МЧС России 2 страница

ГЛУБЬ ж мн. нет деринвал; дерин, дерин чка.

ГЛУМИТЬСЯ несов. ягьанат авун, рахшанд авун.

ГЛУМЛЕНИЕ ягьанат авун, рахшанд авун; ягьанат, рахшанд.

ГЛУПЕТЬ несов. сефигь хьун, ахмакь хьун, кIамаш (кIамай) хьун.

ГЛУПЕЦ ахмакь, сефигь, кIамаш (кIамай).

ГЛУПИТЬ несов. разг. сефигьвал авун, ахмакьвал (кIамашвал, кIамайвал) авун.

ГЛУПОВАТЫЙ тIимил сефигьвал квай, сефигь тах квай, кими тах квай.

ГЛУПОСТЬ ж 1. ахмакьвал, сефигьвал, кIамашвал; акьулсузвал. 2. ахмакь гаф, сефигь гаф.

ГЛУПЫЙ 1. ахмакь, сефигь, кIамай. 2. акьулсуз; затI тийижир; глупый ребёнок акьулсуз аял.

ГЛУХАРЬ м. зоол. глухарь (тамун верчерин жинсиникай са къуш).

ГЛУХОВАТЫЙ тIимил биши, япарал залан.

ГЛУХОЙ 1. биши; бишиди. 2. туьтер кьур хьтин, ачух тушир (ван). 3. пер. ван текъвер, яб тагур (кас). 4. инсан акат тийир, хелвет; баябан; килиг тийиз гадарнавай; яргъа авай. 5. ван-сес авачир, секин (вахт). 6. ачух тушир; ачухдиз акъат тийизвай (наразивал, хабар). 7. михьиз кIеви; битев, тIеквен ва ара авачир (мес. цал).

ГЛУХОНЕМОЙ биши лалди.

ГЛУХОТА мн. нет бишивал.

ГЛУШИТЕЛЬ м 1. сес явашардайди. 2. пер. баймишардайди (са хъсан кар, илимдин вилик финин патахъай ийидай гьерекат баймишардай реакционер).

ГЛУШИТЬ несов. 1. гижи авун (яна, мес. балугъ). 2. басмишун (эчIелди). 3. пер. баймишрун, эзмишун (са хъсан кар, гьерекат), рехъ тагун. 4. баймишрун, ван акъудиз тутун, акъвазрун (мес. мотор).

ГЛУШЬ ж мн. нет 1. яргъа авай баябан чка. 2. къалин кIев (тамун).

ГЛЫБА зурба къаяб, зурба кIус (къванцин, муркIадин ва масабрун).

ГЛЯДЕТЬ несов. 1. килигун; гуьзетун; килигиз акъвазун. 2. акун, хкатна аквазваз хьун. ♦ того и гляди ихтибар алач; того и гляди дождь пойдёт ихтибар алач марф къвада; куда глаза глядят кьил туькIвей патахъ; гляди в оба см. оба; г лядеть сквозь пальцы см. палец.

ГЛЯДЕТЬСЯ несов. жуваз (вичиз) килигун; глядеться в зеркало гуьзгуьдай вичиз килигун.

ГЛЯНЕЦ мн. нет цIарцIар; рап-рап; навести глянец цIарцIар гудайвал авун.

ГЛЯНУТЬ однокр. разг. килигун.

ГЛЯНЦЕВЫЙ цIарцIар гудай, цIалцIам.

ГНАТЬ несов. 1. чукурун. 2. гьалун (гьайванар, балкIан). 3. тади кутун. 4. хурук кутун, гьалун (гъуьрче гьайван). 5. чIугун (эрекь, спирт хкудун).

ГНАТЬСЯ несов. галтугун.

ГНЕВ мн. нет хъел, ажугъ.

ГНЕВАТЬСЯ несов. хъел атун, ажугълу хьун.

ГНЕВНЫЙ хъел квай, ажугъ квай, ажугълу.

ГНЕДОЙ кегьер (кияр балкIан).

ГНЕЗДИТЬСЯ несов. 1. муг авун, муг расун. 2. пер. мукара хьиз яшамиш хьун. 3. пер. мукар хьиз алкIун (кIвалер). 4. пер. мука хьиз виж-виж ийиз ацIана аваз хьун.

ГНЕЗДО муг.

ГНЕЗДОВАНИЕ мн. нет муг авун.

ГНЕСТИ несов. 1. рикI чIулаврун, рикIиз азаб гун; басмишун, чуькьуьн (пис фикирди). 2. чуькьуьн, эзмишун.

ГНЁТ мн. нет 1. зулум; гуж; заланвал; чуькьуьн, азият, азаб. 2. залан затI, винелай чуькьведай затI.

ГНЕТУЩИЙ чуькьведай; рикI чIулавардай; залан; азият гудай.

ГНИДА цIерцIел (нетIрен какаяр).

ГНИЕНИЕ мн. нет кутIун, чуьруьтмиш хьун.

ГНИЛОЙ ктIай, чуьруьтмиш хьайи.

