Становление и развитие международно-правового регулирования прав ребёнка. Женевская декларация прав ребёнка (1924)

Для выканання функцый па ахове дзяцiнства ў абласных, раённых, гарадскiх упраўленнях, аддзелах адукацыi ствараюцца аддзелы (сектары) аховы дзяцiнства, у штат якiх уводзяцца iнспектары па ахове дзяцiнства, юрысты.

2008–2010

2006 – 2007

2000 – 2005

Становление системы охраны и защиты детства как приоритетного направления государственной молодежной политики Республики Беларусь.

В 1990 г. Генеральной Ассамблеей ООН была организована Всемирная встреча представителей различных государств в интересах детей. По итогам этой встречи в нашей стране началась разработка системы охраны и защиты прав и интересов юных белорусских граждан.

Становление государственной политики в этой области осуществлялось в соответствии со следующими этапами:

Ø Беларусь ратифицировала Конвенцию о правах ребенка.

Ø Принят Закон РБ «Об общих началах государственной молодежной политики в Республике Беларусь».

Ø Принят Закон РБ «О государственных пособиях семьям, воспитывающим детей».

Ø Принят Закон Республики Беларусь «О правах ребенка».

Ø Разработан и представлен Комитету ООН по правам ребенка Первоначальный доклад о ходе реализации Конвенции о правах ребенка в Беларуси.

Ø Разработан Национальный план действий по защите прав детей на 1995 – 2000 гг.

Ø Открыта SOS – детская деревня в Боровлянах.

Ø Подготовлен Национальный доклад о положении детей и женщин в Республике Беларусь «Дети и женщины Беларуси: сегодня и завтра».

Ø Введено преподавание спецкурса «Права ребенка» во всех заведениях системы образования.

Ø Создана Национальная комиссия по правам ребенка.

Ø Введены должности социальных педагогов в учреждениях средних общеобразовательных, средних специальных, профессионально-технических, внешкольного воспитания и обучения (Приказ Министерства образования РБ «Об утверждении временных квалификационных характеристик психолога, социального педагога, педагога-организатора» от 08.07.1996г. № 296).

Ø Открыты в республике многопрофильные молодежные центры по пропаганде здорового образа жизни и профилактике аддиктивного поведени и ВИЧ/СПИД среди молодежи и детей.

Ø Создан Национальный центр усыновления.

Ø Принят в новой редакции Закон «Об общих началах государственной молодежной политики в Республике Беларусь».

Ø Утверждены Основные направления государственной семейной политики Республики Беларусь (Указ Президента Республики Беларусь от 21 января 1998 г. № 46).

Ø Разработан и представлен Комитету ООН по правам ребенка Первый периодический доклад о реализации Конвенции о правах ребенка.

Ø Утверждена Президентская программа «Дети Беларуси» с пятью целевыми подпрограммами: «Дети Чернобыля», «Дети-инвалиды», «Дети-сироты», «Развитие социального обслуживания семьи и детей», «Развитие индустрии детского питания».

Ø Издан Указ Президента РБ от 12 августа 1998 г. № 392 «О материальной поддержке семей, усыновивших (удочеривших) детей».

Ø Введено преподавание спецкурса «Права человека» во всех учебных заведениях системы образования.

Ø Принят Закон Республики Беларусь «О государственной поддержке молодежных и детских общественных объединений в Республике Беларусь».

Ø Принят Национальный план развития образования в области прав человека на 1999 – 2004 гг.

Ø Принят и введен в действие Кодекс Республики Беларусь о браке и семье.

Ø Утверждено Положение об органах охраны детства в Республике Беларусь (см. приложение 1).

Ø Принят Закон Республики Беларусь «О внесении изменений и дополнений в Закон Республики Беларусь «О правах ребенка».

Ø Подготовлен и утвержден Национальный доклад «Положение детей в Республике Беларусь в 1999 г.».

Ø Подготовлен и утвержден Национальный доклад о выполнении решений Всемирной встречи на высшем уровне в интересах детей.

Ø Подготовлен и утвержден Национальный доклад «Положение детей в Республике Беларусь в 2000 г.»

Ø Принята Программа «Дети Беларуси» на 2001 – 2005 гг. с подпрограммами «Дети Чернобыля», «Дети-сироты», «Дети-инвалиды»,

«Совершенствование социальной защиты семьи и детей», «Детское питание» (утверждена Указом Президента Республики Беларусь от 24 мая 2001 г. № 281).

Ø Открыт Республиканский центр социальной реабилитации детей-инвалидов с заболеваниями опорно-двигательного аппарата (2000 г.).

Ø Принят Закон РБ «О внесении изменений и дополнений в Закон Республики Беларусь «О правах ребенка» (2000 г.);

Ø Разработан, представлен Комитету ООН по правам ребенка и защищен Второй периодический доклад Республики Беларусь о выполнении положений Конвенции о правах ребенка (2002 г.).

Ø Принят Национальный план действий по улучшению положения детей и охране их прав на 2004 – 2010 гг. (утвержден в 2003 г.).

Ø Проведен первый Республиканский конкурс профессионального мастерства социальных педагогов «Социальный педагог года» (декабрь 2003).

Ø Принят Закон РБ «Об образовании лиц с особенностями психофизического развития (специальном образовании)» (2004 г.).

