МЧС России 1 страница

Яя

Юю

Ээ

Щщ

Шш

Чч

Цц

Хх

Фф

Уу

Тт

Сс

Рр

Пп

Оо

Нн

Мм

Лл

Кк

Ии

Зз

Жж

Ее

Дд

Гг

ГА нескл. га, гектар.

ГАВАНЬ ж гавань (гьуьлуьн къерехда гимияр акъвазун патал раснавай къулай чка).

ГАГА зоол. гага (кефердин гьуьлуьн са къуш).

ГАГАЧИЙ гагадин, гага къушдин;

ГАГАРА зоол. гагара (кеферда жедай цин ири са къуш).

ГАД 1. зоол. мурдар, гъуьлягъ, илан (гъуьлягъдин жуьре гьайванар). 2. пер. разг. мурдар, мурдар кас.

ГАДАЛКА фалчи паб.

ГАДАНИЕ см. гадать.

ГАДАТЬ несов. 1. фал вигьин. 2. гиман авун, фикир авун.

ГАДИНА разг. мурдар (инсан ва я гьайван).

ГАДИТЬ несов разг. 1. къециз фин; кьацIурун; чиркинвал авун. 2. писвал авун, мурдарвал авун; чIурун.

ГАДКИЙ мурдар, пис, такIан къведай.

ГАДЛИВЫЙ пис, такIан къведай; экъуьчун гъидай; экъуьчун къведай.

ГАДОСТЬ ж. 1. акурла такIан къведай затI, мурдар затI, пис затI. 2. мурдарвал, мурдар кар, пис кар, алчах кар.

ГАДЮКА 1. гуьрзе (ядай зегьерлу гъуьлягъ). 2. пер. разг. гъуьлягъ, мурдар (дишегьли).

ГА3¹ физ. хим. газ; удушливый газ бамишардай газ; отравляющие газы зегьерламишдай (зегьерлу) газар.

ГАЗ² мн. нет газ (кьилихъ галчукдай назнази хьтин пекдин назик парча).

ГАЗАЦИЯ мн. нет. см. газировать.

ГАЗЕЛЬ ж зоол. газель (жейранрин жуьрейрикай са гьайван).

ГАЗЕТА газет.

ГАЗЕТНЫЙ газетдин; газетрин.

ГАЗЕТЧИК газетчи (1. газетар маса гудайди. 2. газетда кIвалахзавайди).

ГАЗИРОВАННЫЙ газ кутунвай, газламишнавай, газ квай.

ГАЗИРОВАТЬ несов. газ акадрун, газ кутун (мес. цик, чехирдик ва мсб).

ГАЗИФИКАЦИЯ мн. нет. см. газифицировать.

ГАЗИФИЦИРОВАТЬ сов. и несов. 1. газ хкудун, газ гьасил авун (мес. къванци цIивиндикай). 2. газ кунал (газдал кунал) куьчуьрмишун, газламишун, газ гъун.

ГАЗОВЫЙ¹ 1. газдин. 2. газдал кIвалахдай. 3. газ квай.

ГАЗОВЫЙ² газдин, газдикай авур (партал).

ГАЗОГЕНЕРАТОР газогенератор (кудай кIеви затIарикай газ гьасил ийидай аппарат).

ГАЗОЛИН мн. нет газолин (нафтадикай хкуддай кудай затI; бегьем михьи тавур бензин).

ГАЗОН газон (багьда, бульварда, паркда цанвай аскIандиз ва сад хьиз мукIратIдив хкатIнавай къацу векь; гьам авай чка).

ГАЗООБРАЗНЫЙ газ хьтин, газдиз ухшар.

ГАЗОПРОВОД газопровод, газ тухудай турбаяр.

ГАЗОУБЕЖИЩЕ газдикай хуьдай чка (дяведин чIавуз газдин гьужумдикай чуьнуьх жедай дарамат).

ГАЙКА гайка (болтдин кьилел гьалдай къене резбе атIанвай, пич квай тIеквен авай ракьун кIус).

ГАЛАНТЕРЕЙНЫЙ галантереядин.

ГАЛАНТЕРЕЯ мн. нет галантерея (туалетдиз ва безетмишуниз герек тир рекъер, багъар, щёткаяр, элжекар ва мсб).

ГАЛАНТНЫЙ кьадардилай артух назик, эдеблу.

ГАЛДЕЖ мн. нет къал, ван-сес, гьай-гьуй.

ГАЛДЕТЬ несов. разг. къал авун, гьай-гьуй ттун, ван-сес авун.

ГАЛЕРЕЯ галерея (1. яргъи, гьяркьуь ва экуь дегьлиз хьтин къав алай рехъ; шуьшебенд айван. 2. театрда вине авай ярус-балхун. 3. дяведин дараматра ччилин кIаникай тухванвай рехъ. 4. картинаяр, шикилар авай дарамат. 5. пер. яргъи жерге, цIиргъ).

