Методические указания 2 страница

ž Қоғамдық шаруашылық – бұл өндіріс пен тұтыну арасындағы байланыс.

* жеке еңбектің қоғамның жиынтық еңбегіне енгізу тәсілі.

* Экономикалық қызметті үйлестіру.

Шаруашылықтың бірінші тарихи нысаны натуралды шаруашылық болып табылады. Онда өндіріс пен тұтыну тікелей қосылған, ал қызметті үйлестіру патриархалды дәстүр мен еңбекке экономикадан тыс мәжбүр ету негізінде іске асырылады.

Натуралды шаруашылық – бұл адамдар өздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнім жасайтын ұйымдастыру – экономикалық қатынастардың жүйесі.Натуралды шаруашылыққа тән сипаттар:

а) ұйымдастыру – экономикалық қатынастар жүйесінің тұтқырлығы;

ә) ерекшеленген түрлерге бөлуді жоққа шығаратын әмбебап қол еңбегі;

б) өндіріс пен тұтыну арасындағы тура экономикалық байланыстар. Ол мынадай формула бойынша дамиды: «өндіріс – бөлу – тұтыну», яғни жасалған өнім айырбасқа түспестен өндіріске қатысушылар арасында бөлініп, тұтынуға түседі.

Натуралды шаруашылық алғашқы тайпалық құрылыс қалыптасуы кезеңінде туып, құл еленуші мемлекеттерде үстем етті және феодалдық экономикалық басты қасиеттерінің бірін құрады. Қазіргі кезде ол индустрияға дейінгі өндіріс, дәстүрлі экономика басым дамушы елдерде сақталып қалды.

50. Экономикалық өсу: мәні, көрсеткіштері мен факторлары.

. Экономикалық өсім – экономикадағы нақты табыстың өсуі (ЖҰӨ, ЖІӨ, ҰТ) сонымен қатар белгілі бір уақытта жан басына санағандағы өндірілген өнім болып табылады. Өсу факторына:

· Табиғи шикізаттар;

· Еңбек ресурстары;

· Негізгі капитал көлемі;

· Жиынтық шығындар деңгейі;

· Технология;

· Шикізаттарды тиімді пайдалану жатады.

Экономикалық өсудің қазіргі типінің өзіндік ерекшелігі бар. Оның артта қалуы ХХғ. 50-жылдарында басталған ғылыми – техникалық революция дамуының сәйкестігімен байланыстырады.

Экономикалық өсу сапасының жаңа дәрежеге көтерілді және ол ҒПР жағдайда өндірістің интенсификасының негізінде жүзеге асады.

Экономикалық өсу экономиканың бір қалыпты оң қозғалысын және оның әлеуметтік –экономикалық прогрессін көрсетеді. Ондай прогресстің жалпы критерийі күштерінің даму деңгейі болып табылады.

Экономикалық өсудің жаңа сапалық белгісі - өңдірістің прпогрессивті құрылымының құрылуымен, ғылымды қажет ететін салалардың үлес салмағының артуымен түсіндіріледі.

Экономикалық өсудің қайнар көзі - экон-лық ресурстар экономиканың мүдделермен ынталандыру жатады. Экон-лық өсудің сапалық жаңа типінің негізгі қайнар көзі – экон-лық саясат.

Экон-лық дамудың негізгі қайнар көзі – инвестиция(күрделі қаржы)б/ды. Бүгін салынған қаржы көлемі келешектегі табысты ұлғайтуды көздейді.

Энтнсивті өсім – қосымша ресурстарды тартуда өзінің еңбек өнімділігін өзгертпейді.

Интенсивті өсім - өндірістің жаңа технологиясын қолданғанда шығындар көлемін өсірмейді. Интенсивті өсім халқтың жағдайын жақсартуға негіз бола алады.

Қазақстан экономикасының дамуының негізгі бағыттарының бірі экономикалық өсу болып табылады, ол тек қана Қазақстандықтардың жағдайын жақсартып қана қоймай сонымен қатар Қазақстанды әлемдік экономикаға тиімді енуге мүмкіншілік береді.

51. Сыртқы сауда және дүниежүзілік нарық қалыптасуы.

52. Кәсіпорын негізгі өндірістік бірлік ретінде. Қазіргі нарық экономикасындағы кіші, орта, ірі фирмалардың рөлі.

53. Жұмыссыздық: мәні, себептері мен формалары.

