Емтихан билеті №2, 20, 21, 26, 27 1 страница

Учебно-методическое обеспечение дисциплины

Рекомендуемая литература:

А) Основная литература.

1. Ансофф И. Новая корпоративная стратегия. – С-Пб.: «Питер», 2009

2. Азоев Г.Л. Конкуренция: анализ, стратегия и практика. – М.: «Центр экономики и маркетинга», 2006

3. Азоев Г.Л., Челенков А.П. Конкурентные преимущества фирмы. М.: ОАО «Типография «НОВОСТИ», 2004

4. Виханский О.С. «Стратегическое управление 4-е издание, М.: «Гардарика», 2009

5. Маркова В.Д., Кузнецова С.А. Стратегический менеджмент. Курс лекций. - М.: «ИНФРА-М», 2008

6. Люкшинов А.Н. Стратегический менеджмент. Учебное пособие для вузов. М.: Юнити-Дана, 2007

7. Томпсон А.А., Стрикленд А.Дж. Стратегический менеджмент: Концепции и ситуации для анализа: Пер. с англ. Издательство: "Вильямс", 2008

8. Экономическая стратегия фирмы: Учебное пособие / Под ред. А.П. Градова – С-Пб.: «Специальная литература», 2005

9. Фатхутдинов Р.А. Стратегический менеджмент. 2-е изд., доп. – М.: ЗАО «Бизнес-школа Интел-Синтез», 2008

Б) Дополнительная литература.

1. Портер М. Конкурентная стратегия. Методика анализа отраслей и конкурентов. Издательство «Альпина Бизнес Букс», 2005

2. Идрисов А.Б. и др. Стратегическое планирование и анализ эффективности инвестиций.-М.:Филинъ,2007.

3. Ламбен Жан-Жак. Стратегический маркетинг. – С-Пб.: «Наука», 2006

4. Андрей Бочкарев, Вячеслав Кондратьев, Вера Краснова, Анастасия Матвеева, Александр Привалов, Наталья Хорошавина
7 нот менеджмента. Настольная книга руководителя. Журнал «Эксперт», «Эксмо», 2002 г.

Вопросы к экзаменту по дисциплине

1. Эпоха массового производства (до 30–х г.г.)

2. Эпоха массового сбыта (30 –середина 50 г.г.)

3. Постиндустриальная эпоха (середина 50-х г.г. 20 века)

4. Определение стратегического менеджмента. Сравнение оперативного и стратегического управления

5. Отличительные особенности стратегического управления

6. Понятие стратегической зоны хозяйствования

7. Типы стратегий (по уровням разработки)

8. Содержание стратегического менеджмента

9. Назначение фирмы, ее цели и основные задачи

10. 4 модели конкуренции

11. Характеристика конкурентной среды предприятия и ее структура

12. Анализ деятельности конкурентов

13. Базовые стратегии одиночного бизнеса

14. Ситуационное проектирование стратегий для предприятий с различной степенью доминирования на рынке

15. Адаптация стратегии к особенностям динамики рынка

16. Вертикальная интеграция и диверсификация как части корпоративной стратегии

17. Стратегия внешэкономической деятельности

18. Внутренний анализ возможностей предприятия, SWOT -анализ

19. Стратегический потенциал организации

20. Проектирование систем управления

21. Организация стратегического контроля

1. Түзу сызықты бір қалыпты айнымалы қозғалыс. Қисық сызықты қозғалыс. Нормальді және тангенциалды үдеулер. Материялық нүктенің динамикасы

Траекториясы бойынша қозғалыс түзу сызықты және қисық сызықты болып бөлінеді. Егер траектория түзу болса, қозғалыс түзу сызықты, ал қисық болса. қисық сызықты қозғалыс деп аталды.

Түзу сызықты қозғалыс - Кезгелген бірдей уақыт аралығында дене бірдей орынауыстыру жасайтын қозғалыс.

Жылдамдық - дененің бірлік уақыт ішіндегі орынауыстыруын көрсететін векторлық физикалық шама.U-const

U=s/t (m/s)

Дене координата оң бағытымен орын ауыстыру,u>0 дене х осіне қарсы бағытта қозғалса U<0

Қисық сызықты қозғалыс

Траекториясы,қисық сызық және шеңбердің доғасы болып келетін қозғалыс.шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс-жылдамдық модулі тұрақты қозғалыс.v-const

Дене шеңбер бойымен бір айналым жасағанда жүрген жол v=s/t

Қозғалыстағы дененің немесе материалдық нүктенің қалдырған ізі – траектория деп аталады. Траекторияның ұзындығын жүрілген жол деп атайды. Белгіленуі-S, өлшем бірлігі-халықаралық бірліктер жүйесінде [м] болады. Дененің бастапқы орны мен соңғы орнын қосатын бағытталған түзу орын ауыстыру деп аталады. Белгіленуі Δr, векторлық шама, өлшем бірлігіөхалықаралық бірліктер жүйесінде [м] болады. Траекториясы бойынша қозғалыс түзу сызықты және қисық сызықты болып бөлінеді. Егер траектория түзу болса, қозғалыс түзу сызықты, ал қисық болсa қисық сызықты қозғалыс деп аталды.