ГАЛЁРКА разг. галёрка (театрда ужуз чкаяр тир вине авай балхун; гьана ацукьнавай тамашачияр). ♦ на галёрке сидеть пер. лап яргъа ацукьун.

ГАЛЕТА галета (печениедин са жуьре, кьурай кьелечI тIунутI).

ГАЛИМАТЬЯ мн. нет разг. буш гафар, гьакIан манасуз рахунар.

ГАЛИФЕ нескл. галифе (метIерилай агъуз лап гуьтIуь, виняй гзаф гьяркьуь шалвар).

ГАЛКА чIагъ.

ГАЛЛЕРЕЯ см. галерея.

ГАЛЛЮЦИНАЦИЯ галлюцинация (вилерикай карагунин азар, авачир затIар авай хьиз акунин азар).

ГАЛОП мн. нет кьудалди-кьудалди, гзаф зарб; скакать галопом кьудалди катун, кьудалди чукурун (балкIан).

ГАЛОПИРОВАТЬ несов. кьудалди гьалун, кьудалди чукурун (балкIан).

ГАЛОЧИЙ чIагъран; чIагъарин.

ГАЛОША см. калоша.

ГАЛСТУК галстук (гарданда твадай).

ГАЛУН бафта.

ГАЛУШКИ мн. галушкаяр (супдик, шурпадик ва я некIедик ргай, тупIу атIай хинкIарар хьтин тинид кIусар).

ГАЛЧОНОК чIагъран шараг.

ГАЛЬКА мн. нет гъуьдгъвеш; гъуьдгъвешар (вацIун ккуьлуь цIалцIам къванер).

ГАМ мн. нет къал, ван-сес.

ГАМАК гамак (къаткун патал кьве кьил кьве ттарал кутIунна куьрснавай чилинин перпилаг-тахт).

ГАМАШИ мн. гамаши, кухар, зангалар.

ГАММА гамма (1. музыкада сад садан гуьгъуьнлай галай-галайвал агъуз жезвай ва я хкаж жезвай сесерин жерге. 2. пер. са жинсиникай тир, амма жуьреба-жуьре дегишвилер авай затIарин, сифетрин, рангарин, галай-галайвал къвезвай жерге).

ГАНГРЕНА мн. нет гангрена (организмдин са чкаднн хер бархун хьуникди, къаю тухуникди ва маса крарик диривал терг хьун, ахпа ам чIулав хьун).

ГАРАЖ гараж (автомобилар акъваздай, хуьдай ва кьезил ремонт ийидай чка).

ГАРАНТ замин, гарант (заминвал хиве кьазвай кас).

ГАРАНТИЙНЫЙ заминвилин; заминвилелди тир; заминвал ийидай.

ГАРАНТИРОВАТЬ сов. и несов. замин хьун, заминвал авун; заминвилелди таъмин авун.

ГАРАНТИЯ заминвал, гарантия.

ГАРДЕРОБ гардероб (1. парталар твадай шкаф. 2. клубдиз, театрдиз ва гъахьтин масанриз атайбрун парталар хуьдай чка. 3. са касдин вири парталар).

ГАРДЕРОБЩИК гардеробдин къуллугъчи, парталар хуьдайди.

ГАРДИНА гардина, пенжердин перде.

ГАРЕМ гарем (1. виликди мусурманрин кIвалера дишегьлияр жедай пай. 2. садан папар. 3. садан ашна папар).

ГАРКНУТЬ разг. кIевиз гьараюн, гьарайна лугьун; къив гун, гьарай гун.

ГАРМОНИЗАЦИЯ мн. нет, муз. гармонизация, сад садав кьадайвал туькIуьрун.

ГАРМОНИЗИРОВАТЬ сов. и несов. муз. сад садав кьадайвал туькIурун (музыкада сесер).

ГАРМОНИКА чIагъан, гармон.

ГАРМОНИРОВАТЬ несов. кьун, кьунваз хьун; кьадайвал хьун (са кар, са гьал са масадав, сад садав, са ккуьнив кьун).

ГАРМОНИСТ чIагъанчи.

ГАРМОНИЧЕСКИЙ 1. гармониядал бинеламишнавай. 2. см. гармоничный.

ГАРМОНИЧНЫЙ гармония авай, хъсандиз кьур, сад садав кьур; иер кутугай.

ГАРМОНИЯ 1. гармония, сад садав кьун, кутугайвал; дуьзгуьнвал. 2. гармония (музыкадин теориядин са хел).

ГАРМОНЬ ж чIагъан.

ГАРНЕЦ гарнец (метрийрин система твадалди вилик урусрин техилар алцумдай уьлчме; 3. 28 литрдив барабар). ♦ гарнцевый сбор регъуьн шагьад (гъуьр регъуьнин гьакъи).

ГАРНИЗОН гарнизон (къеледа ва я шегьерда авай кьушун).

ГАРНИЗОННЫЙ гарнизондин.

ГАРНИР гарнир (якIун ва я балугьдин хуьрекдихъ, мес. котлетрихъ галай, бустандин мейвайрикай ва масабрукай чрай алава недай затI).

