Ылѓалды катализ єдісімен к‰кіртті сутектен к‰кірт ќышќылын µндіру 3 страница

Полимерлер материалдарын олардың пайдаланылу және мақсатты полимер фазасының табиғаты, оны өндіру және өңдеу кезінде жүретін физикалық және химиялық түрленулер аумағы бойынша жіктейді. ПМ пайдаланылуы және белгіленуі бойынша:

- пластикалық массалар (пластиктер) және композиттер;

- эластомерлер (каучуктер мен резеңкелер);

- химиялық талшыктар және пленкалар;

- полимер қаптамалары, клей және герметика.

Белгіленуіне сәйкес олардың ішінен ПМ жалпы мақсатты және функционалдық ПМ (фракциондық, жылу және электроизоляциялық, электр өтікзетін, коррозияғы қарсы және т.б.) белгіленеді. Полимер фазасының табиғаты бойынша (матрицалар) ПМ:

- табиғи (натуралды);

- химиялық (жасанды және синтетикалық) болып бөлінеді.

Полимерлер фазасында өндіру және бұйымды өңдеу стадиясында жүретін түрлену сипаты бойынша ПМ- термопластикалық және термореактивтік болады.

ПМ ерте заманнан адамзат пайдаланылып келе жатқан дәтүрлі материалдардан ерекше қасиеттер комплексімен, олардың үйлесуімен, бұйымдарды өңдеудің эффективтілігімен және жоғары үнемдлікпен іс жүзінде шектеусіз және стратегияялық нақты шикізат базасы екендігімен ерекшеленеді.

ПМ ерекше қасиеттері:

1. Тығыздығының аздығы себепті беріктіктің жоғары шартты көрсеткіші «салмақтың беріктігі», яғни үзүге уақытша кедергінің тығыздыққа қатынасы σ_р/ болаттың ең жоғарғы сортының көрсеткішінен артық. Түрлі конструкциялық материалдар үшін бұл көрсеткіштің мәндері 23.1кестеде келтірілген.

23.1 кесте. Беріктіктің шартты көрсеткіші.

Материал
Болат	7,8
Шыны пластик	1,8	294-686	163-381
Ағаш қабатты пластик	1,4

2. Агресивті ортаға, атмосфералық және радиациялық әсерге тұрақтылығы.

3. Жоғарғы радио-және электротехникалық қасиеттері, оның ішінде температура мен электр өрісі жилігіне қатысы жоқ диэлектрлік көрсеткіштері.

4. Фрикциялық және антифрикциялық қасиеттердің кең диапазоны.

5. Спецификалық оптикалық қасиеттері, толқынның кең диапазонында жарық сәулесін, оның ішінде, ультракүлгін (170 % полиметилметакрилат, ал силикат шынысы үшін 1-3%) сәуле өткізуге қабілеттілігі.

6. Физика – механиканың қасиеттерінің көп түрлілігі (қаттыдан серпімді резеңке тәрізді материалдарға дейін) және бір материалда қарама-қарсы сапалардың үйлесуі, мысалы, қатылық және иілгіштік («брондалған» полимерлер).

ПМ кемшіліктеріне:

- жылуға төменгі тұрақтылығы (фторопластар мен кремний органикалық полимерлерді қоспағанда, олар 120⁰С тан аспайды);

- қаттылықтың жеткіліксіздігі (6-60 кг/мм² Бринель бойынша);

- жылжымалығы және кернеудің реаксациясы;

- үлкен жылулық ұлғаюы;

- жылуды алуды қиындататын төмен жылу өткізігіштігі (500-600 есе металл жылу өткізгіштігінен төмен жатады).

ПМ бұйымға өңдеу. ПМ өңдеудің барлық әдістері қарапайымдылығы мен, төменгі энергия және жылу сыйымдылығымен мен, бұйымды қосымша өңдеусіз қажетті бет күйін алу мүмкіндігі және іс жүзінде қалдықсыз өндіріс екендігі. Сонымен, мысалға, ПМ өңдеу негізінде материалды пайдалану коэффициенті 0,95-0,98 жетеді, ал құю кезінде ол 0,6-0,8 құрайды, металды механикалық өңдеу кезінде бұл коэффициент бар болғаны 0,2 - 0,2 жетеді. Сондықтан дайындау процесі ең үнемді болып табылады.

