Зап. Беларусь в составе Польшы

Развитие культуры БССР в 1920-1930гг. Политика белорусизации.

Афіцыйна аб пераходзе да беларусізацыі аб’явіла другая сесія ЦВК БССР (ліпень 1924г.).

У шырокім сэнсе пад беларусізацыяй разумелася развіццё бел.й культуры, вылученне беларусаў на партыйую, савецкую, прафсаюзную і грамадскую працу, перавод справаводства дзяржаўнага, партыйнага,прафесійнага і каператыўнага апаратаў на беларускую мову.

Центральнае месца ў мерапрыемствах у беларусізацыі адводзілася праблеме мовы, бо ў рэспубліцы мова выконвала вельмі мізерны аб’ем сац. функцый. Пераважала руская мова. Пры гэтым афіцыйна было заяўлена, што на тэрыторыі БССР прызнаюцца раўнапраўнымі мовы беларуская, руская, яўрэйская і польская. Але бел. мова выбіраецца як мова пераважная для зносін паміж дзяржаўнымі, прафесійнымі і грамадскімі ўстановамі і арганізацыямі. Найбольш паспяхова прыходзіла беларусізацыя навучальных устаноў. Большасць школ было пераведзена на беларускую мову навучання. Высокую актыўнасць у правядзенні беларусізацыі праяўлялі члены літаратурна – вытворчых аб’яднанняў (“Маладняк”, “Узвышша”, “Полымя”). Маладые пісьменнікі У.Дубоўка, М.Чарот, П.Галавач, К.Чорны, М.Лынькоў і іншыя разам з народнымі пісьменнікамі Я.Купалам (“Безназоунае”) і Я.Коласам (“Новая зямля”)уносілі вялікі ўклад у рэалізацыю праграмы беларусізацыі, у развіццё беларускай літаратурнай мовы.

Беларуская литаратура. У чэрвени 1934 адбыуся першы з’езд письменникау Беларуси. З’езд аформиу стварэнне саюза письменникау Беларуси.

Тэатр, музычнае мастацтва, кино. Прафесиянальны беларуски тэатр у 20 ст. бярэ пачатак ад першай бел. труппы, якой у 1907-13 гг киравау Буйницки. Менавита таленавитыя пастанойуки творау Янки Купалы «Паулинка», «Раскиданае гняздо» абумовили папулярнацсць тэатра на многия дзесяцигоддзи. У 1926 годзе пачау працаваць БелДзярж Тэатр у Вицебску.

Шырокия магчымасци для развицця атрымала музычная культура,были створаны невяликия симфаничныя аркестры.

Беларускае мастацтва пачынае выходзиць на еурапейскую арэну. Значными падзеями у развицци музчнага мастацтва з’явилася адкрыцце у 1932 Беларускай Дзяржаунай кансерваторыи. У 1933—Тэатр Оперы и Балета. У 1937 у Минску пачала працаваць Беларуская Дзяржауная Филармония, у складзе якой были симфаничны аркестр, аркестр народных инструментау, ансамболь народнай песни и танца, харавая капэла.

Пэуныя поспехи у 1930 гг набыла беларуская кинематаграфия. Сярод яе здабыткау варта назваць фильмы Корж-Саблина «Першы узвод» и «Залатыя агни».

Паводле Рыжскага мірнага дагавора, з 18 сакавіка 1921 г. да Польшчы была далучана заходняя частка Беларуси.

Беларускія землі ператварыліся ў сыравінны прыдатак Польшчы. На прамысловых прадпрыемствах працоўны дзень працягваўся 10-11 гадзін, а на саматужных прадпрыемствах – да 11-14 гадзін. За тую ж самую працу ў прамысловасці польскаму рабочаму плацілі больш, чым беларусу. Шырока распаўсюджаная сістэма штрафаў яшчэ больш змяншала заробкі рабочых. Пастаянным спадарожнікам было хранічнае беспрацоўе.

Па-драпежніцку знішчаліся прыродныя багацці Зах. Б. Плошча лясоў зменшылася, асабліва моцна Белавежская пушча.

Аграрныя адносіны ў Зах. Б.і хар-ся панаваннем буйнога памешчыцкага землеўладання, малазямеллем большай часткі сялян. Улады правялі продаж дробнымі часткамі дзяржаўнай зямлі. З мэтай ліквідацыі церазпалосіцы праводзілася аб’яднанне некалькіх дробных зямельных надзелаў сялян да аднаго цэлага. Цяжкае эк. і сац. становішча спалучалася з не меньш цяжкім нац.м прыгнётам бел.народа. Польскія ўлады і пануючыя класы ставілі сваёй мэтай выкараніць нац. свядомасць беларусаў, апалячыць іх. З першых дзён захопу краю польскія ўлады пачалі закрываць беларускія школы(ператвораны ў польскія).

Адным з вынікаў нац.а прыгнёту была крайне нязначная колькасць бел. інтэлігенцыі. У дзярж. установах не дазвалялася карыстацца бел. мовай. Беларусаў на дзярж. службу не бралі.

Культурнае жыццё бел. народа таксама абмяжоўвалася і падаўлялася. Не было беларускіх тэатраў. Прагрэсіўныя газеты канфіскоўваліся і закрываліся, іх рэдактараў садзілі у турму. Беларускі народ ніколі не мірыўся са сваім паднявольным становішчам, з акупацыяй Зах. Б., ён вёў барацьбу за вызваленне.

У пачатку 1930 гг у Зах. Б. было каля 50% працаздольных. У пошуках лепшай доли маладыя бел. сяляне ехали у иншыя краины.

Дата добавления: 2015-06-25