ГНИЛУШКА чафчаф, ктIай кIус (мес. кIарасдин, сарарин).

ГНИЛЬ ж мн. нет 1. ктIайбур, ктIай затIар, ктIаяр; чуьруьтмиш хьанвайди. 2. хьахь, мурс; чуьруьтмишвал.

ГНИЛЬЁ мн. нет. см. гниль 1-манада.

ГНИТЬ несов. кутIун, чуьруьтмиш хьун.

ГНОИТЬ несов. кутIурун, чуьруьтмишун.

ГНОИТЬСЯ несов. 1. иринламиш хьун, ирин (гъура) атун, гъунчI къачун. 2. см. гноить.

ГНОЙ мн. нет. ирин, гъура.

ГНОЙНИК 1. ирин (гъура) кIватI хьанвай чка; ирин (гъура) къвезвай чка. 2. пер. (обществодиз зарарлу са гьалдин, кардин) муг, ирин кIватI хьанай чка.

ГНОЙНЫЙ ириндин; ирин авай; ирин квай; ирин къвезвай.

ГНОСЕОЛОГИЯ мн. нет гносеология (гьакъикъат чириз ва гьакъикъат жугъуриз инсандин алакьунин гьакъиндай философиядин илим -теория).

ГНУСАВИТЬ несов. нерай рахун.

ГНУСАВЫЙ нерай рахадай.

ГНУСНЫЙ мурдар; чиркин; алчах.

ГНУТЫЙ 1. акIажай. 2. акIажай кIарасдикай авур (мес. стулар). 3. акIаж хьайи, какур, патахъ.

ГНУТЬ несов. акIажун, патахърун, акIажрун. ♦ гнуть спину юкь агъуз авун, алчахвал авун; гнуть шею гардан кIир авун, алчахвал авун; гнуть горб, спину аман атIудалди зегьмет чIугун; гнуть свою линию см. линия; куда он гнёт? ада гьинихъ къекъуьрзава, кквез ишара ийизва? вуч фикирда кьуна лугьузва?

ГНУТЬСЯ несов. акIаж хьун, патахъ хьун.

ГНУШАТЬСЯ несов. нифрет авун, такIан атун, такIан хьун; вичиз лайих тушиз гьисабун; такIанвал авун.

ГОБЕЛЕН гобелен (вичел пекдин ва я маса гьаларалди нехишар янавай парчадин халича хьтинди).

ГОБОЙ муз. гобой (кIарасдикай расай, зуьрне ва я кфил хьиз ядай музыкадин алат).

ГОВЕТЬ несов. рел. сив хуьн (якIун хуьрек нен тийиз пегьриз хуьн) ва клисадиз фин.

ГОВОР 1. мн. нет рахун; рахунрин ван. 2. мн. нет. пер. ван, рахунриз ухшар сес. 3. лингв. нугъат, чкадин нугъат.

ГОВОРИЛЬНЯ разг. суьгьбетхана, буш эхтилатар ийидай чка (кардин, кIвалахдин чкадал буш эхтилатар, рахунар ва мсб).

ГОВОРИТЬ несов. 1. рахун; луькIуьнун. 2. лугьун. 3. пер. къалурун, шагьидвал авун. ♦ нечего говорить лугьудай кар авач, ачух я; что и говорить вуч лугьуда кьван, дуьз я, гьелбетда; говорит само за себя къерехай субут авунихъ игьияжвал авач, вичи вичиз шагьидвал ийизва; иначе говоря маса гафаралди.

ГОВОРЛИВЫЙ 1. гзаф рахадай, эхтилатдал рикI алай, рахунал рикI алай. 2. пер. датIана ширшир ийидай, жур-жур ийидай (мес. цин хвал, булах).

ГОВОРУН разг. гзаф рахаз кIандайди, гзаф рахадайди.

ГОВЯДИНА мн. нет. малдин як.

ГОВЯЖИЙ 1. малд якIун; малд якIукай авур. 2. малдин; малд пидкай цIурурай; говяжье сало малдин хъуцIур, малд пидикай цIурурай хъуцIур.

ГОГОЛЬ м. зоол. чуьлдин уьрдегрин жинсиникай са къуш. ♦ ходить гоголем дамах гваз кIекI хьиз къекъуьн.

ГОГОТ мн. нет. 1. къакъа (къазран гьараюн). 2. пер. ха-ха, кIевиз гьарайна хъуьруьн.

ГОГОТАТЬ несов. 1. къакъа авун (къазари). 2. пер. кIевиз ха-ха авун, кIевиз хъуьруьн.

ГОД йис; прошлый год фейи йис. ♦ круглый год йиса кьиляй-кьилди; без году неделя йис кими яз гьафте, яни са вад юкъуз, са тIимил вахтунда.

ГОДАМИ нареч. 1. йисаралди. 2. бязи йисара.

ГОДИНА йис; йисар; вахт (са вакъиадалди, кардалди машгьур тир).

ГОДИТЬСЯ несов. виже атун, ярамиш хьун, ярамиш атун.