№15 Лабораториялық жұмыс. Пластмассаларды өндіру

Пластикалық масса дегеніміз – заттардың қалыптасу кезіндегі серпімді немесе эластикалық полимерлі материал, ол салқындатылған кезде әйнек тәрізді немесе кристалды жағдайда болады.

Пластикалық заттардың бірнеше топқа бөлінуі оның құрамына, қоршаған ортадағы температураға байланысты. Пластикалық заттар құрамы бойынша бір фазалы (гомогенді) және көп фазалы (гетерогенді) болып бөлінеді. Гомогенді пластикалық заттар - негізгі полимердің негізгі қасиеттерін анықтайтын заттар болып табылады. Оның құрамында жеке фазаға қатысатын толықтауыштар болады. Толықтауыштар – қатты және газ болып екіге бөлінеді. Қатты жағдайда ол дисперсті түрде, пластикалық заттардың бетінде біркелкі таралады, ал газбен толтырылған түрінде – пенопластқа және поропластқа бөлінеді.

Ал, қыздыру температурасына байланысты термопластикалық немесе термопластар болып бөлінеді. Бұл жағдайда полимерлік фаза ыстық күйінде қатпайды және суытылып қайта қыздыру кезінде, қасиеттері қалыпқа келеді. Екіншісі - термореактивті немесе реактопластар; оларды өңдеген кезде полимерлер ажырап, өнім қасиеттерін жоғалтады.

Табиғаты бойынша -полимерлік фазаны құрайтын пластикалық заттар полимерленген (полиэтилен, полипропилен, полистирол, полиакрилонитрил, полиметилметакрилат, политетрафторэтилен) және поликонденсация- ланғандар(феноло- альдегид немесе фенолпластар)болып жіктеледі.

Бұл материалдардың барлығы әртүрлі елде, әр түрлі атпен шығады. Мысалы: полиэтилен (РФ), алкатен(Англия), хифлекс(АҚШ), ротен(Япония). Пластикалық заттардың құрамы, оның қолдану аясына байланысты сан алуан: таза полимерден (полиэтилен, полипропилен) құрамына 50-ден аса зат қосылған жүйеден тұрады. Жалпы пластикалық заттар құрамына қарай келесі заттардан тұрады.

1. Полимер (жалғағыш, полимерлі фаза)материалдың негізін құрайды;

2. Толықтауыштар, механикалық қасиеттер беру үшін және төмен экономикалық жоғарылату үшін қолданылады;

3. Пластификаторлар;

4. Стабилизаторлар; Жоғары температураға тұрақтылық көрсетеді. Пластикалық заттардың ескіруінен сақтайды.

5. Антипирендер, платикалық заттардың жанудан сақтайды,

6. Бояулар;

7. Қатырғыштар;

8. Порофорлар(көпірткіш заттар);

9. Майлаушы заттар, материалдардың бір-біріне жабысуын болдырмау үшін.

Пластикалық заттардың негізін полиолефиндер, полистиролдар, поливинилхлоридтер, фенолальдегидтер құрайды. Олар жалпы пластикалық заттардың 85% құрайды. Төменде пластикалық заттардың әлемдік өндірісін көрсетілген(млн т);

24.1 кесте. Пластикалық заттардың әлемдік өндірісі, млн.т.

Пластикалық материалдар	жылдары
Барлығы Полеолефины Полистирол Поливинилхлорид Фенолальдегидтер Карбамидтер	6,9 0,05 0,82 1,5 0,7 0,6	30,1 8,1 3,6 5,7 1,6 2,05	83,5 38,0 5,8 - - -

Ресей Федерациясында пластикалық материалдар арнайы өндіріс орындарында (Волгоградта, Владимирде, Казанда, Москвада, Новосибирскте, Уфада, Тюменде) жасалады.

