Стилистик фигуралар

СТИЛИСТИК ФИГУРАЛАР

СТИЛИСТИК ФИГУРАЛАР

сүзләрнең фразага һәм сөйләмгә оешу үзенчәлекләренә нигезләнгән сурәтләү чаралары

КАБАТЛАУГА НИГЕЗЛӘНГӘН ФИГУРАЛАР

КАБАТЛАУ	әсәр эчендә сүзләрнең кабатлануы	Су анасыннан котылгачтын, тынычлангач, әни И орышты, и орышты, и орышты соң мине. (Г. Тукай)
АНАФОРА	бер үк сүзләр, авазлар, сүзтезмәләрнең шигырь юлы башында кабатлануы	Бер җирдә юк андый ак каеннар, Бер җирдә юк андый урманнар, Бер җирдә юк камыш сабаклары — Андагыдай шаулый торганнар. (Һ. Такташ)
ЭПИФОРА	шигырь юллары, сүзтезмә яки җөмләләр ахырында сүзләрнең кабатлануы	Кемгә сөйлим серләремне, Йөрәгем ялкын кебек. Ялкынланган йөрәгемә Берәү бик якын кебек. (Ф. Кәрим)
ЯЛГАУ	юл башындагы яки ахырындагы мәгънәле кисәкнең, сүзнең, сүзтезмәнең икенче юлны башлап җибәрүе	Таң вакыты... Татар йоклый... Мин йокысыз, уянам. Уянам да, тиле кебек, Тик берүзем уйланам. Уйланам, уема батамын... (С. Рәмиев)
ГРАДАЦИЯ	мәгънә ягыннан якын торган сүзләр яки сүзтезмәләрнең, бер-бер артлы тезелеп килеп, яңгырашны көчәйтүе яисә көчсезләндерүе	Күрмимен алны вә артны, и чабам мин, и чабам; Ашыгам, тирлим, пешәм һәм кып-кызу уттай янам. (Г. Тукай)
РӘДИФ	рифмадан соң кабатланып килүче сүз яки сүзтезмә	Көзге жил, мин йоклый алмыйм, өй түрендә җил җылый, Җил җыламый, ач үлемнең кайгысыннан ил җылый. (Г. Тукай)
ЯНӘШӘЛЕК	бер-берсенә тиңдәш синтаксик конструкцияләрнең яки тезмәләрнең янәшә куелуы	Алсу чәчәк, зәңгәр букет, Дустым, сиңа бүләгем. Күрмә михнәт, яшә рәхәт, Дустым, сиңа теләгем. (Халык җыры)

СӨЙЛӘМНЕҢ ГАДӘТИ БУЛМАГАН ТӘРТИБЕНӘ НИГЕЗЛӘНГӘН ФИГУРАЛАР

ИНВЕРСИЯ	җөмләдә сүзләрнең урынын алыштыру	Тау башына салынгандыр безнең авыл, Бер чишмә бар, якын безнең авылга ул. (Г.Тукай)
ЭЛЛИПСИС	җөмләнең нинди дә булса кисәге төшеп калу	Табигатьнең иркен күкрәгендә Мәңге көрәш, Мәңге хәрәкәт, Мәңге туу, Мәңге артып тору Белән бергә Үлем — һәлакәт, (һ. Такташ)

МӘГЪНӘ КАРШЫЛЫГЫНА НИГЕЗЛӘНГӘН ФИГУРАЛАР

АНТИТЕЗА	капма-каршы куелу	Без сугышта юлбарыстан көчлебез. Без тынычта аттан артык эшлибез. (Г. Тукай)
ОКСЮМОРОН	хис-тойгы каршылыгы	Ут якканмын галәм җылытам дип, Керфекләрең синең яшьле чакта. Ялгыз гына син туңгансың янда, Тәрәзләре бозлы төнге йорттай. (Зөлфәт)
РИТОРИК ӨНДӘҮ	эндәшеп раслау, кисәтү, соклану	Ашкын, кешем! Сине җирдә Еллар көтә, юллар көтә. (Зөлфәт)
РИТОРИК ЭНДӘШҮ	кемгәдер, нәрсәгәдер мөрәҗәгать итеп сөйләү	Күңелледер сезнең гомер, Исән аналар. (X. Туфан)
РИТОРИК СОРАУ	кемгәдер, нәрсәгәдер раслауны белдергән сорау белән мөрәҗәгать итү	Дөнья, Кайда синең яшел агачларың, Кайда монда яшәү шатлыгы? Сез сөйләгез, Кайда монда сүнмәс яктылык?! (Ф. Кәрим)

СӨЙЛӘМНЕҢ ГАДӘТИ БУЛМАГАН ТӘРТИБЕНӘ НИГЕЗЛӘНГӘН ФИГУРАЛАР

ИНВЕРСИЯ	җөмләдә сүзләрнең урынын алыштыру	Тау башына салынгандыр безнең авыл, Бер чишмә бар, якын безнең авылга ул. (Г.Тукай)
ЭЛЛИПСИС	җөмләнең нинди дә булса кисәге төшеп калу	Табигатьнең иркен күкрәгендә Мәңге көрәш, Мәңге хәрәкәт, Мәңге туу, Мәңге артып тору Белән бергә Үлем — һәлакәт, (һ. Такташ)

МӘГЪНӘ КАРШЫЛЫГЫНА НИГЕЗЛӘНГӘН ФИГУРАЛАР

АНТИТЕЗА	капма-каршы куелу	Без сугышта юлбарыстан көчлебез. Без тынычта аттан артык эшлибез. (Г. Тукай)
ОКСЮМОРОН	хис-тойгы каршылыгы	Ут якканмын галәм җылытам дип, Керфекләрең синең яшьле чакта. Ялгыз гына син туңгансың янда, Тәрәзләре бозлы төнге йорттай. (Зөлфәт)
РИТОРИК ӨНДӘҮ	эндәшеп раслау, кисәтү, соклану	Ашкын, кешем! Сине җирдә Еллар көтә, юллар көтә. (Зөлфәт)
РИТОРИК ЭНДӘШҮ	кемгәдер, нәрсәгәдер мөрәҗәгать итеп сөйләү	Күңелледер сезнең гомер, Исән аналар. (X. Туфан)
РИТОРИК СОРАУ	кемгәдер, нәрсәгәдер раслауны белдергән сорау белән мөрәҗәгать итү	Дөнья, Кайда синең яшел агачларың, Кайда монда яшәү шатлыгы? Сез сөйләгез, Кайда монда сүнмәс яктылык?! (Ф. Кәрим)

17. ТАТАР ХАЛЫК ИҖАТЫ

Дата добавления: 2015-08-31