ГОДИЧНЫЙ 1. йисан, са йисан. 2. йиса садра жедай.

ГОДНЫЙ виже къведай, ярамиш тир.

ГОДОВАЛЫЙ са йис хьайи, йис тамам хьайи, са йиса авай (аял ва мсб).

ГОДОВОЙ йисан, са йисан.

ГОДОВЩИНА (са вакъиадилай кьулухъ) йис тамам хьун; йис тамам хьайи югъ.

ГОЛ спорт. гол (1. футболда ва ихьтин маса къугъунра цIар элкъуьрнавай, туп садбру ракъуриз, муькуьбру тан тийиз алахъдай чка, пен. 2. туп акси терефдин гьа чкадиз ракъурайбруз жедай очко).

ГОЛЕНИЩЕ чекмедин кух.

ГОЛЕНЬ ж занг (метIелай агъуз кIегьебдал кьван кIвач).

ГОЛКИПЕР спорт., см. вратарь,

ГОЛОВА кьил; келле. ♦ сложить голову ччан эцигун, кьиникь (са кардин рекье); в головах кьилихъай (къатканвайдан кьил галай пата); в первую голову сифтени-сифте, сифте нубатда; вымыть ва я намылить голову кIевиз айибар авун, кIевиз тадияр гун; голова идёт кругом келефдин кьил квахьнава, ийир-тийир квахьнава (крар, къайгъуяр гзаф хьуникди); быть головой выше са кьилин виниз хьун, гекъигиз тежер кьван гзаф виниз хьун (акьулдал, чирвилел); из головы вон фикирдай акъатна, рикIелай алатна; как снег на голову бейхабардиз, цавай аватай хьиз; ломать голову кьил кукIварун (яни са четин месэла гьял ийиз, гъавурда гьатиз алахъун); разбить на голову михьиз хун, тамамвилелди кIаник кутун (дяведа душман); выдать с головой сирер михьиз ачухун, жув (ва я масад) лап гъилелди вугун; сломя голову кьил-ттум гатаз, гзаф тадиз; сто голов овец виш хеб.

ГОЛОВАСТИК зоол. варвар (цик жедай хъипрен лап куьлуь шараг).

ГОЛОВЕШКА цIукI (цIай квай кIарасдин чха).

ГОЛОВКА 1. гъвечIи кьил. 2. кьил. 3. кьилер; башчияр.

ГОЛОВКИ ед. нет ччинар; головки сапог чекмейрин ччинар.

ГОЛОВНОЙ 1. кьилин. 2. кьиле авай, кьиле акъвазнавай, кIвенкIве аавай.

ГОЛОВНЯ 1. цIук. 2. суьрме (техилдик жедай).

ГОЛОВОКРУЖЕНИЕ 1. кьил элкьуьн. 2. жува-жув квадрун.

ГОЛОВОКРУЖИТЕЛЬНЫЙ кьил элкъведай, кьил элкъуьрдай; кьил гижи ийидай хьтин; головокружительная высота кьил гижи ийидай хьтин кьакьанвал. 2. пер. кьил кьилелай алуддай; головокружительный успех кьил кьилелай алуддай хьтин еке агалкьун.

ГОЛОВОЛОМКА кьил акъат тийир четин мискIал (имуча-муча ва я месэла).

ГОЛОВОЛОМНЫЙ кьил акъат тийир, четин.

ГОЛОВОМОЙКА разг. кIеви айиб, кIеви япар акъажун; кIеви тадияр.

ГОЛОВОРЕЗ разг. 1. итимар ядайди; къучи; къачагъ. 2. пис надинж, мердимазар; женжел.

ГОЛОВОТЯП къанмаз, кар къанмаздаказ тухудайди.

ГОЛОВОТЯПСТВО мн. нет къанмазвал; кар къанмаздаказ тухун.

ГОЛОД мн. нет. 1. каш; гишинвал. 2. пер. еке кьитвал.

ГОЛОДАТЬ несов. гишила хьун; каш фин; каш чIугун.

ГОЛОДАЮЩИЙ 1. гишинзавай; каш чIугвазвай. 2. гишинди, каш чIугвазвайди.

ГОЛОДНЫЙ 1. гишин, гишинвилин; гишинвиляй хьайи; гишила; голодная смерть гишила (кашакди) кьиникь. 3. каш авай; гзаф кьитвал авай. 4. гишиндан, бегьем тухар тийир (хуьрек).

ГОЛОДОВКА каш малумрун; наразивилин лишан яз хуьрек тIуьникай отказ авун, каш кьабулун; заключённые объявили голодовку дустагъри (дустагъ авунвайбру) каш чIугун малумарна.

ГОЛОДУХА: с голодухи разг. гишинвиляй, гишила.

ГОЛОЛЕДИЦА мн. нет цур (ччиле ацукьдай, къекъведайла цIуьдгъуьндай кьелечI мурк хьтинди).

ГОЛОС 1. ван; сес. 2. сес; право голоса сес гунин ихтияр; все в один голос вирида са сивяй, вирида сад-хьиз.

