АЛМАТЫ, 2011 2 страница

46. Шарттарды жіктеу (вербальды, литтеральды, нақты, консенсуалды контрактілер).

49. Квази контрактілер: түсінігі мен түрлері.

50. Деликтілерден туындайтын міндеттемелер. Жеке құқық бұзушылықтың түсінігі мен түрлері. Талап қою күші бар формальды емес келісімдер.

Студенттерге арналған пән силлабусы

Рим құқығы	Koд TGP	Кредит саны 2	Курс-1, семестр-1
Мамандық аты юриспруденция	Мамандық шифры 5В030100 «Заңтану»	Құқықтық және әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасы	Заңтану және әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар факультеті
Оқыту формасы - күндізгі, (ОБ)	Оқыту тілі - қазақ
Пәнді өткізу уақыты және орны – сабақ кестесіне сай аудиторияларда
Консультация уақыты – бейсенбі күні сағат 16-17 аралығы
Аралық бақылау уақыты: қараша айының екінші аптасы және желтоқсан айының үшінші аптасы
з.ғ.к., аға оқытушы Жумабаева Құралай Жумабаевна	Тел: 8 701 418 61 16
______________	Кафедра меңгерушісі:_________________Молдабаева Д.Ж.

Студенттерді рим құқығының негіздерімен, оның даму процесімен таныстыру және қазіргі азаматтық заңдармен байланысын түсіндіру. Рим құқығында қалыптасқан көптеген ұғымдардың түсініктерімен, олардың қазіргі заң шығару және құқыққолдану тәжірибесінде пайдалану жағдайларын көрсету және оларды тәжірибеде қолдануға дағдылар беру.

Рим құқығының негізгі ережелері, институттары мен қағидаларын зерделеу; қазіргі кездегі азаматтық құқықта кездесетін міндеттемелердің түрлеріне сипаттама беру; міндеттемелердің жеке түрлеріне талдау жасау.

Рим құқығы – ежелгі уақыттан белгілі құқық саласы. Ол еліміздегі құқық салаларының бірі болғандықтан күнделікті тұрмыс тіршілікпен, сонымен қоса азаматтық құқықтың барлық субъектілерімен өте тығыз байланысты екендігі бәріне мәлім.

«Рим құқығы» пәнін оқу негізінде студент: қоғамдағы құқықтың рөліне баға беру, құқықтық нормаларды талдау, қоғамдық қатынастарды мемлекеттік басқаруға баға бере білуі керек;

Нормативтік құқықтық актілердің иерархиялық құрылымдарын құру, курстық жұмыс пен рефераттарды жазуды меңгеруі керек.

Рим құқығы заң мамандығы бойынша жоғарғы оқу орындарында оқытылатын негізгі оқу пәндерінің бірі. Басқа пәндердің арасында оның алатын орны қазіргі кездегі азаматтық заңдардың маңызымен тығыз байланысты. Қоғамда орын алған әртүрлі қоғамдық қатынастарды азаматтық заңнамалардың көмегімен ғана шешу мүмкіндігі бар, өйткені бұл заңнамалар тауар-ақша қатынастарына, азаматтар мен заңды тұлғалардың мүліктік және мүліктік емес құқықтарын қорғау жөніндегі қатынастардың дамуына ықпал етеді.

Силлабуста дәріс, семинар сабақтарының және СӨЖ, СОӨЖ тақырыптары қарастырылады. Әрбір тақырыпқа қатысты әдебиеттер мен нормативтік актілер көзделген.

