МЧС России 90 страница

ТЕСНОТА мн. нет дарвал.

ТЕСНЫЙ 1. дар. 2. сигъ, сад-садав эгис хьанвай, сад-садав кIевиз агатнавай. 3. пер. кIеви, лап мукьва (мес. дуствал, алакъа).

ТЕСОВЫЙ кьелечI тахтайрин (мес. къав); кьелечI тахтайрикай авур (варар).

ТЕСТО мн. нет тини.

ТЕСТОМЕСИЛКА тини тIушундай машин.

ТЕСТООБРАЗНЫЙ тини хьтин; тинидиз ухшар.

ТЕСТЬ м яран буба.

ТЕСЬМА мн. нет багъ; гьяркьуь къайтан; лент.

ТЕТЕРЕВ тамун верч (тамун верчерин жинсиникай са еке кьукь, адан кIекни верчни). ♦ глухой тетерев 1) кьукь; 2) биши кьукь.

ТЕТЁРКА тамун верч (диши тетерев).

ТЕТИВА чIемерукдин рицI, чIемерукдин еб.

ТЁТКА 1. хала. 2. эме, мума.

ТЕТРАДКА, ТЕТРАДЬ ж дафтар, тетрадь.

ТЁТЯ 1. хала. 2. эме, мума.

ТЕФТЕЛИ ед. нет тефтели (регъвей якIукай авур элкъвей бицIи котлетар хьтинбур).

ТЕХ местоим. абур; абрун ( см. тот).

ТЕХМИНИМУМ (технический минимум) техминимум (са кардин техникадикай лап чарасуз хьана кIандай чирвилерин кьадар).

ТЕХНИК техник (са кардин техникадай юкьван образование-тагьсил авай кас, техника чидай кас).

ТЕХНИКА мн. нет техника (1. инсандин зегьмет тIимил серф ийиз, менфят гзаф къачун патал ишлемишдай вири къайдайрин кIватIал. 2. са карда, са устIарвиле ишлемишдай вири къайдаяр, устIарвилер. 3. са кардиз герек тир алатар, машинар, яракьар).

ТЕХНИКУМ техникум (са пешедай юкьван образование гудай, юкьван квалификациядин работникар акъуддай кIелдай чка).

ТЕХНИЦИЗМ мн. нет техницизм (кардин гьакъикъатдиз, метлебриз бегьем фикир тагун, адан техникадиз талукь терефрал гзаф алахъун).

ТЕХНИЧЕСКИЙ 1. техникадин; техникадиз талукь тир; техникадин жегьетдай; технический прогресс техникадин прогресс; технические культуры техникадин (техникадиз герек тир) магьсулар. 2. технический (кардин техникадиз талукь тир, килигзавай); технический директор технический директор (праизводстводин техникадиз килигзавай директор). 3. технический (яни жавабдар тушир, жавабдар работникдин гъилик кIвалхзавай); технический работник технический къуллугъчи.

ТЕХНОЛОГ технолог (технологиядин специалист).

ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ технологиядин.

ТЕХНОЛОГИЯ мн. нет технология (1. материалар ишлемишунин, хам-малдикай затIар расунин къайдаяр, тегьерар чирдай илим. 2. гьа кIвалахрин вири къайдаяр).

ТЕХНОРУК (технический руководитель) технорук (техникадин жигьетдай рехъ къалурдай, регьбервалдай кас).

ТЕХПЕРСОНАЛ мн: нет (технический персонал). техперсонал, технический къуллугъчияр (кардин техникадин жигьетдиз килигдай къуллугъчияр).

ТЕХРЕДАКТОР технический редактор ( см. технический 2-манада).

ТЕЧЕНИЕ 1. авахьун; фин (жими затI, яд, вацI). 2. физвай яд; яд физвай пад; вниз по течению виняй агъуз яд физвай патахъ. 3. рехъ, течение (политикада, илимда са фикир, са рехъ). ♦ в течение къене; в течение года са йисан къене; плыть по течению пер. яд фидай патахъ ппер ягъун (яни кьилди вичин фикир, вичин рехъ гвачиз, гзафбру ийидайвал ийиз яшамиш хьун); против течения пер. гзафбру ийизвай крарин (тегьердин, фикиррин) аксина (кар авун, фин); с течением времени са кьадар вахт алатайла, са кьадар фейила, вахт финивай.

ТЕЧКА мн. нет гьайванрин гуьрдик квай вахт.

ТЕЧЬ¹ несов. 1. авахьун; авахьна фин (жими затI, мес яд). 2. тIили атун. 3. пер. фин, уьтмиш хьун (мес. вахт).

ТЕЧЬ² мн. нет яд къведай, авахьдай тIекв (тIеквен); в крыше образовалась течь къавай тIекв акъатна тIили къвезва; дать течь тIеквен хьана авахьун (ва я яд атун).