ГАРНИТУР гарнитур (са жинсиникай тир, са кардиз герек тир затIарин вири квай кIватIал, десте).

ГАРНЦЕВЫЙ см. гарнец.

ГАРНЫЙ кудай, кун патал тир (мес. ягь).

ГАРПУН гарпун (гьуьлуьн чIехи гьайванар ягъун патал еб галай яргъи жида хьтин яракь).

ГАРУС мн. нет гарус (сун гъаларин са жуьре).

ГАРЦОВАТЬ несов. балкIандал гьунарар къалурун, дамах ийиз ва гьунарар къалуриз балкIан гьалун, дамахдалди къекъуьн (балкIандал алаз).

ГАРЬ ж мн. нет 1. кайи затI; чIух. 2. кайи тамун чка.

ГАСИТЕЛЬ м 1. экв, цIай туьхуьрдайди (хкадардайди). 2. пер. (са кардин) экв хъуьткъуьрдай (туьхуьрдай) кас, вилик финиз рехъ тагур, баймишардай кас.

ГАСИТЬ несов. 1. туьхуьрун, хъуьткъуьрун, хкадрун. 2. пер. куьтягьун, алудун (бурж). 3. пер. къуватдай вигьин, амал аламукь тийирвал авун (мес. печать гьалчуналди маркаяр). ♦ гасить известь хам киреж яд илична гьазурун.

ГАСНУТЬ несов. 1. хкахьун, хъуьткъуьнун, туьхуьнун. 2. пер. зайиф хьун, такьатдай аватун.

ГАСТРИТ мед. гастрит (руфунин, хукдин азардин са жуьре).

ГАСТРОЛЁР гастролёр (1. гастролдиз атанвай артист. 2. пер. вичин къуллугъ мукьвал-мукьвал дегишардай кас; са кар вахтуналди ва гьакI дуьшуьшдилай дуьшуьшдалди бегьемардай кас).

ГАСТРОЛИРОВАТЬ несов. гастролёрвал авун; гастролдиз атун (фин).

ГАСТРОЛЬ ж гастроль (масанай вахтуналди атанвай артистри гузвай тамаша).

ГАСТРОНОМ гастроном (дадлу зериф тIуьнар чидай ва абрал рикI алай кас.

ГАСТРОНОМИЧЕСКИЙ гастрономиядин.

ГАСТРОНОМИЯ мн. нет гастрономия (1. тIуьнин, недай затIарин лезет, дад чир хьун ва абур гьазурунин устадвал. 2. недай дадлу затIарин ва продуктрин умуми тIвар).

ГАТИТЬ несов. гъварар ва я кулер вигьена уьлендай ва я батахлух виряй рехъ авун.

ГАТЬ ж уьлендай ва я батахлух чкадай кулер ва гъварар вигьена авунвай рехъ, рекье ттунвай гъварар, кулер ва мсб.

ГАУБИЦА гаубица (куьруь луьле авай залан туп).

ГАУПТВАХТА гауптвахта (1. дяведин къуллугъчияр твадай дустагъхана. 2. къеледа къаравулдин пост-чка).

ГАШЕНИЕ мн. нет. см. гасить.

ГАШЕНЫЙ: гашёная известь яд илична гьазурай киреж.

ГАШЕТКА чахмахдин тIуб, шейтIан.

ГАШИШ мн. нет гашиш (тиръяк хьтин бейгьуш ийидай затI).

ГВАЛТ мн. нет къал, ван-сес, гьарай-эвер, гьай-гьуй.

ГВАРДЕЕЦ гвардеец, гвардиячи (гвардияда къуллугъ ийизвайди).

ГВАРДЕЙСКИЙ гвардиядин.

ГВАРДИЯ мн. нет гвардия (кьушундин са махсус десте; сечме кьушундин десте).

ГВОЗДИКА 1. бот. гвоздика (хъсан ни къведай са цуьк). 2. михек.

ГВОЗДИЛЬНЫЙ михерин, михер (мисмарар) расдай.

ГВОЗДИЧНЫЙ гвоздикадин; михекдин.

ГВОЗДЬ 1. мих; мисмар. 2. пер. асул; диб; асул кьилинди. ♦ и никаких гвоздей разг. бес я! куьтягь! артух рахун герек туш!

ГДЕ нареч. 1. гьина. 2. чкада; там, где его нет… ам авачир чкада. 3. сана; где можно, где нельзя сана жеда, сана виже къведач.

ГДЕ-ЛИБО нареч. сана, са чкада, гьина хьайитIани сана.

ГДЕ-НИБУДЬ нареч. сана, са чкада, гьина хьайитIани сана.

ГДЕ-ТО нареч. гьина ятIани сана.

ГЕГЕЛЬЯНЕЦ филос. гегелчи, Гегелан философиядин терефдар.

ГЕГЕЛЬЯНСТВО мн. нет гегелчивал (Гегелан философиядин терефдарвал, гьадан эсердик арадал атай философиядин са рехъ).