Ø Принята Инструкция о порядке выявления и учета несовершеннолетних, нуждающихся в государственной защите (Постановление Министерства образования от 28.07.2004 № 47).

Ø Проведена первая выставка научно-методической литературы и педагогического опыта «Социально-педагогическая деятельность в условиях реформирования системы образования» (апрель 2004 г.).

Ø Принят Закон РБ «Об основах системы профилактики безнадзорности и правонарушений несовершеннолетних» (2005 г.).

Ø Принят Закон РБ «О гарантиях по социальной защите детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, а также лиц из числа детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей» (2005 г.).

Ø Принят Закон РБ «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Беларусь по вопросам возмещения расходов на содержание детей, находящихся на государственном обеспечении» (2005 г.).

Ø Подготовлены и утверждены Национальные доклады «Положение детей в Республике Беларусь в 2000 – 2005 гг.»

Ø 2006 год объявлен Годом матери, 2007 – Годом ребенка.

Ø Утверждена Президентская программа «Дети Беларуси» на 2006 – 2010 гг. с семью подпрограммами «Дети Чернобыля», «Дети-инвалиды», «Дети-сироты», «Дети и закон. Воспитание личности», «Совершенст-вование системы социального обслуживания семьи и детей», «Детское питание», «Охрана здоровья и формирование здорового образа жизни».

Ø Утверждено Положение о порядке передачи детей на усыновление (удочерение) и осуществления контроля за условиями жизни и воспитания детей в семьях усыновителей на территории Республики Беларусь (от 15. 03. 2006 г.).

Ø Утверждено Положение о Национальной комиссии по правам ребенка и ее состав (Указ Президента Республики Беларусь от 16 ноября 2006 г. № 675).

Ø Начала работу приемная Национальной комиссии по правам ребенка на базе Национального центра художественного творчества детей и молодежи (г. Минск, ул. Кирова, 16) и аналогичные приемные в каждом областном центре.

Ø Принят Закон РБ «Об Общем среднем образовании» (2006 г.).

Ø Издан Декрет Президента РБ № 18 от 24.11.2006 «О дополнительных мерах по государственной защите детей в неблагополучных семьях».

Ø Принята Национальная программа демографической безопасности Республики Беларусь на 2007–2010 гг.

Ø Положение «О порядке предоставления детям статуса детей, оставшимся без попечения родителей, утраты этого статуса и возврата таких детей родителям» (утверждено постановлением Совета Министров Республики Беларусь 26.12.2006 №1728).

Ø Положение «О порядке признания детей нуждающимися в государственной защите» (утверждено постановлением Совета Министров Республики Беларусь 26.12.2006 №1728).

Ø Положение о порядке организации работы по установлению опеки (попечительства) над детьми-сиротами и детьми, оставшимися без попечения родителей (утверждено постановлением Совета Министров Республики Беларусь 20.05.2006 № 637).

Ø Подготовлен национальный доклад «Положение детей в Республике Беларусь в 2008 году», отражающий основные направления и результаты государственной политики в отношении детей и реализации их прав, достигнутые на момент окончания 2008 г.

Ø Разработаны «Методические рекомендации о деятельности социально-педагогической и психологической службы учреждения образования» (письмо Мин. образования РБ от 22.05.2008 № 12-01-05/3871-2).

Ø Издан Декрет Президента Республики Беларусь от 05.05.2009 № 5 «О внесении дополнений и изменений и в Декрет Президента Республики Беларусь от 24.11. 2006 № 18 «О дополнительных мерах по государственной защите детей в неблагополучных семьях».

Ø Проведен очередной Республиканский конкурс профессионального мастерства педагогов социальных «Педагог социальный года» (ноябрь 2009).

Ø Разрабатывается Концепции современного научно-методического обеспечения интегрированного обучения и воспитания.

Ø Разработано специальное программное обеспечение (в том числе мультимедийного учебника) с целью внедрения в практику обучения и воспитания лиц с ОПФР (период внедрения – 2011–2015 гг.).

Ø Принята программа непрерывного воспитания детей и учащейся молодежи в Республике Беларусь на 2011–2015 годы (постановление Министерства Образования РБ от 24 мая 2011 г. № 16).

Ø Принято Положение о патронате лиц с особенностями психофизического развития (постановление министерства образования РБ от 19.07.2011 № 92).

Ø Принята Национальная программа демографической безопасности Республики Беларусь на 2011–2015 гг.

Ø Принят Кодекс Республики Беларусь об образовании № 243-3, раскрывающий права и обязанности обучающихся и их законных представителей.

Ø Принята Программа воспитания и защиты прав и законных интересов детей, находящихся в социально опасном положении (приказ Министерства образования РБ от 24.05.2011 № 336).

Ø Принято новове Положение о социально-педагогической и психологической службе учреждения образования (иной организации, индивидуального предпринимателя, которым в соответствии с законодательством предоставлено право осуществлять образовательную деятельность): постановление министерства образования РБ от 25.07.2011 № 116.

Ø Разрабатывается Положение о постинтернатном сопровождении детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей.

