МЧС России 3 страница

ГРАМОТНОСТЬ ж мн. нет 1. савадлувал, кIел-кхьиз чирвал, грамотнивал. 2. чирвал; техническая грамотность техникадай чирвал.

ГРАМОТНЫЙ 1. савадлу, кIел-кхьин чидай, грамотный. 2. чирвал авай, кар чидай. 3. гъалатI квачир, дуьз кхьенвай. 4. устIарвилелди авунвай, кар чиз авунвай.

ГРАНАТ^I анар (емиш).

ГРАНАТ² мин. гранат (багьа къван, къаш).

ГРАНАТА граната (къумпара; тупунин хъиткьиндай гуьлле; бомба); ручная граната гъилин граната, гъилин бомба.

ГРАНАТОВЫЙ¹ анардин; анаррин.

ГРАНАТОВЫЙ2 гранатдин къашар авай; гранатдикай авур.

ГРАНДИОЗНЫЙ зурба, гзаф чIехи; пара гьейбатлу.

ГРАНЁНЫЙ 1. мурцарин, синерин; гранёный стакан мурцарин стакан. 2. яна цIалцIамарнавай.

ГРАНИТ гранит (жуьреба-жуьре рангарин кIеви къван).

ГРАНИТНЫЙ гранитдин; гранитрин.

ГРАНИТЬ несов. яна цIалцIамрун, яна расун (мес. къванер, багьа къашар къерехар, къвалар яна, дуьзарна, атIана цIалцIамрун). ♦ гранить мостовую кар авачиз гьакI къекъуьн.

ГРАНИЦА 1. сергьят; часпар. 2. кьадар. 3. эхир. ♦ за границу заграницадиз, ччара пачагьлугъриз, ччара уьлквейриз; за границей 1) сергьятдилай къеце; 2) заграницада, ччара пачагьлугъра, ччара уьлквейра.

ГРАНИЧИТЬ несов. 1. сергьят сад хьун, сергьятламиш хьун, уртах сергьят хьун; къунши хьун. 2. пер. барабар хьун, сад хьун, лап ухшар хьун.

ГРАНКА гранка (1. печатать ийиз кIватIнавай гьарфарин -набордин гьеле ччинриз ччара тавунвай кIусунилай басма авур оттиск -текст. 2. набордин гьа кIус вич).

ГРАНУЛИРОВАТЬ сов. и несов. куьлуь авун, твар-твар авун, хар-хар авун.

ГРАНУЛИРОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. куьлуь хьун, твар-твар хьун. 2. см. гранулировать.

ГРАНЬ ж 1. сергьят. 2. мат. ччин, пад.

ГРАФ ист. граф (дворянрин титулрикай -мертебадин тIварарикай сад, мес. хан, бег хьтин ва гьа тIвар авай кас).

ГРАФА графа (чарчел чIугур цIарарикай гьар кьве цIарцIин арада авай зул, текстдин пай).

ГРАФИК график (жуьреба-жуьре крарин кьадарар, дережаяр какур цIараралди къалурдай диаграмма).

ГРАФИКА мн. нет графика (1. цIараралди, хатIаралди шикил чIугунин сенят. 2. гьарфарин шикил).

ГРАФИН графин, шуьшед гичин.

ГРАФИНЯ графиня (графдин паб, руш).

ГРАФИТ графит (1. карандашдин къене авай мил расдай чIулав минерал. 2. карандашдин мил).

ГРАФИТНЫЙ графитдин; графитдикай авур.

ГРАФИТЬ несов. графаяр, цIарар чIугун.

ГРАФЛЁНЫЙ цIapap авай (чар); цIарар чIугур.

ГРАФОЛОГИЯ мн. нет графология (инсандин хатIаралди адан къилих чирунин къайда).

ГРАФСТВО 1. мн. нет графвал, графвилин тIвар. 2. графлух (Англияда область хьтин са кьадар административный чка; феодализмдин девирда графдин гъилик квай мулк).

ГРАЦИОЗНЫЙ гуьрчег юзунар, къекъуьнар авай; къешенг, тIарам, зериф.

ГРАЦИЯ 1. мн. нет юзунрин, къекъуьнрин гуьзелвал, гуьрчегвал, къешенгвал. 2. уст. гуьзел.

ГРАЧ чIулав нуькI, чIагъ (чIагъарин са жинс).

ГРЕБЕНКА регъ (кьил эвядай, са патай сарар авай; cap эвядай).

ГРЕБЕНЬ м 1. регъ (кьил эвядай, cap эвядай). 2. жгъа (кIекрен). 3. мурз, син (дагъларин).

ГРЕБЕЦ 1. кьусуйралди лодка гьалдайди. 2. цуьруьгъуьлдалди векьер кIватIдайди, цуьруьгъуьлчи.

ГРЕБЕШОК 1. гъвечIи регъ. 2. жгъа (кIекрен).