ГЕГЕМОН гегемон (гегемония гвайди).

ГЕГЕМОНИЯ гегемония (къуватдал, эсердал гьалтайла артухвал, винизвал, эвелимживал, руководителвилин, регьбервилин роль).

ГЕЙ! межд. эй! гьей!

ГЕЙЗЕР гейзер (вахт-вахтунда гзаф кьакьандиз яд гадардай чими цин чешме).

ГЕКТАР гектар (100 ардив ва я 10.000 кв. метрдив барабар уьлчме).

ГЕКТОТРАФ гектограф (кхьей затIарай гзаф копияр акъуддай прибор).

ГЕКТОГРАФИРОВАТЬ несов. гектографдал печать авун.

ГЕЛИЙ хим. гелий (газдин са жуьре).

ГЕЛИОСКОП гелиоскоп (ракъиниз тамашдай прибор -дурбу).

ГЕМОГЛОБИН физиол. гемоглобин (ивидин яру шарикрин составдик квай ва ивидик ярувал кутазвай затI).

ГЕМОРРОЙ мед. бубасил, кесме.

ГЕНЕОЛОГИЧЕСКИЙ 1. генеологиядин. 2. генеологиядин бннедал тир, генеологиядиз килигна тир.

ГЕНЕОЛОГИЯ генеология (1. са касдин тухумдин асул-несилдин, галай-галайвал бубайрин, атабубайрин тарих. 2. биол. набататрин ва гьайванрин жинсерин туьретмиш хьун, арадиз акъатун).

ГЕНЕЗИС науч. филос. генезис (туьретмиш хьун, арадал атун; са идея, система, са культурадин гьал туьретмиш хьунин история).

ГЕНЕРАЛИССИМУС генералиссимус (дяведин къуллугъэгьлидин лап чIехи дережадин тIвар).

ГЕНЕРАЛИТЕТ генералитет (вири генералар, армиядин лап чIехи командирар).

ГЕНЕРАЛЬНЫЙ генеральный, кьилин, лап кьилин.

ГЕНЕРАЛЬСКИЙ генералдин: генералвилин.

ГЕНЕРАТОР генератор (1. электрикдин ток гьасил ийидай машин, механизм. 2. паровой машинда котёл; генератордин газ гьасил ийидай пич, газогенератор).

ГЕНЕРАЦИЯ генерация (1. туьретмиш хьун. 2. несил, са жуьредин ва я са жинсинин гьайванрин, ччиляй экъечIдай затIарин ва минералрин сад хьиз туьремиш хьайи вири членар. 3. радиодин антеннада, рахунин эсердилай гъейри, къерехдай жедай ва хирт-пирт, цIугъ арадал гъидай электромагнитдин юзурунар).

ГЕНЕТИКА генетика (организмар туьретмиш хьунин, развивать хьунин ва квай хесетар ирсинай садакай садак финин шартIар ахтармишдай биологиядин са хел).

ГЕНЕТИЧЕСКИЙ 1. генетикадин, генетикадиз талукь тир. 2. генезисдин, генезисдиз талукь тир.

ГЕНИАЛЬНЫЙ гениальный (1. гзаф акьуллу, акьалтIай еке зигьин, акьул авай. 2. анжах генийдивай, гзаф еке зигьин авай касдивай яратмишиз жедай, гьадаз хас тир. 3. акьалтIай хъсан, тежер хьтин).

ГЕНИЙ 1. гений (1. гзаф акьуллу кас, гзаф зурба акьулдин иеси. 2. гзаф зурба акьул. 3. римлуйрин мифологияда аллагьрикай сад, инсандиз куьмекдай, инсан хуьдай аллагь, хъсан жин).

ГЕНШТАБ генштаб, генеральный штаб.

ГЕОГРАФ географ (географиядин специалист алим; географиядин учитель).

ГЕОГРАФИЧЕСКИЙ географиядин; географиядиз талукь тир.

ГЕОГРАФИЯ мн. нет география.

ГЕОДЕЗИСТ геодезист (геодезиядин специалист).

ГЕОДЕЗИЧЕСКИЙ геодезиядин, геодезиядиз талукь тир.

ГЕОДЕЗИЯ мн. нет геодезия (ччилин формаяр ва кьадарар ахтармишдай ва ччилин еке майданар алцумдай кардин илим).

ГЕОЛОГ геолог (геологиядпн специалист).

ГЕОЛОГИЧЕСКИЙ геологиядин, геологиядиз талукь тир.

ГЕОЛОГИЯ ж. нет геология (ччилин чкал-къабух, ам туькIуьр хьанвай тегьер ва ана жезвай дегишвилер чирдай илим).

ГЕОМЕТРИЧЕСКИЙ геометриядин.

ГЕОМЕТРИЯ мн. нет геометрия (математикадин са пай, са хел).

ГЕОРГИН георгин (цуькверин жуьре).

ГЕОФИЗИКА мн. нет геофизика (ччилин шар физикадин методралди чирдай илим).