ГОЛОСИСТЫЙ гужлу ван авай; хъсан ван (сес) авай; гур ван авай.

ГОЛОСИТЬ несов. лугьунар авун, шелар авун; кIевиз шехьун; гьараюн; ван ацалдун (шехьиз).

ГОЛОСЛОВНЫЙ субутсуз; делил авачир; субут авачир; гьакIан кьуру.

ГОЛОСОВАНИЕ см. голосоват ь; ставить на голосование сесина эцигун.

ГОЛОСОВАТЬ сов. и несов. l. cec. гун. 2. сесина эцигун.

ГОЛОСОВОЙ сесинин.

ГОЛУБЕТЬ несов. 1. вили хьун; цавун ранг атун. 2. вили хьана (вили яз) акун; цавун ранг алаз акун; акун (вили затI).

ГОЛУБИЗНА мн. нет виливал (цавун ранг).

ГОЛУБИНЫЙ лифрен; лиферин.

ГОЛУБИТЬ несов., уст. азиздаказ, наздалди хуьн.

ГОЛУБКА 1. диши лиф (верч лиф). 2. пер. азиз, ччан (дишегьлидиз).

ГОЛУБОГЛАЗЫЙ цавун ранг алай вилер авай.

ГОЛУБОЙ цавун ранг алай; экуь-вили, аби рангунин.

ГОЛУБОК 1. лиф. 2. см. голубчик.

ГОЛУБУШКА см. голубка 2-манада.

ГОЛУБЦЫ мн. дулма.

ГОЛУБЧИК ччан; сивиз кьейди; якъадаш (садахъ элкъвена лугьуда).

ГОЛУБЬ м лиф.

ГОЛУБЯТА мн. лифрен шарагар.

ГОЛУБЯТНИК 1. лифер хуьдайди, лиферал рикI алайди. 2. лифер ядай чалагъан (ва я чинеруг).

ГОЛУБЯТНЯ лиферин муг, лиферин демек.

ГОЛЫЙ 1. кьецIил; чуплах. 2. кьуру; голые факты кьуру фактар. ♦ голой рукой не тронь кьецIил гъил кягъиз тахьуй гьа, мукъаят акъваз гьа; брать голыми руками са четинвални авачиз, регьятдиз къачун.

ГОЛЫШОМ нареч. кьецIила, чуплах.

ГОЛЬЁ мн. нет. 1. кIвачер-кьилер, руфунар-ратар (малдин). 2. йис аламачир кьецIил хам (дабагъ ийиз гьазурай).

ГОЛЬФШТРЕМ гольфштрем (Атлантический океанда чими цин ахмиш хьун).

ГОМЕОПАТ мед. гомеопат (гомеопатиядин специалист духтур).

ГОМЕОПАТИЧЕСКИЙ 1. мед. гомеопатиядин. 2. пер. разг. лап тIимил, лап гъвечIи, нуькIрен вил кьван.

ГОМЕОПАТИЯ мн. нет, мед. гомеопатия (1. азарлудаз дарман лап тIимил-тIимил гуналди сагъарна кIанда лугьудай учение. 2. гьа тегьерда сагърунин къайда).

ГОМЕРИЧЕСКИЙ: гомерический смех кьуна акъвазриз тежер гзаф зурба хъуьруьн.

ГОМОН мн. нет акахьай ванер; ван-сес.

ГОНГ гонг (къерехар галай сини хьтин музыкадин алат).

ГОНДОЛА гондола (1. лодкадин са жуьре. 2. гьавадин шардихъ жедай, инсанар ацукьдай еке зинбил; инсанар ва я механизм патал дирижаблдин гьахьтин куьрснавай чка).

ГОНЕНИЕ гьамиша дарвиле ттун; чуькьуьн; хурук кутун; вил экъисиз тун тавун.

ГОНЕЦ чамар; тади хабар гвай илчи; чархачи; хабар гвайди, хабар гудайди.

ГОНКА 1. чукурун. 2. гьалун. 3. галтугун. 4. кат-галтуг; тади кутун; тадивал, гьерекатун. 5. чIугун, хкудун (эрекь ва мсб). ♦ гонка вооружений сада садав акъажиз яракьар гзаф акъудун.

ГОНКИ мн. спорт. чамарар, гьуьжетдалди гьалун; сада садалай алудиз гьалун (мес. автомобилар, лодкаяр).

ГОНОР лавгъавал; фурс; кьуру дамах.

ГОНОРАР гонорар (автордиз, переводчикдиз ва ихьтин масабруз гудай зегьметдин гьакъи).

ГОНОРЕЯ мн. нет гонорея, суьзенек (инсандин гьаяйрихъ галукьдай азар).

ГОНОЧНЫЙ гьуьжетра, акъажунра гьалдай (лодка, автомобил).

ГОНЧАР хъенчIин къапарин устIар.

ГОНЧАРНЫЙ 1. хъенчIин. 2. хъенчIин къапарин, хъенчIин къапар расдай.

