Першабытнае грамадства, яго асноуныя рысы i перыядызацыя

Утварэнне Беларускай ССР i Лiтоуска-Беларускай ССР

45) Беларусь у час савецка-польскай вайны 1919-1920 гг., Рыжскi мiрны дагавор.

46) Грамадска-палiтычнае i эканамiчнае развiццё БССР у 20-х гадах XX ст.

47) Развiццё кцультуры Беларусi у пачатку XX ст. Палiтыка беларусiзацыi20-х гадоу i яе вынiкi.

48) Беларусь у перыяд першых пяцiгодак. I ндустрыялiзацыя i калектывiзацыя у Беларусi.

49) Грамадска-палiтычнае i культурнае жыццё БССР у 1928-1939 гг.

50) Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1939). Нацыянальна-вызваленчы, сялянскi i рабочы рух.

51) Мiждзяржауныя супярэчнасцi у 30-х гг. XX ст.Пачатак другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Беларусi.

52) Напад Германii на СССР, акупацыя Беларусi, акупацыйны рэжым.

53) Народнае супрацiуленне фашызму на тэрыторыiБеларусi у гады Вялiкай Айчыннай вайны

54) Вызваленне Беларусi ад нямецка-фашысцкiх захопнiкау. Заканчэнне Вялiкай Айчыннай i другой сусветнай вайны

55) БССР у пасляваенны перыяд. Аднауленне народнай гаспадаркi. Грамадска-палiтычнае i культурнае жыццё.

56) Сацыяльна-эканамiчнае становiшча i развiццё беларускай культуры у 50-60 гг. XX ст.

57) Беларусь у 70-80 гг. XX ст. Крызiсныя з’явы у сацыяльна-палiтычным i эканамiчным жыццi рэспублiкi.

58) Эканомiка БССР у перыяд пераходу да рыначных адносiн i перабудовы палiтычнай сiстэмы у СССР (80-90 гг. XX ст.)

59) Абвяшчэнне нехалежнасцi РБ. Беларусь у перыяд умацавання дзяржаунасцi. Эканамiчнае i палiтычнае становiшча на сучасным этапе.

60) Нацыянальнае адраджэнне. Развiццё культуры Беларусi у 90-х гг.XX ст. I у пачатку XXI ст.

Чел. выделился из животного мира ок 3 млн лет назад (Африка). На территории соврем-й Белоруссии первые люди – 100-40 тыс лет до н.э. Каменный век(100-40 тыс до н э -3 тыс лет до н э): 1) палеолит (100-40 - 10 тыс лет до н.э.), 2) мезолит (10-5 тыс до н.э.), 3) неолит (4-3 тыс лет до н.э.). Бронзовый век(2 тыс до н э-нач I тыс до н э); Железный век(нач I тыс до н э-сер I тыс.н.э.). Каменный век: палеолит-первое проникновение человека-климат очень холодный, население- неандертальцы(каменное оружие, примитивная речь, огонь, прямохождение). По берегам рек. Поздний палеолит - кроманьонцы (кремниевые орудия труда, жилища из костей и шкур, зачатки искусства, религии). Юрьевичи (останки 20 мамонтов, кремн. орудия, костры) и Бердыш (Чечерский район - орудия труда ок 600). Раннеродовая община. Родовая собственность на охотничьи участки и т.д. Только орудия в лич. собст-ти. Матриархат. Ледник, потепление, повторное заселение. Мезолит- полное заселение, =120 стоянок известно; лук и стрелы, приручение животных, рыбалка, родовая организация (одинак орудия труда, одежда, жилища). Община объединялась в племена. Неолит - климат теплее, глиняная посуда, появляется ткачество. Земледелие и животноводство, независимость от природы, переход от присвоения к произв-ву. Кремниевые шахты. Бронзовый век: первые изделия из меди(6500 до нэ- не на терр Б).Через 3000 лет- бронза. В 1800-1500-металлургич центры в Закавказье и Скандинавии. У нас = каменные орудия, плоскодонная посуда, ткачество, металлургия, воинские захваты- зарождение имущественного нер-ва, патриархат. Сущ товарообмен. 2-3 тыс лет до н.э. демограф взрыв в Европе. Балты пришли на нашу территорию из среднего поднепровья и во 2-ом тыс до н.э. смешались с местным населением. Железный век: 7-6 в до н.э. в Б. начинают добывать железо (выплавляют в печах-домницах); подсечная система земледелия (просо, бобы, пшеница). В 4-5 в н.э. пришли славяне со своей протородины (реки Эльба, Висла, Неман).Часть славян шла на юг, другая на восток (дошла до Днепра и в 6-7 в тут сформировалась новая ветвь славян- белорусы, русские, украинцы)- восточные славяне. 3 этапа заселения: 1) Великое переселение, 2) Славянизация балтов, 3) Славяне- основное население нашего края. Ассимиляция славянами путем войны.

