Мемлекеттік баж. 2 страница

22. Шикізаттың, материалдың және энергия ресурсының нормативтен тыс шығыны.

23. Еңбекақы төленетін қаражаттың артық шығыны.

24. Материалдық құндылықтың артық запасын ұстауға жұмсалған шығын

25. Амортизациялық саясаттың өзгеруі

26. Салық салу ставкасының және бюджеттен тыс қорға төленетін жарна тарифінің деңгейі.

27. Сатып алынатын материалдық ресурстың, қуат көзінің баға деңгейінің және көлік тасымалы тарифінің өзгеруі

28. Ағымдағы шығынның мөлшеріне айтарлықтай ықпал ететін өзге факторлар.

Жекелеген бұйымның жоспарлық калькуляциясы пайдалану шығынының есептік номенклатурасының белгіленген баптарына бөлініп салыстырылып есептеледі. Бұйымның жоспарлық калькуляциясын жасау процесінде шығынды калькуляциялау жүйесі және операциялық шығынның тікелей және тікелей емес мөлшері анықталады.

Пайда алу үшін өндіріс белгілі дәрежеде дамуы, сонымен өнімді сатудан түсетін түсімнің өнім өндіру мен оны өткізуге жұмсалатын шығыннан асуын қамтамасыз ету қажет.

Өзіндік құнды басқару жүйесі немесе кәсіпорынды басқару жүйесі деп те аталатын тікелей шығынның есебін жүргізудің «директ-костинг» жүйесі пайданы оңтайландыру мен шығынды талдаудың теориялық базасы болып табылады.

Осы жүйеде өндіріс мөлшерінің өзгеруіне орай өндіріске жұмсалатын шығын ауыспалы және тұрақты шығынға бөлінеді.

Өндіріс мөлшері өзгерсе мөлшері өзгеретін шығын ауыспалы деп аталады, оған шикізат пен материалға жұмсалатын шығын, негізгі өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы, технологиялық мақсатқа жұмсалатын отын мен энергия және басқа да шығын жатады. Осы ауыспалы шығын үйлесімді, үдемелі және азаймалы шығынға бөлінеді.

Тұрақты шығынға өндіріс мөлшері өзгермейтін шығын – мысалы жалгерлік ақы, несие пайдалану пайызы, негізгі қорға есептелген амортизация, кәсіпорын, кәсіпорын фирма басшылары еңбекақысының кейбір түрлері және басқа да шығын жатқызылады.

Шығынның көптеген түрлері жартылай ауыспалы сипатта болғандықтан, шығын тұрақтыға және ауыспалыға шартты түрде бөлінетінін атап өту қажет.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___51___

Сабақ тақырыбы Ұйымдағы қаржылық жоспарлау түсінігі және мәні

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: дәріс сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ

Жоспарлау – ағымдағы шығынды басқарудың негізгі әдісі болып табылады. Жоспарлауда алдағы кезең шығынын және оның мөлшерінің орынды құрылымын белгілеу басты мақсат ретінде қойылады. Ағымдағы шығынды жоспарлаудың негізгі нысаны бюджеттендіру болып табылады. Жоспарлы бюджет жалпы ұйым бойынша, жекелеген бөлімшелер мен жауапкершілік орталықтарына бөлініп жасалады. Шығын бюджеті ағымдағы қызметтің кіріс және шығыс жоспарына енгізіледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Жаңа кәсіпорын ашуға қаржы жоспарын құру

Пайдалану шығынын жоспарлау дың негізгі сатылары;

7. Есепті кезеңнің шығынын талдау

8. Жоспарлау үшін қажетті бастапқы база дайындау

9. Шығынның мөлшері мен құрылымына ықпал ететін факторлардың өзгеру болжамы

10. Бұйым түрлеріне жоспарлы калькуляция жасау

11. Жауапкершілік орталықтарының жоспарлы бюджетін әзірлеу

12. Жалпы кәсіпорын бойынша жиынтық жоспар әзірлеу жатады.

Операциялық талдау процесінде өндірістік циклдың қалыпты барысында қарастырылмаған артық шығынның пайда болу себебіне ерекше назар аударылады. Артық шығын құрамына мына шығын кіреді.

29. Шикізаттың, материалдың және энергия ресурсының нормативтен тыс шығыны.

30. Еңбекақы төленетін қаражаттың артық шығыны.

31. Материалдық құндылықтың артық запасын ұстауға жұмсалған шығын

32. Амортизациялық саясаттың өзгеруі

33. Салық салу ставкасының және бюджеттен тыс қорға төленетін жарна тарифінің деңгейі.