ГРЕБЛЯ мн. нет гьалун (лодка кьусуйралди).

ГРЕБНОЙ 1. лодкаяр гьалунин (мес. спорт). 2. кьусуйралди гьалдай (мес. лодка). 3. гьалдай, гьерекатдал гъидай; гребное колесо у парохода пароход гьерекатдал гъидай чарх.

ГРЁЗА 1. гуьзел хиял, мурад тир хиял, ширин хиял. 2. вилерикай карагдай (гьакъикъатда авачиз, авай хьиз аквадай) шикил.

ГРЕЗИТЬ несов. 1. гуьзел (ширин) хиялар авун. 2. ахварай акун, ахварай акур хьиз хьун.

ГРЕЗИТЬСЯ несов. вилерикай карагун; ахварай акун.

ГРЕЛКА грелка (бедендин са тIазвай чкадал эцигун патал чими яд цанвай сив кIеви къаб, (гзафни-гзаф резиндин чанта).

ГРЕМЕТЬ несов. 1. гугрумар, къукърумар авун; ван авун, ван ацалдун. 2. пер. машгьур хьун, тIвар-ван чукIун. ♦ гром гремит цаву къукърумар (ванер) ийизва.

ГРЕМУЧИЙ ширшир ийидай; кIевиз ван ийидай; гремучий ключ ширшир ийидай булах ♦ гремучая змея ван ийидай гъуьлягъ (тропикдин уьлквейра жедай зегьерлу гъуьлягъ, адан ттумуни ван ийида); гремучий газ хъиткьиндай газ.

ГРЕНА спец. барамадин тум, кIазун гъуьлягърин тум.

ГРЕНАДЕР ист. гренадер (виликди бомбачи солдат, гуьгъуьнлай зурба кьакьан жендек авай аскеррикай ибарат сечме кьушундин солдат).

ГРЕНКИ мн. лап акъугърай фан чIуквар.

ГРЕСТИ несов. 1. кьусуйралди лодка гьалун. 2. цуьруьгъуьлдалди кIватIун.

ГРЕТЬ несов. чими авун. ♦ греть руки пер. гьиллейралди къазанмишун, тIуьн, жибин ацIурун (кIвалахзавай чкада чIуру рекьералди).

ГРЕТЬСЯ несов. 1. жуваз чими авун. 2. чими авун; чими хьун.

ГРЕХ гунагь, тахсир. ♦ не грех айиб туш, айиб авай кар туш; с грехом пополам са-бубат; усалдаказ.

ГРЕЦКИЙ: грецкий орех кIерец.

ГРЕЧЕСКИЙ 1. Грециядин. 2. грек; грекрин; греческий язык грек чIал.

ГРЕЧИХА мн. нет гречиха (нехуьн жуьредин са магьсул).

ГРЕЧНЕВЫЙ 1. гречихадин (чIахар). 2. гречихадин чIахарикай авур (мес. аш).

ГРЕШИТЬ несов. 1. гунагь авун, гунагькарвал авун. 2. гъалатI авун; хата авун.

ГРЕШНИК гунагькар.

ГРЕШНО разг. гунагь я; айиб я.

ГРЕШНЫЙ 1. гунагькар, гунагь квай. 2. тахсиркар, тахсир квай.

ГРЕШОК разг. гунагь; тахсир; хата.

ГРИБ 1. къарникъуз, бебелуг. 2. мант (ттаран пунарал жедай) ♦ расти как грибы къарникъузар хьиз (булдаказ ва фад) акьалтун.

ГРИБНОЙ 1. къарникъузрин (мес. шурпа). 2. къарникъузар авай.

ГРИБОК 1. см. гриб. 2. кIалуб, расай къарникъуз хьтинди (памбагдин, пекдин гуьлуьтар расдайла ишлемишда). 3. мурс, хал (азар къарагъардай, кIарас ктIурдай, лап куьлуь организмар квай къарникъузар, чIафар хьтинбур).

ГРИВА фири; конская грива балкIандин фири; львиная грива асландин фири.

ГРИВЕННИК кьве шегьи (гимишдин).

ГРИМ театр. грим (сегьнедиз къугъваз экъечIдайла ччиниз ядай рангар); наложить грим ччиниз грим ягъун.

ГРИМАСА 1.: делать гримасы ччин чIурун, ччинивди кьуьруькар авун; кIуф патахърун; ччинин шикилар дегишрун. 2. пер. эйбежервал.

ГРИМАСНИЧАТЬ несов. ччинивди кьуьруькар авун, кIуф патахърун; кIуф патахъриз вичи вич чIагурун.

ГРИМЁР гримёр (театрда артистрин ччинриз гримар, рангар ядай кас).

ГРИМИРОВАТЬ несов. 1. грим ягъун, рангар ягъун; ччиниз рангар яна ухшар авун. 2. пер. тешпигь авун, хьиз къалурун.