Р/с	Тақырыптар атауы	Апта бойынша бөлу
	Дәріс	семинар	СОӨЖ	СӨЖ
1.	Рим құқығының түсінігі мен маңызы, қайнар көздері.
2.	Құқықтарды жүзеге асыру мен қорғау.
3.	Тұлғалар.
4.	Отбасы құқығы.
5.	Заттарға құқық.
6.	Мұрагерлік құқық.
7.	Рим міндеттемелік құқығы.
8.	Міндеттемелердің жеке түрлері.
9.	Меншік құқығы мен заттық құқық: түсінігі, пайда болу негіздері
10.	Меншік құқығы мен заттық құқықтың тоқтатылу негіздері
11.	Ортақ меншік: түсінігі мен түрлері
12.	Міндеттемелік құқық. Міндеттеме түсінігі, түрлері, пайда болу негіздері
13.	Міндеттемені орындау, адамдардың ауыстырылуы және міндеттемені тоқтату.
14.	Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдері
15.	Шарт туралы жалпы ережелер
	Барлығы:

1. Дигесты Юстиниана. Избранные фрагменты. -М., 1984.

3. Кузицин В.А. История Древнего Рима. Учебник для ВУЗов. –М., 1994.

4. Машкин Н.А. История Древнего Рима. Учебник. - М., 1979.

5. Мұхтарова А.К. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы. Лекциялар курсы. А., 1999.

6. Орта ғасырлар тарихы. І том. Редакциясын басқарған С.Д. Сказкин және басқ. А., 1976.

7. Памятники римского права: Законы 12 таблиц, Институции Гая, Дигесты Юстиниана. М., 1997.

8. Хрестоматия по истории Древнего Рима. –М., 1989.

9. Хрестоматия по истории государства и права зарубежных стран. Под ред. З.М.Черниловского. –М.,1994.

10. Черниловский З.М. Всеобщая история государства и права. –М., 1997.

1. Бартошек М. Римское право (понятия, термины, определения). -М., 1984.

2. Бартошек М. Энциклопедия римского права.- М., 1989.

4. Новицкий И.Б. Основы римского гражданского права. –М., 1972.

5. Новицкий И.Б., Перетерский И.С. Римское частное право. –М., 1999.

7. Римское частное право. Учебник./ Под ред. Новицкого И.Б., Перетерского И.С. –М., 2002.

8. Скрипилев Е.А. Основы римского права. Конспект лекций. М., 1998.

9. Смирнов М.М. Римское частное право (конспект лекций). М., 1999.

10. Харитонов Е.О. Основы римского частного права. –Ростов, 1999.

11.Большой юридичесий словарь. 2-е изд./Под ред. А.Я. Сухарева, В.Е. Крутских. М., 2001.

13. Платонова Е.В. Римское частное право (конспект лекций в схемах). М., 1999.

14. Черниловский З.М. Лекции по римскому частному праву. –М., 1991.

15. Черниловский З.М. Римское частное право. Элементарный курс.Учебник. –М., 1997.

16. Айтжан Б.Е., Хусаинова А.М. Рим құқығы. А., 2005.

17. Хутыз М.Х. Римское частное право. –Харьков, 2000.

18. Римское частное право. Учебник./ Под ред. Новицкого И.Б., Перетерского И.С. –М., 1997.

Әріптік жүйе бойынша бағалау	Балл	Пайызбен	Жүйе бойынша бағасы
А+	4,0	95-100	Үздік
А-	3,67	90-94
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
D-	0,67	49-50
F		0-49	Қанағаттанарлықсыз

Студенттердің сабаққа қатысуы есептелінеді. Дәріс сабағына кешігіп келген студенттер сабаққа кіргізілмейді. Әр жіберілген сабағы үшін студент бір балл жоғалтады. СОӨЖ-ге кешігушілер кіргізіледі. Ауырып қалуына байланысты жіберілген сабақтары бойынша белгіленген уақытта қайта тапсыру құқығы бар (медициналық анықтамасыбар болса). Қайта тапсыру формасын оқытушы белгілейді. Сабақ барысында (дәріс, семинар, СОӨЖ) сағыз шайнауға, ұялы телефон қолдануға рұқсат етілмейді.