ГОНЧАЯ гъуьрчен кицI (гъуьрче гьайван хурук кутуна тамай акъуддай).

ГОНЯТЬ несов. 1. см. гнать 1, 2. 3. 4-манайра. 2. ракъурун. ♦ гонять лодыря (ва я собак) разг. гьакI бушдиз къекъуьн, гьакI гьатун.

ГОНЯТЬСЯ несов., см. гнаться.

ГОПАК гопак (украинрин халкьдин кьуьл).

ГОРА 1. дагъ. 2. пер. гьамбар; хара; кIунтI; горы ящиков ящикрин дагълар, дагълар хьтин гьамбарар; ледяные горы муркIадин кIунтIар (алеррай авахьун патал). ♦ в гору 1)кьил винелди, гуьнедай винелди; 2) виниз, еке дережадиз; под гору кьил виняй агъуз, гуьнедай агъуз; не за горами яргъал алач, мукьвал ала.

ГОРАЗД разг. алакьда, алакьдайди я, гъиляй къведайди я; он на всё горазд адалай вуч хьайитIани алакьда, ам гьар са кар гъиляй къведайди я.

ГОРАЗДО нареч. гзаф, хейлин.

ГОРБ 1. мандав (деведин ва мсб). 2. экъисай кIул. ♦ своим горбом жуван (вичин) зегьметдалди.

ГОРБАТЫЙ 1. мандав авай; экъис хьайи мандав авай. 2. кIулар экъисай; юкь гьалтай; кIулац. 3. пер. юкь экъис хьайи (мес. нер, муьгъ).

ГОРБИНКА тIимил экъисай чка, гъвечIи мандав хьтин чка (мес. нерин).

ГОРБИТЬ несов. кIулар экъисун; юкь экъисун; горбить спину юкь (кIулар) экъисун.

ГОРБИТЬСЯ несов. кIулар экъис хьун; юкь экъис хьун; юкь гьалтун.

ГОРБУН кIулац.

ГОРБУШКА гуьмбедин (фан) къерех, къерех галай кIус.

ГОРДЕЛИВЫЙ такабурлу, такабурвал ийидай, дамах гвай; лавгъа.

ГОРДЕЦ лавгъа, кьукь гвайди, масабур бегенмиш авачирди.

ГОРДИТЬСЯ несов. 1. дамах авун, такабурвал авун. 2. лавгъавал авун, жув такабурлуз кьун.

ГОРДОСТЬ ж мн. нет дамах, такабурвал.

ГОРДЫЙ такабур, такабурлу; дамах гвай.

ГОРДЫНЯ уст. кьадарсуз такабурвал, гзаф лавгъавал.

ГОРЕ мн. нет 1. дерт, хажалат, гьам. 2. бедбахтвал; бала. ♦ а ему и горя мало адаз гьич къайгъуни авач.

ГОРЕВАТЬ несов. дерт чIугун, гъам чIугун, хажалат чIугун, хажалат авун.

ГОРЕЛКА куквар, пичер (лампадин, примусдин ва масабрун экв, цIай кудай чка).

ГОРЕЛКИ ед. нет горелки (катайбур сада кьаз къугъунин са жуьре).

ГОРЕЛЫЙ кайи; алугай.

ГОРЕМЫКА м и ж. разг. бедбахт (кас), бахтсуз кас, бахтуни ччин тагузвайди.

ГОРЕМЫЧНЫЙ бедбахт, бедбахтвилин; гуьникъаравилин.

ГОРЕСТИ мн. бедбахтвилер; балаяр; дердер-гъамар.

ГОРЕСТНЫЙ дертлу; дердерив ацIай; бедбахт; язух къведай.

ГОРЕСТЬ ж дерт. гъам, хажалат.

ГОРЕТЬ несов. 1. кун; цIай кьун; куькIуьнун. 2. пер. цIай акъатун, кун, ифин (чимивиляй ва я аяздик). 3. пер. куькIуьнна кузвай хьиз акун, нур гун; цIарцIар гун. 4. цIай къачун, цIай къачуна кутIун.

ГОРЕЦ дагъви, дагълу.

ГОРЕЧЬ ж 1. туькьуьлвал. 2. туькьуьл затI.

ГОРИЗОНТ горизонт (1. ччил цавук ккIанвай хьиз аквадай цIар; гьа и цIарцIел кьван вири патарихъай вили атIузвай кьван вири чка. 2. пер. идеяяр; чирвилер. 3. пер. мумкинвилер. 4. цин кьакьанвилин дережа. 5. къат, кьакьанвилин дережа).

ГОРИЗОНТАЛЬ ж. горизонталь (алгъай, къаткай, яни тик тушир цIар).

ГОРИЗОНТАЛЬНЫЙ горизонтальный, къаткай (яни тик тушир).

ГОРИЛЛА горилла (маймунрикай инсандиз ухшар чIехи са маймун).

ГОРИСТЫЙ дагълух, дагълар гзаф авай.

ГОРИХВОСТКА зоол. яру ттум галай нуькI (тIветIвер кьадай нуькIверин са жуьре).

