Тест тапсырмасы. 1. Аударма туралы алғашқы пікір айтқан

1. Аударма туралы алғашқы пікір айтқан

А) М. Қаратаев

В) М. Дулатов

С) М. Әуезов

Д) Ғ. Мүсірепов

Е) Ө. Айтбаев

2. 30-жылдары аударманың лингвистикалыө мәселелерін қарастырған

А) Қ. Жұбанов, С. Аманжолов

В) С. Сейфуллин, Ж. Аймауытов

С) Ө. Айтбаев, С. Жиенбаев

Д) С. Талжанов, Ә. Сатыбалдиев

Е) Л. Толстой, Н. Гоголь

1. Шет тілінен қазақ тіліне аудару заңдылықтарын зерттеушілер қайсы?

А) Ә.Сатыбалдиев

Б) С.Талжанов

С) М.Әуезов

Д) Е.Ландау

Е) М.Құрманбаев

1. Аударма қандай тұстарда қолданылмайды?

А) Бір тілден екінші тілге

Б) туыстас тілдердің арасында

С) туыстас емес тілдердің арасында

Д) диалектіден әдеби тілге

Е) бір әдеби тілден екінші тіл диалектісіне

5.Аударма қандай тұстарда қолданылмайды?

А) туыстас тілдер арасында

Б) көне тілден жаңа дәуір тіліне

С)жаңа дәуір тілінен көне тілге

Д) бір тілден екінші тілге

Е) туыстас емес тілдер арасында

6. Аударма қандай тұстарда қолданылмайды?

А) туыстас тілдер арасында

Б) тегі бөлек тілдер арасында
С) бір тілден екінші тілге
Д) көне тілден жаңа дәуір тіліне
Е) әдеби тілден диалектіге

7. Аудару үрдісі неше кезеңнен тұрады?

А) 1

Б)2
С)3
Д)4
Е)5

8. Тілдік дәнекерліктің неше түрі бар?

А)1

Б)2
С)3
Д)4
Е)5

9. МАзмұндау қайсысына жатады?

А) тілдік дәнекерлікке

Б) аудармаға

С) қысқартылған аудармаға
Д) жалған баламаға
Е) ілеспе аудармаға

10. Қайсы аударма теориясының міндетіне жатпайды?

А) аударманың мүмкіндіктерін анықтау
Б) нәтижелерді қорыту
С) аударма ісіне көмектесу
Д) түпнұсқа мен аударманың арақатынасын анықтау
Е) аудармада болашақта не болатынын анықтау

11. 3Ж:Жақыпов аударматануды неше салаға бөліп қарағанда жөн санайды?

А)1
Б)2
С)3
Д)4
Е)5

12. Аударылымпаздық ұстанымына күмәнмен қарауға негіз болған кімнің идеяс

А) М.Қашқари
Б) Н.Я. Марр
С) А.В.Федоров
Д) В.Гумбольдт
Е) Ә.Сатыбалдиев

13. Аударылымпаздық ұстанымына күмәнмен қарауға негіз болған кімнің идеясы?

А) В.Гумбольдт
Б) Н.Я. Марр
С) Ә.Сатыбалдиев
Д) В.Н.Комиссаров
Е) С.Талжанов

14. Мына сөйлемде көп нүктенің орнына қоятын сөзді көрсетіңіз: «Формальды-грамматикалық тұрғыдан дәлме-дәл аудару...болмауына байланысты көбіне мүмкін болмай қалды»

А) лексикалық бірлік
Б) фразеологизм
С) тыныс белгілері
Д) тұлғалық-формалық сәйкестіктер
Е) сөз тіркесі мен сөйлемдер

15. Трансформациялық үдерістердің неше түрі бар?

А)10
Б)8
С)6
Д)4
Е)2

16. Жай сөйлемді құрмалас етіп аудару трансформацияның қай түріне жатады?

А)орын алмастыру
Б)қосу
С) компенсация
Д) ауыстыру

Е) түсіріп тастау

17. Болымды мағынаны болымсыз етіп аудару трансформацияның қай түріне жатады?