ГРИМИРОВАТЬСЯ несов. 1. жуван ччиниз рангар ягъун; ччиниз рангар яна жув (са масадаз) ухшар авун. 2. пер. жув (са кас) хьиз къалурун. 3. см. гримировать.

ГРИПП мед. грипп (нефес къачудай чкаяр тIа жедай, нерай авахьдай, ифин алаз жедай кефсузвал).

ГРИФ¹ гриф (1. къадим замандин махарик квай, асландин жендек ва лекьрен кьил алай лувар квай аждагьан. 2. чими уьлквейра жедай еке йиртижи -як недай къуш).

ГРИФ² муз. ттум (чуьнгуьрдин, тардин).

ГРИФЕЛЬ м грифель (чIулав къванцин тахтадал кхьинар ийидай къванцин къелем).

ГРОБ 1. гроб, мейит твадай ящик. 2. пер. сур; кьиникь; вогнать в гроб суруз ракъурун, рекьидалди азабар гун; по гроб лап суруз фидалди, лап рекьидалди.

ГРОБНИЦА сур; сурун гуьмбет.

ГРОБОВОЙ гробдин; гробрин, гробар расдай. ♦ до гробовой доски рекьидалди; гробовое молчание ва я гробовая тишина сурун хьтин лал кьун, секинвал, дерин секинвал; гробовой голос сурай къведай хьтин (векъи, аскIан, пис) ван.

ГРОБОВЩИК гробрин ycтIap, гробчи.

ГРОЗА 1. марфадин тIурфан, цавун къукърумар, цIайлапанар галаз къун. 2. пер. тIурфан; бала.

ГРОЗДЬ ж кул (ципIицIрин); галгам (емишрин).

ГРОЗИТЬ несов. 1. кичIерар гун, къурху гун, гьелегь кьун. 2. къурхувал яратмишун, хатавал яратмишун, хатавал хьун.

ГРОЗИТЬСЯ несов. кичIерар гун, гьелегь кьун.

ГРОЗНЫЙ 1. ажугълу; кичIерар кутадай; инсаф тийир. 2. гьейбатлу; къурху гудай; тIурфан хьтин, тIурфандин.

ГРОЗОВОЙ марфад тIурфандин, марфадин тIурфан квай; тIурфанар галай.

ГРОМ 1. цавун ван, гугрум, къукърум. 2. пер. гугрум, гужлу ван; гром аплодисментов капарин гужлу ван. ♦ метать громы и молнии гзаф хъел кваз рахун, сивяй цIай чукIурун; пока гром не грянет кьилел бала татанамаз, кьилихъ галукь тавунамаз; как гром среди ясного дня алахьай юкъуз цавун гугрум хьиз, рикIелни алачиз, бейхабардиз.

ГРОМАДА гзаф зурбади, екеди, громады гор гзаф зурба дагълар.

ГРОМАДИНА разг. зурба затI, зурбади.

ГРОМАДНЫЙ зурба, гзаф еке.

ГРОМИЛА м кIвал атIудай угъри; таланчи.

ГРОМИТЬ несов. 1. кукIварун, хун. 2. гатун, кукIварун ва тарашун. 3. пер. кукIварун.

ГРОМКИЙ 1. къал алай; гужлу; кIеви (ван); громко говорить кIевиз рахун, кIеви ванцелди рахун. 2. пер. машгьур, вирина ван гьатай; вириниз ван чкIай. 3. пер. буш, зурба, яцIу (гафар).

ГРОМКОГОВОРИТЕЛЬ громкоговоритель (радиодин ван гужлу ийидай прибор).

ГРОМОВОЙ 1. цав рахунин (ванер); громовые раскаты цав рахунин ванер. 2. пер. гужлу гугрумардай (ван).

ГРОМОГЛАСНО нареч. виридаз ван жедайвал; лап ачухдиз.

ГРОМОЗДИТЬ несов. сад садал вигьин, сад садал хкажна эцигун, гьамбар авун.

ГРОМОЗДИТЬСЯ несов., разг. хкаж хьана (са ккуьнал) ацукьун, акьахна ацукьун.

ГРОМОЗДКИЙ залан, зурба.

ГРОМООТВОД цIайлапан алуддайди (дараматар цIайлапандин цIукай хуьн патал къавал акIурнавай ва симиналди вич ччилихъ галкIурнавай ракь).

ГРОМЫХАТЬ несов. 1. гугрумар авун; къукърумар авун. 2. чарахъ-парахъ авун (арабади).

ГРОСМЕЙСТЕР шахм. гросмейстер (шахмат къугъунал сад лагьай чка кьур устIардиз гудай тIвар).

ГРОТ магъара, кьветI.

ГРОТ-МАЧТА мор. грот-мачта (гимийра юкьван ва виридалай кьакьан мачта-ттарч).