Пластмассалық бұйымдар алуға арналған полимерлер.

Термопласттар. Термопластикалық полимерлер (термопласттар) қыздырғанда жұмсарады және суытқанда қатады. Қатты пласттар қыздырғанда жоғарыэластикалық және тұтқырлы ағымды күйге өтеді де олардан қалыптау арқылы әртүрлі бұйымдар жасайды. Бұйымдарды жасау кезінде термопласттардың технологиялық қасиеттерін ескеру қажет.

Полиэтилен (ПЭ) – этилен полимері: - СН₂-СН₂ – полиэтилен маркасы полимерлену жағдайына, сомономер құрамына көп байланысты. Төмен тығызды полиэтиленді (ТТПЭ) оттегі мен инициатор қатысуында радикалдық полимерленуді 200 – 300⁰С және 100 – 350 МПа қысымда өндіреді. ПЭ маркасы сегіз санмен белгіленеді. Алғашқы төрт сандар өндіру әдісіне, бесінші – тығыздық топына, қалған үш сан балқыманың ағымдық көрсеткішіне байланысты. Мысалы, марка ПЭ 15803-020 төмен тығыздықтағы ТТПЭ (930 кг/м³ дейін), балқыма ағымдық көрсеткіші 2 г/10 мин. 108-110⁰С, деструкция температурасы 320⁰С. Ароматы еріткіштерде 80⁰С жоғарыда ериді, қышқылға, сілтіге шыдамды, күшті тотықтырғыштарда шыдамайды, жалпы техникалық полиэтилен суықта минус 70⁰С дейін эластикалық қасиетін жоғалтпайды, тамақ өнімдерінде (майдан басқа) инертті.

Жоғары тығызды полиэтиленді (ЖТПЭ) катализатор Циглер – Натта қатысуында ионды – координациондық механизмде 80⁰С және 0,3 – 0,5 МПа қысымда суспензияда немесе газ фазада өндіреді. ЖТПЭ молекулалық массасы М=50÷3500 мың, созуға мықтылығы 40 МПа жоғары, кристалдану дәрежесі 70 – 80%, балқу температурасы 120 – 125⁰С, қышқылда, сілтіде шыдамды ЖТПЭ-нен бұйымды (ыдыс, парақтар, құбырлар т.б.) қысымда құю арқылы жасайды. Орта қысымдағы полиэтиленді (ОҚПЭ) жоғары тығыздықтағы ерітіндіде полимеризацияны Со, Mo, V қатысуында 130-170⁰С және қысым 3,5 – 4 МПа кезінде өндіреді. М=70-400 мың, балқу температурасы 128 - 132⁰С. d- Олефиндер – пропилен, бутилен т.б. қатысуында сызықтық орта немесе төмен тығыздықтағы полиэтилен өндіруге болады.

Полипропилен (ПП) – пропилен полимері: – СН₂ – СН(СН₃)-. Изотактикалық ПП катализатор Циглер-Натта қатысуында ерітінді де полимеризациялау арқылы өндіреді. ПП маркасында бес сан болады. Алғашқы екі –алу әдісіне, кейінгі үш сан он еселік ағымдық көрсеткіші. Мысалы, ПП21090 ағымдық көрсеткіші 9г/10мин. ПП гранул түрінде шығарылады, молекулалық массасы М=60÷200 мың, кристалдану дәрежесі 73-75%, тығыздығы 900-910 кг/м³, балқу температурасы 164-170⁰С, деструкция температурасы t_дестр>300⁰С. ПП –медицина, тамақ өнеркәсібінде, эектротехникада қолданады.