ПРИЛОЖЕНИЕ 1

ЗАГАД МIНIСТЭРСТВА АДУКАЦЫI РЭСПУБЛIКI БЕЛАРУСЬ

14 снежня 1999 г. N 743

АБ ЗАЦВЯРДЖЭННI ПАЛАЖЭННЯ АБ ОРГАНАХ АХОВЫ ДЗЯЦIНСТВА Ў РЭСПУБЛIЦЫ БЕЛАРУСЬ

(Национальный реестр правовых актов Республики Беларусь, 2000 г., № 12, 8/2478)

У адпаведнасцi з даручэннем Савета Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь ад 20 кастрычнiка 1999 г. N 05/209-635 i ў мэтах забеспячэння дзяржаўных гарантый, аказання ўсебаковай дапамогi ў рэалiзацыi правоў дзяцей, якiя вызначаны Канвенцыяй ААН аб правах дзiцяцi, Законам Рэспублiкi Беларусь "Аб правах дзiцяцi" (Ведамасцi Вярхоўнага Савета Рэспублiкi Беларусь, 1993 г., N 33, ст.430), iншымi актамi заканадаўства Рэспублiкi Беларусь, загадваю:

1. Зацвердзiць узгодненае з Мiнiстэрствам фiнансаў, Мiнiстэрствам працы, аблвыканкомамi i Мiнскiм гарвыканкомам Палажэнне аб органах аховы дзяцiнства ў Рэспублiцы Беларусь (дадаецца).

2. Галоўнаму ўпраўленню сацыяльнай i выхаваўчай работы (Бутрым Г.А.) накiраваць гэты загад на прававую экспертызу ў Мiнiстэрства юстыцыi.

Мiнiстр В.I.Стражаў

УЗГОДНЕНА УЗГОДНЕНА ЗАЦВЕРДЖАНА

Намеснiк Мiнiстра Намеснiк Мiнiстра працы Загад

фiнансаў Рэспублiкi Беларусь Мiнiстэрства адукацыi

Рэспублiкi Беларусь А.П.Колас Рэспублiкi Беларусь

А.I.Сверж 07.12.1999 14.12.1999 N 743

07.12.1999

ПАЛАЖЭННЕ

аб органах аховы дзяцiнства ў Рэспублiцы Беларусь

1. Органы аховы дзяцiнства забяспечваюць дзяржаўныя гарантыi ў рэалiзацыi правоў дзяцей, якiя вызначаны Канвенцыяй ААН аб правах дзiцяцi, Канстытуцыяй Рэспублiкi Беларусь, Законам Рэспублiкi Беларусь "Аб правах дзiцяцi", iншымi актамi заканадаўства.

2. Ажыццяўленне функцый па ахове дзяцiнства ўскладаецца на ўпраўленнi, аддзелы адукацыi абласных, раённых i гарадскiх выканаўчых i распарадчых органаў, iх аддзелы (сектары) па ахове дзяцiнства, сацыяльных педагогаў устаноў сiстэмы адукацыi.

3. Асноўнымi задачамi органаў аховы дзяцiнства з'яўляюцца:

- абарона правоў i iнтарэсаў дзяцей;

- адукацыя дзяцей, насельнiцтва ў галiне правоў дзяцей;

- жыццеўладкаванне дзяцей-сiрот i дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў;

- сацыяльна-педагагiчная i псiхалагiчная дапамога дзецям-iнвалiдам, дзецям з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, дзецям, якiя апынулiся ў неспрыяльных умовах i экстрэмальных сiтуацыях;

- псiхолага-педагагiчная дапамога сем'ям i дзецям з групы павышанай рызыкi з мэтай захавання iх у сям'i;

- ажыццяўленне прадстаўнiцтва па абароне правоў i iнтарэсаў дзяцей.

4. Органы аховы дзяцiнства кiруюцца ў сваёй дзейнасцi актамi заканадаўства i дадзеным Палажэннем.

5. Рашэннi органаў аховы дзяцiнства па пытаннях аховы правоў дзяцей, iх сацыяльнай абароны з'яўляюцца абавязковымi для выканання ўстановамi, прадпрыемствамi, арганiзацыямi, службовымi асобамi i грамадзянамi.

6. Органы аховы дзяцiнства маюць права i абавязаны абараняць правы i законныя iнтарэсы дзяцей ва ўсiх органах, дзе разглядаюцца справы дзяцей або справы iх бацькоў, якiя маюць дачыненне да правоў i iнтарэсаў дзяцей.

7. Органы аховы дзяцiнства маюць права па матываванаму запыту атрымлiваць звесткi i даныя, неабходныя для выканання iх функцый.

Дзяржаўныя органы, арганiзацыi павiнны прадстаўляць органам аховы дзяцiнства iнфармацыю па пытаннях, якiя ўваходзяць у iх кампетэнцыю.

8. Кiраўнiцтва i кантроль за дзейнасцю мясцовых выканаўчых i распарадчых органаў i органаў адукацыi па ахове правоў дзяцей ускладаюцца на вышэйстаячыя органы ў парадку падпарадкаванасцi.

9. Упраўленнi, аддзелы адукацыi абласных, гарадскiх, раённых выканаўчых i распарадчых органаў пры выкананнi функцый па абароне правоў дзяцей працуюць у цесным кантакце з усiмi органамi i службамi, якiя звязаны з выхаваннем, абаронай правоў i iнтарэсаў непаўналетнiх, прафiлактыкай дзiцячай i падлеткавай злачыннасцi, ажыццяўляюць каардынацыю дзейнасцi waiх гэтых органаў i службаў.

