ІІІ Лизинг 5 страница

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып Ақшалай қаражаттың айналымы жасалатын уақыт кезеңі өндірістік-коммерциялық циклдың ұзақтығы деп аталады

Осы цикл шикізат пен материалға ақша төлеу және даяр өнім сатудан ақша түсу арасындағы уақыттың бір бөлігінен құралады. Осы циклдың ұзақтығына жеткізушінің кәсіпорынды несиелеу кезеңі, кәсіпорынның сатып алушыны несиелеу кезеңі, шикізат пен материал запаста болатын кезең, даяр өнім шығару және оны қоймада сақтау кезеңі ықпал етеді.

Ақшалай қаражаттың айналым кезеңін кәсіпорын балансындағы ақпарат пен кіріс және шығыс жөніндегі есептегі ақпарат бойынша есептеуге болады. Бұл үшін келесі көрсеткіштер есептеледі

1. Шикізат пен материал запасының айналымдылығы

2. Кредиторлық берешектің айналымдылығы

3. Даяр өнім запасының айналымдылығы

4. Дебиторлық берешектің айналымдылығы

5. Ақшалай қаражаттың айналым кезеңі

Айналым капиталының элементтері өндіріс саласынан айналым аясына үздіксіз өтіп, өндіріске қайтадан оралады. Айналым капиталының бөлігі өндіріс саласында, ал басқа бөлігі – айналыс саласында үнемі болады. Сондықтан кәсіпорынның айналым капиталының құрамы мен мөлшері өндіріс қажеттілігімен ғана емес, айналыс қажеттілігімен де байланысты.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________ 2010ж.

Айналым құралдарын пайдалану көрсеткіштерін анықтау

Айналым құраланың айналым коэффициенті (Ка) – бір жыл ішінде айналым құралының айналымдылығымен сипатталады, яғни сатылған өнімнің құнын немесе айналым сомасын тиісінше осы уақыт ішіндегі айналым құраланың орташа қалдығына бөлі арқылы анықталады. Бұл көрсеткіш сатылған өнім көлемінің айналым құралының бір теңгесіне шаққандағы мөлшерін көрсетеді

Сө

Ка = ----------------

Ақ

Мұнда Ка – айналым құраланық айналым коэффициенті

Сө - сатылған өнім көлемі, Ақ - айналым қорының орташа жылдық құны, тенге

Айналым коэффициенті жоғары болғаны – айналым құралы тиімді пайдаланғанын көрсетеді.

Айналым құралын тиімді пайдалануда маңызды көрсеткіш - айналым құралын жүктеу коэффициенті болып табылады, ол айналым коэффициентінің өлшемінің кері қатынасын көрсетеді. Ол айналым құралының сомасына, сатылған өнімге жұмсалған шығындардың бір тенгесімен сипатталады

Сө

Ка = -------------- мұнда Кж – айналым құралының жүктеу коэффиц-і

Ақ

Неғұрлым ол аз болған сайын, ұйымда соншама айналым құралы тиімді пайдаланып, оның қаржылық жағдайы жақсарғанын көрсетеді.

Ұйымда айналым құралының айналымдылығы келесі факторлаға байланысты болып келеді – өндіріс циклының ұзақтығына, шығарылған өнімнің сапасына және оның бәсекеге төтеп беруіне, өнімнің материал сиымдылығын төмендету жолдарына, жабдықтау тәсілі және өнімді өткізу әдістеріне, айналым құралын тиімді пайдалану бағыттарын жетілдіруге.

Айналым құралының айналу жылдамдығы немесе ұзақтығы күнмен есептелінеді. Бұл көрсеткіш айналым құралы неше уақытта толық айналымнан өтетінін көрсетеді. Сонымен қатар, бұл көрсеткіш өндіріс циклының ұзақтығын (К) айналым коэффициентіне (Ка) қатынасын көрсетеді, немесе мезгілдегі күн санын, айналым коэффициентіне (Ка) бөлу арқылы анықталады.