Полистирол (ПС) – стирол полимері:

Атактикалық ПС пероксидті немесе азоқосылыстардың инициатор ретінде қатысуында радикалдық полимеризация арқылы өндіреді. Молекулалық массасы М=500÷2000 мың, тығыздығы 1050-1080 кг/м³, шынылану температурасы 100⁰С, қалыпты жағдайда ПС –қатты материал. ПС ароматтық және хлорланған көмірсутектерде, күрделі эфирде, кетонда жақсы ериді, қышқылда, сілтіде шыдамды. ПС-ды жарық техникада, диэлектрик ретінде электротехникада, медицинада қолданады. Суда және радиацияға шыдамды. ПС-дың кемшілігі: сынғыш, мықты емес, жылуға, химиялық, УК-сәулеге шыдамдылығы төмен, жанады. Өндірісте көбіктенген ПС көп қолданылады (ρ < 20 кг/м³). Автомобил өндірісінде оптикалық мөлдір стиролдың акрилонитрилмен сополимері (80:20) – САН, стиролдың метилакрилатпен (40:60) –МС, стиролдың метилакрилат және акрилонитрилмен (40:52,5:7,5) – МСН көп қолданылады. Олар бензинге шыдамды, майыстыруға мықтылығы 130 МПа дейін. Ұруға шыдамды полистирол (УПС) – стиролдың бутадиенмен немесе бутадиен-стиролды каучукпен сополимері. УПС – гранул түрінде, стабилизирленген түрінде өндіреді.

Полиметилметакрилат (ПММА) – метилметакрилат полимері:

ПММА – радикалды полимеризацияны пероксид инициаторы қатысында өндіреді. ПММА – (органикалық шыны) құрамына пластификатор (фталаттар, фосфаттар) және қалдық мономер болады. Органикалық шыны (М > 600 мың) қыздырғанда тұтқырлы ағымды күйге өтпейді, ол аморфты, тығыздығы 1180 – 1200 кг/м³, шынылану температурасы 100 – 110⁰С, деструкция t > 208 – 300⁰С. ПММА күрделі эфирде, кетондарда, хлорланған және ароматы көмірсутектерде жақсы ериді, төменгі спирттерде ерімейді.қалыпты жағдайда қышқылда, сілтіде, майда және суда төзімді. ПММА өте мөлдір (90%), суыққа шыдамды (-60⁰С), мықты, сәуле техникасында, медицинада, авиа- және машина жасауда қолданады.

Полиакрилнитрил (ПАН) – нитрил акрил қышқылының полимері:

ПАН-ді пероксидтік немесе азоинициаторлар қатысуында азот атмосферасында радикалдық полимеризация арқылы өндіреді, М ≥ 35 ÷ 100 мың, тығыздығы 1140 – 1170 кг/м³, шынылану температурасы -140⁰С, түсі 220-230⁰С өзгереді (қара –қоңыр), 270⁰С – сутек циан бөлінеді, балқу температурасы 317⁰С. ПАН –диметилформамидте, диметилацетамидте, диметилсульфоксидте, литий бромидінің, натрий роданидінің, цинк хлоридының сулы ерітіндісінде жақсы ериді. Қышқылда, сілтіде төзімсіз. ПАН негізінде талшық – нитрон өндіруде пайдаланылады. ПАН талшықты термиялық тотықтыру арқылы жоғары модульді көміртектік талшық алады.

Поливинилхлорид (ПВХ) – винилхлорид полимері:

ПВХ – ті пероксид немесе азоинициаторлар қатысуындағы винилхлоридтың радикалдық полимеризациясы арқылы өндіреді. ПВХ маркалары: ПВХ-С суспензияда, ПВХ-Е эмульсияда, ПВХ-М массада полимеризациялау арқылы ұнтақ түрінде алынады. ПВХ аморфты полимер, тығыздығы 1380 – 1400 кг/м³, шынылану температурасы 70-80⁰С. Қыздырғанда ол хлорланған көмірсутектерде, кетондарда, циклогексанонда, тетрагидрофуранда ериді, майда, бензинде, суда ерімейді. ПВХ – ауаға төзімді, бірақ жанғанда зиянды диоксиндер бөледі. ПВХ-тен винилпласттар, пластификаттар және пластизолдар жасайды.

Фторопласттар –галогенқұрамды полимерлер тобы: политетрафторэтилен, политрифторэтилен, поливинилиденфторид және поливинилфторид.

