Тақырып. Жобаның құнын басқару

(2 сағат)

Лекцияның мақсаты: ЖБ бiлiмiнiң форматың анықтау

Маңызды Ұғымдар:

· Ресурстың құны

· Құнды бөлу графигi

· Жоба құнын басқару

· Жоба құнын бақылау

· Шығындар бойынша есеп беру

Тақырыптың сұрақтар:

1. Жобаның құнын басқарудың негiзгi принциптерi

2. Жобаның құнын бағалау

3. Ресурстың құны

Тақырыптың сұрақтар бойынша қысқаша мазмұны:

1. Жобаның құнын басқарудың негiзгi принциптерi

Жобаның құны – жобадағы ресурстардың, жұмыстардың, мезгiлдердiң құнының жиынтығыменанықталады. Құрылыс жобалар бойынша құрылыстың құны анықталады. Жобадағы бұкiл шығындардың бағасы жобаның жалпы құнына тең болады.

Жобаның құнын басқаруға бекiтiлген бюджет бойынша жобаны орындаланатын және кепiлдiк беретiн процесстер жатады.

Құнын басқару жұйенiң мақсатыға жоспарлауды орындау және құнын бақылау жөнiндегi саясатты, әдiстердi өңдеуi жатады. Жобаның құнын басқаруға:

* Жобаның құнын бағалау;

* Жобаны бюджеттау, яғни жобаны орындау ұшiн қойылатын мақсатты көрсеткештердi анықтау;

* Жобаның құнын /шығындарды/ бақылау процесстер жатады.

Бюджет – негiзгi құжат көмегiмен жобаның құнын басқару алуға болады. Бюджет дегенiмiз тиiстi мезгiлдер бойынша жоспарланған шығын және кiрiс бабтарының реестрлi директивалық құжат. Бюджет құжат ретiнде жобаның ресурстық қойылатын шектеулердi анықтайды, сондықтан құнын басқаруда бiрiншiден жобаның сметаға көңiл аудару керек.

Жобаның сметасы дегенiмiз бағалар, талапты ресурстар, жобаның орындайтын жұмыстардың көлемi бойынша жобаның /мәмiленiң/ құнын есебiн және негiздеменi көрсететiн құжат. Жобаның құнын басқаруының әдiстерiнiң бiрi - есеп шоттарының жоспарының құрылымын пайдалану.

2. Жобаның құнын бағалау.

Жобаның құнын анықтау ұшiн, жоба бойынша пайдаланатын ресурстардың құнын, жұмыстардың мезгiлдерiн және құнын бiлу керек. Сонымен, құнының бағалауы жобаның жұмыстарды және ресурстар құрылымын анықтаудан басталады.

Жобаның құны жұмыстарды орындалу ұшiн пайдаланатын ресурстардың құнымен анықталады, соның iшiнде:

· Жабдық (сатып алу, арендаға алу, лизинг);

· өндiрiстiк қуаттар, құрылғысы;

· Жұмыс еңбегi (штаттық қызметкерлер, контракт бойынша жұмысқа кiрген);

· Шығыс тауарлар (кеңсе жабдықтары және т.б.);

· Материалдар;

· Оқу, семинарлар, конференциялар;

· Субконтракттар;

· Тасымалы және т.б.

Жобаның құнын бағалау техникасы 13 адымынан тұрады. Олар жобаға байланысты болады:

1. Жұмыс бойынша пайдаланатын ресурстардың қажеттiлiгiн анықтау.

2. Тор моделiн өңдеу.

3. Жұмысты талқандау құрылымын өңдеу.

4. Жұмысты талқандау құрылымы бойынша шығынды бағалау.

5. Әр фукционалды меңгерушiмен ЖТҚ-ны талқылау.

6. Әрекеттердiң негiзгi бағытталуын көрсету.

7. ЖТҚ-ның әр элементтiң құнын бағалау.