ГРОХНУТЬ разг. пахърахъна (чахърахъна, гугрумна) вигьин.

ГРОХНУТЬСЯ разг. пахърахъна (чахърахъна, гугрумна) аватун; гугрумна ярх хьун.

ГРОХОТ¹ мн. нет гугрум; чахърахъ-пахърахъ.

ГРОХОТ² тех. зурба саф (техил, къум ва мсб ядай ва молотилкада авай кIарас саф).

ГРОХОТАТЬ несов. гугрумар авун, къукърумар авун.

ГРОШ 1. зур кепек. 2. мн. кепекар, лап тIимил, жизви (пул, къимет). ♦ ни в грош не ставить чет кепекдайни кьун тавун, кIусни саймиш тавун.

ГРОШОВЫЙ 1. лап ужуз. 2. лап усал; кепекдик квачир.

ГРУБЕТЬ несов. кубут хьун; келе-куьтуьр хьун; векъи хьун; мешребсуз хьун.

ГРУБИТЬ несов. векъивал авун; тербиясузвал авун; векъи, тербиясуз гаф лугьун.

ГРУБИЯН векъивал (тербиясузвал, тербиясуз рахунар) ийидай инсан.

ГРУБИЯНИТЬ несов., см. грубить.

ГРУБОСТЬ эк 1. кубутвал, келекуьтуьрвал, расунин усалвал. 2. векъивал, эдебсузвал, векъи рахун, векъивал авун.

ГРУБОШЕРСТНЫЙ векъи сун (векъи йисун, векъи сарин); векъи чIарчIин.

ГРУБЫЙ 1. кубут; келе-куьтуьр, мешребсуз (авунвай кар, затI). 2. векъи, эдебсуз (кас, гаф). 3. бегьем рас тавунвай; тамам тушир; са бубат авунвай (мес. гьисаб).

ГРУДА хара, кIунтI (шейэрин).

ГРУДИНКА мн. нет хурун як; хурун якIукай чрай жарковдин кIус.

ГРУДНИЦА дишегьлидин хурар дакIун (азар).

ГРУДНОЙ 1. хурун. 2. некIедихъ галай, мамунихъ галай (аял). ♦ грудной голос тамам ачух ван, дериндай акъатзавай кIеви ван.

ГРУДОБРЮШНЫЙ: грудная преграда анат. диафрагма (хурун бушлухдинни руфунии бушлухдин арада авай перде).

ГРУДЬ ж 1. хур. 2. мам; груди мамар, хурар (дишегьлидин).

ГРУЖЁНЫЙ ппар авай, ппарцив ацIай; гружёные вагоны ппар авай вагонар.

ГРУЗ ппар, йуьк.

ГРУЗДЬ м недай къарникъуз.

ГРУЗИЛО залан затI (кIизрияр кьадай рапунихъ гилигдай).

ГРУЗИНСКИЙ 1. Грузиядин (Гуржистандин). 2. гуржийрин, гуржи; грузинский язык гуржи чIал.

ГРУЗИТЬ несов. йуьклемишун, ппар ягъун.

ГРУЗИТЬСЯ несов. 1. жуван шейэр кIватIна йуьклемишун. 2. см. грузить.

ГРУЗНЫЙ 1. залан зурба (шей). 2. заландиз юзадай, яцIу (инсан).

ГРУЗОВИК грузовик, ппар чIугвадай автомобиль.

ГРУЗОВОЙ 1. ппарарин; ппарцин. 2. ппар чIугвадай.

ГРУЗООБОРОТ эк. тухвай (чIугур, тухудай, чIугвадай) ппарин кьадар.

ГРУЗОПОДЪЁМНЫЙ залан ппарар хкаждай.

ГРУЗЧИК грузчик (ппар ядай ва ичIирдай фяле).

ГРУНТ 1. грунт, накьв, ччил. 2. грунт (суьрет чIугвадайла шихинал сифте алтаддай рангунин къат).

ГРУНТОВОЙ 1. грунтдин, накьвадин; грунтовая дорога накьвадин (къван ттун тавур) рехъ. 2. грунтдин, ччилин, ччилик квай (мес. яд).

ГРУППА группа, десте; кIватIал, кIеретI.

ГРУППИРОВАТЬ несов. группайриз ччара авун, групп-групп авун, группайриз паюн.

ГРУППИРОВАТЬСЯ несов. 1. группайриз кIватI хьун, кIватIал-кIватIал хьун, групп-групп хьун. 2. см. группировать.

ГРУППИРОВКА 1. см. группироваться и группировать. 2. группа.

ГРУППОВОЙ группадин; группайрин.

ГРУППОВЩИНА мн. нет группачивал (са группа хьана са карда амайбруз рехъ тагун).

ГРУСТИТЬ несов. гъам чIугун, хажалат чIугун, пашман хьун, сефилвал авун.

ГРУСТНЫЙ сефил, пашман; сефилвал квай; сефилардай, пашманардай.