Акрамя гэтых пасад для выканання функцый па ахове дзяцiнства ў абласных, гарадскiх, раённых упраўленнях, аддзелах адукацыi могуць уводзiцца iнспектары (метадысты) па напрамках дзейнасцi аховы дзяцiнства (сацыяльная педагогiка, псiхалогiя, дэфекталогiя i iнш.).

11. Раённы, гарадскi выканаўчы i распарадчы орган выконвае наступныя функцыi аховы дзяцiнства:

11.1. каардынуе i кантралюе дзейнасць раённага, гарадскога ўпраўлення, аддзела адукацыi па ахове правоў дзяцей, сацыяльнай абароне дзяцiнства;

11.2. заслухоўвае справаздачы дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў, арганiзацый, устаноў па выкананнi заканадаўства па ахове дзяцiнства;

11.3. па прадстаўленнi раённага, гарадскога ўпраўлення, аддзела адукацыi прымае рашэннi аб стварэннi дзiцячых дамоў сямейнага тыпу, назначае бацькоў-выхавальнiкаў дзiцячага дома сямейнага тыпу, вызваляе i адхiляе iх ад выканання ўскладзеных абавязкаў; назначае штомесячныя грашовыя выплаты на ўтрыманне выхаванцаў дзiцячых дамоў сямейнага тыпу, вырашае пытаннi iх фiнансавага i матэрыяльнага забеспячэння;

11.4. па прадстаўленнi раённага (гарадскога) упраўлення, аддзела адукацыi прымае рашэннi аб ахове жыллёвых i маёмасных правоў дзяцей, вырашае пытаннi забеспячэння жыллём дзяцей-сiрот i дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў;

11.5. прымае рашэннi аб змяненнi прозвiшчаў дзяцей у выпадку ўсынаўлення i ў iншых выпадках, прадугледжаных заканадаўствам;

11.6. забяспечвае права на бясплатнае атрыманне адукацыi, у тым лiку i прафесiйнай, дзецьмi-iнвалiдамi, дзецьмi з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, стварае дастатковую сетку дэфекталагiчных пунктаў (пунктаў карэкцыйна-педагагiчнай падтрымкi), спецыяльных класаў, класаў iнтэграванага навучання, груп, цэнтраў карэкцыйна- развiццёвага навучання i рэабiлiтацыi i г.д. для навучання i выхавання дзяцей з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця па месцы жыхарства;

11.7. забяспечвае першачарговае працаўладкаванне дзяцей-сiрот, дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў, дзяцей, чые бацькi загiнулi пры выкананнi службовых абавязкаў, дзяцей-iнвалiдаў, дзяцей з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця;

11.8. стварае сетку сацыяльна-педагагiчных, дзiцячых iнтэрнатных устаноў для аказання сацыяльна-педагагiчнай, псiхалагiчнай, сацыяльна-прававой дапамогi дзецям, якiя апынулiся ў экстрэмальных жыццёвых сiтуацыях.

12. Раённыя, гарадскiя ўпраўленнi, аддзел адукацыi праз аддзел (сектар) аховы дзяцiнства i сацыяльных педагогаў устаноў сiстэмы адукацыi выконвае наступныя функцыi па ахове дзяцiнства:

12.1. выяўляе дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў, i ажыццяўляе меры па ўладкаваннi iх на выхаванне ў iншую сям'ю праз усынаўленне, стварэнне прыёмнай сям'i, дзiцячага дома сямейнага тыпу; разам з Нацыянальным цэнтрам усынаўлення стварае банк даных аб дзецях, якiя падлягаюць перадачы на выхаванне ў сем'i ўсынавiцеляў, дзiцячыя дамы сямейнага тыпу, i грамадзянах, якiя жадаюць прыняць дзяцей на выхаванне; разам з адмiнiстрацыяй дзiцячых iнтэрнатных устаноў, якiя знаходзяцца на тэрыторыi раёна, ажыццяўляе меры па перадачы на выхаванне ў сем'i дзяцей, якiя знаходзяцца пад дзяржаўнай апекай, высвятляе згоду дзяцей, якiя дасягнулi 10-гадовага ўзросту, на ўсынаўленне, перадачу на выхаванне ў дзiцячы дом сямейнага тыпу;

12.2. сумесна з Нацыянальным цэнтрам усынаўлення арганiзуе i праводзiць работу з кандыдатамi ва ўсынавiцелi, бацькi-выхавальнiкi, вывучае iх умовы жыцця, асабiстыя якасцi, арганiзуе кансультатыўную дапамогу па псiхолага-педагагiчных i юрыдычных пытаннях, звязаных з усынаўленнем, стварэннем дзiцячага дома сямейнага тыпу;

12.3. прадстаўляе Мiнiстэрству адукацыi, суду матываваную прапанову аб мэтазгоднасцi ўсынаўлення дзяцей - грамадзян Рэспублiкi Беларусь або ўстанаўленнi апекi над iмi замежнымi грамадзянамi;

12.4. прадстаўляе суду (раённаму, гарадскому выканаўчаму i распарадчаму органу) неабходныя матэрыялы для вырашэння пытанняў аб усынаўленнi, стварэннi дзiцячага дома сямейнага тыпу, змяненнi прозвiшчаў дзяцей, прызнаннi ўсынаўлення несапраўдным, адмене ўсынаўлення, вызваленнi або адхiленнi бацькоў-выхавальнiкаў ад выканання iх абавязкаў;