Жұмыссыздық – жұмыс істегісі келетін, еңбекке жарамды халықтың өндірісте жұмыспен қамтылмауы. Жұмыссыздық түрлері:

Жасырын жұм-қ - өндірісте және мемл. аппаратта артық жұмысшылардың қолд.;

Фрикциондық жұм-қ – адамдардың бір жұмыстан басқа жұмысқа, бір жерден басқа жерге ауысуы;

Маусымдық – жұмыс күшінің маусым кезінде жұмыс жасауы;

Құрылымдық н/се технологиялық жұм-қ - өндірістік қуаттың жетіспеуінен болады;

Циклдік жұм-қ - өндірістің құлдырауынан туындайды, яғни экон-лық циклдың осы фазасымен байл.

Мальтузиандық теория	Жұмыссыздық пайда болған тұрғындардың тым артып кеуінен болады
Кейнстік теория	Бұл құбылыс нарықтық сұраныстың жетіспегендігі
Еркін кәсіпкерлік мектебінің теориясы	Жұмыссыздық жалақы деңгейінен туындайды, яғни ол еркін болып табылады.
К. Маркстың қорлау теориясы мен қазіргі технологиялық теория	Жұмыссыздық болуын 1-ден капиталдың қорлануымен, 2-ден техника прогрессінен болғанын айтады

Жұмыссыздықты әр түрлі мектеп өкілдері әр түрлі түсіндірді:

54. Несие және оның формалары.

. Несие формалары: 1 – Ұлттық: а) тауарлық

б) ақшалай

2 – Халықаралық.

55. Тауарлық шаруашылық: пайда болу себептері мен жағдайы, негізгі белгілері

Шаруашылықтың ең кең таралған нысаны тауарлы шаруашылық болып табылады. Онда өндіріс пен тұтыну арасындағы байланыс, экономикалық қызметті үйлестіру бәсеке жағдайында рынокта тауарды сатып алу – сату жолы арқылы іске асырылады.

Тауарлы шаруашылық – бұл пайдалы өнімдер рынокта сатылу үшін жасалатын ұйымдастыру-экономикалық қатынастар жүйесі.

Тауарлы шаруашылыққа тән:

а) ұйымдастыру-экономикалық қатынастардың анықтығы;

ә) еңбектегі бөлу және оның әсерінен тауар айырбасы жүреді;

б) өндіріс пен тұтыну арасындағы жанама, делдалды байланыстар.

Ол «өндіріс – айырбас – тұтыну» формуласы бойынша дамиды.

Дайындалған өнім рынокқа басқа бұйымдарға айырбасталу үшін түседі, содан кейін ғана тұтыну сферасына барады. Рыноктық айырбас тауар өндірушілер мен тұтынушылар арасында экономикалық баланс орнатады

56. Қазақстан халқына ел Президентінің «Қазақстан 2030» жолдауындағы қазақстандық экономика дамуының басым бағыттары.

1-кезең (1990-1992)

Екiншi кезең (1993 — 94)

Үшiншi кезеңде (1995 — 97)

Төртiншi кезеңде (1998 — 99) Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясы қабылданды. “Қазақстан — 2030”: Барлық қазақстандықтардың өсiп-өркендеуi, қауiпсiздiгi және әл-ауқатының жақсаруы: ел Президентiнiң “Қазақстан халқына жолдауы” (1997 ж. күз) бағдарламасы — ҚР-ның ұзақ мерзiмдiк стратег. дамуының тұжырымдамалық негiзi — даму бағыттары және елдiң дамыған елдер тобына шығу жолдары айқындалды. Стратегияның мiндеттерiне сәйкес Қазақстан 2030 жылға қарай дамыған мемлекеттердiң деңгейiне жетiп, әлемнiң ең дамыған 20 елiнiң қатарына қосылуға тиiс (қ. Қазақстан — 2030 даму стратегиясы). 1997 жылдың аяғында басталған дүниежүз. қаржы дағдарысы Қазақстанның экспорттық салаларына айтарлықтай ықпал жасады. Ұзақ мерзiмдi стратегияның алдын-ала белгiленген кезеңiн iске асыру мақсатында Президенттiң 1998 ж. 28 қаңтардағы Жарлығымен ҚР дамуының 1998 — 2000 жылдарға арналған стратег. жоспары бекiтiлдi, ол дүниежүз. қаржы дағдарысының зардаптарын еңсеруге, экономиканың нақты секторын сауықтыру жолымен экон. өрлеудi қамтамасыз етуге, бюджеттiк аяны реформалауға, белсендi әлеум. саясат жүргiзу жағдайында ел экономикасына жұмсалатын инвестицияларды көбейтуге бағытталды. Бұл кезеңде теңгенiң өзгермелi бағамы енгiзiлдi (1 АҚШ долл. 1998 ж. — 78,29 теңгеге, 1999 ж. — 119,64 теңгеге тең болды), мұның өзi 1996 жылмен салыстырғанда 12%-ға азайған (1998) өнiм экспортын ынталандыруға мүмкiндiк бердi. 1999 ж. экспорт көл. 5592,2 млн. АҚШ долл-на жеттi; Бұл кезеңде тұтыну қабiлетiнiң тепе-теңдiгi бойынша жалпы iшкi өнiм 74891,6 млн. АҚШ долл-нан (1998) 77976,8 млн. АҚШ долл-на (1999) көбейдi. Жалпы iшкi өнiмнiң нақты көл. 2,7%-ға артты. Бұл кезеңде зейнетақы реформасы (ынтымақты зейнетақы жүйесiнен жинақтаушы зейнетақы жүйесiне көшу) жүргiзiлдi, ол iшкi қорлануды одан әрi ұлғайтып, iшкi инвесторлардың қалыптасуына жағдай жасады. 1998 жылдың соңында зейнетақының қоры 23542 млн. теңгеге жеттi, бiр жылдан кейiн ол 2,7 есе көбейдi (64504 млн. теңге).

