққа NН₃, амид, нитрат түрінде келеді. Азоттың әсері өсімдіктің биологиялық ерекшелігіне және көмірсутектер мөлшеріне байланысты. Егер көмірсутектер аз болса, онда өсімдік азотты пайдалана алмайды (аминқышқылын, белокты түзеу үшін). Азот аз топырақта өсімдіктің гүлдеуі нашарлайды, жемісіндегі белок азаяды, өнім төмендейді.

Фосфор Р

өсімдік клеткасының ядро құрамында, ферментте, витаминде, органикалық қосылыстарда және т.б. болады.

Фосфор көмірсутектер және азотты қосылыстардың өзгеруі, өңделу процестеріне қатысады. Фосфат тұздары көмірсутектер т.б. биохимиялық процестерге қатысады. Бұл процестер, мысалы, қызылшада, жүзімде қанттың, картофельде крахмалдың көбеюіне әсер етеді. Өсімдік фосфорды органикалық түрінде де қабылдайды(гексафосфаттар, нуклеопротендер, фосфатидтер, қант фосфаттары). Өсімдікте фосфор көп мөлшерде жетіспесе, ол өспей қалады, дән пайда болуы төмендейді. Фосфор өсімдік өсуін тездетеді, суыққа шыдамдылығын күшейтеді, өнім сапасын жақсартады, және т.б. Әсіресе өсімдік жас кезінде фосфор өте қажет, оның тамырының өсуіне әсер етеді.

Калий К

физиологиялық ролі өте күшті (көмірсутектер, белок алмасуында), азотты пайдалануды күшейтеді.

К – ағзалық шырында қанттың көбеюіне әсер етеді, ағзаның қыстауын, толыстауын жақсартады. Өсімдік жатпайтын болады. Калий картопта крахмалдың, қызылшада қанттың көбеюіне көп әсер етеді. Ол дән сапасын, көк өністің, мақта, кендір жібінің, жеміс-жидектің дәмін жақсартуға (жүзім, шабдалы, апельсин, алма және т.б.).

Күкірт S

Аминқышқыл құрамында белок алмасуына, тотығу-тотықсыздану процесіне қатысады.

S – хлорофил түзілуіне пайдалы әсер етеді, күкірт жетіспеген жағдайда зат алмасу процесі нашарлайды, белок синтезі, өнім саны мен сапасы төмендейді. Ол топыраққа ауадан және тыңайтқышпен келеді ((NH₄)₂SO₄, суперфосфат және т.б.).

Кальций Са

көмірсутектер, белок алмасуына қатысады, тамырдың дұрыс өсуіне әсер етеді.

Қызылша, жоңыршқа кальцийді сіңіреді, ал шай, мох және т.б. оны сіңірмейді. Кальций - өсімдіктің дұрыс қоректенуіне өте қажет, әрі оны қышқыл топырақты бейтараптау үшін қолданады.

Магний Mg	Хлорофилл құрамында 10% дейін болады, сондықтан фотосинтезге қатысады
Темір Fe	Тотығу тотықсыздану процесіне қатысады, хлорофилл түзілуі үшін қажет
Марганец Mn	Фермент құрамында тотығу тотықсыздану процесіне қатысады. Хлорофилл түзілуіне, белок синтезіне әсерін тигізеді. Марганец жетіспеген жағдайда өсімдік (арпа, бидай, сұлы, қызылша, көк өніс, мақта, қарабидай және т.б.) баяу өседі

Микроэлементтер - өсімдіктер бұларды аз мөлшерде(1 га-г, кг) қажет етеді. Топырақта, өсімдікте олардың мөлшері мыңнан бір бөлігіндей, алайда олардың атқаратын ролі өте күшті.

Бор В	Көмірсутектерді синтездеуде, тотығу-тотықсыздану процесіне, ферменттердің белсенділігіне әсер етеді. Бор жетіспеушілігі өсімдіктердің өсуінің тоқтауына, ауруға шалдығуына әкеліп соғады. Мәселен, қызылшаның ортасы шіриді. Бордың күшті әсері – жоңышқа, қызылша, көк өністерге нормасы 0,5-1,0 кг 1 га жерге.
Молибден Мо	Тотығу-тотықсыздану, көмірсутектер алмасу, витаминдер синтезінде, хлорофилл түзілуіне әсер етеді. Молибденнің атмосфералық азотты қабылдауда, оны сіңіруде ролі айрықша. Оның әсері дәнді дақылдар, көк өніс, бұршақ шөптер, қызылша, кендір т.б. үшін күшті. өсімдікке молибденді 0,02 % ерітінді түрінде шашыратып береді, суперфосфатпен беруге болады. Молибден нормасы – 50-100 г/га.
Мыс Cu	Көмірсутектерді синтездеуді, белоктың түзілуін күшейтеді, витаминде, өнім тұрақтылығын арттырып, оны аурудан қорғайды (грибин). Оны 2-4 кг/га 4-6 жылда бір рет беріп тұрады. Мыстың картоп өніміне әсері күшті.
Мырыш Zn	Хлорофилл синтездеуге, фотосинтезге, көмірсутектер алмасуына, ұрықтануға, өсуге, сахарозаның, крахмалдың, азоттың ассимиляциясына әсері күшті. Мырыш жетіспеген жағдайда жеміс ағаштары, цитрус, жүгері ауруға шалдығады, хлорофилл түзілуі баяулайды, жапырақта хлороз, сарғаю басталады. Мырышты тамырдан тыс қоректеуге қолданады.
Кобальт Co	Азотты фиксациялауға, кендір, сұлы, қарабидай өніміне әсері бар.

№13 Лабораториялық жұмыс. Органикалық қосылыстардың технологиясы

Негізгі немесе ауыр органикалық синтез (НОС) деп салыстырмалы түрде құрылысы қарапайым, өте үлкен мөлшерде өндірілетін мақсатты өнім және органикалық технологияның басқа салаларындағы жартылай өнім ретінде пайдаланылатын органикалық заттар өндірісінің жиынтығы аталады.

НОС мақсатты өнімдеріне синтетикалық сұйық отын, майлайтын майлар, еріткіштер мен экстрагенттер, мономерлер, полимер материалдарының пластификаторлары, пестицидтер және өсімдіктерді қорғау құралдары және басқалар жатады. НОС жартылай өнімдері ретінде сәйкес қосылыстардың гомологтық қатарының қарапайым өкілдері: көмірсутектер (этилен, пропилен, бензол), галоген орнын басқан (дихлорэтан, винилхлорид), спирттер (метанол, этанол), альдегидтер мен кетондар (ацетальдегид, ацетон), органикалық қышқылдар (сірке қышқылы) және басқалар пайдаланылады. НОС жеңіл органикалық синтезден айырмашылығы (ЖОС) құрылысы күрделі, салыстырмалы түрде аз мөлшермен өндірілетін мақсатты соңғы өнім ретінде артықшылықпен пайдаланылатын органикалық заттар өндірісін біріктіреді. Оларға бояғыштар, фото және кинореактивтер, фармацевтикалық препараттар, жарылғыш заттар, парфюмериялық құралдар және т.б. жатады. Пайдалануына байланысты оларды екі топқа бөледі:

Дата добавления: 2014-12-16