ГЕРАНЬ ж герань (кIвалин цуькверин са жуьре).

ГЕРБ герб (пачагьлугъдиз, я шегьердиз ва я са несилдиз -фамилиядиз махсус лишан; мес. СССР-дин гербдал кIутадинни мукалдин шикил ала).

ГЕРБАРИЙ гербарий (кьурурай, ччиляй экъечIдай затIарин-хъчарин, пешерин ва масабрун коллекция).

ГЕРБОВЫЙ герб алай (чар, печать).

ГЕРКУЛЕС 1. Геркулес (грекрин мифологияда гзаф зурба къуват авай пагьливан). 2. пер. гзаф къуватлу инсан. 3. гергерин чIахар (пегьриз хуьдайбру неда).

ГЕРМАФРОДИТ гермафродит; хунса (эркеквилин ва дишивилин лишанар кьведни квай инсан ва я маса организм).

ГЕРМЕТИЧЕСКИЙ герметический, жуфт (гьава фин тавун патал лап жуфтдиз кIевнавай).

ГЕРОИЗМ мн. нет игитвал.

ГЕРОИНЯ 1. игит дишегьли. 2. лит. героиня, герой дишегьли (литературада).

ГЕРОИЧЕСКИЙ 1. игит, игитвал квай; героический пролетариат игит пролетариат. 2. игитвилин; игитвилерин, игитвилер авай. 3. игитрикай, пагьливанрикай кхьенвай.

ГЕРОЙ 1. игит, къагьриман. 2. герой (1. литературадин произведениеда чпикай суьгьбет физвай ксарикай асул кьилин кар ийизвай кас. 2. Советрин гьукуматди гьунарриз, къуллугъриз килигна гудай тIвар).

ГЕРОЙСКИЙ игитвилин.

ГЕРОЙСТВО мн. нет игитвал.

ГЕРЦОГ герцог (РагъакIидай Европада чIехи дворянрин ва я князрин титул -мертебадин тIвар).

ГЕРЦОГСТВО 1. герцоглух, кьилел герцог алай пачагьлугъ. 2. герцогвал.

ГЕТМАН гетман (1. куьгьне. заманда Украинада казакрин кьушунрин начальник ва уьлкведин гьаким. 2. куьгьне Польшада кьушунрин лап чIехи кьил).

ГЕТРЫ ед. нет гетрияр (парчадин ва я тумажднн зангалар, мес. ботинкайрихъ галаз алукIдай кухар).

ГИАЦИНТ гиацинт (1. са цуьк. 2. са багьа къван, къаш).

ГИБЕЛЬ ж мн. нет телеф хьун, къирмиш хьун, терг хьун; телефвал.

ГИБЕЛЬНЫЙ телеф ийидай, терг ийидай, къирмишдай, гьелек ийидай.

ГИБКИЙ 1. таб квай, акIажриз жедай. 2. пер. жуьреба-жуьре четинвилер регьятдиз гьял ийиз жедай; зирек; четинвилерай регьятдиз экъечIиз жедай.

ГИБЛЫЙ разг. пуч хьанвай; гзаф пис, са ккуьнизни виже текъвер.

ГИБНУТЬ несов. телеф хьун, терг хьун, къирмиш хьун.

ГИБРИД гибрид (ччара-ччара жинсер сад садаз ягъуникди арадиз атай цIийи жинсинин гьайван ва я ччиляй экъечIдай затI).

ГИБРИДИЗАЦИЯ мн. нет гибридизация, гибридламишун, ччара жинсер сад садаз ягъун.

ГИБРИДНЫЙ гибрид тир.

ГИГАНТ гигант, гзаф зурбади (гзаф зурба шей, инсан).

ГИГАНТСКИЙ гзаф зурба.

ГИГИЕНА мн. нет гигиена (яшайишда. сагъламвилин, сагъвал хуьнин шартIар, серенжемар, тедбирар).

ГИГИЕНИЧЕСКИЙ гигиенадин: гигиенадиз талукь тир; гигиенадин къайдайрал бине авунвай.

ГИГИЕНИЧНЫЙ гигиенадив кьур. гигиенадин къайдайрив кьур.

ГИГРОСКОП гигроскоп (гьавадин ламувилин дережа къалурдай прибор).

ГИГРОСКОПИЧЕСКИЙ кьеж къачудай, кьеж кужумдай, кьеж вичик чIугвадай.

ГИДРА гидра (1. къадим. замандин грекрин мифологияда гзаф кьилер алай ва кьил атIай чкадал мад кьил экъечI хъийидай гъуьлягъ -аждагьан. 2. зоол. вирин ятара яшамиш жедай кьулан ттар авачир гьайван).

ГИДРАВЛИКА мн. нет гидравлика (жими затIарин, мес. цин, дережадин, барабарвилин ва гьерекатдин законар ахтармишдай илим),

ГИДРАВЛИЧЕСКИЙ 1. гидравликадин, гидравликадиз талукь тир. 2. цин, цел кIвалахдай (мес. машин).