8. Жоғары басқару дәрежемен базалық құнын келiстiру

9. Қызметтердiң қажеттiлiгiн жөнiнде фукционалды меңгерушiлермен талқылау.

10. Желiлiк жауапкершiлiктiң тәсiмiн әзiрлеу.

11. Қосалқы кестелерiн әзiрлеу.

12. Құны бойынша жиынтық есебiн құру.

13.Құнын бағалаудың нәтижелерiн жобадағы құжаттарға кiргiзу. Барлық шығындарды бағалауда, бiз жобаның құнын бағалаймыз.

3. Жобаның бюджетiн әзiрлеу.

Бюджеттау: жалпы жоба және жобаның жұмыстар бойынша құнын анықтау, жобаның бюджетiн құрастыру процесстер. Бюджетiн шығын бабыларға, мезгiлдерге, бекiтiлген шығындарға қарай бөлуге болады. Бюджеттiң құрылымы есеп шоттарының жоспарымен анықталады. Бюджеттi екi жолмен құрастыруға болады:

· кәдiмгiдей бухгалтерлiк есеп шотының жоспары;

· арнайы құрастырылған басқару есеп бойынша жасаланады.

Тәжiребе көрсетiп отыр: жағдайлардың көпшiлiгiнде бухгалтерлiк есеп шотының жоспарын пайдалануға жетiспейдi. Әр нақты жобаға құнын басқару көзқарас бойынша анықталған специфика есебiн пайдалануға керек. Сондықтан әр жоба бойынша өзiнiң бiрегей, бiрақ белгiленген басқару есебiнiң көрсеткiштерiнiң негiзiнде есеп шоттарының жоспары болу тиiс.

Бюджеттеу – бұл құнын жоспарлауы, яғни шығындардың жоспарын анықтауы: қашан, қанша, және не ұшiн ақша төленедi.

Бюджет келесi көрсетiлген нысандарда болуы мұмкiн:

1) шығындардың кунтiзбелiк жоспар-кесте,

2) шығындардың бөлуi матрицасы,

3) шығындардың бағаналы диаграмма,

4) шоғырланымдық шығындардың бағаналы диаграмма,

5) уақыт бойынша шоғырланымдық шығындардың желiлiк диаграмма,

6) шығындардың құрылымы бойынша шеңбер және т.б.

7-тақырып. Жобалардың орындалуын талдау және бақылау (2сағат)

Лекцияның мақсаты: Жобаны орындаудың бақылау әдiстерiн оқу.

Маңызды ұғымдар:

· Меңгерiлген көлемi.

· Коммуникациялар

· өзгерiстердi бiрiктiрiлген бақылауы.

· өзгерiстердi басқару.

· өзгерiстердi басқару комитетi.

· Кестенi бақылау

Тақырыптың сұрақтар:

1. Жобаны бақылаудың мазмұны

2. Ағымдық орындалудыл базалық жоспармен салыстырғандағы мониторингi

3. Шешiм қабылдау процесстер.

Тақырыптың сұрақтар бойынша қысқаша мазмұны:

1. Жобаны бақылаудың мазмұны

Жобаны бақылаудың негiзгi мақсаты - бұл жобаны бақылау және жоспарлау функцияларының жалпы тиiмдiлiгiнiң дәрежесiн жоғарлату және жоспар көрсеткiштердiң орындауының қамтамасыз ету.

Жобаны бақылау процесстерiнiң мазмұны: жұмыстарды орындалуының нақты құжатталған және бағаланған көрсеткiштер негiзiнде анықтау және жоспар көрсеткiштермен салыстыру. Жобаларды басқару жалпы жұйенiң бiр бөлiгi ретiнде жобаны бақылау жұйенiң элеметтердiң арасында керi байланыстар бар екен. Осы керi байланыстар жоспарланған көрсеткiштердi өзгеру жағдайға мұмкiншiлiгiн бередi. Яғни, керi байланыстар жобаны орындауда әртұрлi кездесетiн жолсыздықтар жағдайында қоршаған ортаның өзгерiстер есебiмен жоспардан ауытқуын азайту ұшiн жауап беретiн әсер еткiзедi.