ГОРКА 1. гъвечIи дагъ; тепе, кIунтI. 2. кIунтI, хара, гьамбар.

ГОРКНУТЬ несов. туькьуьл хьун.

ГОРКОМ (городской комитет) горком (шегьердин комитет).

ГОРЛАНИТЬ несов. разг. гьараюн; кIевиз рахун; туьд къазундайвал манияр лугьун; ван ацалдун.

ГОРЛАСТЫЙ разг. пис зурба ван авай; гьарайдай, къал алаз рахадай, гьамиша къал авунал рикI алай.

ГОРЛИНКА см. горлица.

ГОРЛИЦА тIапIаc (тамун лиферин жинсиникай къуш).

ГОРЛО туьд; туьтуьх. ♦ во всё горло жезмай кьван (гьараюн); с ножом к горлу пристать йикь-кьиникь лугьуз гьалтун, ченедикай кьуна алат тавун, кIевиз гьавалат хьун; поперёк горла стать туьтуьна акIун (яни маний хьун), зегьле тухун.

ГОРЛОВОЙ 1. туьтуьнин; туьтерин (мес. азар). 2. туьтуьнин, туьтуьнай акъатдай (мес. ван).

ГОРЛЫШКО туьд; туьтуьх; сив (шуьшедин, гичиндин).

ГОРМОН физиол. гормон (къенепатан секрециядин железайри -цIумарифри ччара ийиз ивидик кутадай затI).

ГОРН¹ 1. чатун къул. 2. горн (домна пичинин агьада авай пай).

ГОРН² муз. горн (цурцун зуьрне, карч хьтин музыкадин алат).

ГОРНИЛО 1. см. горн (садлагьай манада). 2. пер. имтигьан, тежриба, цIаяр (уьмуьрдин, яшайишдин ва мсб).

ГОРНИСТ горнист (горн ядайди, горндал дяведин сигнал гудайди).

ГОРНИЦА тавхана; михьи кIвал.

ГОРНИЧНАЯ уст. горничная (революциядилай вилик девлетлуйрин кIвалин къуллугъчи дишегьли).

ГОРНОЗАВОДСКИЙ мяденрин промышленность авай.

ГОРНОРАБОЧИЙ мяденрин рабочий.

ГОРНОСТАЙ горностай (ттум чIулав вич лацу гзаф багьа хам алай са гъвечIи вагьши гьайван; гьадан хам, хаз).

ГОРНЫЙ 1. дагъдин; дагъларин. 2. дагълух, дагълар авай (чка). 3. мядендин, мяденрин (ччилик квай мяденрин, буругърин). ♦ горный лён см. асбест.

ГОРНЯК 1. горняк, мядендин рабочий. 2. мядендин инженер; мядендин крарин институтдин студент.

ГОРОД шегьер.

ГОРОДИТЬ несов. 1. обл. жугъун элкъуьрун, пару элкъуьрун, гьасарда ттун. 2. разг. буш рахун, гьаваян рахун. ♦ огород городить буш, гьавайда, герексуз кар къундармишун, гьавайда алахъун.

ГОРОДИЩЕ археол. къадим заманда шегьер хьайи чка.

ГОРОДКИ ед. нет. 1. кIумп-лаш хьтин къугъун. 2. кIумпар эцигдай пенар; кIумпар эцигдай кьуд пипIен цIар элкъуьрнавай чка.

ГОРОДНИЧИЙ шегьердин кьил, шегьердин начальник (Россияда 19-виш йисан юкьвал къведалди).

ГОРОДОВОЙ городовой (пачагьдин Россияда полициядин агъуз чинда авай къуллугъчи).

ГОРОДСКОЙ шегьердин; шегьердиз талукь тир; шегьердин хьтин.

ГОРОЖАНИН шегьерэгьли.

ГОРОХ мн. нет нахутIар, харар. ♦ как об стенку горох разг. къавалай тIветI фейи кьванни туш, гьич са эсерни ийизвач.

ГОРОХОВЫЙ 1. нахутIрин, харарин. 2. нахутIдин хьтин рехивал алай хъипи. ♦ чучело гороховое квасади (кабачиди) хьиз хъуьредайвал алукIнавай кас, никIе акIурдай аюх хьтин кас; шут гороховый сарсах, вичел хъуьруьрдайди.

ГОРОШЕК 1. бицIи, куьлуь нахутI. 2. тIехв; ситец горошком тIехвер алай чит.

ГОРОШИНА нахутI, хар (са твар).

ГОРСКИЙ дагъдин, дагълу.

ГОРСОВЕТ (городской совет) горсовет, шегьердин совет.

ГОРСТОЧКА са тIимил, са гъапа авайбур.

ГОРСТЬ ж 1. гъаб, мекв. 2. са гъаб, са гъапа авай; горсть муки са гъапа авай гьуьр. 3. пер. са гъапа авай, са тIимил (мес. ксар).

ГОРТАННЫЙ кIалхандин, туьтуьхдин.