ГРУСТЬ ж мн. нет сефилвал, пашманвал; гъам; хажалат.

ГРУША 1. чуьхвер. 2. чуьхвер ттар.

ГРУШЕВИДНЫ Й чуьхвер хьиз аквадай, чуьхвердин кIалуб (шикил) авай.

ГРУШЕВЫЙ чуьхверин.

ГРЫЖА мед. руфун аватун (са орган, са рад руфунин бушлухдай акъатна хамуник аватун).

ГРЫЗЛО спец. кьенердин ракьар.

ГРЫЗНЯ мн. нет 1. кукIун; дяве. 2. къалмакъал, чуьруьк, сада сад жакьун.

ГРЫЗТЬ несов. 1. саралай авун; жакьун; чакъвалай авун. 2. пер. жакьун, гъуьнтI гун.

ГРЫЗТЬСЯ несов. 1. сада сад кIасун, сада сад чакъвалай авун. 2. пер. гьамиша къалмакъал хьун, сада сад жакьун.

ГРЫЗУН саралайдайди, чакъвалайдайди (гьайван, мес. кьиф ва мсб).

ГРЯДА 1. лак (бустандин). 2. цIиргъ; гряда гор дагъларин цIиргъ.

ГРЯДКА 1. лак (бустандин). 2. къегъ; грядки къекъер, къвалар (арабадин).

ГРЯДУЩЕЕ гележег, къвезмай вахт (кар).

ГРЯДУЩИЙ къвезмай, гележегдин.

ГРЯЗЕВОЙ 1. палчухдин, палчух гадардай (вулкан, кудай дагъ). 2. палчухдин; грязевая ванна дарман жедай (азарлуди сагъардай) палчухдин ванна.

ГРЯЗЕЛЕЧЕБНИЦА мед. палчухдалди (кьарадалди) сагъардай дарманхана.

ГРЯЗЕЛЕЧЕНИЕ мн. нет палчухдалди (кьарадалди) сагърун.

ГРЯЗИ ед. нет азарлудаз дарман жедай палчух.

ГРЯЗНЕТЬ несов. чиркин хьун, кьацIун.

ГРЯЗНИТЬ несов. 1. чиркинрун, кьацIурун. 2. пер. тIвар кьацIурун, айиблу авун, беябурун.

ГРЯЗНИТЬСЯ несов. чиркин хьун, кьацIун.

ГРЯЗНУЛЯ м и ж разг. чиркин, кфир; къеркъетI (инсан).

ГРЯЗНУХА м и ж разг. см. грязнуля.

ГРЯЗНЫЙ 1. палчух (кьар, кьуруш) авай (мес. рехъ). 2. чиркин, кьацIай; кфир 3. кьалу, рагъул (мес. яд). 4. чиркер, чиркин ятар цадай; зирзибилдин (мес. ведре). 5. пер. мурдар, пис, алчах (кар, теклиф).

ГРЯЗЬ ж мн. нет. 1. палчух, кьар, кьуруш. 2. чирк, чиркинвал, кфирвал; зирзибил. 3. пер. мурдар кар, чиркин алчах кар; явавал; забросать (ва я: закидать) грязью, смешать с грязью, втоптать в грязь, затоптать в грязь вири чиркер кьилелай эличун; буьгьтенар вигьена нубатсуз русвагь авун; не ударить лицом в грязь см. лицо.

ГРЯНУТЬ однокр. 1. ван авун, ван акъатун (мес. тфенгдин, музыкадин). 2. пер. къупмиш хьун, башламиш хьун (дяве).

ГУБА анат. пIуз; губы пIузарар. ♦ по губам помазать ширин гафар гун, кьуру гафар гана бегьемар тавун; молоко на губах не обсохло сивихъай некIед ни къвезма, сиве некIед сарар ама; заячья губа см. заячья; надуть губы пIузарар куьрсарун (бейкеф хьун).

ГУБА² геогр., см. залив.

ГУБА3 бот. мант (ттарал жедай зарарлу къарникъуз, мант).

ГУБАСТЫЙ разг. еке пIузарар авайди.

ГУБЕРНАТОР губернатор (1. Революциядилай вилик Россияда губерниядин начальник, губернатор. 2. колониядин начальник, Америкада штатдин начальник).

ГУБЕРНИЯ губерния (революциядилай виликди Россияда са область хьтин чка).

ГУБЕРНСКИЙ губерниядин; губернский город губерниядин кьилин шегьер.

ГУБИТЕЛЬ м телефдайди; гьелекдайди; тергдайди.

ГУБИТЕЛЬНЫЙ телефдай, терг ийидай; зарарлу, зарар гудай.

ГУБИТЬ несов. телеф авун, терг авун; чIурун; зарар гун.

ГУБКА¹ гъвечIи пIуз.

