Беларусь ва ўмовах Германскай акупацыi. Абвяшчэнне БССР i Лiтоўска-Беларускай ССР

З сакавiка 1918 года быў заключаны Брэсцкi мiрны дагавор, па якому землi Беларусi па лiнii Рыга-Двiнск-Свянцяны-Лiда-Пружаны адышлi да Германii. Акупацыйную ўладу на Беларусі ўзначальваў генерал Эрых фон Фолькенгайм. Немцы забаранiлi дзейнасць рэвалюцыйна-дэмакратычных партый: РСДРП(б) i г. д. Была адноўлена дзейнасць Саюза землеўладальнiкаў i органаў мясцовага самакiравання: гарадскiя думы, земствы. Частку прадпрыемстваў немцы перадалі ўладальнiкам, а абсталяванне другой часткi прадпрыемстваў вывезлі ў Германiю. Адносна сялян у практыку ўвайшлi рэквiзiцыi хлеба, мяса, фуражу на патрэбы нямецкай армii. У адносiнах да мiрных жыхароў парушалася мiжнароднае правы: наладжвалiся аблавы, людзей вывозiлі ў Германiю (вясной 1918 у Германiю было вывезена 15 тыс. чалавек), стваралiся канцэнтрацыйныя лагеры, праводзiлiся карныя экспедыцыi, пры якiх ажыццяўляўся масавы растрэл мiрных жыхароў. Асаблiва лютавалi нямецкiя карнiкі ў тых раенах, дзе дзейнiчалi партызанскiя атрады. А яны дзейнiчалi на Гродзеншчыне, Мiншчыне, каля Полацка, Вiцебска, Магiлева, Быхава, Жлобiна. У лiстападзе 1918 года пасля паражэння Траiснага саюза ў 1-й сусветнай вайне i рэвалюцыі ў Германii бальшавiкi анулявалi Брэсцкi мiр i рушылi на Захад. 10 снежня 1918 года Чырвоная Армiя заняла Мiнск, Савет якога заявіў аб аднаўленнi Савецкай улады i з гэтай мэтай утварыў губернскi ВРК. 30 снежня 1918 года ў Смаленску для абмеркавання пытанняў аб утварэннi БССР; КПБ Паўночна-заходнi абласны камiтэт РКП(б) склiкаў YI Паўночна-заходнюю абласную канфiрэнцыю РКП(б). Яна прыняла рэзалюцыю "Аб абвяшчэннi Заходняй камуны Беларускай Савецкай Рэспублiкай". Меркавалася на тэрыторыi Мiнскай, Вiцебскай, Магiлеўскай i Смаленскай губерняў утварыць самастойную сацыялiстычную рэспублiку Беларусь. Паўночна-заходнюю арганiзацыю РКП(б) пераймяноўвалі ў КПБ(б). Часова - рабочы сялянскі ўрад БССР узначаліў беларус Жылуновiч. 1 студзеня 1919 года ў Смаленску быў абнародаваны манiфест часовага ўрада Беларусi. У манiфесце абвяшчалася ўтварэнне БССР i давалiся асноўныя палажэннi яе дзяржаўнага статуса. Уся ўлада на Беларусi аб'яўлялася толькi Саветамi, а фабрыкi, землi, лясы, заводы i банкi - здабыткам народа. 5 студзеня 1919 года сталiцай БССР стаў Мiнск, куды пераехаў са Смаленска Часовы ўрад. 16 студзеня 1919 года ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб далучэннi да РСФСР Вiцебскай, Магiлеўскай i Смаленскай губерняў БССР i аб'яднання таго, што ад яе засталося з Лiтоўскай ССР. Такiм чынам, стваралася буферная дзяржава, якую бальшавiкi спрабавалi выкарыстаць РСФСР ад Польшчы з мэтай прадухiлення адкрытай вайны з ею. Гэта рашэнне ЦК РКП(б) выклiкала пратэст сярод членаў былога ўрада БССР. Жылуновiч i яго прыхiльнiкi напiсалi пiсьмо ЦК РКП(б), у якiм выказалi свой пратэст. За гэта яны былi выключаны з урада БССР, а Жылуновiч арыштаваны. 1-ы ўсебеларускi з'езд Саветаў, якi павiнен быў зацвердзiць утварэнне Лiтоўска-Беларускай ССР, адбыўся ў Мiнску 2-3 лютага 1919 года. На iм прысутнiчаў старшыня ВЦВК Я. М. Свярдлоў. Па прапанове Свярдлова з'езд прыняў рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лiтоўскай ССР. З'езд прыняў Канстытуцыю БССР, аналагiчную Канстытуцыi РСФСР 1918 года. Па Канстытуцыi, вышэйшым органам улады ў БССР абвяшчаўся ўсебеларускi з'езд Саветаў, а ў перыяд памiж з'ездамi - ЦВК выбраны з'ездам. Функцыі ўрада ўскладалiся на Вялiкi прэзiдыўм, якi фармiраваўся ЦВК. Узначаліў Вялiкi Прэзыдыўм - Мяснiкоў. Аб'яднанне Лiтвы i Беларусі ў адзiную дзяржаву ЛiтБел адбылося 27 лютага 1919 года. Старшыней новай дзяржавы са сталiцай у Вiльнi стаў Цыхоўскi, а СНК узначаліў Мiцкявiчус-Кансукас. ЛiтБел праiснаваў да наступлення палякаў у 1919 годзе.

Дата добавления: 2014-01-06