ГОРТАНЬ ж анат. кIалхан, туьтуьх.

ГОРТЕНЗИЯ бот. гортензия (еке цуьквер жедай, кIвалин ва багъдин набатат).

ГОРЧАЙШИЙ 1. лап туькьуьл. 2. пер. лап язух; лап четин; лап бедбахт.

ГОРЧИТЬ несов. туькьуьлвал кваз хьун, туькьуьл дад кваз хьун; туьтер ккун; масло горчит гъерида туькьуьл дад ава.

ГОРЧИЦА мн. нет горчица (ччиляй экъечIдай затI; гьа затIунин дувулрикай расдай, хуьрекдихъ галаз ишлемишдай кудай затI). ♦ после ужина горчица хуьрекдилай кьулухъ горчица, хинкIар тIуьрдалай кьулухъ гъайи серг.

ГОРЧИЧНИК горчица алтаднавай мелгьем (тIазвай чкадал иви атун патал, тIал явашрун патал эцигда).

ГОРЧИЧНИЦА горчицадин (горчица твадай) къаб.

ГОРЧИЧНЫЙ горчицадин. ♦ горчичный газ см. иприт.

ГОРШЕЧНИК хъенчIин къапар ийидай устIар.

ГОРШОК 1. чуква. 2. гьяркьуь сив авай хъенчIин гетIе. ♦ ночной горшок йифен горшок, аял къециз экъечIдай къаб.

ГОРЬКИЙ 1. туькьуьл. 2. кудай (мес. истивут ва мсб хьтин сивер кудай). 3. пер. язух; четин, залан; бедбахтвилин. ♦ горькие слёзы туькьуьл дертлувилин накъвар; горький пьяница акьалтIай пияниска.

ГОРЮЧЕЕ машинра кудай затI (бензин, нафт ва мсб).

ГОРЮЧИЙ кудай, фад цIай кьадай.

ГОРЯНКА дагъви дишегьли.

ГОРЯЧИЙ 1. кудай; ифенвай; гзаф чими. 2. пер. къизгъин. 3. пер. туьнт; къизмиш. ♦ по горячим следам цIийи гелера аваз; тадиз, геж тавуна; под горячую руку хъел квай чIавуз; всыпать горячих гатун, вигьин (лашар).

ГОРЯЧИТЬ несов. туьнтарун, къизмишрун; хъел гъун.

ГОРЯЧИТЬСЯ несов. туьнт хьун; къизмиш хьун; тади къачун.

ГОРЯЧКА1 1. цIай, къиздирма; ифин. 2. къизгъинвал, туьнтвал; къати гьевес. 3. пер. тадивал.

ГОРЯЧНОСТЬ ж мн. нет. туьнтвал, къизмишвал. 2. тадивал, сабурсузвал.

ГОСБАНК госбанк, государстводин банк.

ГОСБЮДЖЕТ госбюджет, государстводин бюджет.

ГОСЗАЁМ государстводин заём.

ГОСПИТАЛЬ ж госпиталь (дяведин къуллугъчийрин еке азархана).

ГОСПИТАЛЬНЫЙ 1. госпиталдин. 2. госпиталдин, госпиталда ийидай (мес. сагърун).

ГОСПОДИН господин, агъа, жанаби.

ГОСПОДСКИЙ агъадин; агъайрин.

ГОСПОДСТВО мн. нет агъавал

ГОСПОДСТВОВАТЬ несов. 1. агъавал авун; гьакимвал авун. 2. артух хьун, гзаф хьун. 3. вине хьун, кьакьан хьун..

ГОСПОДСТВУЮЩИЙ 1. агъавал ийизвай, гьакимвал ийизвай. 2. артух тир, гзаф тир. 3. вине авай.

ГОСПОДЬ м мн. нет аллагь, агъа.

ГОСПОЖА бике, ханум.

ГОССТРАХ (государственное страхование) госстрах, государстводин страхование.

ГОСТЕПРИИМНЫЙ мугьман кIандай, мугьмандиз гьуьрмет ийидай.

ГОСТИНАЯ тавхана, мугьманар кьабулдай кIвал.

ГОСТИНЕЦ савкьват.

ГОСТИНИЦА гостиница (атайбур, мугьманар къиметдихъ илифдай кIвалер).

ГОСТИТЬ несов. мугьман хьун (садаз, садан кIвале).

ГОСТЬ ж мугьман.

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ государстводин, пачагьлугъдин.

ГОСУДАРСТВО государство, пачагьлугъ.

ГОСУДАРЫНЯ ист. паб (дишегьли) пачагь.

ГОСУДАРЬ м пачагь. ♦ милостивый государь мергьеметлу, гьуьрметлу жанаби.

ГОТИКА архит. готика (Европада юкьван виш йисарин архитектурада тагъдин шикилда эцигунрин кьетIен са стиль).

ГОТИЧЕСКИЙ готикадин; готикадин стилда эцигнавай (мес. дарамат). ♦ готический шрифт готический шрифт (пIипIер алай хьтин кьетIен са жуьредин гьарфаралди кхьин).