Политетрафторэтилен (ПТФЭ) – фторлон -4, фторпласт -3: -СҒ₂ – СҒ₂ – ПТФЭ-ді пероксидтер инициаторларының қатысуындағы радикалды полимеризация арқылы өндіреді. Молекулалық массасы М = 20 ÷ 30 мың, ұнтақ және сулы суспензия түрінде болады, кристалдану дәрежесі -95%, балқу температурасы 310-315⁰С, тығыздығы 2100 – 2300 кг/м³, деструкция t > 415⁰С кезінде фтор қосылыстары бөлінеді. ПТФЭ химиялық шыдамды, ерімейді (Ф-4Д, Д-4М т.б. маркалары).

Политрифторхлорэтилен (ПТФХЭ) – фторлон-3, фторпласт-3): -СҒ₂-СҒСІ- ПТФХЭ-ді пероксид инициаторларының қатысуында радикалды полимеризация арқылы өндіреді. (марка Ф-3). М = 50 – 20000, ρ = 2080 – 2160 кг/м³, t_ш = 50– 55⁰C, 300-315⁰С ыдырайды – хлор бөлінеді. ПТФХЭ – сілті балқымасында, олеумде, хлорфторда төзімді емес.

Полиформальдегид (полиметиленоксид) ПФ – жай полиэфир: -СН₂ –О- ПФ-ті судың аз мөлшерінде және катиондық катализатор қатысуында формальдегидтің полимеризациясы арқылы өндіреді. ПФ – термостабильді емес, 100⁰С ыдырайды. Термостабилді өнім алу үшін диоксиланмен (5% дейін) сополимеризациялағанда (Т_{деструк} > 250⁰С) СДФ, СТД өнімдер алады. СДФ – кристалдану дәрежесі 90%, тығыздығы 1410 -1420 кг/м³, балқу температурасы 165-170⁰С. ПФ, СДФ, СТД –бензинде, ма йда тұрақты.

Пентапласт (ПТП) – жай полиэфир, 3,3-би(хлорметил)оксициклобутан полимері:

ПТП – тың А және Б маркаларындағы хлор 45,5%, балқу температурасы 180⁰С, шынылануы -0⁰С, кристалдану дәрежесі 22-30%, тығыздығы 1320-1410 кг/м³. ПТП – қышқылда, сілтіге, органикалық ерітінділерде шыдамды, конструкциялық термопласт, жоғары мықты, соғу күштеріне шыдамды, антифрикциялық, үгітілмейтін материал, жақсы диэлектрик, отқа шыдамды, улы емес.

Полифениленоксид (ПФО) – жай полиэфир:

ПФО –тің “фрилокс” маркасы ұнтақ немесе гранул түрінде өндіріледі. М = 25÷700 мың, ρ = 1060 кг/м³, t_ш = 225⁰С, t_балқу = 267⁰С. ПФО адгезиялық материал, ыстыққа шыдамды, эластикалық, мықты, конструкциялық термопласт. Радио және электротехникада, машина жасауда, түсті металдар орнына қолданады.

Полисульфон (ПСФ) – жай эфир. ПСФ-ды тұздардың (фенолят натрий) және 4,4-дихлордифенилсульфоксидтің поликонденсациясы арқылы алады.

М = 30 ÷ 60 мың, ρ = 1240-1250 кг/м³, t_ш = 190-195⁰C, t_{деструк} = 420⁰С. Жылуға шыдамды, мықты конструкциялық термопласт, химиялық, суда, майда, бензинде шыдамды полимер, антифрикциялық және электроизоляциялық қасиеті бар, улы емес, медицинада, электротехникада, машина жасауда қолданады.

Полиэтилентерефталат (ПЭТФ) – күрделі полиэфир (этиленгликол мен терефталь қышқылы) – лавсан:

ПЭТФ – ты диметилтерефталат пен этиленгликолден переэтерификация реакциясы арқылы соңынан дигликольтерефталаттың балқымадағы поликонденсациясы (катализатор мырыш ацетаты) арқылы өндіреді. ПЭТФ –ны гранул (стабильді), талшық және пленка түрінде өндіреді. ПЭТФ фенолдарда, үшфторсірке қышқылында, метиленхлоридте, циклогексанонда ериді. Қышқылда, сілтіде шыдамайды, ал майда, бензинде шыдамды, антифрикциялық, жеңіл өңделеді.