К

Кұз = ---------------- мұнда К – мезгілдегі күн саны (360, 90, 30)

Ка

Айналым құралының айналым ұзақтығы азайған сайын немесе сондай жағдайдағы көлемде, сондай өнімді сатуда, оның жасаған айналымдық саны көбейсе, соншама айналым құралын аз қажет етеді және керісінше, неғұрлым айналым құралы тезірек айналымдықты жасаса, соншама оларды тиімді пайдаланады.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___35____

Сабақ тақырыбы Айналым құралдарын пайдалану көрсеткіштерін анықтау

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып

Айналым құраланың айналым коэффициенті (Ка) – бір жыл ішінде айналым құралының айналымдылығымен сипатталады, яғни сатылған өнімнің құнын немесе айналым сомасын тиісінше осы уақыт ішіндегі айналым құраланың орташа қалдығына бөлі арқылы анықталады. Бұл көрсеткіш сатылған өнім көлемінің айналым құралының бір теңгесіне шаққандағы мөлшерін көрсетеді

Сө

Ка = ----------------

Ақ

Мұнда Ка – айналым құраланық айналым коэффициенті

Сө - сатылған өнім көлемі, Ақ - айналым қорының орташа жылдық құны, тенге

Айналым коэффициенті жоғары болғаны – айналым құралы тиімді пайдаланғанын көрсетеді.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________ 2010ж.

Есептер шығару

Есеп. 1 кестедегі мәліметтерді пайдалана отырып, тапсырмадағы әрбір варрианттағы бос ұяларын толтырыңыз.

14 кесте

Рет №	Мезгілдің ұзақтығы, күн	Сатудан түскен табыс, мың теңге	Айналым құралының мезгілдегі орта қалдығы, мың теңге	Айналым құралыеның айналымдылығы, күн	Айналымдылықтың коэффициенті
		90 000	30 000
		180 000	30 000
		360 000

Есеп. 1. Жылына материалға деген қажеттілік 720 000 теңгені құрды. Айналым құралының материалға деген нормативін есептеу керек, егер норма қоры 90 күн болғанда.

2. 11-кесте мәліметі бойынша аяқталып бітпеген өндірістегі шығынның дами түсу коэффициентін есептеу керек.

11 кесте

Мезгілдер	Жыл басындағы мерзімге қалдық	Орталық-тандыры- лған	Орталық- тандыры- лмаған	Ішкі ресурстарды жинақтау	Барлық қажеттілік
І квартал		-
ІІ квартал	-	-
ІІІ квартал	-	-
ІҮ квартал	-	-
Жылдық баланс		-

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___36____

Сабақ тақырыбы Есептер шығару

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып

Есеп. 1 кестедегі мәліметтерді пайдалана отырып, тапсырмадағы әрбір варрианттағы бос ұяларын толтырыңыз.

14 кесте

Рет №	Мезгілдің ұзақтығы, күн	Сатудан түскен табыс, мың теңге	Айналым құралының мезгілдегі орта қалдығы, мың теңге	Айналым құралыеның айналымдылығы, күн	Айналымдылықтың коэффициенті
		90 000	30 000
		180 000	30 000
		360 000

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Ұйымның өнімді өндіруге кеткен және сатуға кеткен шығындар құрамы және құрылымы.

Ұйым шаруашылық қызмет процесінде ақшамен бағалануы мүмкін ақшалай және өзге де шығын мен шығыс кешенін іске асырады.

Шығынды өтеу қарастырылады,, ал шығысты өтеуді қарастырмайды.

Шығын мен шығыс айқын – бухгалтерлік, ал к үңгірт –экономикалық деп аталады.

Шығын мен шығыс экономикалық мағынасы мен тағайындалуы бойынша төмендегі бірнеше топқа біріктіріледі.

1) Негізгі және айналым капиталын ұдайы жаңғыртуға жұмсалатын шығын, ол ұйымның меншікті қаражаты мен пайдасының есебінен жүзеге асырылады.

2) Өнім өндірісіне және сатуға жұмсалатын шығын, ол өнімді, жұмысты,қызметті сатудан түсетін түсіммен өтеледі.

3) Әлеуметтік-мәдени бағдарламаларға жұмсалатын шығын, ол кәсіпорынның меншікті қаражатынан немесе пайдадан өтеледі.

4) Біржолғы шығыс

Шығын орнын толтыру көзі бойынша төмендегілердің есебінен қаржыландырылатындарға бөлінеді;

4. Меншікті және сырттан тартылған көз

5. Бюджеттің және бюджеттен тыс қордың қаражаты

6. Қарыз ресурстары

Шығын қабылданатын шешіміне орай мына түрлерге бөлінеді;

Жүктелме (міндетті) және баламалы (ықтимал), өндірістік және сауда

Сонымен бірге шығыстар былай бөлінеді;

7. шартты-тұрақты (өндірістің және өнім,жұмыс, қызмет сатудың мөлшерінен дербес) және шартты ауыспалы(осы мөлшерге тәуелді).