ГИДРАТ гидрат (химический элемент цик акахьна сад хьуникди арадал атай затI).

ГИДРОАВИАЦИЯ мн. нет гидроавиация (цин авиация, цин винелай къарагъиз ва цел ацукьиз жедай, сирнав ийидай самолетар ва мсб).

ГИДРОГРАФ гидрограф (1. цин зарбвал чирдай прибор. 2. гидрографиядин специалист).

ГИДРОГРАФИЯ мн. нет гидрография (географияда ччилин винел алай ятар чирдай, кхьидай ва картада абрун шикил чIугвадай са хел).

ГИДРОДИНАМИКА мн. нет гидродинамика (гидромеханикада жими затIарин, цин гьерекатдин законар ахтармишдай са хел).

ГИДРОЛОГИЯ мн. нет гидрология (ччилин винел ятарин ва абру гьамиша девир авунин гьерекатдин гьакъиндай илим).

ГИДРОМЕХАНИКА мн. нет гидромеханика (жими затIарин, цин барабарвилин ва гьерекатдин законар ахтармишдай илим).

ГИДРОПЛАН гидроплан (целай къарагъиз ва цел ацукьиз жедай аэроплан).

ГИДРОСТАНЦИЯ гидростанция (цел кIвалахдай электростанция).

ГИДРОТЕХНИКА мн. нет гидротехника (яд ва цин къуватдикай жуьреба-жуьре мурад патал менфят къачунин рекьер чирдай техникадин са хел).

ГИЕНА зоо. г. кафтар, кускафтар (гьайван).

ГИК мн. нет къив, эйт (гьарай).

ГИКАТЬ несов., см. гикнуть.

ГИКНУТЬ къив гун (душмандал вигьидайла, галтугдайла).

ГИЛЬДИЯ ист. гильдия (1. юкьван виш йисара РагъэкъечIдай Европада савдагаррин-алверчийрин, пешекаррин союз. 2. малдин кьадардиз ва савдадин жуьредиз килигна савдагарар-алверчияр пайдай дережайрикай -разрядрикай сад).

ГИЛЬЗА гильза (1. тфенгдин ичIи патрон. 2. гьа патрондиз ухшар, туьтуьн ттуна пIапIрус ийидай чарчин гильза).

ГИЛЬОТИНА ист. гильотина (кьиникьин жаза гузвайдан кьил атIудай машин).

ГИМН 1. гимн (са государстводин ва я партиядин официальный мани, марш). 2. тарифдин мани, гзаф тариф авун, еке тариф.

ГИМНАЗИСТ гимназист (гимназияда кIелзавай ученик).

ГИМНАЗИЯ гимназия (революциядилай вилик юкьван школа).

ГИМНАСТ гимнаст (гимнастикадин устадвал авай кас).

ГИМНАСТЕРКА гимнастёрка (кьушунра формадин партал яз кьабулнавай, винелай алукIдай перемдин са жуьре).

ГИМНАСТИКА мн. нет гимнастика (бедендин мускулар мягькемрун ва зирингвал ачухун патал упражненияр, бедендин тербия).

ГИМНАСТИЧЕСКИЙ гимнастикадин.

ГИНЕКОЛОГ гинеколог (гинекологиядин специалист доктор).

ГИНЕКОЛОГИЯ мн. нет гинекология (дишегьлидин гьаяйрин органрин азарриз ва абур сагъаруниз талукь илим ва абур сагъардай докторвилин пеше).

ГИПЕРБОЛА гипербола (1. лит. са вакъиа, са затI, са сифет кьадардилай артух лап екез къалурун. 2. математикада конусдихъ галаз алакъалу какур цIарцIиз лугьудай термин я).

ГИПЕРБОЛИЧНЫЙ кьадардилай артух екез къалурзавай, гзаф яцIу авунвай (са тариф).

ГИПНОЗ мн. нет гипноз (1. садан рикIе са кар ттуналди, гьакI хьунухь лазим тирвилихъ инандирмишдай эсер авуналди сустарун, адав жуваз кIандай крар ийиз тун. 2. гьа тегьерда эсер авунин къуват, тегьер).

ГИПНОТИЗЁР гипнотизёр (гипноз, гипноздин эсер ийиз жедай кас).

ГИПНОТИЗИРОВАТЬ несов. 1. гипноз авун, гипноздин эсердик кутун. 2. пер. эсердик кутун, табийрун.

ГИПОТЕЗА гипотеза (илимдин вич бегьем субут ийиз тахьанвай, амма бязи гьалар ачух авун патал лагьанвай гиман).

ГИПОТЕНУЗА мат. гипотенуза (дуьз пIипI авай пудпипIенда дуьз пипIен къаншарда авай къвал).

ГИПОТЕТИЧЕСКИЙ гипотезадал бинеламишнавай; гипотезадикай ибарат тир.

ГИППОПОТАМ зоол., см. бегемот.