«Қылмыстық құқық (жалпы бөлім)»пәнін оқу-әдістемелік жабдықтау картасы

Заңтану және әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар факультеті

№	Оқылатын бөлім	Негізгі әдебиет (авторы, аталуы, басылым жылы, оқылатын бөлім бойынша беттері)	Қосымша әдебиет және Интернет көздері	Қажет болған жағдайдағы басқа да ресурстар
1.	Рим құқығының түсінігі мен маңызы, қайнар көздері.	Дигесты Юстиниана. Избранные фрагменты. -М., 1984.	Лунин Э. А. Римское право.- М., 2004.	www.google.ru
2.	Құқықтарды жүзеге асыру мен қорғау.	Дождев Д.В. Римское частное право. –М., 1997.	Новицкий И.Б. Основы римского гражданского права. –М., 1972.
3.	Тұлғалар.	Кузицин В.А. История Древнего Рима. Учебник для ВУЗов. –М., 1994.	Новицкий И.Б., Перетерский И.С. Римское частное право. –М., 1999.	www.google.ru
4.	Отбасы құқығы.	Машкин Н.А. История Древнего Рима. Учебник. - М., 1979.	Омельченко О.А. Римское право.- М., 2000.
5.	Заттарға құқық.	Мұхтарова А.К. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы. Лекциялар курсы. А., 1999.	Римское частное право. Учебник./ Под ред. Новицкого И.Б., Перетерского И.С. –М., 2002.
6.	Мұрагерлік құқық.	Орта ғасырлар тарихы. І том. Редакциясын басқарған С.Д. Сказкин және басқ. А., 1976.	Скрипилев Е.А. Основы римского права. Конспект лекций. М., 1998.
7.	Рим міндеттемелік құқығы.	Памятники римского права: Законы 12 таблиц, Институции Гая, Дигесты Юстиниана. М., 1997.	Смирнов М.М. Римское частное право (конспект лекций). М., 1999.
8.	Міндеттемелердің жеке түрлері.	Хрестоматия по истории Древнего Рима. –М., 1989.	Харитонов Е.О. Основы римского частного права. –Ростов, 1999.
9.	Меншік құқығы және басқа да заттық құқықтардың түсінігі мен пайда болу негіздері	Хрестоматия по истории государства и права зарубежных стран. Под ред. З.М.Черниловского. –М.,1994.	Большой юридичесий словарь. 2-е изд./Под ред. А.Я. Сухарева, В.Е. Крутских. М., 2001.
10.	Меншік құқығы мен басқа да заттық құқықтардың тоқтатылу негіздері	Черниловский З.М. Всеобщая история государства и права. –М., 1997.	Лунин Э. А. Римское право.- М., 2004.
11.	Ортақ меншік түсінігі мен түрлері	Бартошек М. Римское право (понятия, термины, определения). -М., 1984.	Платонова Е.В. Римское частное право (конспект лекций в схемах). М., 1999.
12.	Міндеттемелік құқық. Міндеттеме түсінігі, түрлері және пайда болу негіздері	Бартошек М. Энциклопедия римского права.- М., 1989.	Черниловский З.М. Лекции по римскому частному праву. –М., 1991.
13.	Міндеттемені орындау мен міндетемедегі адамдарды ауыстыру. Міндеттемені тоқтату	Лунин Э. А. Римское право.- М., 2004.	Черниловский З.М. Римское частное право. Элементарный курс.Учебник. –М., 1997.
14.	Міндеттемені орындауды қамтамасыз ету тәсілдері	Новицкий И.Б. Основы римского гражданского права. –М., 1972.	Айтжан Б.Е., Хусаинова А.М. Рим құқығы. А., 2005.
15.	Шарт туралы жалпы ережелер	Новицкий И.Б., Перетерский И.С. Римское частное право. –М., 1999.	Хутыз М.Х. Римское частное право. –Харьков, 2000. Римское частное право. Учебник./ Под ред. Новицкого И.Б., Перетерского И.С. –М., 1997.