Бесiншi кезеңде (2000 жылдан қазiрге дейiн)

«Қазақстан – 2030» және ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев «Жаңа Қазақстан – Жаңа Әлемде» жолдауындағы әдістер үлкен маңызға ие болады.

Қазақстан егеменді ел ретінде қалыптасуы мен дамуы стартегиясы. Осы бағдарлама қоғамның өмірін шешуші саласындағы стартегиясы 3 кезең ішінде нарықтық жүйеге өтуді жалғастырудан тұрады:

1 – кезең. 1993 – 95жж. Макроэкономикалық тұрақтандырудың 2 негізгі процесстерін қалыптастырады. Меншіктің едәуір бөлігін жетілдіруші және тұтылу нарығын тауарлармен толықтыру.

2 – кезең. 1995 – 2005жж. Экономиканың шикізат базасын өзгертіге қадам басу үшін телекоммуникация мен транспрот жүйелерін жеделдете дамыту. Сонымен бірге дамыған тауар жіне валюта нарықтары капитал, жұмыс күшін бағалау, қағаздер мен интеллектуалды меншік нарықтарын қалыптастыру үшін қажет.

3 – кезең. 2006 – 2012жж. Экономиканың ашық типін жедел қарқынмен дамыту. Осының негізінде өтпелі кезеңде стратегияның маңызды сатыларға жету және Қаз-н әлемдік, индустриалды елдер қатарына кіру мен сауда позициясын нығаюымен сипатталады.

57. Баға негіздері мен қызметі. Баға жүйесі.

58. Тауар. Тауар қасиеттері: құны, тұтынушы құны

Тауарлы шаруашылық – бұл пайдалы өнімдер рынокта сатылу үшін жасалатын ұйымдастыру-экономикалық қатынастар жүйесі.

Тауарды өндіру алғашқы тайпалық құрылыс кезеңінен бастап бүгінге дейін әрекет етіп келеді. Тауар өндірісінің және капиталистік түрі болады. Жай тауар өндірісінде өнім тауар өндірушінің өзіндік еңбегімен жасалады. Капиталистік өнімді өндіруші құрал – жабдығы жоқ жұмысшы жасайды.

Тауар – нарықты басқа тауарға балама айырбастауға бағытталған еңбекпен жасалған қоғамдық пайдалылық. Тауарды тепе – тең өнімге айырбастау кезінде нарықта айырбас құнына ие болады.

Тауар айырбас құны – тауардың белгілі бір сондықтан пропорциясына басқа, пайдалы заттарға алу қабілеті. Айырбас пропорциясы тауарға енгізілген құн көлеміне байланысты болады. Тауардың құны – тауарға сіңген еңбек.

Тауардың қасиеті

Пайдалылық

Өзінің жеке қажеттіліктерін қанағаттандыруға белгілі бір игіліктердің ролі туралы әр сатып алушының беретін субъективті бағасы.

Адамның өз өмірі мен әл – ауқаты үшін тұтынатын заттың маңыздылығын түсіну.