ГИПС гипс (1. гзафни-гзаф лацу ва гагь-гагь хъипи рангунин минералдин кьел. 2. гипсдикай авур шейэр, моделар. 3. гипсдикай расай, хер кутIундай затI).

ГИПСОВЫЙ гипсдин; гипсдикай авур.

ГИРЕВИК спорт. гиревик, залай путар хкаждай кас.

ГИРЛЯНДА курквачIрин (галгамрин, кIунчIарин) цIиргъ.

ГИРЯ гиря (1. гирванка, терездин къван. 2. спортда ишлемишдай, яни хкаждай гирванка, пут хьтин залан затI. 3. механизмдив кIвалах ийиз тун патал гьадакай, мес. цлан сятиникай куьрснавай залан затI).

ГИТАРА гитара (симер алай чуьнгуьр хьиз ядай музыкадин алат).

ГИТАРИСТ гитарачи, гитара ядайди.

ГЛАВА 1. уст., см. голова. 2. кьил, кIукI (мес. дагъдин). 3. кьил; башчи (мес. са дестедин, идарадин). 4. кьил, пай (ктабдин, текстдин). ♦ во главу угла поставить лап асул кьилинди, асул метлеб авайди яз эцигун (са месэла, са кар).

ГЛАВАРЬ м кьил, башчи.

ГЛАВЕНСТВО мн. нет башчивал, чIехивал.

ГЛАВЕНСТВОВАТЬ несов. башчивал авун, чIехивал авун, кьилел акъвазун.

ГЛАВНОКОМАНДУЮЩИЙ главнокомандующий (са фронтдин вири армийрин лап чIехи начальник); верховный главнокомандующий верховный главнокомандующий (са дяведин чIавуз са пачагьлугъдин вири яракьлу къуватрин кьил, лап чIехи начальник).

ГЛАВНЫЙ 1. кьилин, асул кьилин, асул метлеб авай; гзафни-гзаф метлеб авайди. 2. главный (чIехи, чIехиди тир, мес. главный инженер).

ГЛАГОЛ грам. глагол (грамматикада чIалан паярикай сад).

ГЛАГОЛЬНЫЙ глаголдин; глаголрин.

ГЛАДИАТОР ист. гладиатор (къадим заманда Римда циркина вагьши гьайванрихъ ва я маса куьшкуьндаррихъ юкьварар кьадай, пагьливанрихъ галаз дяве ийидай, кьуршахар кьадай пагьливан).

ГЛАДИТЬ несов. 1. уьтуь ягъун. 2. кап алтадун, гъил алтадун. ♦ гладить по головке кьилелай кап алтадун (яни чIуру кардиз рехъ гун, манийвал тавун); гладить против шерсти садан аксиниз экъечIун, аксивал авун, ччин тагун.

ГЛАДКИЙ 1. цIалцIам; гладкая доска цIалцIам тахта. 2. цIалцIам; сигъал (мес. шиирар, рахунар). 3. ацIай, куьк (мес. жендек). ♦ с него взятки гладки адавай кIанхьун гьаваян кар я, гьатдай затIни авач.

ГЛАДЬ¹ ж мн. нет гегьенш дуьз, цIалцIам майдан, цIалцIам ччин (гьуьлуьн, вирин). ♦ тишь да гладь архайин секинвал, архайин динжвал.

ГЛАДЬ² ж мн. нет сигъдаказ, битевдиз атIай бахияр, ягъай нехишар (парчадал, парталдал); вышивать гладью сигъдаказ, битевдиз нехиш атIун.

ГЛАЖЕНЬЕ см. гладить.

ГЛАЗ вил. ♦ дурной глаз бедназар, вили ягъун; хоть глаз выколи виле эцядай тIуб аквадайвал туш, мичIи я; на глаз 1) гуьзердай; 2) виляй, фикирдай; в глаза сказать ачухдиз ччинал лугьун; за глаза алачир чкадал, кьулухъай; смотреть в глаза см. смотреть; между глаз такуна, бейхабардиз; на глазах вилик, акваз-акваз; с глазу на глаз хелветда, маса кас алачир чкадал; не показывать глаз кьил къалур тавун; с пьяных глаз пиян яз, пиян вилералди; во все глаза дикъетдалди, вилер ахъайна; закрывать глаза вилер акьалун, фикир тагун; куда глаза глядят кьил туькIвей патахъ.

ГЛАЗАСТЫЙ разг. еке вилер авай; дунбулар хьтин вилер авай.

ГЛАЗЕТ мн. нет хара, зарли хара, зарли парча.

ГЛАЗЕТЬ несов. разг. тамашун, тамашиз акъвазун, килигиз акъвазун.

ГЛАЗИРОВАТЬ сов. и несов. 1. шир ягъун (хъенчIин къапариз). 2. шекердин экьи шуьрбет, асала алтадун (чрай емишрал, пирожныйрал). 3. цIалцIамрун (чар).

ГЛАЗНИЦА анат. вилин чанахъ, вилин хъалхъам.

ГЛАЗНОЙ вилин; вилерин.