12.5. дае дазвол бацькам-выхавальнiкам дзiцячага дома сямейнага тыпу, кiраўнiкам навучальна-выхаваўчых устаноў, у якiх пад дзяржаўнай апекай знаходзяцца дзецi-сiроты i дзецi, якiя засталiся без апекi бацькоў, ажыццяўляць здзелкi, а папячыцелям - даваць дазвол на ажыццяўленне здзелак, якiя выходзяць за межы бытавых;

12.6. ажыццяўляе (пры неабходнасцi канфiдэнцыяльна) нагляд за ўмовамi жыцця i выхавання, аховай маёмасных, жыллёвых i iншых правоў дзяцей, у тым лiку выхаванцаў у дзiцячых дамах сямейнага тыпу, а пры неабходнасцi - i ў сем'ях усынавiцеляў;

12.7. прадстаўляе раённаму, гарадскому выканаўчаму i распарадчаму органу неабходныя матэрыялы для вырашэння пытання аб змяненнi прозвiшча дзiцяцi са сваiм заключэннем;

12.8. хадайнiчае перад судом аб узбуджэннi спраў аб прызнаннi ўсынаўлення несапраўдным або адмене ўсынаўлення, а таксама спраў у абарону маёмасных, жыллёвых i iншых правоў дзяцей;

12.9. прымае ўдзел пры разглядзе ў судзе спраў, якiя маюць дачыненне да абароны правоў дзяцей, удзельнiчае ў правядзеннi дазнання, следства, ажыццяўляе ахову правоў дзяцей у выпадку прыцягнення iх да крымiнальнай адказнасцi, пры выкананнi рашэння суда аб перадачы або адабраннi дзяцей ад бацькоў або iншых асоб;

12.10. аказвае псiхолага-педагагiчную дапамогу сем'ям у выпадку спрэчак па пытаннях выхавання дзяцей;

12.11. арганiзуе псiхолага-педагагiчную дапамогу дзецям, якiя страцiлi бацькоў, перадаюцца на выхаванне ў iншую сям'ю, дзяржаўную ўстанову, дзецям, якiя выхоўваюцца ў неспрыяльных умовах цi экстрэмальных сiтуацыях, сталi ахвярамi злачынстваў, правапарушэнняў, жорсткiх адносiн, катастроф i г.д., дзецям, якiя адбылi па суду тэрмiн пакарання;

12.12. выяўляе дзяцей i сем'i з групы рызыкi, сумесна з iншымi дзяржаўнымi i грамадскiмi ўстановамi аказвае iм сацыяльную, прававую i псiхолага-педагагiчную дапамогу, прымае ўсебаковыя меры для захавання сям'i, прафiлактыкi сацыяльнага сiроцтва, адхiленняў у паводзiнах дзяцей i правапарушэнняў як з боку дзяцей, так i ў адносiнах да iх;

12.13. арганiзуе кансультацыi сем'яў, якiя маюць усыноўленых дзяцей, дзяцей з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, адхiленнямi ў паводзiнах па псiхолага-педагагiчных пытаннях, дапамагае ў выбары формаў i метадаў сямейнага выхавання такiх дзяцей, разам з бацькамi вырашае пытанне аб неабходнасцi iндывiдуальнага навучання i выхавання, карэкцыйнай дапамогi, выбары тыпа навучальна-выхаваўчай установы, класаў, груп;

12.14. аналiзуе кантынгент дзiцячага насельнiцтва раёна, горада, вядзе ўлiк дзяцей, якiя маюць патрэбу ў спецыяльнай дапамозе пры навучаннi i працаўладкаваннi, уносiць раённым, гарадскiм выканаўчым i распарадчым органам прапановы па забеспячэннi права на адукацыю i працаўладкаванне дзяцей, якiя адбылi па суду тэрмiн пакарання, дзецям з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, выпускнiкам дзiцячых дамоў, школ-iнтэрнатаў, спецыяльных школ, класаў, груп на тэрыторыi свайго раёна, горада; пры неабходнасцi ўносiць прапановы аб рэарганiзацыi сеткi навучальна-выхаваўчых устаноў, бранiраваннi або мэтавым стварэннi працоўных месцаў;

12.15. кантралюе пытанне пакрыцця бацькамi выдаткаў на выхаванне дзяцей у дзяржаўных iнтэрнатных установах;

12.16. пры наяўнасцi падстаў хадайнiчае перад судом аб прыцягненнi да адказнасцi асоб, арганiзацый i ўстаноў, якiя прапагандуюць праз сродкi масавай iнфармацыi, лiтаратуру, вiдовiшчныя i iншыя мерапрыемствы культ насiлля, жорсткасцi, парнаграфiю, зневажаюць чалавечую годнасць, аказваюць шкоднае ўздзеянне на дзяцей i спрыяюць учыненню правапарушэнняў;

12.17. разглядае скаргi (у тым лiку i дзяцей) на дзеяннi бацькоў, бацькоў-выхавальнiкаў, службовых асоб, якiя наносяць шкоду правам i iнтарэсам непаўналетнiх, i пры неабходнасцi перадае матэрыялы ў суд або ў пракуратуру для вырашэння пытання ў адпаведнасцi з заканадаўствам Рэспублiкi Беларусь;

12.18. у месячны тэрмiн прадстаўляе ў Нацыянальны цэнтр усынаўлення аператыўную iнфармацыю аб дзецях, якiя засталiся без апекi бацькоў i падлягаюць усынаўленню.