Поликарбонат (ПК) – күрделі полиэфир (көмір қышқылы мен 2,2 –би(4-оксифенил)пропан). Поликарбонат маркалары: ПК, дифлон және ДАК, түссіз гранул, М = 35 ÷ 100 мың, t_ш = 141-149⁰C, t_балқу = 220 ÷ 230⁰С, t_{деструк} = 380⁰С. ПК қышқылда, сұйық сілті ерітіндісінде, суда, майда, бензинде шыдамды. Поликарбонат инженер – техникалық термопласт, ыстыққа шыдамды, мықты материал, жақсы диэлектрик, оны оптикалық мөлдір, соғуға шыдамды, электротехникада, медицинада, прибор жасауда т.б. қолданады.

Полиамидтер (ПА) – аминқышқылдар немесе дикарбон қышқылдар мен диаминдердің поликонденсация өнімі. Көп таралған алифаттық ПА (найлондар). Поли-Е-капромид-Е-капролактамның су немесе натрий қатысуындағы поликонденсация өнімі (сәйкесінше капрон және капролон):

Молекулалық массасы M = 10 ÷ 40 мың, маркасы ПА-6 гранул, стабильді.

Полигексаметиленадипамид (АНИД) – адипин қышқылы мен гексаметилендиамин метанолда әрекеттесуінен пайда болады (тұз АГ). Марка ПА-66, М = 15 ÷ 40 мың. ПА – полимерлер кристалдану дәрежесі 40 – 70%, тығыздығы 1010 ÷ 1130 кг/м³, t_{деструк} = 350⁰С. ПА – гидрофильді, қышқылда, фенолда, амидтерде ериді, майда, бензинде тұрақты, биологиялық инертті. ПА – инженерлік пластиктер, мықты, соғуға шыдамды, суыққа минус 60⁰С дейін шыдамды, антифрикциялық, тозбайды, желемделеді және дәнекерленеді. Негізгі кемшілігі – суды көп сіңіреді, нашар диэлектрик.

Полифениленизофталамид – қан иісті полиамид. Өнім – лак, талшық және пленка, маркасы – фенилон; М = 20-70 мың, t_ш = 285⁰С, тығыздығы 1350-1400 кг/м³. химиялық тұрақты, суда тұрақты, сілтіде тұрақсыз, қыздыруға шыдамды, антифрикциялық және электроизоляциялық жақсы материал. Көп таралғаны сұйық кристалды полимер (ЖК – полимерлер), олардан өте мықты, жоғары модульді талшықтар өндіреді.

Ректопласттар – жылу, қатаюшылар, катализаторлар немесе химиялық реакциялардың инициаторлары әсерінен ерімейтін және балқымайтын күйге өтетін үшөлшемді торлы құрылымды полимерлі материалдар.

Термопласттар – таза күйінде сирек қолданылады, негізінде оларға толтырушы, сұйылтушы, қоюландырушы, стабилизаторлар, бояушылар, майлаушылар қосады да көпкомпонентті материалдар – термопласттар өндіреді. Сондықтан термореактивті полимерді “шайыр” немесе “байланыстырушы” деп аталады.

Фенолальдегидті шайырлар және олардың негізіндегі материалдар.

а) Фенолформальдегидті шайырлар (ФФШ) – резолді және новолакты.

Резолді шайырды фенолды формальдегидтің артық мөлшерімен (6:7) сілтілі ортада әрекеттестіру арқылы өндіреді. Молекулалық массасы М = 400 ÷ 1000, аморфты, 60 – 90⁰С дейін қыздырғанда оңай ағылатын, спиртте, ацетонда, бензолда еритін, құрамында реакцияға толық түспеген метилолдік топтары бар шайыр “резол” деп аталады. Өңдеудің ақырғы стадиясында ерімейтін және балқымайтын фенол мен формальдегид поликонденсация өнімін “резит” деп аталады. Новолакты шайырды фенолдың артық мөлшерінде (6:5) қышқыл ортада төмен молекулалы (М = 600 ÷ 1300) өндіреді (новолак). Өнім сызықты құрылымда метилолды топ болмайды, сондықтан полимеризация кезінде (қыздыру) реакцияға қатыспайды (резолдан ерекшелігі).

