Лекция кешені

Перевод пословиц, поговорок и фразеологических сочетаний

В английском и русском языках используются некоторые пословицы и поговорки, которые не только имеют одинаковый смысл, но и выражают этот смысл одинаковыми понятиями. В этом случае при переводе никаких трудностей не возникает.

Например:

1. much ado about nothing

2. the last straw that breaks the camel’s back

3. to look for a needle in a haystack etc.

Однако гораздо чаще одно и то же содержание выражается в этих двух языках совершенно другими понятиями. Следовательно, осмыслив при переводе содержание английской поговорки или пословицы, надо подумать о том, как данное содержание можно выразить эквивалентной русской поговоркой или пословицей, где используются совсем иные слова и образы.

Например:

1. If my aunt had been a man, she’d have been my uncle.

Если бы, да кабы, да во рту росли грибы, то был бы не рот, а целый огород.

2. Every bird likes his own nest.

Всяк кулик свое болото хвалит.

3. Among the blind the one-eyed man is king.

На безрыбье и рак рыба.

Если же соответствующей по смыслу русской пословицы или поговорки не существует, то надо просто своими словами выразить содержание английской пословицы.

Например:

1. One chick keeps a hen busy.

И один ребенок доставляет матери много хлопот.

2. Children and fools must not play with edged tools.

Дети и дураки не должны играть острыми инструментами.

1 Бөлім. Психологиялық консультация

1 тақырып. Психологиялықкеңестің теориясы мен әдістемесі пәні,мақсаты, міндеті

Лекция мақсаты: Психологиялық кеңестің теорисы мен әдісстемесі пәні жайлы түсінік беру

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Психологиялық кеңес ұғымы.

2. Даму тарихы

Әсер ету формасы Психологиялық әсер ету әдістерінің дәстүрлі бір түрі психологиялық консультация болып табылады. Психологиялық консультация ресми емес формада- достық, туысқандық сияқты байланыстар негізінде және кәсіби жағдайларда – ешкімнің, мұғалімнің т.б. ақылы, кеңесі, жәрдемі, қолдауы, қолпаштауы, жетекшілік жасауы сияқты әрекеттер арқылы адам өмірінде ежелден-ақ белді орын алады. Сондықтан психологиялық консультцияның даму тарихын ғасырлар тереңінен бастап сипаттау жөн болар.

Эберстің (б.э.д. XVI ғ.) мыңға жуық пайдалы емдік жазбалары бар медициналық папирусында дәрі-дәрмектің дауалылығына сенімді арттыратын дұғалар келтірілген екен. Ертедегі патшалардың, хандардың арнайы кеңесшілері болғандығы тарихта айтылады. Ежелгі грек данасы, дәрігер Гиппократ (б.э.д. VI ғ.) жаны, тәні ауырған адамға сөз (ерекшелеп көрсетуші – автор), шөп және пышақ шипа болады деген екен. XVII ғасырдың ақырында емдеудің психикалық әдістерін ғылыми түсіндіруге талпыныстар жасалынып, олардың небір жаңа варианттары пайда бола бастайды. Психологиялық консультацияның одан кейінгі қадамдары австралиялық дәрігер А.Ф. Месмер (1734-1815) ілімінің негізінде пайда болған гипноз жайлы ғылыми түсініктермен байланысты. Осыдан барып, психологиялық әсер ету әдістерінің, жәрдем берудің іргетасы қаланып, ауқымы анықталына бастады. Психологиялық консультацияның дамуы мен психиканың мативациялық, энергетикалық жастарын түсінуге З.Фрейд (1856-1939) еңбектері ықпалын тигізді. XIXғасырдың ақырында-ақ З.Фрейд жеке адамның психикалық денсаулығына қатысты жаңа концепция ұсынды. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін, жиырмасыншы жылдардан бастап психологиялық жәрдем көретуде психоаналитикалық бағыт кең тарала бастады. Психоанализдің басты әдістері соңғы жүзжылдықта жетіле дамып, психология тәжірбиесінде өз орнын алды. Осылайша юнгиандық бағыт (К.Г.Юнг), адлерлік жеке-дар психология (А.Адлер), К. Хорнидің клиникалық тәжірибесі, психодинамикалық орентациядағы Э. Эриксон, Э.Фромм және т.б. постфрейдистер іс-тәжірибелері психоаналитикалық консультациялау ауқымын кеңейтті. Карл Роджерстің директивті емес техникалары – клиент-центрлік терапия, Альберт Эллистің рационалды- эмотивті психотеропиясы, Виктор Франклдің логотерапиясы, Джозеф Уолидің рециопрокты тежелу арқылы психотерапиясы, Джордж А.Келлидің конструктивті альтернативтілік психотерапиясы, Я.Л. Морено бойынша психодрама, Фредерик С. Перлздің гештальтерапиясы, Милтон Эриксон бойынша гипноз, Вирджиния Сатирдің жанұялық терапиясы және басқа да бағыттар мен іс-тәжірибелер психика нормасы мен потологиясын анықтау, психикалық жәрдем көрсету сияқты мәселелерді шешуге жағдай жасай бастады, консультацияның дербес сала болуына септігін тигізді.