Рим құқығы жалпы теориялық және тарихи заң ғылымдары жүйесінде ғылыми пән ретінде ерекше орын алады. Ол мемлекет пен құқықтың тарихи дамуын зерттейтін заң ғылымдарының бір бөлігі болып табылады. Мемлекет және құқықтың жалпы теориясында қалыптасқан түсініктер мен терминдерді қолданады.

Рим құқығы екі жарым мың жыл бұрын пайда болып, қазіргі кезде де өз маңызын жоғалтпаған көптеген азаматтық құқық кодификацияларының негізі, түсініктер мен анықтамалардың жинағы болып табылады. Ол мүлік иеленушілердің барлық маңызды құқықтық қатынастарын дәл және нақты реттейтін мүліктік – құқықтық институттарды зерттейді. Рим құқығы бүкіл континентальдық еуропадағы құқықтың дамуына әсер етті және оның негізі болып қаланды. Ортағасырлық мемлекеттердегі рим құқығының рецепциясы арқылы еуропалық мемлекеттер оның негізгі түсініктері мен терминдерін өздеріне қабылдап алды. Сондықтан көптеген құқықтық жүйелерде рим құқығының терминдері сақталып қалды және оларды түсіну үшін болашақ заңгер Рим құқығы курсын оқуы қажет. Студент рим құқығымен таныса отырып,тек сол құқық жүйесінен бізге жеткен терминдерді меңгеріп қана қоймай, сонымен бірге қазіргі кездегі азаматтық құқықтың негіздерінен де жалпы мағлұматтар алады,сондай-ақ рим құқығындағы мүліктік, отбасылық, мұрагерлік қатынастарды, құқықтарды қорғау әдістерін оқып үйренеді.

Пәнді оқытудың мақсаты студенттерді рим құқығының негіздерімен, оның даму процесімен таныстыру және қазіргі азаматтық заңдармен байланысын түсіндіру. Рим құқығында қалыптасқан көптеген ұғымдардың түсініктері олардың қазіргі заң шығару және құқыққолдану тәжірибесінде пайдалану қажеттілігін дәлелдейді.

Рим құқығы курсын оқытудың міндеттері антикалық Римдегі жеке құқықтың пайда болуы мен оның даму тарихын, жеке құқықтың негізгі институттарымен және құрылымдарымен таныстыру, рим заң ғылымында қолданылған негізгі түсініктер мен терминдердің мағынасын түсіндіру және олардың қазіргі кездегі қолданылу аясын көрсету, сонымен бірге нақты казустармен және оларды рим заңгерлерінің шешу жолдарымен таныстыру.Пәнді оқытудың негізгі міндеттерінің бірі студентте заңи сана-сезім, яғни айғақтарды құқық призмасы арқылы қарауға қабілеттілік қалыптастыру. Осыған байланысты студенттер рим құқығының қайнар көздерін, заттық құқықтар мен рим заңгерлерінің көзқарастары бойынша талаптарды, міндеттемелік құқықтың жалпы және ерекше бөлімдерін жеке-жеке нақтылы оқиды.

Рим құқығы пәнін оқытудың нәтижесінде студент келесі дағдыларға үйренуге міндетті: рим жеке құқығындағы негізгі институттарды білу, рим құқығынан рецепцияланған қазіргі кездегі азаматтық құқықтағы түсініктер, терминдер мен институттардың мағынасы мен мазмұнын түсіну.

Ең ежелгі Рим құқығы квириттік құқық деп аталды,кейін ол цивильдік құқыққа айналды.Цивильдік құқыққа әдет-ғұрып құқығы және оған берілген түсіндірмелер кірді.Цивильдік құқықпен бірге преторлық құқық қалыптасты.Ол преторлардың цивильдік құқыққа жасаған өзгерістер мен толықтырулары шығарған эдиктілерінен тұрды.

Рим құқығындағы тағы бір құқықтық жүйе халықтар құқығы болды.Оған сауда құқығы,сауда қатынасындағы әдеттік құқықтар және римдіктердің басқа қауымдармен неке құқығы кірді.