Нүкте үдеуінің жанамаға проекциясы жанама (тангенциалды) үдеу деп аталады және келесі формула бойынша анықталады:

Нүкте үдеуінің нормалға проекциясы нормаль үдеу деп аталады, ол келесі формула бойынша анықталады:

2. Кулон күштерінің жұмысы. Потенциалды энергия. Потенциал. Электрлік сыйымдылық. Конденсаторлар және оларды қосу Электр өрісінің энергиясы.

Кулон заңы. Бірдей таңбалы зарядтарды (немесе аттас зарядталған деп аталатын) тасушы денелер бірін-бірі тебеді. Ал, әр аттас зарядты денелер бірін-бірі тартады. Нүктелік деп аталатын зарядтардың өз ара әсер күші бағынатын заңды 1785 жылы Кулон анықтаған.

Нүктелік заряд - электрленген материялық нүкте. Нүктелік заряд деп осы дененің электр зарядтарын тасымалдайтын басқа денелерге дейінгі қашықтығымен салыстырғанда мөлшерін ескермеуге болатын зарядталған денені айтады.

Кулон заңы былай тұжырымдалады: нүктелік екі зарядтың өз ара әсер күші әрбір зарядтардың шамаларына пропорционал және олардың ара қашықтығының квадратына кері пропорционал. Кулон заңы мына формуламен өрнектеледі:

мұндағы: - пропорционалдық коэффициент, мен өз ара әсерлесетін зарядтардың шамалары, - олардың ара қашықтығы.

Электр өрісі – электр зарядтары өзара әсерлесетін материяның түрі. Электр өрісін заряд туғызады. Қозғалмайтын заряд өрісін – электростатикалық деп атайды. Элекр өрісін өлшеуіш құралдармен байқауға болады. Осы сыншы зарядты электр өрісіне қойған кезде оң зарядтардың кеңістіктегі орнына және мәніне ешбір өзгеріс енгізбеу керек. Осыған қандайда бір F күші әсер етсін делік. Осы күштің сынақ зарядқа қатынасының векторлық шамасы электр өрісінің кернеулігі деп аталды

Потенциал- бірлік зарядты бір нүктеден шексіздікке көшіргендегі орындалатын жұмыстың сол зарядтың шамасына қатынасын айтады: φ=A/g

Потенциалдық энергия.

Потенциалдық энергия - денелердің өзара орналасуын және араларындағы әсерлесу күшін сипаттайтын жүйенің механикалық энергиясы. Потенциалдық энергия денелердің немесе олардың бөлшектерінің өзараорналасуы кезіндегіжұмыс қорымен өлшенеді. Мысалы, материалдық нүкте ауырлық күшінің біртекті өрісінде қозғалғанда, яғни бір денені бірдеңгейден екінші деңгейге көтергенде істелетін жұмысты есептеу арқылы потенциалдық энергияны табуға болады. Массас ы m дене Жербетінен h биіктіккекөтерілсін, сондаоныңпотенциалдықэнергиясыжасалынғанжұмысқатең: немесе Ендеше: 1) массасы m дененің h биіктікке көтерілген кездегі потенциалдық энергиясы:

2) х – ұзындыққа созылған серіппенің потенциалдық энергиясы:

Электр Сыйымдылық – өткізгіштің немесе өткізгіштер жүйесінің электр зарядтарын жинау және ұстап тұру қабілетін сипаттайтын физикалық шама. С = Q/U.

Конденсатор деп жұқа диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіштен тұратын жүйені айтамыз. Ол латынның “condenso”- қоюлату, жинақтау деген сөзінен шыққан. Конденсатор электр энергиясын және электр зарядтарын жинақтау үшін қолданылады.

Сонымен қатар конденсаторларды жапсарларының пішініне қарай жазық, цилиндр тәріздес, шар тәріздес және т.б деп бөледі.

Егер өткізгіштер жазық болса және параллель орналасса, онда конденсатор жазық деп аталады.

Конденсаторлардың жалғануы:

Сыйымдылықты арттыру үшін конденсаторларды параллель қосады. Бұл кезде конденсаторлардың аттас зарядталған жапсарлары бірге қосылады.