13. Iнспектар па ахове дзяцiнства прызначаецца з лiку асоб, якiя маюць вышэйшую педагагiчную (юрыдычную) адукацыю, адпаведную педагагiчную (юрыдычную) падрыхтоўку, стаж работы па спецыяльнасцi (педагагiчнай або юрыдычнай) не менш за 5 гадоў.

14. Раённыя, гарадскiя ўпраўленнi, аддзелы адукацыi, iх аддзелы (сектары) аховы дзяцiнства каардынуюць i кантралююць дзейнасць сацыяльных педагогаў устаноў сiстэмы адукацыi па абароне правоў дзяцей.

15. Абласны выканаўчы камiтэт выконвае наступныя функцыi па ахове дзяцiнства:

15.1. каардынуе i кантралюе дзейнасць абласнога ўпраўлення, раённых, гарадскiх выканаўчых i распарадчых органаў па пытаннях аховы правоў дзяцей;

15.2. заслухоўвае справаздачы дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў, арганiзацый, устаноў па выкананнi заканадаўства па ахове дзяцiнства;

15.3. прымае рашэннi аб стварэннi i рэарганiзацыi сеткi навучальна-выхаваўчых i iншых устаноў для аказання дэфекталагiчнай, сацыяльна-педагагiчнай i псiхалагiчнай дапамогi, прафесiйнага навучання дзяцей-iнвалiдаў, дзяцей з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў, дзяцей, якiя апынулiся ў экстрэмальных жыццёвых сiтуацыях, стварае працоўныя месцы для iх;

15.4. плануе i рэалiзуе сiстэму мер па прафiлактыцы сацыяльнага сiроцтва i дзiцячай злачыннасцi.

16. Абласное ўпраўленне адукацыi (яго аддзел па ахове дзяцiнства) выконвае наступныя функцыi па ахове дзяцiнства:

16.1. каардынуе i кантралюе дзейнасць раённых, гарадскiх упраўленняў, аддзелаў адукацыi па ахове дзяцiнства;

16.2. iнспектуе навучальна-выхаваўчыя, лячэбна-прафiлактычныя i iншыя ўстановы незалежна ад ведамаснай падпарадкаванасцi па пытаннях аховы правоў дзяцей, забяспечвае гэтыя ўстановы нарматыўнай дакументацыяй;

16.3. вядзе ўлiк дзяцей з асаблiвасцямi разумовага i фiзiчнага развiцця, дзяцей-iнвалiдаў i ўносiць прапановы па рэарганiзацыi i стварэннi сеткi навучальна-выхаваўчых устаноў з мэтай аказання дзецям карэкцыйнай дапамогi па месцы жахарства;

16.4. сумесна з Нацыянальным цэнтрам усынаўлення стварае банк даных аб дзецях, якiя маюць патрэбу ва ўладкаваннi ў сям'ю, кандыдатах ва ўсынавiцелi, бацькi-выхавальнiкi, аналiзуе вынiкi работы раённых, гарадскiх упраўленняў, аддзелаў адукацыi i адмiнiстрацыi дзiцячых устаноў па пошуку сем'яў для дзяцей, якiя засталiся без апекi бацькоў, прымае ўсе меры для забеспячэння права дзяцей на пражыванне ў сям'i;

16.5. арганiзуе павышэнне квалiфiкацыi, метадычную работу ў мiжкурсавы перыяд, абагульненне вопыту работы штатных супрацоўнiкаў органаў аховы дзяцiнства i адмiнiстрацыi навучальна-выхаваўчых устаноў па праблемах аховы правоў непаўналетнiх.

17. Мiнiстэрства адукацыi выконвае наступныя функцыi па ахове дзяцiнства:

17.1. ажыццяўляе дзяржаўную палiтыку па абароне правоў i iнтарэсаў дзяцей, забяспечвае асаблiвы клопат i абарону дзяржавай правоў дзяцей-iнвалiдаў, дзяцей з асаблiвасцямi разумовага або фiзiчнага развiцця i дзяцей, якiя часова цi пастаянна пазбаўлены свайго сямейнага акружэння або апынулiся ў iншых неспрыяльных умовах i экстрэмальных сiтуацыях;

17.2. каардынуе намаганнi дзяржаўных i недзяржаўных арганiзацый па рэалiзацыi Канвенцыi ААН аб правах дзiцяцi, Закона Рэспублiкi Беларусь "Аб правах дзiцяцi", арганiзуе i кантралюе выкананне Нацыянальнага плана дзеянняў па ахове правоў дзяцей на 1995-2000 гг., Нацыянальнага плана развiцця адукацыi ў галiне правоў чалавека на 1999-2004 гады, прэзiдэнцкай праграмы "Дзецi Беларусi", iншых дзяржаўных праграм у галiне абароны правоў i iнтарэсаў дзяцей, ажыццяўляе кантроль за выкананнем заканадаўства па ахове дзяцiнства;

