Беларуска-лiтоуская дзяржава у канцы XV - сярэдзiне XVI ст. Лiвонская вайна i яе вынiкi

Сацыяльна-эканамiчныя адносiны у Вялiкiм княстве Лiтоускiм, Рускiм, Жамойцкiм у XIV-XVI ст. Фармiраванне буйнога землеуладання i павiннасцi сялян.

+Аграрная реформа Жигимонта Августа. Продолжается формирование феод. отношений. С/х - большая часть населения: земледелие, животноводство, ремесло, охота, рыболовство. С/х - натуральн. Сельский двор –дым(семья и её собственность). Община организовывала крестьянское землепольз-е и выплату феод. ренты. Управляли ей старцы и десятские, выбирались общиной. За польз-е землей - повинности. Крестьяне: тяглые, осадные, огородники, слуги; пахотные, непахотные, челядь. Глав. владелец земли - князь. Земли – гос. и частные. В 16 веке 1/3 населения жила на гос. землях(восток ВКЛ), на западе- частные земли. Мелкие землевладельцы = служили у князя (шляхта), крупные - паны, магнаты. Были князьями/получали землю за военную/гос службу. Аграрная реформа 1557г. Рост городов, торговли, ремесел 15 ст - подъем спроса на с/х продукты. В сер. 16в Жигимонт 2 Август - «валочная памера»: увеличить доход казны путем учета крест. земель и обложить крестьян повинностью пропорц. кол-ву заним-х земель. Единица обложения-волока=21,36 га. Вся земля в имениях на волоки. Лучшие - под княжеское хоз-во. Другие – крестьянам. Вслед за гос землями была проведена реформа феод земель. К к.16- н.17в-реформа завершена. Окончательно оформилось крепостное право. Развитие ремесла и торговли. Обработка металла(болотная руда), ювелирн., обработка дерева, гончарное, выделка шкур, пивоварение. 2 п. 16в >100 ремесел. Для защиты своих интересов ремесленники объединялись в цеха(объед ремесленников 1 или неск. смежных специальностей). Кто не вступал в цеха – запрет заниматься ремеслом и изделия были хуже. Цех: 60-70 чел.: мастера/челядники/ученики. Купцы созд. братства/гильдии, постоянная торговля в городах: 1-2 р./нед. торги, 1-3 р./год ярмарки. Зарубежная торговля: экспорт-зерно, сало, воск, лес, шкуры, меха, пепел, лен; импорт- железо, медь, олово, драг. металлы, вина, дорогие ткани, соль.

Першай вайной Рэчы Паспалітай была Лівонская. У падзеле Лівоніі пачынаюць праяўляць зацікаўленасць: Швецыя, Польшча, ВКЛ, Данія і Расія. Згодна з пагадненнем паміж Расіяй і Лівонскім Ордэнам ордэн абавязваўся не заключаць дагавораў з Польшчай. Але ён парушае гэта пагадненне. Гэта падштурхнула Івана Грознага пачаць у 1558 г. ваенныя дзеянні супраць Лівоніі.У выніку Лівонскай вайны аказалася спустошанай і зруйнаванай паўночна-усходняя частка Беларусі, загінула шмат насельніцтва, знішчаны культурныя каштоўнасці.Да актыўнай рускай палітыкі феадалаў падштурхнула “смута” ў Расіі. Таксама спрыяльныя ўмовы для правядзення актыўнай рускай палітыкі склаліся і ў тым, што памёр брат цара Дзмітрый. У ролі самазванца выступіў беглы манах.Праз год падман пачаў выкрывацца і масквічы зверглі Лжэдзмітрыя з прастолу. Праз некаторы час з’яўляецца новы Лжэдзмітрый, які нібыта ў другі раз цудам выратаваўся ад смерці. На дапамогу яму прыходзяць атрады польскіх магнатаў. Але ж і ён пацярпеў паражэнне.

16 Асаблiвасцi цывiлiзацыйнага развiцця краiн заходняй еуропы у XIVB – XVI ст. Рэнесанс у Еуропе i Беларусi

На смену средневековью – Возрождение/Ренессанс. Ломка феодальных отношений, зарождение капиталистических. На смену на смену господству церк. культуры - светская. Время великих геооткрытий, книгопечатания, развития искусства. Гуманизм утверждал высокую значимость человека. В15-16 условия для становления культуры ВКЛ: рост городов, развитие товаро-денежных отношений, нац. самосознание. На Б: светское направление в живописи, литературе, библиотеки, веротерпимость, статуты ВКЛ, становление искусства, бел языка, лит-ры. 16в - изменения в обычаях, морали. Стремление к роскоши. Шляхта перенимает обычаи и моду Зап Европы. Появление мещанства. Дворы крупных магнатов становятся центрами светской жизни. Радивил открывает 1-ый театр, типографию. Ренесанс в ВКЛ - позже чем в Европе. Скарына (1490 –1551) друкарня, “Псалтыр”, Стары Запавет Бібліі (найбольш важныя кнігі). У 1520 г. Скарына пераехаў у Вільню, дзе ў 1522 г. выйшла ў свет зборнік рэлігійных і свецкіх твораў. Зборнік был больш даступным шырокаму колу насельніцтва.Ф. Скарына выступіў у якасці стваральніка новага літаратурнага жанру – прадмоў. Яны змяшчалі ў сабе кароткі змест твора. Ф. Скарына ўнёс уклад у распрацоўку беларускай літаратурнай мовы.Развитие культуры Возрождения осталось у нас незавершенным, но именно в эту эпоху бел народ достиг высочайшего уровня развития.

17 Этнiчныя працэсы на беларускiх землях у XIV – XVI ст. Фармiраванне беларускай народнасцi. Культура Беларусi XIV – XVI ст.

З утварэннем Вялiкага княства Лiтоускага склалiся спрыяльныя умовы для фармiравання тэрыторыi беларусау.Ядро - Наваградская зямля. Адзiная вярхоуная улада (к. XIII) - рост сувязей памiж асобнымi бел. землямi. Рассяленне беларусау: прыродныя умовы. Клiмат, рэльеф глебы - уплыу на заняткi i побыт. Важная рыса у фармiр-нi народнасцi - складанне старабел. мовы. Паступова у мове бел. зямель - агульныя рысы. XIV-XVI спецыфічныя рысы беларускай гаворкі. Фарміравалася гутарковая мова як сродак зносін. Запазычанні з польскай, балцкай і некаторых заходнееўр. моў: спецыфічная афарбоўка. Фальклор. Вобразы жывельнага свету. Вусныя апавяданнi пра дрэвы,кветкi i дэманiчных iстот: русалак,лесавiкоу,дамавiкоу... Эканамічнай асновай этнаўтваральных працэсаў з''явіліся далейшае развіццё с/г (замена двухполля і інш.архаічных форм папарнай зерневай сістэмай трохполля), удасканаленне рамяства, пашырэнне гандлю на тэрыторыі ад Прыпяці да Заходняй Дзвіны і ад Нёмана да Дняпра. Сац. фактары. Далейшае развіццё феадальных адносін, паступовае ўсталяванне прыгоннага права - кансалідацыя насельніцтва Беларусі ў сац. групы з агульнымі п''равамі і абавязкамі для кожнай з іх: шляхецкае саслоўе - вядучая роля ў дзяржаўным кіраванні, духавенства, прыгонныя сяляне і мяшчане - жыхары гарадоў і мястэчак. Усталяванне больш шырокіх сувязей у межах кожнага саслоўя і паміж імі. Так сацыяльныя ўмовы ўплывалі на ўтварэнне беларускай народнасці.

Дата добавления: 2015-06-25