34. Сатып алынатын материалдық ресурстың, қуат көзінің баға деңгейінің және көлік тасымалы тарифінің өзгеруі

35. Ағымдағы шығынның мөлшеріне айтарлықтай ықпал ететін өзге факторлар.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___52___

Сабақ тақырыбы Жаңа кәсіпорын ашуға қаржы жоспарын құру

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ

Пайдалану шығынын жоспарлау дың негізгі сатылары;

1. Есепті кезеңнің шығынын талдау

2. Жоспарлау үшін қажетті бастапқы база дайындау

3. Шығынның мөлшері мен құрылымына ықпал ететін факторлардың өзгеру болжамы

4. Бұйым түрлеріне жоспарлы калькуляция жасау

5. Жауапкершілік орталықтарының жоспарлы бюджетін әзірлеу

6. Жалпы кәсіпорын бойынша жиынтық жоспар әзірлеу жатады.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Ағымдағы және келешектегі қаржылық жоспарлау

Жоспарлау – ағымдағы шығынды басқарудың негізгі әдісі болып табылады. Жоспарлауда алдағы кезең шығынын және оның мөлшерінің орынды құрылымын белгілеу басты мақсат ретінде қойылады. Ағымдағы шығынды жоспарлаудың негізгі нысаны бюджеттендіру болып табылады. Жоспарлы бюджет жалпы ұйым бойынша, жекелеген бөлімшелер мен жауапкершілік орталықтарына бөлініп жасалады. Шығын бюджеті ағымдағы қызметтің кіріс және шығыс жоспарына енгізіледі.

Пайдалану шығынын жоспарлау дың негізгі сатылары;

13. Есепті кезеңнің шығынын талдау

14. Жоспарлау үшін қажетті бастапқы база дайындау

15. Шығынның мөлшері мен құрылымына ықпал ететін факторлардың өзгеру болжамы

16. Бұйым түрлеріне жоспарлы калькуляция жасау

17. Жауапкершілік орталықтарының жоспарлы бюджетін әзірлеу

18. Жалпы кәсіпорын бойынша жиынтық жоспар әзірлеу жатады.

Операциялық талдау процесінде өндірістік циклдың қалыпты барысында қарастырылмаған артық шығынның пайда болу себебіне ерекше назар аударылады. Артық шығын құрамына мына шығын кіреді.

36. Шикізаттың, материалдың және энергия ресурсының нормативтен тыс шығыны.

37. Еңбекақы төленетін қаражаттың артық шығыны.

38. Материалдық құндылықтың артық запасын ұстауға жұмсалған шығын

39. Амортизациялық саясаттың өзгеруі

40. Салық салу ставкасының және бюджеттен тыс қорға төленетін жарна тарифінің деңгейі.

41. Сатып алынатын материалдық ресурстың, қуат көзінің баға деңгейінің және көлік тасымалы тарифінің өзгеруі

42. Ағымдағы шығынның мөлшеріне айтарлықтай ықпал ететін өзге факторлар.

Жекелеген бұйымның жоспарлық калькуляциясы пайдалану шығынының есептік номенклатурасының белгіленген баптарына бөлініп салыстырылып есептеледі. Бұйымның жоспарлық калькуляциясын жасау процесінде шығынды калькуляциялау жүйесі және операциялық шығынның тікелей және тікелей емес мөлшері анықталады.

Пайда алу үшін өндіріс белгілі дәрежеде дамуы, сонымен өнімді сатудан түсетін түсімнің өнім өндіру мен оны өткізуге жұмсалатын шығыннан асуын қамтамасыз ету қажет.

Өзіндік құнды басқару жүйесі немесе кәсіпорынды басқару жүйесі деп те аталатын тікелей шығынның есебін жүргізудің «директ-костинг» жүйесі пайданы оңтайландыру мен шығынды талдаудың теориялық базасы болып табылады.

Осы жүйеде өндіріс мөлшерінің өзгеруіне орай өндіріске жұмсалатын шығын ауыспалы және тұрақты шығынға бөлінеді.

Өндіріс мөлшері өзгерсе мөлшері өзгеретін шығын ауыспалы деп аталады, оған шикізат пен материалға жұмсалатын шығын, негізгі өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы, технологиялық мақсатқа жұмсалатын отын мен энергия және басқа да шығын жатады. Осы ауыспалы шығын үйлесімді, үдемелі және азаймалы шығынға бөлінеді.

Тұрақты шығынға өндіріс мөлшері өзгермейтін шығын – мысалы жалгерлік ақы, несие пайдалану пайызы, негізгі қорға есептелген амортизация, кәсіпорын, кәсіпорын фирма басшылары еңбекақысының кейбір түрлері және басқа да шығын жатқызылады.