Параллель жалғағанда кернеу бірдей және тізбектің кернеуіне тең, яғни

U=U₁=U₂=…=U_n

Конденсаторларды тізбектей жалғаған кезде барлық конденсаторлардағы заряд бірдей болады және олардың әр аттас зарядталған жапсарлары қосылады.

3. Көлденең қимасының ауданы 3 мм² өткізгіштен 10 с-та, 60 мкКл заряд өтсе, токтың тығыздығы неге тең.

S=3mm²=3*10^-6_m² I=g/t I=60*10^-6/10=6*10^-6_A

T=10c J=I/s J=6*10^-6/3*10^-6=2 A/m²

g=60mkKl=60*10^-6

J=? Жауабы:2 A/m²

ЕМТИХАН БИЛЕТІ №3

1.Классикалық механика. Ньютонның заңдары. Серпімді күштер. Үйкеліс күштер.

1.1 Классикалық механика

Әлемде кездесетін өте ұсақ бөлшектерден, атом, молекула және әр түрлі өрістен бастап, ең үлкен деп қарастыратын галактикаға дейінгі заттардың барлығы үнемі үздіксіз қозғалыста болады. Заттар қозғалысының түрі өте көп те және әр түрлі. Осы заттар қозғалыс зандарын қарастыратын теориялық физика негізінен мынандай бөліктерден тұрады: классикалық механика, электродинамика, кванттық механика, статистикалық физика және термодинамика, атом физикасы, ядро физикасы. Классикалық механиканың зандарын толық түсіну үшін мынандай шамалар енгізіледі, масса, күш, инерциалық санақ жүйесі.

Классикалық механика – механикалық денелердің баяу қозғалысын сипаттайды.

Классикалық механика мынандай үш бөлімнен тұрады: кинематика, динамика, статика.

Кинематика – денелер қозғалысын сол қозғалысты туғызатын себептерге байланыссыз қарастыратын классикалық механиканың бөлімі.

Динамика – механикалық денелердің қозғалысын сол қозғалысты туғызатын себептерге байланысты қарастыратын классикалық механиканың ең бір күрделі бөлімі.

Статика – денелердің тепе-теңдік шарттарын қарасты Ньютон заңдары, Галилейдің салыстырмалылық принципі.

Жалпы алғанда механикалық денелердің қозғалысы өте күрделі, өйткені ол қарастырып отырған денелердің формасына, өлшеміне және тағы басқа қасиеттеріне байланысты. Осы себептен денелер қозғалысын қарастырған кезде сол денелердің кейбір қасиеттерін ескермеуге болатындай жорамал жасалады, басқаша айтқанда механикалық денелердің моделін енгізу керек. Оларға мыналар жатады: материалдық нүкте, материалдық нүктелер жүйесі, механикалық жүйе, абсолюттік қатты дене және тұтас орта.

Материалдық нүкте – қарастырып отырған есептің шартына байланысты өлшемдерін ескермеуге болатын дене. Мысалы: күнді айналған кезде жерді материалдық нүкте деп есептеуге болады, өйткені траекторияның радиусы жердің радиусынаң өте үлкен.

Материалдық нүктелер жүйесі – механикалық денелер жиынтығын материалдық нүктелер жүйесі деп атауға болады, егер әр бір денені материалдық нүкте деп қарастыруға болса.

Материалдық нүктелер жүйесін механикалық жүйе деп атаймыз, егер әрбір нүктенің қозғалысы басқа қалған нүктелерге тәуелді болса.

Механикалық жүйені абсолюттік қатты дене деп атаймыз, егер кез келген екі нүктенің арақашықтығы қозғалыс кезінде өзгермейтін болса.

Тұтас орта – газдар, сұйықтар.

1.2 Ньютонның заңдары:

Ньютонның бірінші заңы. Инерция заңы.Егер материялық нүктеге ешбір күш әсер етпесе,онда ол өзінің тыныштық күйін немесе түзу сызықты бірқалыпты қозғалысын сақтайды.

Ньютонның екінші заңы. Негізгі заң.Инерциялық санақ жүйелерінде дененің үдеуі оған әсер ететін күшке тура пропорционал және бағыты күштің бағытымен бағыттас, ал дененің массасына кері пропорционал: a =F/m.

Негізгі заң.Материялық нүктеге әсер етуші күш осы нүкте үдеуімен бағытталады және шамасы үдеуге пропорционал болады: a =F/m.