59. Инфляция: себептері, көрсеткіштері, түрлері.

Дағдарыс кезеңі сыйпатында жаңа құбылыс-инфляция пайда болады.

Инфляция (лат. inflato – қампиған) – қағаз ақшаның құнсыздануымен пайда болатын әлеуметтік – экономикалық процесстер жиынтығы.

Инфляция жалпы баға деңгейінің көтерілуімен байқалады. Бұның өзі, барлық бағаның арнайы көтерілуін көрсетпейді. Олардың баға индексімен өлшенетін жалпы деңгейі өседі.

Инфляция кешенді себептерден туындайды:

Мемл-тік бюджеттің тапшылығы және оларды жабу үшін қағаз ақшалар шығарылады;

Мемл-тің өндірістік емес шығындар деңгейінің жоғарлығы тұтыну игіліктерін шығаруды арттырмайтын және адам еңбегі шығынымен тікелей байл;

тапшылығы, бағаның өсуі;

өндірушілердің монополиялық жағдайда болуы және т.б.

Нақтылы инфляциялық қабылдануына байланысты:

1. Ашық – еркін баға құрылымы экономикасы тән және тауар мен қызметі көрсетуге үнемі бағаның өсуін байқатады;

2. Басылыңқы – бағаны реттейтін экон-ға тән, яғни жалпылама мемл-тік бағаны бақылаумен жүзеге асады.

Баға өсу қарқыны тұрғыдан инфляция:

Баяу – жылына 10% - дан аздау;

Қарқынды - 20% - дан 200% -ға дейін;

Ұшқыр - 500%-дан 1000%-ға дейін.

Инфляцияға қарсы саясат – мемлекеттік реттеу құралдарының жиынтығы

60. Қазақстанның дүниежүзілік интеграциялық үрдістер мен халықаралық экономикалық ұйымдарға қатысуы.

Әлемдік шару-қ бұл – халықара-қ еңбек бөлінісінің негізінде халықара-қ қат-мен өзара байл-сын ұлттық шаруа-рының қарама – қайшы тұтастығы. Яғни халықара-қ экон-қ қатынас – бұл шаруашылық қатынас шеңберінде әлемдегі барлық елдердің өзара қатн-рының тәсілдерімен сипта-нын көрсетеді. әлемдік шаруашылық жұмыс істеуі негізінде оның халықаралық(х.а) экон-қ қат-пен халықаралық еңбек бөлінісі, яғни белгілі бір тауарлар мен қызметтер түріне елдер-ң мамандырылуы. Ал ол олардың х.а айырбасын н/е серіктесуін болжамайды. Дүн. жүз-к шару-қ бұл бір – бірімен тауарлы ақша қат-мен байл-қан егеменді ұлттық мемл-дің жиынтығы болып табылады. Бұл шару-қа дамыған ж/е дамушы елдер енеді. Бұл процесс ХVIғ. мен ХХғ. Басына дейін жалғасып, 300 жылжан астам уақытқа созылады. ХVIғ. соңында п.б. ұлт-қ мемл-тер арасындағы тауар айырбасы ХХғ. Басында жалпы д.ж. сипатқа ие болды нәт. Олар-ң ара-да тұрақты экон-қ байл-тар қалыптасты.

өндіргіш күш-ң өсуі х.а. еңбек теориясының тереңдеуі шару-қ өмірді интернациалдануына алып барады н/е елдермен халықтар-ң арасындағы тұрақты экон-қ байл-ты дамытып, ұлғаймалы өндіріс процессіне ұлттың шеңберден шығуына ықпал жасайды. Өндіргіш күштер-ң интернационалдануының өсуі, оның бүкіл д.ж. масштабтағы экон-ң прогрессті қамтамасыз ету шеңберін арттырады. Осы х.а. айырбас көбінесе түрлі елдердегі копиративті кәсіпорындардың ара-дағы тауар-ң жеткізілуін ертерек келістіретін орын түріне айналды. Өнд-ң кең көлемде дамуы шикізат пен жанармайды ғаламдық деңгейде қамтамасыз етуді алға қойды ж/е өнімді жаппай экспорттауды талап етеді.

61. Ақша мәні мен қызметі. Ақша түрлерінің эволюциясы.