ГЛАЗОК 1. гъвечIи вил; вил. 2. тIур (къелем илигун, къелемдик кутун патал къени емишдин ттаралай атIай); (картуфдин цIир ийидай) вил, тIур. ♦ анютины глазки пуд рангадин мулдин цуьк -беневша; взглянуть одним глазком са гъвечIи геренди акун, килигун; на глазок гуьзердай.

ГЛАЗОМЕР вилин уьлчме (алцум тавуна гьакI килигуналди, гуьзердай).

ГЛАЗУНЬЯ ягълавдиз сагъдиз вигьена атIай какаяр.

ГЛАЗУРЬ ж мн. нет 1. шир (хъенчIин къапариз ядай). 2. шекердин шуьрбет; асала (емишар ругун патал ва гъуьруькай чрай затIарин-гузанрин ччиниз ягъун патал раснавай).

ГЛАС уст., см. голос.

ГЛАСИТЬ несов. 1. малумрун; хабар гун. 2. лугьун.

ГЛАСНОСТЬ ж мн. нет ачухвал, ашкаравал; поедать гласности ачух авун, ашкара авун.

ГЛАСНЫЙ¹ грам. ачух (сес).

ГЛАСНЫЙ² ачух тир, ашкара тир.

ГЛАСНЫЙ³ ист. гласный (революциядилай вилик шегьердин думадин член, депутат).

ГЛАШАТАЙ чавуш, джарчи; хабар гудайди.

ГЛЕТЧЕР глетчер ( см. ледник 2-манада).

ГЛИНА 1. ччеб. 2. ччепедин палчух (хъенчIин къапар ва маса затIар ийидай).

ГЛИНИСТЫЙ ччеб квай.

ГЛИНОБИТНЫЙ нагъвар ва хирхем къванер акадрай палчухдикай кьур (цлар, кIвал).

ГЛИНЯНЫЙ ччепедин; хъенчIин (къаб).

ГЛИССЕР глиссер (пропеллер авай, кIан кьулу, зарбдиз фидай гими).

ГЛИСТ зоол. шар (инсандин, гьайвандин къене жедай).

ГЛИСТОГОННЫЙ мед. шарар алуддай, шарчин (дарман).

ГЛИЦЕРИН мн. нет глицерин (медицинада, гигиенада ва техникада ишлемишун патал ягъарикай, чIемерикай хкуднавай жими затI).

ГЛОБУС геогр. глобус (ччилин шардин модель, кIалуб).

ГЛОДАТЬ несов. 1. саралай авун, сараралди къадгъунун, жакьун (мес. кицIи кIараб). 2. пер. гьамиша гъуьнтI гун, хурук кутун (гъургъур ийиз, рахаз, дяве ийиз). 3. пер. рикIиз азаб гун, рикI регъуьн.

ГЛОТАТЕЛЬНЫЙ туькьуьндай.

ГЛОТАТЬ несов. 1. туькьуьнун (хъуьткьуьнун); каш квайда хьиз тадиз тIуьн; тадиз хъун. 2. пер. фад-фад ва гзаф кIелун. ♦ глотать слова гафар туькьуьнун, ачухдиз лугьун тавун; глотать слёзы шел кIевиз кьун, туьтуьна шел акIун.

ГЛОТКА туьтуьх; туьд. ♦ драть глотку туьд къазундайвал гьараюн.

ГЛОТНУТЬ однокр. туькьуьнун.

ГЛОТОК хупI; глоток воды хупI яд; пить глотками хупI ийиз (хупI -хупI) хъун.

ГЛОХНУТЬ несов. 1. биши хьун. 2. ван атIун, секин хьун. 3. ругъ акъатна чIур хьун, кьурана барбатI хьун (мес. багъ). 4. пер. ван-сес амачиз, яд атIай регъв хьиз хьун, баябан хьун (инсанар амачиз).

ГЛУБИНА 1. деринвал; дерин, деринар. 2. лап къене яргъа авай пай (мес. кIвалин, райондин, тамун). ♦ в глубине веков лап куьгьне заманра, лап фад алатай заманра; в глубине души рикIе, рикIин къене.

ГЛУБОКИЙ дерин; глубокая яма дерин фур; глубокий ум дерин акьул; глубокое горе дерин гъам, хажалат. ♦ глубокая ночь (зима, осень) йифен (хъуьтIуьн, зулун) лап геж вахт; глубокая старость лап кьуьзуьвал, лап кьуьзуь вахт; глубокая тарелка къен авай бушкъаб (даяздан акси); глубокая тайна лап кIеви (дерин) сир.

ГЛУБОКОВОДНЫЙ деринра жедай, дерин цин (мес. балугъ).

ГЛУБОКОМЫСЛЕННЫЙ 1. дерин фикиррив ацIанвай. 2. дерин фикир ийизвай, рикIивай тир.

ГЛУБОКОУВАЖАЕМЫЙ гзаф гьуьрметлу.

Дата добавления: 2014-01-11