Ньютонның үшінші заңы. Әсер және қарсы әсер заңы. Инерциялық санақ жүйесінде екі дене біріне-бірі түзу бойымен, модулі бойынша тең және бағыты жағынан қарама-қарсы бағытталған, табиғаттары бірдей күштермен әсер етеді: Ғ12 = - F21

1.3 Серпімділік күші

Дененің серпімді деформациялануынан пайда болатын күшті серпімділік күші деп атайды. Ол дене бөлшектерінің ығысуына пропорционал және оған қарама- қарсы бағытталған күш:

F=-к х (Гук заңы), мұндағы к-серпімділік коэффициенті.

1.4 Үйкеліс күші

Дене беті тегіс болмайды. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалғанда осы тегіс емес жерлер деформацияланады, үйкеліс күштері пайда болады. Үйкеліс күші электромагниттік күштер қатарына жатады. Қатты денелер бірінің бетімен бірі қозғалғанда олардың арасында сұйық немесе газ тәрізді зат болмаса, онда пайда болатын үйкелісті құрғақ үйкеліс деп атайды. Құрғақ үйкеліс тыныштық үйкелісі және сырғанау үйкелісі болып екіге бөлінеді. Үйкелістің тербеліс үйкелісі деп аталатын түрі де кездеседі. Тыныштық үйкелісі мына формуламен анықталады: Fүйк=kN

Ал дене қозғалып бара жатқанда сырғанау үйкелісі пайда болады:

F сырғанау=kN

мұндағы, N - тіректің денеге әсер ететін реакция күші; k - үйкеліс коэффиценті. Дененің жылдамдығы артқан сайын сырғанау үйкелісі азая түседі. Үйкелістің пайдалы әрі зиянды жақтары бар. Машиналардың көптеген бөлшектері бірімен бірі әсерлескенде олардың арасындағы үйкеліс зиянды болып шығады. Оны азайту мақсатында бөлшектерді майлайды. Кей кездері үйкеліс коэффициентін азайту мақсатында, сырғанау үйкелісін подшибниктерде қолданып, тербеліс үйкелісімен алмастырады.

2. Электр тогы және оның күші мен тығыздығы. Тізбек бөлігі үшін Ом заңы. Өткізгіштердің кедергісі, олардың температураға тэулділігі.

2.1 Электр тогы және оның күші мен тығыздығы

Зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысын - электр тогы дейміз. Электр тогы ток күші деп аталатын шамамен сипатталады. Ток күші уақыт бірлігі ішінде берілген өткізгіштің көлденең қимасынан өтетін зарядтар шамасы: . Бұл өрнек токтың лездік мәнін сипаттайды. Егер токтың күші мен бағыты уақыт өтуіне сәйкес өзгермейтін болса, онда мұндай ток тұрақты ток деп аталады: ;

Мұндағы: q - өкізгіштің көлденең қимасы арқылы t уақыт ішінде өтетін электр заряды. Тоқ күшінің өлщемі - 1 Ампер. Электр тогы өзі өткен бет бойынша біркелкі таралмауы да мүмкін. Электр тогы сан жағынан ток тығыздығы деген шамамен сипатталады. Сонымен ток тығыздығы деп өткізгіштің бірлік көлденең қимасынан өтетін ток күшін айтамыз:

Егер де ток өткізгіштің көлденең қимасынан біркелкі өтпесе, онда ток тығыздығы:

Егер dt уақыт ішінде өткізгіштің көлденең қимасы арқылы заряд тасымалданса (мұндағы n, e, - концентрация, заряд және зарядтың реттелген қозғалысының жылдамдығы), онда ток күші:

2.2 Тізбек бөлігі үшін Ом заңы

Омның тағайындаған заңы бойынша біртекті металл өткізгіштің бойымен ағатын ток күші осы өткізгішке түсірілген U кернеуге пропорционал болады: . Бұл өрнек тізбек бөлігі үшін Ом заңы деп аталады.

2.3 Өткізгіштердің кедергісі, олардың температураға Кедергінің температураға тәуелділігі – заттың ток өткізгіштік қабілеті химиялық табиғатымен қатар температураға да тәуелді. бірінші текті өткізгіштердің кедергісі – таза металдардың – температураға тура пропорционал сызықты тәуелділікпен өзгереді. , , мұндағы – өткізгіштің 0⁰с температурадағы кедергісі, –кедергінің температуралық коэффициенті (таза металдар үшін ).

3-есеп. Кедергілері 7 Ом, 2 Ом және 15 Ом болатын үш өткізгіш тізбектей жалғанған. Тізбектің толық кедергісі неге тең.

Бер:

R =7 Ом

R =2 Ом

R =15 Ом

Т/к:R =?