Новолакты гексаметилентетраминмен (уротропин) бірге қыздырғанда ол резитке өтеді. Қатаймаған ФФШ фенолда, сілтілер ерітіндісінде, органикалық еріткіштерде ериді. Резолды шайырларада поликонденсация реакциялары жүре береді, сондықтан оны ұзақ уақыт сақтауға болмайды, ал новолакты шайырды құрғақ жерде сақтауға болады. Фенолдың бір бөлігін крезолмен (СН₃С₆Н₄ОН), ксилолмен (СН₃)₂С₆Н₄, ксиленолмен (СН₃)₂С₆Н₃ОН ауыстыру арқылы жақсы диэлектрикті резит алуға болады. Фенолға резорцин [С₆Н₄(ОН)₂] қосу арқылы шайырдың қатаю температурасын төмендетуге және химиялық пен жылуға төзімділігін арттыруға болады.

Фенопласттар – фенолальдегидтер байланыстырушылар негізіндегі конструкциялық материалдар. Толтырушылар ретінде пресс-ұнтақтар, (ағаш ұнтағы, уроторпин, каолин, доломит т.б.), талшықтар, қабатты пластиктер (қағаз, мата, т.б.), газдар бөлетін заттарды қолданады. Пресс – ұнтақтар құрамына байланысты жалпы техникалық және арнайы мақсатты болып жіктеледі.

Волокниттер – 1) мақтамен толтырылған резолды шайырдан жасалған материал;

2) асбоволокниттер;

3) шыныволокниттер т.б.

Қабатты пластиктер - фенолформальдегид, фенолокрезолоформальдегид, крезолоформальдегид, феноланилиноформальдегид т.б. олигомерлер негізіндегі материалдар (текстолит, ДСП, асботекстолит, шынытекстолит т.б.).

Көбікті фенопласттар – олигомер, уроторпин, каучук, күкірт, кеуек түзегіш материалдар негізіндегі пластмассалар.

Аминшайырлар және оның негізіндегі материалдар.

Аминшайырлар – карбамидтің формальдегидпен, метиламинді формальдегидпен, анилинді формальдегидпен бірге поликонденсациясы арқылы алынатын байланыстырушы шайырлар.

Карбамидоформальдегидті немесе мочевиноформальдегид шайырларды моно- және диметилолмочевинаның сулы ерітінідісін формальдегидпен бірге қыздыру арқылы алады. Оларадан бұйымдарды құю арқылы жасайды.

Меламиноформальдегид шайырлары желімдеуші және лак ретінде қолданады. Анилиноформальдегидті қышқыл ортада өндіреді, суда, майда, сілтіде өте тұрақты, жақсы диэлектрик, ыстыққа шыдамсыз. Аминопласттарды шайырларды түрлі толтырушылармен бірге алады (қағаз қабатты талшықтар, шынытекстолиттер, газбен толтырылған пластиктер т.б.).

Эпоксид шайырлары (ЭШ) – мономерлі, олигомерлі немесе полимерлі еритін қосылыстар, оларды сілтілі ортада эпихлоргидрин немесе дихлоргидрин глицеринді фенолмен, аминдермен, гликолдермен, қышқылдармен конденсациясы және қанықпаған қосылыстардың органикалық пероксиқышқылдармен немесе сутектің асқын тотығымен тікелей эпоксидтер алынады. Эпоксидтен лак, эмаль, желімдеуші, өте мықты пластик алуда байланыстырушылар абразивті және фрициондық материалдарды, полимербетондар, герметиктер, пенопласттар алады.

Дата добавления: 2014-12-16