2 Насельнiцтва Беларусi у раннiм жалезным веку. Вялiкае перасяленне народау i Беларусь. Балцкiя плямёны

Этнас (ад грэч. ethnos – племя, народ) – устойлівая супольнасць людзей, якая склалася гістарычна на пэўнай тэрыторыі, мае агульную мову, культуру, побыт, псіхалагічныя рысы і самасвядомасць. Бронзавы век - з часу рассялення на тэрыторыі індаеўрапейскіх плямён (3–2 тыс. гг. да н.э. – да нашага часу). 3 – 2 тыс. гг. да н.э. - дэмаграфічны выбух, пачалося “вялікае перасяленне народаў”. Існуе некалькі канцэпцый прарадзімы індаеўрапейцаў. Адна з іх – канцэпцыя еўрапейскай лакалізацыі – Паўночнай Германіі і Паўднёвай Скандынавіі. У канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. узнікла так званая балканская канцэпцыя прарадзімы індаеўрапейцаў.Найбольш навукова абгрунтаванай з’яўляецца канцэпцыя пярэднеазіяцкай прарадзімы індаеўрапейцаў. У адпаведнасці з ёй праіндаеўрапейцы да міграцыі жылі ў Пярэдняй Азіі, там, дзе цяпер знаходзяцца Іран, Ірак, АфганістанУ 4–3 тысячагоддзі да н.э. пачалася міграцыя праіндаеўрапейцаў са сваёй прарадзімы. Гэты магутны міграцыйны паток стаў крыніцай рассялення праіндаеўрапейцаў у Еўропе, у тым ліку і ў Беларусі.Пры сустрэчы з мясцовым насельніцтвам індаеўрапейцы, якія знаходзіліся на больш высокай ступені сацыяльна-эканамічнага развіцця перамагалі яго і асімілявалі. У выніку асіміляцыі мясцовага неалітычнага насельніцтва індаеўрапейцамі сфарміраваўся новы этнас – балты. Балты жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі да прыходу сюды славян.Каменны век уступіў месца бронзаваму веку (3–2 тыс. гг. да н.э. – 1 тыс. гг. да н.э.). Агульная колькасць насельніцтва ў бронзавым веку магла быць ад 50 да 75 тыс. чалавек.Бронзавы век уступіў месца жалезнаму веку (1 тыс. гг. да н.э. – IV–V стст. н.э.). Мясцовыя плямёны асвоілі жалезаапрацоўку.Ёсць некалькі канцэпцый прарадзімы славян. Но найбольш навукова абгрунтаванай і распаўсюджанай з’яўляецца канцэпцыя цэнтральнаеўрапейскай лакалізацыі славян, паводле якой прарадзімай славян трэба лічыць тэрыторыю дзе сёння знаходзяцца Германія, Чэхія, Славакія, Польшча, самыя заходнія раёны Беларусі. У IV–VII стст. адбылося другое “вялікае перасяленне народаў”. Аднак яго храналагічныя Са сваёй прарадзімы частка славян пачала масавы рух на поўдзень. Сёння гэта – балгары, сербы, харваты, славенцы, македонцы і інш.Другая частка славян са сваёй прарадзімы рухалася на ўсход. Яны асімілявалі мясцовае балцкае, фіна-угорскае і цюркскае насельніцтва. Усходнія славяне сёння – гэта беларусы, рускія і ўкраінцы.У VI–VII стст. славяне пачынаюць пранікаць у балцкі арэал. У VIII–IX стст. пачынаецца масавае рассяленне славян на тэрыторыі сучаснай Беларусі. У выніку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзніклі крывічы, дрыгавічы, радзімічы – не непасрэдныя продкі беларусаў, а этнічныя супольнасці на тэрыторыі сучаснай Беларусі ў IX – першай палове XII ст.