А) лексикалық ауыстыру
Б) қосу
С) шендестіре аудару
Д) орнын толтыру
Е) түсіріп тастау

18. Бір ғана сөздің оның баламасы болмау себепті суреттеп аударуды трансформацияның қай түріне жатқызуға болады?

А) қосу
Б) түсіріп тастау
С) оын алмастыру
Д) шендестіре аудару
Е) компенсация (орын толтыру)

19. Реалия сөздерді аударудың қалыптасқан неше түрі бар?

А)4
Б)3
С)2
Д)7
Е)10

20. Мына реалия сөздер қандай тәсілмен аударылған: шуба-ішек, тон; үй-изба,хата.

А)жаңа сөз жасау
Б)жаңа сөз тіркесін жасау
С)калька
Д)транскрипция
Е)гипонимия

2-нұсқа

1. Қобыз, домбыра, шаңырақ,қымыз сөздері қайсыған жатады?

А)жалған балама
Б)лексикалық варианттар
С)синонимдер
Д)метафоралар
Е)реалия сөздер

1. Теңге,доллар,палау,қоржын сөздері қайсыған жатады?

А)жалған балама
Б)лексикалық варианттар
С)синонимдер
Д)метафора
Е)реалия

1. Сексеуіл,тайга,бәйге,айтыс,изба сөздері қайсыған жатады?

А)түбір сөздер
Б)қазақ сөздері
С)жалған баламалар
Д)синонимдер
Е)экзотикалық сөздер

1. Мыналардың қайсысы толыққандылық ұсианымына жатпайды?

А)автордың суъективті ниет-мүддесінің түгендей білуі
Б)сөзбе-сөз аудару
С)екі тілдегі оқырманларға ортақ әсер
Д) «құрбандықтардың» болуы
Е)әдеби-тілдік құралдарды толық жеткізу

1. Мыналарың қайсысы толыққандылық ұстанымына жатпайды?

А) мазмұн мен форма бірлігін сақтау
Б) функционалдық сәйкестіктерді беру
С) «құрбандықтардың» болуы
Д) форманы ғана сақтау
Е) әдеби-тілдік құралдарды толық жеткізу

1. Аударма қай аспектіден қарастырылмайды деп ойлайсыз?

А)физиологиялық
Б)тарихи
С)мәдени
Д)филологиялық
Е)психологиялық

1. Аударма теориясының міндетіне қайсы жатады?

А) Екі тілді шығарманың тіліндегі арақатынасты талдау
Б)аударма нәтижелерін талдау
С)аударманы жүйелеу
Д)аудармаға дайын рецепт беру
Е)аударма практикасына көмектесу

8. А.В.Федоров аударма теориясын неше салаға бөледі?

А)1
Б)2
С)3
Д)4
Е)5

9. В.Н. Комиссаров аударма теориясын неше салаға бөледі?

А)1
Б)2
С)3
Д)4
Е)5

10. Дайын балама арқылы берілген фразеологизмді көрсетіңіз?

А)Сухая ложка рот дерет – Құрғақ қасық ауыз жыртады
Б)Москва не один день строилсся – Москва бір күнде салынбаған
С)И волки сыты, и овцы целы – Қасқыр да тоқ, қой да аман
Д) Сесть в лужу – Сазға отырғызып кету
Е)Пир горой – Ақ түйенің қарны жарылу

11. Калька тәсілін көрсетіңіз.

А)Пять-много кажется дающему

Шесть – мало кажется берущему
Б)Қасқырды сұрлығы үшін емес,ұрлығы үшін ұрады
С)Бие сауым уақыт
Д)Семь пятниц на неделе
Е)Таңдаған тазға, ақылы азға жолығар

12. Калька тәсілін көрсетіңіз.

А) Қасқырды сұрлығы үшін емес,ұрлығы үшін ұрады
Б) Жеті өлшеп, бір кес
С)Хвататься за саломенку
Д)Тар жол, тайғақ кешу
Е)Мороз красный нос

13.Аударма тұрақты түрде аударылатындар қайсы?