8. Тікелей (өнімге тікелей әдіспен бөлінетін) және жанама (жанама әдіспен бөлінетін)

9. Ағымдағы және күрделі

10. Негізгі және қосалқы

11. Бір элементтік және кешенді

12. Нормаланатын және нормаланбайтынға бөлінеді.

Ұйымның барлық шығысы өзіндік құнға кіретін мынадай шығын элементтеріне бөлінеді.

13. Материалдық шығын

14. Еңбекақы төлеу шығыны

15. Әлеуметтік қажетке аударылатын аударымның шығыны

16. Амортизациялық аударым

17. Өзге де шығындар.

Кәсіпорынның нақты өнімінің белгіленген мөлшерін өндірумен және сатумен байланысты барлық шығынын көрсететін экономикалық санатты – өнімнің өзіндік құны деп аталады.

Өзіндік құн былайша бөлінеді;

18. Цехтық, оған жауапкершілік орталықтарының шығыны кіреді

19. Өндірістік, оған өнім шығарумен байланысты барлық шығынның жиынтығы кіреді

20. Сауда, ол өнім өткізу жөніндегі шығынды біріктіреді.

21. Толық, оған өнім өндірісі мен оны сатуға жұмсалатын барлық шығын кіреді.

Өзіндік құнды есептегенде шығын екі белгі бойынша, яғни өндіріс процесінде тағайындалуы және шығынды өзіндік құнға жатқызу тәсілі бойынша жіктеледі. Сондықтан өзіндік құн шығын баптары бойынша тікелей және жанама шығынға бөлініп есептелінеді.

Алдымен өндіріспен және нақты өнімді сатумен тікелей байланысты шығын анықталады. Бұл ретте тікелей шот әдісі пайдаланылады.

Өндіріске қызмет көрсетумен және басқарумен байланысты шығын өзіндік құнда тура ескерілуі мүмкін емес және аталмыш шығын өзіндік құнға жанама енгізіледі.

Өзіндік құн кәсіпорында бірнеше сатыда есептеледі.

Бірінші сатыда өнімнің белгіленген мөлшерін өндірумен байланысты шығын ғана анықталады.

Екінші кезеңде - жалпы өнімнің өзіндік құны өндірілген өнімнің өзіндік құнын алдағы кезеңдегі шығыстың қалдығының өзгеруіне нақтылау арқылы анықталады.

Алдағы кезеңнің шығысына; жаңа өндірісті, құрылғыны, агрегатты игерумен байланысты шығыс, кейінгі кезеңнің жалға алу төлемінің жарнасы және есепті айда жұмсалған, алайда кейінгі айларда немесе жылдарда өнімнің өзіндік құнына енгізілуі тиіс өзге шығын жатады.

Үшінші кезеңде тауарлық өнімнің өзіндік құны анықталады. Бұл ретте жалпы өнімнің өзіндік құны аяқталмаған өндіріс қалдығының өзгеруіне нақтыланады. Аяқталмаған өндіріс қалдығының өсуі өзіндік құнды төмендетеді.

Өндірістік шығыннан басқа тауарлық өнімнің толық өзіндік құнына өндірістен тыс шығыс – өнімді сатумен байланысты шығындар

жатады.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___37___

Сабақ тақырыбы Ұйымның өнімді өндіруге кеткен және сатуға кеткен шығындар құрамы және құрылымы.

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: дәріс сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып Ұйым шаруашылық қызмет процесінде ақшамен бағалануы мүмкін ақшалай және өзге де шығын мен шығыс кешенін іске асырады.

Шығынды өтеу қарастырылады,, ал шығысты өтеуді қарастырмайды.

Шығын мен шығыс айқын – бухгалтерлік, ал к үңгірт –экономикалық деп аталады.

Шығын мен шығыс экономикалық мағынасы мен тағайындалуы бойынша төмендегі бірнеше топқа біріктіріледі.

1) Негізгі және айналым капиталын ұдайы жаңғыртуға жұмсалатын шығын, ол ұйымның меншікті қаражаты мен пайдасының есебінен жүзеге асырылады.

2) Өнім өндірісіне және сатуға жұмсалатын шығын, ол өнімді, жұмысты,қызметті сатудан түсетін түсіммен өтеледі.

3) Әлеуметтік-мәдени бағдарламаларға жұмсалатын шығын, ол кәсіпорынның меншікті қаражатынан немесе пайдадан өтеледі.