3. Рассяленне славян і іх з’яўленне на тэрыторыі Беларусі

Крызіс старажытнага грамадства, звязаны з разлажэннем першабытнаабшчыннага ладу на тэрыторыі Беларусі, супаў па часе з засяленнем яе славянамі. З'яўленне іх на тэрыторыі Беларусі было вынікам апошніх хваляў вялікага перасялення народаў, якімі былі рух готаў (ІІ-ІІІ ст. н. э.), нашэсці гунаў (IV ст. н. э.) і авараў (сярэдзіна VI ст. н. э.).

Пытанне паходжання славян вельмі складанае, заблытанае і пакуль што далёкае да навуковага вырашэння. Прарадзімай славян называліся і называюцца розныя мясцовасці: сярэдняе і ніжняе Падунайе і паўночнае Прычарнамор'е, Паўночнае Прыкарпацце і нават Закаўказзе і Паўночны Іран. У апошні час найбольш верагоднымі месцамі фарміравання славян указваюцца Вісла-Одэрскае міжрэчча і паўднёвая частка лясной зоны Усходняй Еўропы, куды ўваходзіць і поўдзень Беларусі. Цяжка аддаць перавагу якойнебудзь з гэтых гіпотэз. Усе яны маюць права на існаванне. Але калі нават пагадзіцца з тым, што і на Беларусі была прарадзіма славян, то і аўтары гэтай гіпотэзы прызнаюць, што ў канцы V пачатку VI ст. н. э. яны адышлі адсюль за Дунай. Вось чаму можна лічыць, што масавы прыход славян на Беларусь і іх канчатковае ўкараненне тут пачалося на рубяжы VI–VII ст. н. эры. Трэба зазначыць, што славянскае засяленне Беларусі і іншых усходнеславянскіх зямель, не было аднаразовай падзеяй. Яно адбывалася на працягу некалькіх стагоддзяў.

Доўгі час у навуцы існавала думка, што славяне ішлі на Беларусь толькі з поўдня. Але яшчэ Я.Ф. Карскі адзначыў, што славянскае засяленне Беларусі адбывалася таксама і з захаду. 3 поўдня, як лічыць М. Ермаловіч, на тэрыторыю Беларусі прыйшлі дрыгавічы, дулебы, валыняне, драўляне, з захаду славяне, крывічы, севяране, радзімічы. Тут праходзілі і скрыжоўваліся шматлікія славянскія дарогі. Але такое прадстаўленне, на наш погляд, з'яўляецца памылковым, бо застаецца адкрытым пытанне, чаму не аселі ўсходнеславянскія плямёны ў Заходняй Беларусі, дзе ўмовы для жыцця людзей былі болыд спрыяльныя, чым там, куды пайшлі далей славяне. Такое прадстаўленне аб шляхах рассялення славян не дае адказу і на пытанне, як тут, у Заходняй Беларусі, ва ўмовах інтэнсіўнага руху славян яшчэ доўгі час пражывалі балцкія плямёны, а славяне асвоілі гэтую тэрыторыю толькі ў ХІ-ХІІ стст. Нам здаецца, што больш праўдападобным у гэтым пытанні з'яўляецца пункт гледжання прафесара Э.М. Загарульскага, які сцвярджае, што славянскія плямёны, пачаўшыя рух з Вісла-Одэрскага міжрэчча ў паўднёваўсходнім напрамку (у лесастэпавыя раёны Украіны), былі адсечаны ад асноўнай масы славянства германакельцкімі плямёнамі, якія рухаліся больш энергічна ў гэтым жа напрамку. Адсечаную групу германакельты раскалолі на дзве часткі. Адна з іх была выцеснена на Балканскі паўвостраў, дзе пазней з іх сфарміравалася група паўднёваславянскіх плямён (сербы, харваты, баснійцы, македонцы, чарнагорцы, славены і балгары). Другая частка славян пасялілася на паўночным захадзе Украіны і ў паўднёвых раёнах Беларусі (у басейне ракі Прыпяць). У VІ-VІІІ стст. яны адсюль нікуды не рухаліся. Тут яны сфарміраваліся як усходняе славянства, тут сфарміравалася і народнасць русь, якая дала пазней назву ўтварыўшайся славянскай дзяржаве Кіеўскай Русі.