ГУБКА² губка, гьуьлуьн циф (1. гьуьле жедай са гьайван. 2. гьа гьайвандин вил-вил хьайи тIеквенар авай, яд чIугвадай жендек. 3. жендек чуьхуьн патал раснавай гьа цифедиз ухшар тIеквен-тIеквен хьайи резиндин кIус).

ГУБНОЙ 1. пIузаррин, пIузарриз ядай (мес. ранг). 2. пIузаррин (мес. сес).

ГУБЧАТЫЙ тIекв-тIекв хьайи, вил-вил хьайи.

ГУВЕРНАНТКА гувернантка (виликди девлетлуйрин кIвалера аялриз тербия ва сифте кьилин кIелун гуз кьунвай дишегьли).

ГУВЕРНЁР гувернёр (тербия гудай учитель итим, см. гувернантка).

ГУГНИВЫЙ обл. нунуш (манкьа, нерай рахадайди).

ГУ-ГУ разг.: ни гу-гу 1. гьич витI акъудмир гьа, чуькьни ийимир гьа. 2. гьич са гафни акъуднач, чуькьни авунач.

ГУДЕНЬЕ мн. нет. 1. см. гудеть. 2. гув-в-в, гув-в-дин ван.

ГУДЕТЬ несов. 1. гув-в-в авун, гув-в-дин ван гьатун. 2. сиристав (гудок) ягъун (фабрикди, заводди).

ГУДОК 1. гудок; сиристав. 2. гудокдин ван, сириставдин ван.

ГУДРОН тех. гудрон (чIулав нафтадикай маса затIар хкудайла амукьдай, чIулав, чкIидай кьук хьтин затI; кун патал, рекьера ттун патал ва маса крариз ишлемишда).

ГУДРОНИРОВАТЬ сов. и несов. гудрон ттун (рекье), гудронламишун.

ГУЖ хомутдин (хамутIдин) яб.

ГУЖЕВОЙ ппар чIугвадай маларин, гьайванрин, гьайванралди чIугвадай (мес. транспорт).

ГУЖОМ нареч. арабайралди, маларалди.

ГУЛ яргъай къведай гужлу ван; дерин къалин сес, чIижерин кулуни ийидай хьтин ван.

ГУЛКИЙ 1. гужлу ван гьатдай (мес. са чка, кIвал). 2. яргъаз фидай (ван); ван яргъаз фидай; гум-гум ийидай.

ГУЛЯКА ж разг. кефчи, кеф чIугваз гьатдайди; ява.

ГУЛЯНКА разг. кефинин межлис.

ГУЛЯНЬЕ 1. см. гулять. 2. халкьдин сейир, шадвилин сувар, гулянье, къекъуьнар.

ГУЛЯТЬ несов. 1. къекъуьн; сейир авун: гьакI къекъуьн. 2. разг. кеф чIугун, кеф чIугваз шадвилер авун.

ГУЛЯШ гуляш (бугъламишай якIун кIусарикайни картуфрикай ибарат хуьрек).

ГУМАНИЗМ мн. нет гуманизм (1. 14-16 -виш йисара инсан идеядин рекьяй феодализмдин ва католикрин клисадин бухаврикай-ракьарикай азад авун патал тухвай гьерекат. 2. инсан кIан хьун, инсан кIанивал, инсанвал).

ГУМАНИСТ гуманист (гуманизмдин терефдар кас; илимлу, азад фикир ийидай, инсан кIандай кас).

ГУМАНИТАРНЫЙ гуманитар (инсандин ва культурадин гьакъиндай авай илимрикай тир); гуманитарные науки гуманитар илимар (мес. история, чIалан илим ва мсб).

ГУМАННОСТЬ ж мн. нет гуманиствал, инсан кIанивал.

ГУМАННЫЙ инсан кIани, инсандин гьалдикай, дердиникай хабар кьадай, инсанвал авай.

ГУМНО 1. рат. 2. гвейи техил (цуьлера амаз) хуьдай кьур, кIеви чка.

ГУМУС мн. нет гумус, ктIаяр (накьвадик квай), кьук, гимре.

ГУННЫ гуннар (1. 4 лагьай виш йисара Россиядин кьибле патахъай атана Европадин рагъакIидай патахъ фейи ва са паяр гилан Венгриядив гвай чкада амукьай тайифаяр. 2. пер. вагьшияр).

ГУРИЯ гьуьри, гьуьрипери.

ГУРМАН зериф ва лезетлу хуьрекрал рикI алайди.

ГУРТ нехир; геллегь; суьруь.

ГУРТОВЩИК 1. нехирчи; суьруь хуьдай чубан; суьруь (нехир, геллегь) гьалдайди. 2. геллегьдалди (суьруьдалди) гьайванар маса гудайди.

ГУРТОМ нареч. санлай, вири санлай.

ГУРЬБА кIеретI, кIватIал; итти гурьбой кIеретI хьана фин.