Шығынның көптеген түрлері жартылай ауыспалы сипатта болғандықтан, шығын тұрақтыға және ауыспалыға шартты түрде бөлінетінін атап өту қажет.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___53___

Сабақ тақырыбы Ағымдағы және келешектегі қаржылық жоспарлау

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ

Жоспарлау – ағымдағы шығынды басқарудың негізгі әдісі болып табылады. Жоспарлауда алдағы кезең шығынын және оның мөлшерінің орынды құрылымын белгілеу басты мақсат ретінде қойылады. Ағымдағы шығынды жоспарлаудың негізгі нысаны бюджеттендіру болып табылады. Жоспарлы бюджет жалпы ұйым бойынша, жекелеген бөлімшелер мен жауапкершілік орталықтарына бөлініп жасалады. Шығын бюджеті ағымдағы қызметтің кіріс және шығыс жоспарына енгізіледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Бизнес жоспарды әзірлеу

Жоспарлау:

1) экстенсивтілігімен (әлеуметтік саяси және экономикалық құбылыстардың кең шеңберін қамтиды)

2) қарқындылығымен (кәміл техника мен әдістерді қолдануды түсінеді);

3) тиімділігімен (қорытындысында қаржыны басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттілігін білдіреді) сипатталады.

Қаржылық жоспарлаудың мына тәсілдемелер пайдаланылады:

а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі). Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;

ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып, өткен жылдардың санына бөледі);

б) нөлдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептелуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).

Нарықтық экономика жағдайында жоспарлау басқарудың функциясы ретінде экономикалық және әлеуметтік қызметтің барлық жақтарын жалпыға бірдей қамту нысанын алуы тиіс. Егер жоспарлау экономикада қаржы жоспарлауда сүйеніш бөлгіштік процестерге жасалынса, нарықтық экономикада айырбас сферасына сүйенеді, бұл сфера арқылы тауарлар мен қызметтерді өткізу және оларды өндіру мен өткізу кезінде қоғамдық қажетті шығындарды тану (мойындау) жүзеге асырылады.

Демек, нарықтық экономикада тауарлар мен қызметтерді өндіру мен өткізу процесіндегі байланыстың үстемдік және айқындаушы әдісі ақшаны, бағаны, құн заңын, сұраным мен ұсыным заңын кіріктіретін өзінің механизмі бар рынок болады. Нарықтық механизмінің мұндай табиғаты өндіріс пен айырбас нәтижелерін анықтаудың әдісі ретінде, бірақ жоспарлаудың элементтері болатын болжаудың қажеттігін анықтайды.

Қаржылық жоспарлаудың мазмұны ақшалай табыстар мен қорланымдарды жасау, бөлу және қайта бөлу экономикалық процестермен оңтайландырудың күні бұрын анықталған мүмкіндік ретінде көрінеді және осының негізінде орталықтандырылған және орталықтандырылманған ақша қорларын қалыптастыру және пайдалану.

Қаржылық жоспарлау экономиканы және оның буындарын басқарудың аса маңызды функциясы болып табылады. Оны мемлекеттік билік пен басқарудың органдары, мекемелері және олардың жоғарғы құрылымдары жүзеге асырады.

Шаруашылықты жүргізудің нарықтық жағдайында қаржылық жоспарлау шаруашылық жүргізудің белгіленетін түпклікті нәтижелеріне ықпал етуші көптеген факторлардың екі ұштылығына байланысты көбінесе болжау ретінде жүргізіледі.

Қаржылық болжау мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу (дәлелдеу). Болжамдар орташа мерзімді (жыл) және ұзақ мерзімді (жылдан астам) болуы мүмкін. Қаржылық болжау қаржы жоспарларын жасау стадияларынан бұрын болады, қоғам дамуының белгілі бір кезеңіне арналған қаржы саясатның тұжырымын жасайды. Қаржылық болжаудың мақсаты болжанған кезеңдегі қаржы ресурстарының шынайы мүмкін болатын ауқымын, оларды қалыптастырудың көздерін және пайдалануды анықтау болып табылады. Болжамдар қаржы жүйесінің органдарына қаржы жүйесін (құрамын) дамыту мен жетілдірудің түрлі нұсқауларын, қаржы саясатын іске асырудың нысандары мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді.

Қаржылық болжау әр түрлі әдістерді қолдануды қажет етеді:

· экономикалық процестерді анықтайтын факторларға қарай қаржы жоспарлары көрсеткіштерін динамикасын бейнелеп көрсететін экономикалық үлгілерді жасау;

· корреляциялық регрессиялық талдау;

· тікелей сараптамалық бағалау әдісі.