У VІІІ-ІХ стст., калі ўсходнія славяне значна ўзмацніліся і ў выніку дэмаграфічнага росту ім стала цесна на занятай тэрыторыі, яны прыступілі да асваення блізляжачых зямель (балтаў, фінауграў і іранацюркаў). Паперадзе ішлі ўзброеныя славянскія дружыны. Прасоўваючыся па рэках, яны будавалі на сваім шляху ўмацаваныя гарадзішчы, многія з якіх пазней сталі гарадамі. Услед за ўзброенымі дружынамі ішло земляробчае насельніцтва, асімілюючы мясцовых абарыгенаў, у прыватнасці, балтаў. Аб тым, што іменна такім шляхам ішло рассяленне славян на тэрыторыі Беларусі, сведчыць асваенне імі Панямоння і Пабужжа ў XI–XII стст. Славяне ў раёнах свайго рассялення часткова выцеснілі балтаў, часткова знішчылі іх, а застаўшыхся асімілявалі. У некаторых мясцовасцях і славяне былі асіміляваны балтамі, але ў канчатковым выніку перамагла славянская стыхія. Гэта можна растлумачыць тым, што славяне на некалькі стагоддзяў апярэджвалі па свайму развіццю балтаў. Гэтыя працэсы прадаўжаліся даволі доўга, на працягу некалькіх стагоддзяў.

Асноўны масіў славянства на Беларусі склалі дрыгавічы, крывічы і радзімічы. Дрыгавічы аселі на большай частцы паўднёвай і значнай частцы сярэдняй Беларусі. Як сведчаць археалагічныя даныя, паўднёвая граніца тэрыторыі дрыгавічоў праходзіла ўздоўж паўднёвай Прыпяці з поўдня. Ад драўлян іх аддзялялі балоты. Іх усходняй граніцай быў басейн Дняпра. Паўночнаўсходняя граніца праходзіла прыкладна па водападзелу рэк Друці і Бярэзіны, а паўночная па лініі Барысаў Заслаўе. На захадзе дрыгавічы займалі вярхоўі Нёманскага басейна. Назву дрыгавічоў старажытны летапісец выводзіць ад слова «дрыгва», якая была характэрнай рысай асаблівасці мясцовасці, дзе яны аселі. Хоць такая думка падтрымліваецца некаторымі даследчыкамі і цяпер, аднак гэты погляд, як сцвярджае М. Ермаловіч, трэба прызнаць устарэлым. Па характару мясцовасці, паводле летапісу, былі празванымі далёка не ўсе ўсходнеславянскія плямёны, а толькі паляне, драўляне і дрыгавічы. Аднак паляне былі і ў Полынчы, драўляне на левым беразе Эльбы, дрыгавічы у Македоніі і ў падабскіх славян. Хутчэй за ўсе, як лічыць М. Ермаловіч, дрыгавічы паходзяць ад славянскага імя Драга ці Драгавіта, як радзімічы ад Радзіма, вяцічы ад Вяткі.