Жұйеде жалпы жоба, жұмыст, жұмыстардың пакет немесе жобаның әр бөлiгi бойынша кiреберiс, шығу және жобаны орындау процесстер бар.

2. Ағымдық орындалудың базалық жоспармен салыстырғандағы мониторингi

Мониторинг — жоспармен салыстыру және жобаны орындау бойынша бақылау, есеп алу, талдау және есеп беруының құрастыруы.

Бiрiншi адым: жұмыстардың нақты жағдай бойынша ақпаратты жинау және өңдеу. Меңгерушiлер мiндеттi тұрiнде жоба орындауға көп көңiл аударады, жұмыстардың бiтiруiнiң дәрежесiн анықтайды. Осы ұшiн нәтижелер және шығындар туралы беретiн ақпарат тиiмдi керi байланыстар болу керек.

Ақпаратты жинау жұйенi құрастыру ұшiн жобаның меңгерушiсi бiрiншiден жинайтын көрсеткiштердiң құрамын және жиiлiгiн анықтайды. Нақты орындау бақылауының әдiстер келесi көрсетiлген ретiнде болады:

· Қарапайым бақылау әдiсi, немесе ңО—100” әдiсi. Бұл әдiс тек ғана қосалқы жұмыстардың бiтiруын белгiлейдi (жұмыстардың бiтiруiнiң тек ғана екi дәрежесi бар: 0% и 100%). Басқаша сөзбен, жұмыстын соңғы нәтижесi болғанда жұмыс бiтiрген деп есептеленедi;

· Қосалқы бақылау әдiсi /метод детального контроля/, жұмыстарды орындауының аралық жағдай бойынша бағалауы бередi. Бұл әдiс құрделi болып қалады, себебi жобаның меңгерушiге орындалмаған жұмыстарды бағалау керек. Сондықтан корпорациялар жұмыс орындалуының дәрежесiн бағалайтын өзiндiк корпоравтитiк шәкiлiн жасайды. Шәкiлi туралы ақпарат жабық болады, себебi пайдаланатын технологиялар туралы ақпарат қолданылады.

Қосалқы бақылау әдiсiнiң мофикацияланған нҰсқалар пайдаланады:

· 50/50 әдiс бойынша аяқталмаған жұмыстар бойынша аралық нәтиженi есепке алуға мұмкiншiлiгiн бередi. Аяқталмаған жұмыстардың дәрежесi жұмысқа пайдаланытын бюджеттiн 50 % уақытында анықталады;

· асулы кезең бойынша әдiс /метод по вехам/, который применяется Ұзақ жұмыстарда пайдаланады. Асулы кезең бойынша жұмыстар бiрнеше топтарға бөлiнедi. °р асулы кезең жұмыстың қорыту дәрежесiн белгiлейдi.

Осы әдiстерiн пайдаланып жобаның меңгерушiлер өздерiнiң интегралды бақылау жұйесiн құрастырады, сонымен қаржыландыру негiздеме критерияларға қанағаттандыратын жобадағы көлемi және мезгiл параметрлермен бiрге жұмыстардың қорыту дәрежеге көңiл аударады.

3. Шешiм қабылдау процесстер.

Жобадағы жоспардан ауытқуын анықтап менеджер сәйкес iс-әрекеттерiн қолдануға тиiс.

Ерте жасалған тұзету әрекеттер жақсы болар едi. Жобаны бақылау бойынша қалпына келтiру әрекеттердi Ұқыпты жоспарлау керек.