Ақша – бұл тауар өндірісі ж/е құн түрінің дамуының өнімі. Алтын мен күміс өз бетінше ақша емес. Олар қай уақытта да тауар өндірісіндегі адамдар-ң өндірісін қатынастарын көрсеткен уақыттан бастап, ақша бола алады. Алтын мен күмістің ақша болуы олар алтын н/е күміс болуында емес, бастысы қоғам-қ еңбек-ң өнімі болуында. Тауар құны – алтынмен өлщенеді, себебі тауарға да, алтынға да еңбек жұмсалған.

Ақшаның металдық теориясын меркантилизм мектебінің өкілі Тома Мэр жасаған. Осы теоияға сай алтын мен күміс өзінің табиғатына қарай ж/е олардың табиғи қасиеттерінің күш қуаты б/ша ақша б.т.

Ақша – бұл айырбасқа түсетін абсолютті өтінді құрал. Ақшаның қастысуымен айырбастау тауарлы ақшалай формасына ене алады (Т – А – Т).

ž Бірінші қызметі - құн өлшемі.

Ақшаның көмегімен барлық тауардың құнын көрсетуге болады.Тауар құнының ақшалай көрсетілуі баға деп аталады.

Тауар бағалары негізінен тауардың өз құнына тура пропорционалды және ақша құнына кері пропорционалды келеді.

ž Екінші қызметі - айналым құралы.

Осы қызметті ақша қолма-қол атқарады,себебі олар нақты тауар айырбасында артықшылық жасайды.

Егер айналым шығындары өсіп кетсе және есептеулер баяуласа, алтынның қоры шашыраса, алтын айналымы шексіз болар еді. Алтын қоры мемлекет үшін әлемдік ақша резервтік қор ретінде қажет.

ž Үшінші қызметі - төлем құралы.

Бұл қызметті тауарды - ақша сатқан кезде, ақшаны қарызға бергенде, салықты, жер рентасын, жалақыны, дивидентті, пәтер және т.б. төлегенде атқарады.

ž Төртінші қызметі - қазына жинау қорлану құралы.

Ақша айналысын тоқтатады және жиналады. Сөйтіп ұзақ мерзімге пайдаланатын заттарды сатып алу үшін қорланады. Ақшаның қазына түрінде қорлануы әрбір тауар өндірушінің белгілі ақша резерві болу қажеттілігінен туындайды, нарық кездейсоқтығынан сақтандырады. Бұл ролді толық бағалы ақша орындайды. Ақшаның бұл қызметі ақша айналымын реттеу үшін маңызды.

ž Бесінші қызметі - әлемдік ақша түрінде болуы.

Әлемдік ақша алтын және өнеркәсібі дамыған елдердегі тұрақты валюта болып табылады.

Әлемдік аренада ақшаның айналым құралы емес, төлем құралының рөлі бірінші орында болады. Бұл ең алдымен халықаралық несиенің дамуымен түсіндіріледі.

Қағаз ақша – бұл мемлекетпен шығарылған айналым қызметінде іс жүзіне асатын алтынға айырбасталатын ақшалай белгілер. Мемлекет қағаз ақшаларға сол мемлекеттің ішінде ғана жүргізілетін ақша курсын белгілейді. Қағаз ақша ұсынатын шынайы құн мемлекеттік билік күшіне байланыссыз ақша айналымының объективті заңымен анықталады.

Несиелік акшалар – тауар өндірісінің дамуымен, яғни тауарларды сатып алу және сатудың уақытын кешіктіріп төлеуге (несиеге) берілуімен байланысты пайда болған ақшалар.

62. Цикл фазалары. Дағдарыс: мәні, себептері, әлеуметтік-экономикалық салдары. Қазіргі таңдағы ғаламжық қаржы дағдарысы (2008 ж).

Экономикалық цикл – бұл іскер белсенділіктің бір-бірінен кейін қайталанып отыратын уақтылы тербелістері, экономиканың екі бірдей жағдайларының арасындағы уақыт аралығы, іскер белсенділіктің өрлеулері мен құлдыраулары. Құлдырау -өндіріс көлемінің, ұлттық өнім мен табыс көлемінің, еңбек ақының, акция курсының, жұмысбастылықтың азаюы, дайын өнімнің өтпеген қорларының өсуі, бағалар төмендемейді. Бағалар тек ұзақ уақытты құлдырауда ғана төмендеуі мүмкін: депрессия өндірістің, жұмысбастылықтың құлдырауының ақырындауымен сипатталады

§ Экономикалық цикл- бұл дағдарыстар арасындағы мерзім және осы кезде оның төрт фазасы ауысады.