Юстинианның институциясы бойынша құқықтың қайнар көздерін ауызша және жазбаша деп екіге бөлді.Ауызша құқықтың қайнар көздерін әдет-ғұрыптар деп атады.

Заң деп- ежелгі Римде халық жиналысының шешімдерін айтты.Заңның қабылдануына үш мемлекеттік орган қатысуы тиіс болды:

-Магистрат заңның жазбаша жобасын жасады.

-Халық жиналысы заңды қабылдады немесе одан бас тартты.

Магистраттардың эдиктілері- магистраттар қызметіне кіргенде міндетті болатын бағдарламасын жариялайтын эдиктілер болып табылады.

Сенатус консульттер- Сенаттың құқықтық актілері мен қаулылары.

Юриспруденция- заңгерлердің қызметі кезіндегі айтқан көзқарастары мен жазған шығармалары.

Императорлық конституциялар- олар төрт нысанда шықты:

- Рескрипттер- императорға түскен сұрақтарға жауап.

- Мандат- мемлекеттік қызметшілерге нұсқаулықтар.

Рим құқығының жүйелері біріктіріліп Юстиниан кодификациясы деп аталды. Ол негізгі төрт бөлімнен тұрды:

- Институциялар - заң ғылымын түсіндіретін оқулық.

- Дигеста - құқықтық материалдардың жинағы.

- Кодекс - ең маңызды императорлық жарлықтардың жинағы.

- Новеллалар - Юстинианның конституциялары.

Рим құқығы бойынша құқық дегеніміз- жалпыға бірдей құқықтарда көрсетілген,белгілі бір тұлғаға тиісті құқытық тәртіпнемесе құқықтық ереже болып табылады. Әр адам өзінің жеке құқығын пайдалануына және одан бас тартуына болады. Субъект өз өкілеттіктерін жүзеге асырғанда өз құқықтарының шектерін сақтауға міндетті.

Рим құқығының алғашқы кезінде жеке құқықтарды қорғауды құқығы бұзылған адам оны бұзған адамға өзі шара қолдану арқылы іске асырды.Кейінірек өз бетінше әрекет ету немесе өзі жазалау мемлекеттік органдар арқылы қорғауға көшті.

Құқықтарды мемлекеттік қорғауда магистрат алдын-ала іс жүргізіп,тараптар арасындағы даудың құқықтық негізі белгіленіп,оны шешу негіздері қаралады.

Юрисдикция- магистраттың сотты ұйымдастыруға көмек көрсетуі.

Легиациондық процесс- магистраттың тараптардың дауын дұрыс құқықтық негізде қарауы.

Формулярлық процесс- претор судьяға бағдарлама ретінде жазбаша формула беруі.

Рим құқығы бойынша талап дегеніміз- адамдардың өзіне тиісті құқығын сот тәртібімен жүзеге асыруы болып табылады. Талаптар екіге бөлінді:

- жеке талап белгілі бір нақты тұлғаға бағытталады.

Сотта дәлелдемелер ретінде оқиға болған жерді қарау,құжаттарды тексеру,ант қабылдау және куәгерлерден жауап алу қабылданды.

Кейінірек сотта өкілдік етуге рұқсат берілді.Өкілдіктің дамуы барысында процессуалдық өкіл прокураторлар пайда болды

Талаптың ескіру мерзімі - мүдделі адамның белгілі бір уақыт ішінде құқығын қорғамауына байланысты процессуалдық қорғаудың жойылуы болып табылады.

Бұл мерзім талап ету құқығы пайда болған кезден есептеледі. Юстиниан кодификациясы бойынша талаптың ескіру мерзімі отыз жыл болып белгіленген. Оның өтуін талап қою және міндетті адамның талапты мойындауы тоқтатты. Талап ету мерзімі өткен соң талап қанағаттандырылмайды.