Радзімічы пасяліліся на ўсходзе ад дрыгавічоў. Яны занялі землі паміж Дняпром і Дзісной. Асноўным арэалам іх рассялення быў басейн рэк Сожа і Іпуці.

Крывічы занялі тэрыторыю на поўнач ад дрыгавічоў і радзімічаў. Іх заходняя граніца на тэрыторыі Беларусі праходзіла ўздоўж Асвейскага возера, затым апускалася на поўдзень, перасякала заходнюю Дзвіну каля вусця Дрысы, далей ішла да басейна Дзясны (левага прытока Заходняй Дзвіны). Самым заходнім пасяленнем быў Браслаў. На поўначы і на ўсходзе граніца крывічоў праходзіла за межамі тэрыторыі Беларусі. Яна ўключала не толькі паўночныя раёны Беларусі, але і сучасныя Пскоўшчыну і Смаленшчыну, раёны вярхоўя Волгі, на поўдні вярхоўе Дняпра. На Беларусі пражывала толькі іх полацкасмаленская група.

Ёсць многа меркаванняў аб паходжанні назвы «крывічы». Адны з даследчыкаў выводзяць гэтую назву ад літоўскага слова «круе», якое абазначае імя аднаго з персанажаў літоўскай міфалогіі (Н.Н. Траццякоў). Б.А. Рыбакоў і іншыя даследчыкі лічаць, што назва «крывічы» ўзнікла ад імя кіраўніка літоўскага роду Крыве-Крывейтэ. Г. Мілер, М. Карамзін, Т. Нарбут, А. Кіркор мяркуюць, што яна ўзнікла ад імя вярхоўнага жраца балтаў Крыве-Крывейтэ. Беларускі археолаг Г.В. Штыхаў лічыць, што назва «крывічы» ўзнікла ад імя старэйшыны балцкага роду Крыве. Ён жа не выключае этымалогію тэрміна ад слоў, абазначаючых блізкіх па крыві (рус. кровные, бел. крэўныя). Вядомы рускі гісторык С.М. Салаўёў лічыць, што назва «крывічы» звязана з характарам мясцовасці, якую яны займалі, і выводзіць назву ад балцкага (літоўскага) слова Ісігbа, што азначае топ, трасіну.

Але аўтары ўсіх гэтых гіпотэз, меркаванняў дапускаюць шэраг недакладнасцей. Назвы вярхоўнага Бога Крыве-Крывейтэ, як паказвае больш дакладнае вывучэнне персанажаў літоўскай паганскай міфалогіі, няма. Гэта датычыць таксама і імя вярхоўнага жраца балтаў. Гісторыі вядома імя святара Крыве, які жыў у XIV ст., калі крывічоў ужо, як этнічнай супольнасці, не было.

Спрэчнай з'яўляецца таксама гіпотэза аб паходжанні крывічоў ад імя старэйшыны роду Крыве. Аб гэтым няма сведчанняў у пісьмовых крыніцах. Як і папярэднія гіпотэзы, яна, напэўна, узнікла на аснове біблейскіх сказанняў, якімі шырока карысталіся старажытныя летапісцы, а ўслед за імі і гісторыкі. Некрытычны падыход да іх і прывёў да ўзнікнення гэтых гіпотэз.

Цяжка пагадзіцца з паходжаннем назвы «крывічы» ад слоў, якія абазначаюць кроўную роднасць. Такія адносіны ў старажытнасці характэрныя былі для параўнальна невялікіх груп людзей, – родаў. Іх часцей за ўсё называлі імёнамі жывёл і птушак. Таму неверагодна, што ўяўленні аб кроўнай роднасці распаўсюджваліся на такую вялікую этнічную супольнасць, як крывічы, тэрыторыя якіх ахоплівала ўшырыню амаль тысячу кіламетраў.