§ Дағдарыс- құбылысының болуы сұраным төлем қаблеттілігімен салыстырғанда тауарды артық өндірумен түсіндіріледі. Дағдарыс кезінде өткерілмеген өнім саны тез ұлғайып, жұмысшылар босатылады, жұмыссыздық ұлғайып, несие-ақша байланыстары бұзылып, құлдырау толқыны ұлғайды және кәсіпорындар құлдырап, жойыла бастайды.

§ Депрессия-depressio”- латын сөзі, төмендеу, тереңдеу дегенді білдіреді). Бұл фазада өндірістің құлдырауы тоқталады. Жайлап болса да запастағы тауарлар өткеріледі және еркін ақша капиталы пайда болады.

§ Тірілу- бұған тән нәрсе өндірісті ұлғайту, демек пайда бар деген сөз. Ол кезегінде өндірістің дамуын ынталандырады.

§ Өрлеу- өнім өндірудің қарқындылығымен сипатталады және ол дағдарыс алдындағы деңгейден жоғары, жұмыссыздық тартылады, қарыз капиталы ұсынымы ұлғаяды және банк пайызының нормасы төмендейді.

Дағдарыс кезеңі сыйпатында жаңа құбылыс-
инфляция пайда болады.

63. Мемлекетті реттеу өтпелі экономика жағдайында.

Мемлекеттің нарыққа араласуының негізгі механизмі – салықтар, төлемдер, сатып алу.

Мемлекеттік реттеу тәсілдері: 1) Мемлекеттік (Тікелей); 2) Мемлекеттік емес (Жанама).

Мемлекеттік реттеудің ең басты құралдарына жатады:

· фискальдық саясат (салықты реттеу);

· несие – ақша саясаты;

· баға мен табысты реттеу;

· әлеуметтік саясат;

· сыртқы экономикалыө саясат;

· әкімшілдік реттеу;

· қысқа мерзімді реттеу;

· ұзақ мерзімді реттеу;

· аймақтық реттеу.

Мемлекеттік реттеу элементтері:

· құқықтық база;

· сауықтыру мен макроэкономикалық тұрақтылық;

· бәсекелестікті қорғау және кәсіпкерлікке жағдай жасау;

· ұлттық табыс пен материалдық байлықты үлестіру;

· ресурстарды бөлуді реттеу;

· экономикалық тиімділікті арттыру.

64. Өркениетті тәсіл: өркениет типтері. Өркениет ауысу теориялары. Аграрлы, индустриалды және постиндустриалды қоғам.

§ Өнеркәсіптік төңкеріс және ҒТР сияқты сипаттарға негізделген:

• Индустриялдыға дейінгі – ауыл шаруашылығы, қол еңбек.

• Индустриялық – ірі машиналық өндіріс, дамығын ақша- тауар қатынастары.

• Индустриядан кейінгі – ақпарат, адам және оның мүмкіндіктерін жүзеге асыруына жағдай жасау.

65. Ұлттық табыс: өндіріс, бөлу, қайта бөлу.

66. Бүкіләлемдік шаруашылық дамуының негізгі белгілері мен тенденциялары.

Әлемдік шару-қ бұл – халықара-қ еңбек бөлінісінің негізінде халықара-қ қат-мен өзара байл-сын ұлттық шаруа-рының қарама – қайшы тұтастығы. Яғни халықара-қ экон-қ қатынас – бұл шаруашылық қатынас шеңберінде әлемдегі барлық елдердің өзара қатн-рының тәсілдерімен сипта-нын көрсетеді. әлемдік шаруашылық жұмыс істеуі негізінде оның халықаралық(х.а) экон-қ қат-пен халықаралық еңбек бөлінісі, яғни белгілі бір тауарлар мен қызметтер түріне елдер-ң мамандырылуы. Ал ол олардың х.а айырбасын н/е серіктесуін болжамайды. Дүн. жүз-к шару-қ бұл бір – бірімен тауарлы ақша қат-мен байл-қан егеменді ұлттық мемл-дің жиынтығы болып табылады. Бұл шару-қа дамыған ж/е дамушы елдер енеді. Бұл процесс ХVIғ. мен ХХғ. Басына дейін жалғасып, 300 жылжан астам уақытқа созылады. ХVIғ. соңында п.б. ұлт-қ мемл-тер арасындағы тауар айырбасы ХХғ. Басында жалпы д.ж. сипатқа ие болды нәт. Олар-ң ара-да тұрақты экон-қ байл-тар қалыптасты.

Дата добавления: 2017-02-01