ГУСАК къазран кIек.

ГУСАР ист. гусар (виликди кьезил кавалериядин атлу аскер).

ГУСЕНИЦА 1. зоол. квак; цIарнах (чепелукьдин шараг). 2. тех. гусеница (трактордин, танкдин ва маса залан машинрин чархарал жедай гьяркьуь зунжур).

ГУСЕНИЧНЫЙ 1. зоол. кукран; цIарнахдин (чепелукьдин шарагдин). 2. тех. гусеницадин; гусеница алай, гусеницадалди фидай.

ГУСЁНОК къазран шараг.

ГУСИНЫЙ къазран; къазарин. ♦ гусиная кожа къазран хам хьтин хар (твар) акъатай хам.

ГУСЛИ ед. нет гусли (куьгьне замандин, метIерал эцигна кьве гъилин тупIаралди ядай симер алай музыкадин алат).

ГУСЛЯР гусляр (гусли ядайди; гуслидал манияр лугьудай ашукь).

ГУСТЕТЬ несов. 1. къалин хьун; къалиндиз экъечIун. 2. экьи хьун (мес. хапIа).

ГУСТОВОЛОСЫЙ къалин чIар алай.

ГУСТОЙ 1. къалин; сигъ. 2. экьи.

ГУСТОЛИСТВЕННЫЙ, ГУСТОЛИСТЫЙ къалин пеш алай.

ГУСТОТА мн. нет. 1. къалинвал. 2. экьивал.

ГУСЫНЯ верч къаз, къазран верч.

ГУСЬ м къаз.

ГУСЬКОМ нареч. сад садан гуьгъуьна цIиргъина аваз.

ГУСЯТИНА мн. нет къазран як.

ГУТАЛИН гуталин (чекмейриз ядай маздин са жуьре).

ГУТТАПЕРЧА мн. нет гуттаперча (чими уьлквейрин бязи набататрин экьи ширедикай расдай, каучукдиз ухшар рагъул рангадин таб квай затI яз, медицинада, техникада ишлемишда).

ГУТТАПЕРЧЕВЫЙ гуттаперчадин, гуттаперчадикай авур.

ГУЩА мн. нет. 1. хурх; лемкье; кIане ацукьнавай экьиди. 2. лап къалин чка, яцI (мес. тамун).

ДА ¹ частица 1. эхь, ун, бели; эхь ман; бес. 2. гьакI я?; дугъриданни?; - брат приехал. -да? а я и не знал. -стха хтана. -гьакI я? заз хабарни авачир гьа. ♦ да и только ах.

А ² союз 1. ва, -ни; гьамни, вични; читать да писать кIелун ва кхьин; брат да сестра стхани вах; шёл я ночью один, да ещё лесом зун йифиз ялгъуз физвай, вични тамай. 2. амма; он хотел сказать что-то, да призадумался адаз вуч ятIани са гаф лугьуз кIанзавай, амма фикирдик акатна.

ДА ^з хьурай, -рай; да здравствует дружба народов СССР! яшамишрай СССР-дин халкьарин дуствал!

ДАБЫ союз уст. патал, патахъай.

ДАВАТ Ь несов. 1. гун; вугун. 2. вугун, тун; не давай себя обманывать жув алцурриз вугумир (тамир). 3. авун; давать сражение дяве авун. 4. вигьин; ягъун; давать звонок зенг ягъун; давать пощёчину хъвехъ ягъун; давать по шее кьамуз са-кьвед вигьин. ♦ давайте играть къала(ша) чун къугъван; давать понять ишара авун, кьатIуз тун; давать маху см. мах; он давай бежать ада катиз башламишна, ам катна.

ДАВАТЬСЯ несов. 1. см. давать. 2. жув (вич) гъиле вугун. 3. чир хьун, фад гъавурда гьатун; грамматика давалась мне легко грамматика заз регьятдиз чир жедай. ♦ диву даваться см. диво.

ДАВЕЧА нареч. разг. къетне, дехьне.

ДАВЕШНИЙ разг. къетнен, дехьнен.

ДАВИЛЬНЫЙ чуькьведай.

ДАВИТЬ несов. 1. чуькьуьн; басмишун; эзмишун; илисун. 2. кутун, кIурарик кутун; кутуна кьин (мес. арабадик, кIурарик). 3. буьнжуькьрун (пуьрчуькьрун). 4. баймишрун. 5. кьин (мес. шутIар).

ДАВИТЬСЯ несов. баймиш хьун; нефес кьун; давиться костью кIарабдикди (кIараб акIана) баймиш хьун; давиться от кашля уьгьуьдикди баймиш хьун.

ДАВКА мн. нет 1. чуькьуьн. 2. кьин (мес. шутIар). 3. басрух, баса-бас, сада сад чуькьуьн, чалпачух.