У міжрэччы Буга і Нёмана пагранічная тэрыторыя паміж усходнеславянскімі плямёнамі, заходнімі славянамі і балтамі бьша заселена змешаным у этнічных адносінах складам насельніцтва пры колькаснай перавазе прадстаўнікоў таго ці іншага этнасу ў асобных раёнах. У Пінскім Палессі да X ст. пераважалі дрыгавічы, у Берасцейскім Пабужжы валыняне, у Панямонні (на правабярэжжы) яцвягі. Такім чынам, можна сцвярджаць, што тут усходнеславянскія плямёны дрыгавічоў, валынян, крывічоў суседнічалі і суіснавалі з усходнебалцкімі (літоўскімі), заходнебалцкімі (яцвяжскімі), заходнеславянскімі (мазавецкімі) плямёнамі.

Як жа складваліся ўзаемаадносіны паміж мясцовымі абарыгенамібалтамі і нетутэйшым славянскім насельніцтвам? Гэтае пытанне яшчэ дасканала не высветлена. Адны даследчыкі сцвярджаюць, што яны ў асноўным былі мірнымі і славянскае засяленне нібыта працякала ў выглядзе павольнай мірнай інфільтрацыі славян на пустуючыя ўчасткі ўладанняў балтаў. Але з гэтым цяжка пагадзіцца. Устаноўлена, што на рубяжы VII–VIII стст. болынасць умацаванняў балцкага насельніцтва банцараўска-тушэмлянскай культуры загінула ў выніку пажараў. Супраціўленне балтаў новым прышэльцам і прывяло да гібелі іх умацаванняў. Славяне ішлі на Беларусь з розных бакоў і балтам не было куды ўцякаць. Хоць, вядома, нельга і поўнасцю адмаўляць перамяшчэнне іх у паасобных месцах. Магчыма, што ў Волга-Окскае міжрэчча балты праніклі ў выніку славянскага націску з поўдня і з захаду. Толькі пасля ўжо, калі было зламана супраціўленне балтаў, і, калі яны былі з усіх бакоў акружаны славянамі, маглі ўстанавіцца большменш мірныя адносіны паміж прышэльцамі і мясцовымі жыхарамі.

Трэба заўважыць, што спробы шэрагу даследчыкаў устанавіць пэўныя межы паміж балцкім і славянскім насельніцтвам у той ці іншы час з'яўляюцца марнымі. Нельга ўяўляць славянскую асіміляцыю балтаў прамалінейнымі працэсамі. У літаратуры зусім слушна ўказваецца, што «асімілёўвалі не толькі славяне балтаў, але і ў шэрагу выпадкаў славяне былі асіміляваны балтамі». Толькі у канчатковым выніку перамагла славянская стыхія. Гэты працэс працягваўся доўга і нават тады, калі фарміравалася беларуская нацыя.

Як падкрэслівалася, рассяленне ўсходніх славян на тэрыторыі Беларусі практычна супала па часе з разлажэннем першабытнага грамадства і развіццём на беларускіх землях пераважна феадальных адносін, звязаных непасрэдна з раннім сярэднявеччам. Пісьмовыя крыніцы сведчаць, што ў крывічоўпалачан, радзімічаў і дрыгавічоў ужо ў VI–VIII стст. былі свае «княжанні», склаўшыяся на аснове этнічных супольнасцей. Гэта былі даволі ўстойлівыя этнаграфічныя аб'яднанні, якія ўтварыліся стыхійна. На думку Г.В. Штыхава, яны ўяўлялі сабой не плямёны, як у раннім жалезным веку, а саюзы плямён, склаўшыяся протанароднасці («народцы») і адначасова дзяржаўныя ўтварэнні ці прота дзяржавы. «Княжанні» складаліся з валасцейкнястваў, былых радавых абшчын. У кожнай воласцікнястве меліся свае веча і свае князі з дружынамі. Заканадаўчая ўлада ў воласці належала веча народнаму сходу. Яно збіралася ў галоўным горадзе воласці. Веча выбірала князя і адмаўляла яму ў даверы, калі ён парушаў пастаўленыя ўмовы, абвяшчала вайну і заключала мір з суседзямі. На веча пазначаліся «ураднікі» на свабодныя пасады, прымаліся пастановы, рэгулюючыя гаспадарчыя і грамадска-прававыя адносіны ў межах воласці.