А)атаулы сөздер
Б)терминдер
С)сөйлемдер
Д)сөзтіркестері
Е)фразеологизмдер

14. Жалған баламалы сөздерді көрсетіңіз.

А)закон(орыс)- заң
Б)жорамал(татар)- аяу
С)жалағай(татар)- жағымсыз
Д)время(орыс)- уақыт
Е)подлнжащее-бастауыш

15. Жалған баламалы сөздерді көрсетіңіз

А)драматург(орыс)-драматург
Б)қызғану(татар)-аяу
С)барак(орыс)-барақ
Д)пять(орыс)-бес
Е)трудодень(орыс)- еңбеккүн

16. Жалған баламалы сөздерді көрсетіңіз

А)тіркес(татар)- шынтақ
Б)изложение(орыс)-мазмұндама
С)сын(орыс)-ұл
Д)вторник-сейсенбі
Е)ошақ(қазақ)- очаг(орыс)

17.Контекстің неше деңгейі бар?

А)1
Б)2
С)3
Д)4
Е)5

18. Контекстің мына көрсетілгедердің қайсысына қатысы жоқ?

А)тіркестік мағынаның өзгеруі
Б)ауыспалы мағына
С)метафоралық қолданыс
Д)эмоция-экспрессивті мағына
Е)0

19. Тілдік контекст қай тұста қолданылмайды?

А)сөз мағынасы
Б)сөйлем
С)сөз тіркесі
Д)тұтас мәтін
Е)сөз

20. Мына сөздер орыс тілінен қандай тәсілмен аударылған? (күнтізбе,іссапар,бағдаршам)

А)жаңа сөз жасау
Б)аналогия
С)калька
Д)трнскрипция
Е)гипонимия

Бақылау сұрақтары

1. Аударманың зерттелуі

2. Аударма теориясының негізгі салалары және оның басқа филологиялық пәндермен арақатысы

3. Аударманың лексикалық мәселелері

4. Аудармадағы трансформациялық үдерістер

5. Аудармадағы ұлттық реалия

6. Аударманың грамматикалық мәселелері

7. Баламасыз лексика және жалған баламалар

8. Жалқы есімдерді аудару

9. Фразеологизмдерді аудару

10. Аудармада тілдік құралдарды қолдану жолдары

11. Аударманың қоғамдық қызметі

12. М. Әуезов аударма туралы

13. Ж. Аймауытов аударма туралы

14. Ғ.Мүсірепов – аудармашы

15. Ілеспе аударманың жасалу тәсілдері

16. Абай өлеңдерінің аудармасы

17. Авторлық аударма мәселесі

18. Көркем аударма – ұлттық мәдениеттің мол саласы.

19. Поэзиялық шығармалардың аударылуы

20. Аударма ұғымы, оның коммуникативтік мәні

21. Аударма үдерісі

22. Аударманың толыққандылығы

Реферат тақырыптары

1. Абайдың аударма саласындағы еңбегі

2. М.Әуезовтің аудармадағы шығармашылығы

3. Е. Бөкетовтің аудармалары

4. Шәкәрім аудармашылығы

5. Ахмет Байтұрсыновтың аударма саласына қосқан үлесі

6. Г. Бельгер - аудармашы

7. Ғабит Мүсіреповтің қазақ аудармасына қосқан үлесі

8. Мағжанның поэзиялық аудармалары

9. М. Жұмабаевтың прозалық аудармалары

10. Абай шығармаларының аударылуы

11. Ғ. Мүсірепов шығармаларының аударылуы

12. С. Мұқанов шығармаларының аударылуы

13. М. Әуезов шығармаларының аударылуы

Мәтіндер

1. Мәтін құрылымына мағыналық талдау жасаңыз

2. Толғаудың стилистикалық ерекшілігін сипаттаңыз

3. Асты сызылған сөздерді орыс тіліне аударыңыз

Есті көрсең кем деме,

Бәрі тұйғын табылмас.