4) Біржолғы шығыс

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдық шығындар құнын анықтау

Кәсіпорынның нақты өнімінің белгіленген мөлшерін өндірумен және сатумен байланысты барлық шығынын көрсететін экономикалық санатты – өнімнің өзіндік құны деп аталады.

Өзіндік құн былайша бөлінеді;

1. Цехтық, оған жауапкершілік орталықтарының шығыны кіреді

2. Өндірістік, оған өнім шығарумен байланысты барлық шығынның жиынтығы кіреді

3. Сауда, ол өнім өткізу жөніндегі шығынды біріктіреді.

4. Толық, оған өнім өндірісі мен оны сатуға жұмсалатын барлық шығын кіреді.

Өзіндік құнды есептегенде шығын екі белгі бойынша, яғни өндіріс процесінде тағайындалуы және шығынды өзіндік құнға жатқызу тәсілі бойынша жіктеледі. Сондықтан өзіндік құн шығын баптары бойынша тікелей және жанама шығынға бөлініп есептелінеді.

Алдымен өндіріспен және нақты өнімді сатумен тікелей байланысты шығын анықталады. Бұл ретте тікелей шот әдісі пайдаланылады.

Өндіріске қызмет көрсетумен және басқарумен байланысты шығын өзіндік құнда тура ескерілуі мүмкін емес және аталмыш шығын өзіндік құнға жанам Өзіндік құн кәсіпорында бірнеше сатыда есептеледі.

Бірінші сатыда өнімнің белгіленген мөлшерін өндірумен байланысты шығын ғана анықталады.

Екінші кезеңде - жалпы өнімнің өзіндік құны өндірілген өнімнің өзіндік құнын алдағы кезеңдегі шығыстың қалдығының өзгеруіне нақтылау арқылы анықталады.

Алдағы кезеңнің шығысына; жаңа өндірісті, құрылғыны, агрегатты игерумен байланысты шығыс, кейінгі кезеңнің жалға алу төлемінің жарнасы және есепті айда жұмсалған, алайда кейінгі айларда немесе жылдарда өнімнің өзіндік құнына енгізілуі тиіс өзге шығын жатады.

Үшінші кезеңде тауарлық өнімнің өзіндік құны анықталады. Бұл ретте жалпы өнімнің өзіндік құны аяқталмаған өндіріс қалдығының өзгеруіне нақтыланады. Аяқталмаған өндіріс қалдығының өсуі өзіндік құнды төмендетеді.

Өндірістік шығыннан басқа тауарлық өнімнің толық өзіндік құнына өндірістен тыс шығыс – өнімді сатумен байланысты шығындар

жатады.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___38___

Сабақ тақырыбы Өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдық шығындар құнын анықтау

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ

Кәсіпорынның нақты өнімінің белгіленген мөлшерін өндірумен және сатумен байланысты барлық шығынын көрсететін экономикалық санатты – өнімнің өзіндік құны деп аталады.

Өзіндік құн былайша бөлінеді;

1. Цехтық, оған жауапкершілік орталықтарының шығыны кіреді

2. Өндірістік, оған өнім шығарумен байланысты барлық шығынның жиынтығы кіреді

3. Сауда, ол өнім өткізу жөніндегі шығынды біріктіреді.

4. Толық, оған өнім өндірісі мен оны сатуға жұмсалатын барлық шығын кіреді.

Өзіндік құнды есептегенде шығын екі белгі бойынша, яғни өндіріс процесінде тағайындалуы және шығынды өзіндік құнға жатқызу тәсілі бойынша жіктеледі. Сондықтан өзіндік құн шығын баптары бойынша тікелей және жанама шығынға бөлініп есептелінеді.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Өнімді өндіру және сату барысындағы шығындарды жоспарлау

Жоспарлау – ағымдағы шығынды басқарудың негізгі әдісі болып табылады. Жоспарлауда алдағы кезең шығынын және оның мөлшерінің орынды құрылымын белгілеу басты мақсат ретінде қойылады. Ағымдағы шығынды жоспарлаудың негізгі нысаны бюджеттендіру болып табылады. Жоспарлы бюджет жалпы ұйым бойынша, жекелеген бөлімшелер мен жауапкершілік орталықтарына бөлініп жасалады. Шығын бюджеті ағымдағы қызметтің кіріс және шығыс жоспарына енгізіледі.

Дата добавления: 2014-01-07