ГОТОВАЛЬНЯ готовальня (кьилдин кьватида авай, чертежар чIугвадай алатрин са комплект).

ГОТОВИТЬ несов. 1. гьазурун. 2. хуьрек гьазурун, хуьрекар авун.

ГОТОВИТЬСЯ несов. 1. гьазур хьун, гьазурвал акун. 2. гьазурун.

ГОТОВНОСТЬ ж гьазурвал; быть в полной готовности тамам гьазур яз хьун; он изъявил готовность помочь ада вич куьмек ийиз гьазур тирди малумарна.

ГОТОВО 1. гьазур я. 2. бес я, куьтягь хьана, хьана.

ГОТОВЫЙ гьазур, гьазур тир.

ГОФРИРОВАТЬ сов. и несов. гофрироватун (1. парча, кьилин чIарар лепедин тегьерда лекъвер синер аваз агажна расун. 2. химиядин рекьелди ракьуз ва я илисна парчадиз нехиш акъудун).

ГРАБ гийин ттар.

ГРАБЁЖ тарашун, таланчивал.

ГРАБИТЕЛЬ м таланчи, тарашдайди, къакъуддайди, къачагъ.

ГРАБИТЬ несов. тарашун, таламишун, къакъудун.

ГРАБИТЕЛЬСКИЙ тарашчивилин, таланчивилин; къачагъвилин.

ГРАБИТЕЛЬСТВО мн. нет тарашчивал, тарашун, таланчивал.

ГРАБЛИ ед. нет цуьруьгъуьл.

ГРАВЕР гравёр (металлдал, къванцел, кIарасдал, къахмишна, атIана нехишар ийидай устIар).

ГРАВИЙ мн. нет чирх; ири къум (рекьиз чукIурдай).

ГРАВИРОВАЛЬНЫЙ гравировкадин, къазмишна нехиш расдай.

ГРАВИРОВАТЬ несов. гравировка авун, къазмишун, къазмишна (металлдал, къванцел ва мсб) нехиш расун, (кхьинар авун).

ГРАВИРОВКА мн. нет. 1. см. гравировать. 2. гравировка, къазмишна расай нехиш.

ГРАВИРОВЩИК см. гравёр.

ГРАВЮРА гравюра (къванцел, металлдал къазмишна раснавай шикилдилай -клишедилай къачур суьрет).

ГРАД¹ хар; пошёл дождь с градом хар кваз марф къвана; град пуль хар хьиз гуьллеяр.

ГРАД² уст., см. город.

ГРАДАЦИЯ градация (садалай садал элячIунин къене галай-галайвал са уьлчмедин дережаяр).

ГРАДИНА са хар (харун са твар).

ГРАДИРНЯ спец. градирня (бугъламишна кьел хкуддай алат, дарамат).

ГРАДИРОВАТЬ несов. бугъламишна кьел хкудун (яни кьелен яд бугъламишна кIеви кьел авун).

ГРАДОВОЙ харун; хар квай; хар къурдай.

ГРАДОБИТИЕ хару ягъун.

ГРАДОМ нареч. хар хьиз.

ГРАДОНАЧАЛЬНИК градоначальник (виликди губернатордиз хьтин ихтиярар авай шегьердин начальник).

ГРАДУС градус (1. пипIер алцумдай тек -дережа. 2. термометрдин, барометрдин шкаладал къалурнавай паярикай, дережайрикай са пай).

ГРАДУСНИК градусник, термометр (инсандин бедендик квай ифин алцумдай прибор).

ГРАЖДАНИН гражданин; граждане гражданар (са уьлкведин эгьли, инсан, кас), ватанэгьли.

ГРАЖДАНСКИЙ 1. гражданинвилин; гражданский долг гражданинвилин буржи. 2. граждан; гражданская война граждан дяве (яни са уьлкведин вичин къене классрин арада дяве); гражданская служба граждан (яни дявединди тушир) къуллугъ. ♦ гражданская смерть гражданинвилин вири ихтияррикай магьрум авун.

ГРАЖДАНСТВО мн. нет гражданинвал; советское гражданство Советрин Союздин гражданинвал.

ГРАММ грамм.

ГРАММАТИКА грамматика.

ГРАММАТИЧЕСКИЙ грамматикадин; грамматикадиз талукь тир.

ГРАММОФОН граммофон (къаргъу алай патефон хьтин музыкадин аппарат).

ГРАММОФОННЫЙ граммофондин.

ГРАМОТА 1. савадвал, кIелиз-кхьиз чирвал. 2. сифтегьан чирвал (са илимдай, са пешедай). 3. грамота (официальный документ; хъсан кIвалахуниз килигна пишкеш гудай чар). ♦ верительная грамота маса уьлкведин посолди вич посолвилиз атанвай уьлкведин гьукуматдив вичин векилвилин гьакъиндай вугудай документ; филькина грамота авамдаказ чIурукIа кхьенвай чар, сикIрен кагъаз.

Дата добавления: 2014-01-11