Қарындасың жамандап,

Өзіне туған табылмас

Адам әзіз айтар деп,

Көңіліңдң салмағыл,

Нәпсі алдаушы дұшпанның.

Насихатын алмағыл,

Бақыты оңнған ерлердің,

Әрбір ісі оң болар.

Арғымаққа міндім деп,

Артқы топтан адаспа.

Күнінде өзім болдым деп,

Кең пейілге таласпа.

Артық үшін айтысып,

Достарыңмен санаспа.

Ғылымым жұрттан асты деп,

Кеңессіз сөз бастама.

Жеңемін деп біреуді,

Өтірік сөзбен қостама...

Ауылдағы жамандар,

Ел қадірін не білсін.

Көшіп-қонып көрмеген,

Жер қадірін не білсін!

Асан қайғы жырау, Толғаулар

Мәтін құрылымына мағыналық талдау жасаңыз.

2. Стилистикалық ерекшілігін сипаттаңыз.

3. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз.

Былтыр біз бүгінгі Англиядағы ең мықты күйме боп есептелетін үлкен Ланчестрді сатып мінгенбіз, үлкен Ланчестрден басқа бір Пакер, бір-екі Форд болды. Содан Нью-Йорк штатындағы бір қаладан өте беріп ек, қай жерде не боп жатқаны иіскеп біліп қоятын жазғыштар бізді шап беріп ұстап алғаны бар емес пе. Әрине, бірден менің неге Фордқа мінбей, неге Ланчестрге мінгенімді сұрады. Қарап қалайын ба, мен:

–Сейіл құып жүрмін, үйге қайтуға асықпаймын. Асықпаған соң Ланчестрге мініп жүрмін. Ал үйге қайтуға асықсам, жылдам жүретін Фордқа ьмінген болар ем,- дедім.

Фордқа байланысты бізде қандай әңгіме болмады дейсіз.

Біздің күнделікті саясатымыз – бағаны төмендету, өнімді көбейту, күймемізді жақсарған үстіне жақсарта беру. Байқайсыз ба, ең бірінші орында бағаның төмендеуі тұр. Біз шығынның мөлшерін еш уақытта өзгермейтін, қатып қалған шама деп есептеген емеспіз. Оны азайтуға болатынын білеміз. Сондықтан да біз әр кез күйменің бағасын төмендетуге тырысамыз. Ал бұл бізге күймені көп жасауға, көп сатуға мүмкіндік береді. Біз алдымен күйме бағасын төмендетеміз, содан соң барып күйменің әр бөлшегіне кететін шығынды төмендетеміз. Сөйтіп, барлық шығынды күйменің жаңак, арзан бағасымен сәйкестендіреміз. Жалпы, біз шығынға көп көңіл аудармаймыз. Өйткені, шығынды жаңа, арзан бағаның өзі-ақ жөнге салады.

3.Мәтінен термин сөздерді тауып, мағынасын ашып, қазақ тіліне аударыңыз Байконур: Цифры и факты

Государственный испытательный космодром Министерства обороны (космодром «Байконур») предназначен для аппаратов связи, навигации и обнаружения, стартов баллистических ракет на орбиты высатой 20-40 тысяч километров, тяжелых разведывательных космических аппаратов, топогеодезических и метеорологическах космических аппаратов, а также космических аппаратов научного и народнохозяйственного назначения, в том числепилотируемых и межпланетных кораблей и станций. На долю Байконура приходится около трети запусков космических аппаратов, в том числе все запуски по пилотируемой программе. Космодром расположен на территории Кызылодинской области Республики Казахстан (административный центр – город Ленинск, железнодорожная станция Тюра-Там). Ориентировочная стоимость основных фондов космодрома – 10,6 млрд. Рублей (по ценам 1990года).

В состав космодрома входит 4 Центра испытаний и примения космических средств и І Центр испытаний боевых ракетных комплексов.

Дата добавления: 2017-01-14