17.3. ажыццяўляе меры па стварэнню i развiццю ў Рэспублiцы Беларусь сiстэмы спецыяльнай адукацыi для дзяцей з асобымi патрэбамi, каардынуе i кантралюе дзейнасць усiх навучальна-выхаваўчых устаноў, якiя ажыццяўляюць навучанне i рэабiлiтацыю дзяцей-iнвалiдаў i дзяцей з асаблiвасцямi псiхафiзiчнага развiцця, падрыхтоўку i перападрыхтоўку для гэтых мэт педагагiчных кадраў;

17.4. каардынуе пытаннi сацыяльна-педагагiчнай i псiхалагiчнай дапамогi сем'ям i дзецям з групы павышанай рызыкi з мэтай захавання дзяцей у сям'i;

17.5. каардынуе i кантралюе дзейнасць абласных, раённых, гарадскiх органаў кiравання адукацыяй па абароне правоў дзяцей;

17.6. распрацоўвае заканадаўчыя i нарматыўныя дакументы i арганiзуе навуковыя даследаваннi па пытаннях аховы дзяцiнства.

Тема 2. Охрана детства в системе международного права. Основные принципы и содержание Конвенции ООН о правах ребёнка

1. Становление и развитие международно-правового регулирования прав ребёнка. Женевская декларация прав ребёнка (1924).

2. ООН и Всеобщая декларация прав человека (1948).

3. Ребёнок как субъект права. Декларация о правах ребёнка (1959).

4. Конвенция о правах ребёнка (1989): история создания, принципы и содержание.

5. ЮНИСЕФ: основные на­правления деятельности организации по охране и защите детства.

Рекомендуемая литература

1. Защита прав ребенка в Республике Беларусь: сб. нормат. правовых актов: текст по сост. на 15 декабря 2009 г. – Минск: Дикта, 2010. – С.3–22.

2. Иванов, Г.И. Права человека: История, теория, современность / Г.И. Иванов. – Минск: НИУП, 2002. – 184 с.

3. Сивашинская, Е.Ф. Ребенок как самоценность и его позиция в образовательном процессе. Права ребенка / Е.Ф. Сивашинская, И.В. Журлова // Педагогика современной школы: курс лекций / Е.Ф. Сивашинская, И.В. Журлова; под общ. ред. Е.В. Сивашинской. – Минск: Экоперспектива, 2009. – С.26–31.

4. Смагина, Л.И. Доклады ЮНИСЕФ о положении детей в мире и отдельных регионах // Смагина, Л.И. Права ребёнка: теория и методика / Л.И. Смагина. – Минск, 2001. – С. 63–71.

Права ребенка представляют собой общечеловеческую ценность. Это, прежде всего, обусловлено тем, что детство – уникальный, важнейший период в развитии человеческой личности. Будущее любого общества и всего человечества в огромной степени зависит от духовного и физического развития молодого поколения, его понимания роли и значения прав человека в жизни индивида и социума, а также ответственности за свою судьбу и свои действия.
В то же время можно сказать, что уважение к правам человека начинается с отношения общества к своим детям. Это означает, что обеспечение прав отдельного ребенка, молодого человека непосредственно зависит от сознательной, целенаправленной государственной политики на международном и национальном уровнях и от деятельности неправительственных организаций, которые исходя из безусловного признания самоценности детства, наличия у детей и молодежи своих специфических интересов и потребностей создают необходимые социально-экономические и политические условия для их жизни и развития.

Понятие «права ребенка» тесно соотносятся с понятием «права человека». В свою очередь, права человека являются не только универсальными ценностями для представителей всех культур и традиций, но и, по сути своей, ценностями местными, обязательствами, взятыми странами и уходящими своими корнями в международные договора и национальные конституции и законы.

Ряд историков полагают, что «Цилиндр» Кира Великого из династии Ахеменидов, который датируется 539 годом до нашей эры и был создан после завоевания Киром Вавилона, является первым документом по правам человека, а Пакт добродетельных (Hifl-al-fudul), заключенный арабскими племенами примерно в 590 году нашей эры, считается одним из первых документов о создании союза на основе прав человека.

На протяжении всей истории человечества войны и народные восстания зачастую являлись реакцией людей на бесчеловечное обращение и несправедливость. В английском «Билле о правах» 1689 года, составленном после гражданских войн в Англии, отразилось стремление людей к демократии. Ровно 100 лет спустя Французская революция породила «Декларацию прав человека и гражданина», в которой было провозглашено равенство всех (1789 г.), а в 1792 г. был подготовлен документ «Провозглашение прав ребенка», главным законодательным изменением документа явилось ограничение отцовской власти семейным судом, снижение возрастной зависимости от отца до 21 года и др.

В современных международных стандартах в области прав человека закреплены обязательства, которые государства должны соблюдать. Становясь участником международных договоров, государства берут на себя обязательства и обязанности по международному праву уважать права человека, защищать их и обеспечивать их соблюдение. Обязательство уважать права человека предполагает, что государства должны воздерживаться от посягательств на них или от попыток ущемлять права человека. Обязательство защищать права человека налагает на государства ответственность по защите отдельных лиц и групп людей от посягательств на их права человека. Обязательство обеспечивать соблюдение прав человека означает, что государства обязаны принимать соответствующие меры с целью содействовать соблюдению основных прав человека.