Шаруашылық жүргізудің нарықтық жүйесінде сонымен бірге индикативтік, яғни ұсынбалы (нұсқамалық) жоспарлау пайдаланылады; ол ақпараттық үйлестіруші рөлді орындайды және қарды қызметінің субъектілеріне эконмикалық реттеушілер арқылы жанама түрде ықпал етеді. Индикативтік жоспарлау нарықтық экономиканы мемлекеттік теттеуде және экономиканы ойдағыдай дамытудың бүкіл шегі анықталды.

Қазақстанда индикативтік жоспарлау 1993 жылдан бері қолданылады. Оны жасау барысында батыс Еуропа және шығыс Азия елдерінің тәжірибелері негізге алынып келеді. 1996 жылдан бері ағымдағы индикативті (жылдық) жоспарлау негізінде мемлекеттік бюджетті жасау жұмыстары қалыптасады.

Индикативтік жоспарлаудың қазіргі кезеңдегі басты ерекшелігі зерттемелік қасиеті. Яғни қоғамдағы тенденцияларға терең және жан жақты сараптама жасау арқылы әлеуметтік экономикалық дамудың нысандары көзделінеді, әрі алда тұрған небір өзекті мәселелер нақтылы белгіленеді. Арналған индикативтік жоспардың басты мақсаты экономикада бәсекелестікті арттыру.

Индикативтік жоспардың ажырағысыз бөлігі индикативтік қаржылық жоспарлау болып табылады, бұл жоспарлаудың басты мақсаты болжанған дамуды қамтамасыз ету үшін қаржы ресурстарының шамаланған ауқымын және олардың бағытын анықтау.

Индикативтік қаржы жоспарларының мемлекеттік секторда ғана міндетті сипаты, ал меншіктің басқа нысандарының секторлары үшін кепілдемелік сипаты болады. Соңғыға экономикалық тетіктерді реттелетін бағаны, субсидияларды, кредиттрді, салық мөлшерлемелері мен жеңілдіктерін, жеделдетілген аморизацияны және басқаларды пайдалану арқылы жетеді.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___54___

Сабақ тақврыбы Бизнес жоспарды әзірлеу

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ Жоспарлау:

4) экстенсивтілігімен (әлеуметтік саяси және экономикалық құбылыстардың кең шеңберін қамтиды)

5) қарқындылығымен (кәміл техника мен әдістерді қолдануды түсінеді);

6) тиімділігімен (қорытындысында қаржыны басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттілігін білдіреді) сипатталады.

Қаржылық жоспарлаудың мына тәсілдемелер пайдаланылады:

а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі). Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;

ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып, өткен жылдардың санына бөледі);

б) нөлдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептелуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. _________

Оперативтік қаржылық жоспарлау

Нарықтық қатынастар шарттарында, ол кезде кәсіпорындардың дербестілік пен жауапкершілік принциптері толық мөлшерде іске асырылады, қаржылық жоспарлаудың объективті қажеттілігі туындайды.

Қаржылық жоспарлаусыз нарықта сәттілікке қол жеткізу, өндірістік-шаруашылық қызметті кеңейту және ұжымның әлеуметтік дамуы мүмкін емес.

Қаржылық жоспарлау кәсіпорынның өндірістік қызметін жоспарлаумен тікелей байланысты.

Тәжірибелі барлық қаржылық көрсеткіштер өндіріс көлемі көрсеткіштеріне, өнімнің (тауарлардың, жұмыстардың, қызметтердің) ассортиментіне, өнімнің өзіндік құнына негізделеді.

Қаржылық жоспарлау кәсіпорынның ішкі резервтерін анықтауға, үнемдеу режимін орындауға әрекеттеседі.

Себебі:

Біріншіден, пайданың және басқа қаржылық көрсеткіштердің жоспарлы көлемін алу еңбек пен материалдық ресурстарды шығындаудың жоспарлы нормаларын сақтаған кезде ғана мүмкін;

Екіншіден, қаржылық жоспарлау негізінде есептелген қаржы ресурстарының көлемі материалдық ресурстардың шектен тыс қорларын, өндірістік емес шығындарды, жоспардан тыс қаржы инвестицияларын және т.б. жояды;

Үшіншіден, өндірістік қуаттылықтарды тиімді пайдалануға, өнімнің сапасын жоғарылатуға қажетті шарттарды дамытады.

Қаржылық жоспарлау – бұл кәсіпорынның дамытуын қамтамасыз ету және келешек кезеңде қаржылық қызметтің тиімділігін жоғарылату бойынша шаралар жүйесін өңдеу үрдісі болып табылады.

Қаржылық жоспарлаудың түрлері
	Қаржылық қызметті болжау
	Қаржылық қызметті ағымдағы жоспарлау
	Қаржылық қызметті оперативті жоспарлау

Дата добавления: 2014-01-07