ДАВЛЕНИЕ чуькьуьн; илисун, басмишун. ♦ под давлением чуькьуьникди, чуькьуьнин эсердикди, эсер авуникди.

ДАВНЕНЬКО нареч. разг. лап фад, фадлай.

ДАВНИЙ фад; фад алатай; фад хьайи; с давних пор фад (фад алатай) вахтарилай; давние события фад хьайи вакъиаяр.

ДАВНИШНИЙ фадлай авай; куьгьне.

ДАВНО нареч. фад; фадлай.

ДАВНОПРОШЕДШИЙ фад алатай.

ДАВНОСТЬ ж мн. нет 1. фадлай хьунухь, куьгьневал; алатай вахт; это дело имеет большую давность и кар лап фадлай хьанвайди я, лап фад вахтарилай авазвай кар я. 2. муддат, вахт (вич алатайла са ихтияр, мес. бурж вахчунин ихтияр, амукь тийир ва я гьа ихтияр жедай вахт); за давностью гзаф вахт алатайвилиз килигна.

ДАВНЫМ-ДАВНО нареч. лап фадлай, лап фад вахтарилай.

ДАЖЕ частица гьатта… ни; гьелени… кваз; тут даже специалист ничего не может сделать инал гьатта специалистдивайни са затIни ийиз жедач; пришли все, даже дряхлые старики вири, гьеле лап кьуьзуь къужаярни кваз атана.

ДАЛЕЕ см. дальше. ♦ и так далее (куьрелди: и т. д.) анлай анихъни гьа икIа, ва масабурни.

ДАЛЁКИЙ яргъа; яргъал; яргъа авай, яргъал алай.

ДАЛЕКО, ДАЛЁКО нареч. 1. яргъа; яргъал; яргъаз. 2. яргъа ава; яргъал ала. 3. гзаф, гзаф ама. ♦ далеко не так гьич акI туш; далёко пойти пер. виниз акъатун (къуллугъдал ва маса кардал); далеко не уедешь ва я не уйдёшь са менфят жедач ваз, са акьван кар арадал акъудиз жедач вавай; далеко зайти яцIара гьахьун, кьадардилай элячIун; далеко за полночь кьуланферилай гзаф геж (гзаф алатайла); ему далеко за сорок адан яхцIур йисалай гзаф виниз я.

ДАЛЬ ж мн. нет яргъа чка; яргъал мензил.

ДАЛЬНЕЙШИЙ адалай кьулухъан, анлай анихъ къвезмай. ♦ в дальнейшем 1) адалай, идалай кьулухъ; 2) инлай агъуз, агъадихъай.

ДАЛЬНИЙ яргъа, яргъал; яргъа авай; дальний родственник яргъа мирес. ♦ без дальних слов яргъи рахунар тавуна.

ДАЛЬНОБОЙНЫЙ яргъаз ядай, яргъал мензилдиз ядай (мес. тупар).

ДАЛЬНОВИДНОСТЬ ж мн. нет яргъал къвезмай крар акунин бажарагъвал, къвезмай гьал (гележег) виликамаз фагьумиз хьун.

ДАЛЬНОВИДНЫЙ яргъал къвезмай крар аквадай, къвезмай гьал, гележег фагьумдай.

ДАЛЬНОЗОРКИЙ яргъа авай затI хъсандиз аквадай, мукьувай хъсандиз такварди.

ДАЛЬНОМЕР спец. дальномер (яргъалвал алцумдай, чирдай алат).

ДАЛЬНОСТЬ ж мн. нет яргъалвал.

ДАЛЬШЕ нареч. 1. мадни яргъа; яргъа; анихъ; я живу дальше тебя зун валай яргъа, валай анихъ яшамиш жезва. 2. ахпа; адалай кьулухъ; адалай анихъ. 3. идалай кьулухъ, мад.

ДАМА 1. ханум; гъуьлуьз фенвай дишегьли, паб. 2. дама (итимдихъ галаз кьуьл ийизвай дишегьли). 3. биби (къумар къугъвадай чарара). 4. ферз (шахматдин фигурайрикай сад). ♦ дама сердца адахли, ашна (дишегьли); классная дама революциядилай вилик рушарин школада гуьзчи паб.

ДАМБА дамба (яд алахь тавун, къерехар ци тухун тавун ва я яд хуьн патал вацIун къерехар кьадай банд).

ДАМКА тIама.

ДАМОКЛОВ МЕЧ см. меч.

ДАМСКИЙ дишегьлидин, папарин.

ДАННЫЕ 1. малуматар; по данным министерства просвещения просвещениедин министерстводин малуматриз килигна. 2. делилар; нет достаточных данных для передачи дела в суд кар суддиз вугун патал бегьем делилар авач.

ДАННЫЙ 1. ганвай; гайи. 2. исятдин, гъиле авай; данный случай и дуьшуьш; в данное время исятда, исятдин вахтунда.

Дата добавления: 2014-01-11