Әдебиеттер:негізгі және қосымша әдебиеттер.

2-3 тақырып. Психологиялық кеңес принцптері

Леция мақсаты: Психологиялық кеңес принцптері ұғымына түсінік беру.

Қарастырылатын сұрақтар:

Психологиялық консультация, психологиялық коррекция және психотерапия модельдерінің бір – бірімен байланысы.

Зигмунд Фрейд – психоанализ. Ф. Перз – гештальтерапия, Б. Скиннер – бихевиоризм, К. Роджерс – гумманистік бағыт, С. Граф пен К. Ульберг - трансперсональды психология. Г.С. Абрамова, Н.Н. Обозов, В.Н. Нарандашов тұжырымдамалары, психокоррекция ұғымы, психотерапия ұғымы. Бір – бірімен байланысы.

Бақылау тапсырмасы:

Психологиялық консультация, психологиялық коррекция және психотерапия айырмашылықтарымен ұқсасатықтарын көрсетіп блок – кесте жасау.

Әдебиеттер: негізгі және қосымша әдебиеттер.

4 тақырып

Психологиялық кеңес пен психотерапияның арақақатынасы. Лекция мақсаты Психологиялық кеңес пен психотерапияның арақақатынасына түсінік беру.

. Қарастырылатын сұрақтар:

1.Психотерапия ұғымы.

2.Консультация ұғымы.

3.Психокррекция ұғымы.

Психотерапиялық консультация, психотерапиялық коррекция және психотерапия жантану, медицина «әлемінде» бір мәнді анықталмайды. Психотерапиялық көмек беруде психотерапиялық консультация, психотерапия және психокорекция модельдері бір-бірімен байланыста қолданылады. Олар жалпыланған әлеуметтік, клиникалық, дефференциялық, тұлға психологияларының, тестологияның теориялары мен әдістеріне негізделеді. Психологтің қандай да бір концепцияны тұтасымен және интеграциялаумен саналы түрде, біртіндеп қолдануы психологиялық көмектің адекваттылығының бірден-бір кепілі болып табылады. Мысалы, жеке-дара консультациялауға студенттің жаңа ортаға бейімделу мәселесіне қатысты берілетін бір ғана нұсқау жастық шақтағы дамудың бір моделі, студент тұлғасының қандай да бір психологиялық және әлеуметтік нормасы, тұлға құрылымдарына қатысты алынған бір модель, мәдени және ұлттық құндылықтарға қатысты қатынастар жайлы көзқарастар жүйесі негізінде беріледі.

Психологиялық консультация, психологиялық коррекция және психотерапия салалары бойынша аса кең тараған концепцияларға З.Фрейд психоанализі, К.Г. Юнгтің анлитикалық психологиясы, В.Рейхтің тәндік психологиясы, Ф.Пердадің гештальтерапиясы, Б. Скиннердің бихевиоризмі, К. Роджерстің гуманистік бағыты, С.Гроф пен К.Уилбергтің трансперсональді психологиясы және т.б. жатады. Психологтер қандай да бір психологиялық бағыттың идеялары мен әдістеріне арқалана отырып немесе оларды өзінше конбинациялап, кәсіби психологиялық көмек бере алады. Тіпті кейде психологиялық консультация, психологиялық коррекция және психотерапия салаларын мамандар ажырата қоймай, біртұтас психологиялық көмек ретінде қолданады. Бұл іс-әрекет салаларының өзара айырмашылықтарын бөліп, оларды нақтылап, анықтау арнайы зерттеуді қажет етеді. Біз оларды шартты түрде ғана болумен шектелеміз.