Жобадағы жоспардан ауытқуын тапқанда кезiнде жиi қолданатын әрекеттердiң бес негiзгi мұмкiндi нҰсқалар:

· Балама шешiм табу. Бiрiншiден жаңа технологиялық және Ұйым шешiм бойынша жұмыстардың тиiмдмлiгiн көтеретiн мұмкiншiлiктердi қарастыру керек. Мысалы, жаңа шешiм бойынша жұмыстардың жұйелiгiн өзгерту керек;

· Құнын жаңадан қарастыру. Бұл тәсiлдеме жұмыстардың көлемiн көбеюiн және қосымша ресурстарды пайдалануды белгiлейдi. Бұл тәсiлдеме жобадағы ұақытша кiдiрiс жағдайын жою керектеде қолданады;

· Мезгiлдердi жаңадан қарастыру. Бұл тәсiлдеме жұмыстардың мезгiлдерiн созуылын белгiлейдi. Жобаның меңгерушiлер бұл шешiмге құны шектеу жағдайда барады;

· Жұмыстардың мазмұнын жаңадан қарастыру. Бұл тәсiлдеме бойынша жұмыстардың көлемi азаяды, сондықтан жобадағы тек ғана бiрнеше жоспарланған нәтижелерге жетуге болады. Бұл жерде бiз жобадағы нәтижелердiң сапалы сипаттамалар емес туралы айтып жатырмыз;

· Жобаны тоқтатылуы. Бұл ең құрделi шешiм. Бiрақ осындай шешiмге бару керек, егер жоба бойынша болжалды шығындар болжалды табыстарды асып тұссе. Бұл жерде экономикалық, психология және қатысушылардың мұддесi аспектiлерге көңiл аудару керек.

өзгерiстердi басқару – бұл болашақтағы өзгерiстердi болжау, жоспарлау, тiркеу (жобадағы мазмұны, специфи­кациялар, құны, жоспар, тор диаграмма және т. б. бойынша), салдарды бағалау, мақұлдау немесе қабылдамау процессi, мониторингтi Ұйымдастыру және жоба бойынша өзгерiстердi орындалатын қатысушыларды ұйлестiру.

8-тақырып. Жобаны аяқтау

(2 сағат)

Лекцияның мақсаты: Жобаның бiтiруiнiң әдiстерiн бiлу.

Маңызды Ұғымдар:

· Жобы ақпараттың архивы.

· Жобаның аяқталу тұрлерi: жалғастыру, ашығу, бiрiктiру, жойылу.

Тақырыптың сұрақтар:

1. Аяқталу процестерi

2. Аяқталуы бойынша әрекеттер

3. Шарттың аяқталуы

Тақырыптың сұрақтар бойынша қысқаша мазмұны:

1. Аяқталу процестерi

Жобадан шығу ұшiн жобаның орындалу тиiмдiлiгiнiң төмендетуiнiң талдау керек, соның iшiнде құрылыстың мезгiлдерге, бағалардың жоғарлатқанына, жұмыстардың құнына және т.б. факторларға қөңiл бөлу керек.

Жобадан шығу шешiмге келi ұшiн бiрнеше критериялар пайдаланады, бiрақ негiзгi критерий – бұл табыстылығының дәрежесi.

2. Аяқталуы бойынша әрекеттер

Жобадан шығу тиiмдi нысандар:

· Жобаны орындау шешiмiнен құрылыс-монтаж жұмыстардың бастауынан ерте бас тарту;

· Жоба бойынша орындалған бөлiгiн аяқталмаған құрылыс объект нысанында сату;

· Пайдалану сатыда объектiсiн сату;

· Қосымша ұлестiк жарнаны тарту, сондай-ақ өзiнiң ұлестiк жарнаны минимизациялау;

· Жобадағы негiзгi активтерiн бөлiп сату.

3. Шарттың аяқталуы.

Шарттың аяқталуының негiзгi кезеңдер:

· Қаржы есетемесiн тексеру;

· Төлқұжаттау;

· Орындалмаған мiндеттемелердi анықтау;

· Орындалмаған мiндеттемелердi аяқтау;

· Кепiлдi қызмет көрсету және тұпкiлiктi есептер /окончательные расчеты/.

Дата добавления: 2013-12-11