Галоўным заняткам усходніх славян было земляробства. Асноўнымі прыладамі для апрацоўкі зямлі былі саха і рала. На тэрыторыі Беларусі часцей ужывалася саха, з дапамогай якой верхні пласт зямлі ўзрыхляўся, але не пераварочваўся, як плугам.

Рэлігіяй усходніх славян было язычніцтва з сістэмай многабожжа. Яны абагатваралі навакольную прыроду – сонца і месяц, камяні і горы, рэкі і азеры, дрэвы і розныя расліны. Іх «духам» прыносілі ахвяры.

5.Сацыяльна-эканамiчнае i палiтычнае развiццё беларускiх зямель у IX-XII ст.

Формирование феодального уклада. Частная собственность на землю и неполная на крестьян. Великий князь – верховный собственник земли. Феодал наделял землёй крестьян, которые попадали к нему в зависимость. Повинности: дань, оброк продуктами, денежный оброк, барщина. Отделение ремесла и торговли от земледелия.Город: укреплённый дединец (князья и феодалы) и торговый пасад (горожане). Более 40 видов ремесла. Путь «из варяг в греки» - развитая торговля. Законодат власть принадлеж. вечу – общему собр. взрослых жителей волости (избирало князя, объявляло войну...) Половское и Туровское княжества. Форм-е Киевской Руси, чтобы не платить дань варягам и хазарам. В 882 Олег – поход на Киев, сделал его столицей Киевской Руси. Раннефеодальная монархия. Олег. Игорь. Ольга. Святослав, его сын Ярополк. Убил брата Олега, брат Владимир сбежал к варягам, через 2 года вернулся и начал пртив него борьбу. Чтобы заручиться поддержкой Полоцка послал сватов к Рогнеде, дочке Рогвалода. Та отказала. Напал на Полоцк, убил Рогволода и 2 его сыновей, Рогнеду взял силой. Разбил Ярополка и в 980 стал великим киевским князем. После попытки Рогнеды его убить, сослал её вместе со старшим сыном в полоцкую землю, где тот возобновил династию (до 1001). Потом – его сыновья Всеслав (1001-1003) и Брачислав (103-1044).При Ярославе мудром началась феод. раздроб-ть.После смерти Брачислава, полоцкий князь – его сын Всеслав (1044-1101).Сначала был владу с киевскими князьями, потом напал на Псков (отбито), а в 1066 захватил Новгород, разграбил, взял в плен. Киевский князь Изяслав Ярослав-ч взял Минск (1067), потом – битва на Немиге киевских князей и Всеслава. После Всеслав был взят в плен Изяславом, но во время восстания был освоб-н и провозглашён великим киевск. князем., но сбежал в Полоцк через год, когда вернулся Изяслав. Оттуда его выгнал сын Изяслава Святополк. В 1071 Всеслав вернул себе Полоцк. Племянник Изяслава Вл. Мономах неск. раз врывался в Полоцкие земли, разрушая их.В конце 11в обособились от Киева и др. бел. земли. Туровскому, граничащему с Киевским было тяжелее всего. Вышло из подчинения только во 2-й п. 12в. и распалось на ряд уделов и княжествРаспалась и Полоцкая земля после смерти Всеслава. Полоцк. и Витебское княж-ва попали в завис-ть Смоленского. Турово-Пинское, как и Чёрная Русь (гродно, новогр., волковыск) – под влиянием галицко-волынских князей.

Дата добавления: 2015-06-25