«Консультация» ұғымы бірнеше мәнге ие болады. Бұл маманның кеңесі, қандай-да кеңес беру функциясын жүзеге асыратын мекеме, нақты бір мәселеге қатысты жиналыс, қарым-қатынас үрдісінде жақын – туыстардың, дос-жарандардың және т.б.бір-біріне беретін ақылдары болып табылады. Ал психолог кеңесі – нақты бір жағдайлардағы адамның мінез-құлқы бойынша пікірін білдіру деп де түсіндіріледі (Меновщиков, 2000). Сол сияқты, «психологиялық консультация» ұғымы қазіргі кездегі жантану ғылымдарының салаларында бір мәнде анықталмайды. Қалай болғанда да, психологиялық консультацияны маманның қандай да бір тұлға мәселелері бойынша беретін кәсіби кеңесі, яғни психологиялық көмек көрсету мақсатындағы іс-әрекеті деп жалпылауға болады. Г.С. Абрамов (1994), Н.Н.Обозов (1998), В.Н. Карандашев (2000) психологиялық консультацияны практикалық психологияның бір бағыты, психологиялық көмек көрсетудің бір түрі деп сипаттайды. Ю.Е.Алешина (1993,2000) психологиялық консультацияны әр түрлі мәселелерді шешуге бағытталған адамдармен тікелей жүргізетін жұмыс деп анықтайды. Британдық консультациялау ассоциациясы психологиялық консультацияны үнемі немесе уақытша консультант роліндегі адамның нақты бір мерзімде уақытша клиент роліндегі адам(дар)ға назар аударып, құрметпен қарау үрдісі деп қарастырады. Ғалым – зерттеушілер психологиялық консультация ұғымын әр тұрғыдан қараса да, оның қарым-қатынас жасаудағы қиыншылықтарды шешуге бағытталатындығын көрсетеді. Жарты ғасыр медицина саласында іс-әрекет жасаған психолог-ғалым В.Н.Мясищев, адамның басқалармен, әлеуметтік ортамен өзара қатынас жасауының бұзылуын немесе қиыншылықтарын невроздың, әрі физиологиялық, әрі психологиялық көзі деп санаған (1972). Сонымен қатар, арнайыланған әңгіме (сұхбат) психологиялық консультациялаудың негізгі әсер ету құралы деп қарастырылады. Әңгіме барысы тұлғааралық қатынастарға қатысты психологиялық мәселелерді талдауды және шешім қамтиды. Осының нәтижесінде клиент өз қарым-қатынас саласын, қайта құру потенциалын белсенді ету мүмкіндігіне ие болады.

Психодинамикалық бағыт тақырыбы бойынша глосарий жасау.

Әдебиеттер: негізгі және қосымша әдебиеттер.

.

5 тақырып. Психологиялық кеңестің методологиялық негізі.

Лекция мақсаты: Психологиялық кеңестің методологиялық негізі ұғымы таныстыру. Қарастырылатын сұрақтар

1. психологиялық консультацияның механизмі.

2. түсіну.

3. кенеттілік.

4. күйзеліс.

5. коммуникативті.

1. Психологиялық консультацияның методологиялық негізі ұғымы теориялық негіді және бағдарламаларды көрсетеді, консультациялық процесте консультант теорияны және практиканы пайдаланады. Методологиялық психологиялық консультацияның негізіне кіреді.

· психологиялық консультацияның мақсатқа жету механизмі.

· Тұлға табиғатының теориялық принципі.

2. Психологиялық консультацияның механизмі өнімділік процессі ретінде анықталады, консультацияның мақсатқа жетуін қамтамасыз етеді. 4 негізгі механизм қарастырылады, солардың әр қайсысы психологияның негізін қалаушы.

· түсіну.

· Кенеттен шығу.

· Күйзеліс.

· Коммуникативтілік.

3. Түсінудің анықтамасы клиенттің мақсатқа жетуі, терең өзін-өзі түсінуі және өзінің психологиялық өмірін, соның ішіндегі – психологиялық деңгейін.анықтауы

· ертедегі санасыз қақтығыс және күйзеліс.

· Түрткінің өзгешелігі және мінез-құлық.

· Эмоциональді қабылдау

· Қоршаған ортаға немесе өз-өзіне өзара қатынас.