Ратифицируя международные договора по правам человека, правительства обязуются осуществлять меры и принимать законодательства на национальном уровне, согласующиеся с их договорными обязательствами и обязанностями. Поэтому в национальной правовой системе предусмотрены основные механизмы защиты прав человека, гарантируемых международным правом. В тех случаях, когда национальные правовые механизмы не обеспечивают защиту от нарушений прав человека, для рассмотрения жалоб отдельных лиц и групп людей используются механизмы и процедуры на региональном и международном уровнях, которые помогают обеспечить, чтобы международные стандарты в области прав человека действительно уважались, соблюдались и применялись на практике.

Обеспечение прав ребенка относится в большей мере к глобальным проблемам современности, в решении которых заинтересовано все мировое сообщество. Это объясняется определяющей ролью подрастающего поколения в гарантировании жизнеспособности общества и прогнозировании его будущего развития. Однако следует признать, что ни одно государство в мире не может претендовать на роль образца в области соблюдения прав ребенка. Даже для самых демократических и экономически развитых государств характерны рост преступности несовершеннолетних, наличие семей с низким жизненным уровнем, смертность детей из-за недостаточного медицинского обслуживания, рост беспризорных детей. Все эти факторы доказывают невозможность разрешения детской проблемы только национальными средствами и вызывают необходимость объединения усилий мирового сообщества в целом, что и обусловило возникновение института международно-правовой защиты прав ребенка.

Международная защита прав ребенка представляет систему взаимосогласованных действий государства и неправительственных международных организаций, направленных на разработку и обеспечение прав ребенка с целью формирования полноценной и гармонически развитой личности, содействие их закреплению в национальном законодательстве и оказание международной помощи детям слаборазвитых государств.

Вопрос о необходимости регулирования прав детей возник сравнительно недавно. Губительные последствия первой мировой войны в отношении гражданского населения и растущий интерес к проблеме защиты детей в большинстве стран Европы и Северной Америки вызвал необходимость Лиги Наций создать в 1919 г. Комитет детского благополучия, который рассматривал права детей в основном в контексте мер, которые нужно было принять в отношении беспризорных детей, рабства, детского труда, торговли детьми и проституции несовершеннолетних. Большую роль в разработке социальных стандартов защиты детей в этот период сыграли неправительственные организации, в частности Международный союз спасения детей, основанный англичанкой Эглантайн Джебб. В 1923 г. в рамках этой организации была разработана декларация, содержащая основные условия, которым должно следовать общество, чтобы обеспечить соответствующую защиту детей и заботу о них.

В целом, работа по созданию документа о правах детей осуществлялась по следующим этапам:

· 1919-05-19 – в Лондоне Джебб Эглантин и ее сестрой Дороти Бакстон основана британская организация «Спасите детей». Она стала первой организацией международного Фонда Безопасности детей. Главной целью организации ставилось создание мощного международного альянса по защите детей, который бы имел свои представительства в самых отдаленных уголках мира.

· 1919-11-19 – в Швеции создана первая в стране организация по защите и спасению детей под названием «Рада-Барнен». В ее основании приняли участие Элен Пальмшерна (председатель), писательница Элин Вагнер и Герда Маркус.

· 1920 – В Женеве основан «Международный союз спасения детей». Крупнейшими членами альянса на момент создания были английский «Фонд Спасения Детей» и шведская «Рада-Барнен».

· 1923-02-23 – принятие «Международным союзом спасения детей» в Женеве декларации по защите детей, разработанной Джебб Эглантин.

· 1924-11-26 – «Декларация прав ребенка» одобрена и утверждена Пятой Ассамблеей Лиги Наций в Женеве.

Таким образом, в 1924 г. в Женеве Лига Наций на своей 5-й сессии приняла предложенную Международным союзом спасения детей Декларацию прав ребенка. Это был первый документ международно-правового характера в области охраны прав и интересов детей. Необходимость данного действия была обусловлена рядом причин мирового масштаба: высокий процент детской смертности, недоступность детского здравоохранения, ограниченные возможности получения детьми базового образования, использование взрослыми детей с целью наживы на вредных производствах и в сфере сексуальных услуг, печальные судьбы детей-беженцев и детей-сирот как жертв военных действий и т.д.

Женевская Декларация провозглашала идею особой заботы о детях «ввиду их физической и умственной незрелости»; онаосновывалась на следующих 5 принципах международно-правовой защиты детей:

Ø ребенку должна предоставляться возможность нормального развития, как материального, так и духовного (пр. 1);

Ø голодный ребенок должен быть накормлен, больному ребенку должен быть предоставлен уход, порочные дети должны быть исправлены, сиротам и беспризорным детям должно быть дано укрытие и все необходимое для их существования (пр. 2);

Ø ребенок должен быть первым, кто получит помощь при бедствии (пр. 3);

Ø ребенку должна быть предоставлена возможность зарабатывать средства на существование, и он должен быть огражден от всех форм эксплуатации (пр. 4);

Ø ребенок должен воспитываться с сознанием того, что его лучшие качества будут использованы на благо следующего поколения (пр. 5).

В Декларации впервые подчеркивалось, что забота о детях и их защита не является больше исключительной обязанностью семьи, общества или даже отдельной страны – все человечество должно заботиться о благополучии детей.

В настоящее время оригинал документа хранится в городском архиве Женевы. На нем стоят подписи делегатов Ассамблеи, в частности, Эглантин Джебб, Януша Корчака – польского врача и педагога, Гюстава Адора – бывшего президента Швейцарской Конфедерации.

Дата добавления: 2014-01-04