Паустанне у Польшчы i Беларусi у 1863-1864 гг. Яго вынiкi i значэнне

Абвастрэнне эканамiчных супярэчнасцей у Расii у сярэдзмне XIX ст. Буржуазныя рэформы 60-70 гг. XIX ст. i асаблiвасцi iх правядзення у Беларусi.

Рэформа 1861 лiквiдавала прыгоннае права. Аднак гэтага было не дастаткова. Былi патрэбны iншыя рэформы. У 60–70-я гады ўрад - шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай была судовая рэформа (1864): нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. Пры разглядзе крымiнальных спраў прадугледжваўся ўдзел у судовым працэсе прысяжных засядацеляў, ствараўся iнстытут адвакатаў. На Б. судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 з увядзення мiравых судоў. Земская рэформа, (1864) прадугледжвала стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iнш.справамi непалiтыч. характару. На Б. была праведзена гарадская рэформа (прынята 1870,пачалася 1875): прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах органаў гарадскога самакiравання,права выбіраць і быць абранымі ў гарадск. думу атрымалі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі.Рэфармаванне армii 1862, утвораны 15 ваенных акруг, скарочаны тэрмiн службы да 7–8 гадоў. 1874 г. з была увядзена усеагульная воiнская павiннасць.Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай. Новы цэнзурны статут значна пашыраў магцымасцi друку.

З часоў падзелу РП польскі патрыятыч. рух не даваў спакою рас. уладам, ён падзяліўся на дэмакратаў (за паўстанне) і лібералаў – (за мірныя сродкi барацьбы). Хто за паўстанне - “чырвоныя”: правыя (стаўка на шляхту, сялянам зямля за кошт яе частков. канфiскацыi ў памешчыкаў пры абавязковай грашовай кампенсацыi) i левыя (разлiчвалi на сялянскую рэвалюцыю). Працiўнiкi паўстання -“белыя”, =памешчыкi, сярэдняя буржуазiя, частка iнтэлiгенцыi. 1861, Варшава - з разнастайн. рэв-х груповак = паўстанцкi гарадскi камiтэт.“Левых” ў Б. ўзначальваў Канстанцiн Калiноўскi з сям’i збяднелага шляхцiца Гродзенск.губернi, скончыў Пецярбургскi ўнiверсiтэт. 1861 стварыў у Гродне нелегальную рэв-ю арганiзацыю з разначыннай iнтэлiгенцыi. 7 нумароў падпольнай рэв. газеты на бел. мове “Мужыцкая праўда”.Праграма паўстання: Польшча абвяшчалася незалежнай краiнай з роўнымi правамi ўсiх яе грамадзян перад законам, дазвалялася дзейнасць ўнiяцкай царквы, планавалася перадаць сялянам iх зямельныя надзелы ў поўнае ўладанне, а памешчыкам выплацiць кампенсацыю з дзяржаўнай казны.1863 ў Б. - першыя паўстанцкiя атрады з Польшчы. Паўстанне 1863–1864 - ва ўмовах правядзення аграрнай рэформы ў Расii. У чэрвенi 1863 ў Вiльню вярнуўся К. Калiноўскi, а ў лiпенi ён стаў старшынёй Вiленскага аддзела. Да канца лета ў руках К. Калiноўскага сканцэнтравалася ўсё кiраўнiцтва паўстанцкiмi атрадамi на тэрыторыi Лiтвы i Беларусi. Аднак выратаваць паўстанне ўжо не удалося.

34 Навукова-тэхнiчны прагрэс i яго уплыу на сацыяльна-эканамiчнае развiццё Беларусi у другой палове XIX ст.

После отмены креп. права - основа экономики Б. - с/х. Капитализм в с/х развивался благодаря росту промышленности. Специализация на техн.культурах(лен). Расширение крестьянства. Росло кол-во безземельных. Богатые крестьяне вели свое хоз-во при помощи наемной. Пром-ть Б. - в направлении переработки местного и с/х сырья. 1860 - на Б. 140 мануфактур,76 фабрик и заводов и 20тыс. ремес-х мастерских. К к 19в. кол-во фабрик и заводов достигает 1137. Спичечная фабрика в Борисове, табачная в Гродно. К концу 19в. происходит снижение кол-ва дворян среди промышленников и растет число купцов и мещан среди них. В Городах Б. проживало 655 тыс. человек около 500 тыс. в местечках. Процессы градообразования быстрее шли в центре и на западе Б., что связано с ж/д строительством, связями этих территорий с иностранными рынками. Происходит изменение и в торговле края. Осн. сословие - купечество. Изменяется структура торговли, теряют свое значение кирмаши, активизируется торговля в магазинах и лавках. Отмена крепостного права повлекла за собой, более быстрое развитие с/х, способствовала осуществлению земской, судебной, школьной, военной реформе городского самоуправления; более быстрому развитию капитолизма в с/х и промышленности. На Б. памешчыцкае землеўладанне пераважала. Сялянскiя надзелы былi значна меншымi.Пераход да капiталiстычнага земляробства на Б. - паступова. На змену прыгоннiцтву спачатку - змешаная сiстэма гаспадаркi. Пасля 1861 с/г Б. ўсе шырэй уцягвалася ў рыначныя сувязi. Шмат памешчыцкiх гаспадарак перайшло на капiталiстычны шлях развiцця. Разам з тым, многiя памешчыкi самi не вялi гаспадарку i сдавалi зямлю ў арэнду.У першыя два дзесяцiгоддзi пасля рэформы важнейшай галiной гандлёвага земляробства - вытворчасць збожжа. У вынiку сусветнага аграрнага крызiсу 80–90-х гг. цэны на яго рэзка панiзiлiся. Гэта прымусiла бел. памешчыкаў пераходзiць на вытворчасць такiх прадуктаў, якiя давалi большы прыбытак. У 90-я гг. гал. галiной у с/г Б. - малочная жывёлагадоўля. Пашырэнне вытворчасцi тэхнiчных культур (бульба). Прамысловае садаўнiцтва i агароднiцтва. У прамысловасцi Б. - працэс пераходу ад ручной працы да машыннай. Рамяство i мануфактуру паступова выцясняе капiталiстычная фабрыка.Значна адставала Беларусь ад Расii па ўзроўню канцэнтрацыi вытворчасцi. Дробныя прадпрыемствы складалi на Беларусi асноуную частку усiх фабрык i заводаў. Запалкавая i папярова-кардонная вытворчасць, кафляныя i шклозаводы. Стварэнне густой сеткi чыгуначных дарог.Важную ролю ў эканомiцы Беларусi адыграваў рачны транспарт.

Дата добавления: 2015-06-25