Түсіну механизм ретінде қамтамасыз етеді. Клиенттің адекватты (конгруэнтті) “мен бйнесі” саналы аудан элементі, сондай-ақ клиент ерте бейсаналы қабылдаған. Сапалы өнім механизмін түсіну терапиясы З.Фрейдке жатады – психологиялық трапия психодинамикалық қалаушысы терапевтік білімді және терапевтік механизмді түсінуде ең жоғарғы етіп пайдаланады. Клиенттің қыстырылған және бастырылған сезімінің процссі қақтығыс кезінде және т.б мінзінің өзгеше қатары, осының барлығын психологияда пайдаланады. Бұлардың өзгешеліктерін әрқайсысы әрқалай пайдаланады.

Келесідегідей түсінудің мінездемлік қырларының процессі.

Инсайт, байқаусыздық осы кезге дейін клиенттін санасын түсіну.

· мәселенің себебі.

· Жағдайдың өзгешелігі.

· өзінің ішкі қақтығыстары.

· өзінің табиғи әрекеті.

· Жабық түрткілер.

· Ол ойнайтың рөлдер, осы рөлдер оның өміріндегі орны, кедергі немесе көмектесу функциялары.

Катарсис, эмоционалдьді сілкініс клиенттің күйзеліске түсуі ретінде, аффекті разряд және адамда инсайттың пайда болуы.

. қарсылық білдіру, санаға әсер етеді және клиент өзіндік белгілерінің өзгеруі, клиенттің өзіндік өнімдері, бірақ оны ойламау. Консультанттың әрекетінде клиент өзінің қарсылық білдіру нақтылығында психтерапиялық және консультациялық жұмысты сәтті пайдалану.

4.Кенеттілік, іс-әрекет стереотипінде және ойларда шығармашылық іс-әркет, үнемі өзіне сүйенеді жән жағдайларда рөлдерге еніп ктеді, демек адамның ішкі тәуелсіздігін білдіреді. Я.Морено – психодраманың негізін қалаушы.

- Топтық психотерапияға жақындауды, мақсаты – поциенттің барлық жағдайда саналығы, кенеттен сезімнің көрінуі, негізгі мәселелермен байланыстылығы. Психологиялық консультацияның механизмі адамды ояту үшін пайдаланады.

* өзінің күнделікті рөлін лақтыру.

* стереотиптен айырылу.

* өзін еркін сезіну жән шығармашыл болуы.

Клиентті кенеттілікке үйрету, оны өмір сүруде пайдалануға үйрету және сондай-ақ функция психотерапиялық жұмыс мақсаты ретінде.

5.Психологиялық консультацияда күйзеліс клиенттің бір нәрсені қабылдауымен ғана емес және интелекттінің эмоционалды сферасын қарастырады. Нәтижесінде клиент (эмоция, мәселе, т.с.с) өзінің бір бөлігі ретінде қалыптасуы, оның ішкі феноменологиясының қалыптасуы. Ішкі феноменология бұл адамның өзіне қабылдағандары боллып табылады.

* барлық тәжірибе.

* Оның өзіндік сфералары.

* Мінез-құлық паттерны (үлгілері).

* Эмоция.

* Сезім.

* Дененің қабығы.

* Сыртқы орта.

Күйзеліс саналы механизммен байланысты және ол санасыз жүзеге асады. Күйзеліс – дегеніміз жоғарғы саналы дәреже және қабылдау. Күйзеліс татальді процес болып табылады, сондықтанда адамның ойын сезімін, қиялын қоршап алады. “Күйзеліс” термині 60-шы жылдары бөлініп шықты. Гуманистік бағыттағы психологтар, психотерапевтер – К.Роджер, ф.Перизом, В.франкл.

6. Коммуникацияның анықтамасы клиент пен консультанттың терапевтік диалогы болып табылады. Қарым-қатынас кезінде- метафоралар, клиенттің ойы және т.б қарастырылады.

Коммуникация вербалды және вербалды емес бола алады.

· коммуникацияның вербалды жағы консультациялық процес кезінде әңгімелесіп, қарым-қатынасқа түседі.

· коммуникацияның вербалды емес жағы консультациялық процес кезінде әңгімелесуді аз мөлшерде пайдаланып қарым-қатынасқа түседі.

Сөзсіз белглер жүйесін пайдаланады.

· мимика.

· Жест

· Дауыс

· Интонация

· Көз қарас және т.б.

«Консультацияның методологиялық негізі» тақырыбына психологиялық консультация оппонеттік материалды даярлап, қорғау.

Әдебиеттер: негізгі және қосымша әдебиеттер.

Дата добавления: 2014-01-07