Анализ: R=R +R +……+R

Шешуі:7+2+15=24 Ом

Жауабы:24 Ом

ЕМТИХАН БИЛЕТІ №4

1. Импульс. Импульстің сақталу заңы. Жұмыс. Куат. Кинетикалық энергия. Консервативті күштер. Потенциалдық энергия.

Механикалық жұмыс - күштің түсірілген нүктесінің орын ауыстыру бағытына проекциясының осы орын ауыстыру шамасына көбейтіндісіне тең күш әсерінің өлшемі.

Біз қоршаған ортада қандай да бір күшпен (тартылыс, серпімділік, тебіліс т.б.) біріне-бірі әсер етуші денелерді кездестіреміз. Сонда денелер тек күштердің әсерінен орын ауыстырады. Олай болса, күштердің денелердің орын ауыстыруымен байланысты әсеріне сипаттама беру қажет болады. Механикада мұндай сипаттамаға физикалық шама алынады және күштің орын ауыстыру бойымен бағытталған құраушысы неғұрлым көп, әрі күш түскен нүкте алысырақ жылжыса, онда ол шама соғұрлым үлкен болады. Бұл шамафизикада жұмыс деп аталады.

Түзу сызықты қозғалыс кезінде күш тұрақты және орын ауыстыру бойымен бағытталған жағдайда (9-сурет) жұмыс күші мен оның түскен нүктесінің орын ауыстыруының көбейтіндісіне пропорционал болады, яғни , мұндағы k - пропорционалдық коэффициент, бұдан және k=1 десек, онда сонымен жұмыс шамасы сан жағынан F күшінің, күш түскен нүктенің s орын ауыстыруының және күш бағыты мен орын ауыстыру арасындағы α бұрышы косинусының көбейтіндісіне тең болады. Жұмыс күш пен орын ауыстыру векторларының скалярлық көбейтіндісіне тең болғандықтан скаляр шама болып табылады.

Егер де күш бағыты мен дененің орын ауыстыруының арасындағы бұрыш сүйір [α <900) болса, онда Fs cosα көбейтіндісі оң болады да, F күші оң жұмыс жасайды, яғни А>0, егер күш бағыты мен дененің орын ауыстыруының арасындағы бұрыш доғал [900< α <1800) болса, онда күштің жасаған жұмысы теріс болады, яғни А<0. Бұл кезде күш теріс жұмыс жасамайды, керісінше жұмыс түсірілген күшке қарсы, істелінеді дейді. Егер күш пен орын ауыстырудың арасындағы бұрыш α =900 болса, онда cos α=0 де жұмыс жасалмайды.

Енді жұмыстың өлшем бірліктерін қарастырайық. Бірліктердің халықаралық жүйесінде жұмыс өлшеміне 1 Джоуль алынады, яғни күш бағыты мен орын ауыстырудың бағыты сәйкес келетін болса, онда 1Дж = 1Н /1м болады.

Жолдың едәуір бөлігіндегі (қозғалыс қисық сызықты) айнымалы күштің жұмысы, жолдың жеткілікті аз бөлігіндегі элементар жұмыстардың қосындысы болып табылатынын түсіндіру керек, мұнда күш пен α бұрышы тұрақты деп алынады:

Онда жолда шексіз аз элементтерге бөлгенде жұмыс интегралмен анықталады:

Жұмыстың графигі Fs (s) 10-суреттегі фигураның ауданымен сипатталады.

*Денені бір орыннан екінші орынға қозғап апаруда күштің істеген жұмысы механикалық жұмыс деп аталады. Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің механикалық жұмысы күшке де, жүрілген жолға да тура пропорционал өзгеретінін көрсетеді. Бұл қорытынды қысқаша мына өрнек түрінде беріледі.

A = F*S жұмыс = күш * жол

Жұмыстың өлшем бірлігіне 1 Ньютон күштің денені 1 метрге жылжытқандағы жұмысы алынады. Жұмыстың мұндай халықаралық бірлігі XIX ғасырдағы ағылшын ғалымы Д. Джоульдің құрметіне Джоуль деп аталады.

Импульстің сақталу заңы

Табиғаттағы барлық денелер бір-бірімен әрекеттеседі. Алайда бірқатар жағдайларда қарастырылатын жүйедегі өзара әрекеттесуші денелерге сыртқы күштердің әрекеттері елеусіз болатындықтан, олардың әрекеттері ескерілмейді. Бұл жай екі немесе одан да көп денелердің қозғалысын ғана қарастыруға мүмкіндік туғызады. Ол үшін физикада денелердің тұйық жүйесі деп аталатын ұғым енгізілген.

Тұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір- бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйені айтады.

Дата добавления: 2014-12-27