ТЕШИТЬ несов. рикI аладрун; кефи ачухрун; машгъулрун.

ТЁШИТЬСЯ несов. 1. жуван рикI аладрун; жуван кефи ачухрун; машгъул хьун. 2. масадал хъуьруьн, зарафатдиз вигьин, ягьанат авун.

ТЕШКА мн. нет балугъдин руфун галай пад.

ТЁЩА яран диде (папан диде).

ТИГЕЛЬ м тигель (металл цIурурун патал цIуз давам гудай материалдикай расай къаб).

ТИГР пеленг.

ТИГРЕНОК пеленгдин шараг.

ТИГРОВЫЙ пеленгдин.

ТИК мед. тик (нервийрин азар; адакди са чка -кьил, гъил гьамиша хъуткъунда, зурзада).

ТИК² тик (зулар-зуларин месин парча).

ТИКАНЬЕ мн: нет 1. тIакь-тIикь авун (сятини). 2. тIакь-тIикь; тIакь-тIикьдай ван.

ТИКАТЬ несов: тIакь-тIикь авун (сятини).

ТИМОФЕЕВКА бот. тимофеевка (алафдин векьин са жуьре).

ТИНА мн. нет лигъер-хъчар, лиледи кьур векьер-кьалар (це экъечIна, тунгъал хьана це къекъвезвайбур).

ТИП тип (1. жуьре; чешне. 2. биол. гьайванар жуьрейриз паюнин системада лап виниз пай, группа. 3. лит. вичик инсанрин са малум группадиз хас тир лишанар, къилихар умумиламишна квай шикил, суьрет, кас. 4. къариб къилихар авай кас).

ТИПАЖ типаж (са типдин вири лишанрин кIватIал, см. тип 3-манада).

ТИПИЗАЦИЯ мн. пет типламишун, типриз ччара авун.

ТИПИЗИРОВАТЬ сов. и несов. типламишун, типриз ччара авун.

ТИПИЧЕСКИЙ са тип тир; са типдиз хас тир; са типдиз талукь тир.

ТИПИЧНЫЙ са типдинди тир; са жуьрединди тир; са типдиз хас тир.

ТИПОВОЙ чешнедин, типдин, вич чешне патал туькIуьрнавай (мес. договор).

ТИПОГРАФИЯ типография (басмахана, ктабар, газетар ва мсб басма ийидай чка).

ТИПОГРАФСКИЙ типографиядин.

ТИПОЛИТОГРАФИЯ типолитография (вичихъ литографияни авай типография).

ТИПУН мн. нет, спец. къушарин мацин кIвенкIвел экъечIдай чIаха-чIахдин ккар (азар). ♦ типун тебе на язык разг. мециз ккурд экъечIрай ви.

ТИР тир (лишанар ядай чка).

ТИРАДА тирада (кIелунин къене, рахуна, речда гьевес хкаж хванваз лугьудай са кьадар яргъи, тамам мана квай сагъ са кIус).

ТИРАЖ тираж (1. эк. заёмдин облигацияр ва я лотара къугъун. 2. къугъвай облигацийрин ва маса къиметлу кагъазрин къимет вахкудайвал хьун; выйти в тираж 1) тираждиз акъатун, яни къугъвайла адан къимет вахкуниз акъатун; 2) пер. виже къвез амукь тавун, арадай акъатун, кардикай хкатун. 3. тип. са затIунин, са ктабдин басмадай акъудзавай кьадар).

ТИРАН 1. тиран, залум гьаким, зулумкар гьаким; зулумкар пачагь. 2. залум, зулумкар кас.

ТИРАНИТЬ несов. залумвал авун, зулум (зулумар) авун, гужар авун, зулумкарвал авун.

ТИРАНИЧЕСКИЙ залумвилин, зулумкарвилин.

ТИРАНИЯ 1. зулумкарвилин идара; зулумдин къайдаяр авай гьукумат. 2. зулум, гуж; зулумкарвал.

ТИРАНСТВО залумвал, зулумкарвал.

ТИРАНСТВОВАТЬ несов. залумвал авун, зулумкарвал авун.

ТИРЕ тире (ихьтин лишан -).

ТИСКАТЬ несов. 1. чуькьуьн (мес. къужахда). 2. тип. басма авун, илисна чарчиз акъудун (басма ийиз дуьзмишнавай гьарфар).

ТИСКИ ед. нет менгенаяр.

ТИСНЕНИЕ 1. илисна нехиш акъудун (мес. тумаждал, кагъаздал басма ийидай хьиз суьретдин кIалуб илисна нехиш. авун). 2. илисна акъудай нехиш.

ТИСНУТЬ тип., см. тискать 2-манада.

ТИТАН¹ титан (1. грекрин махара дев хьтин зурба, гужлу кас, аллагьрикай сад. 2. гзаф зурба акьулдин иеси, са кардин къене гзаф гьунарлу, акьуллу кас).

ТИТАН² мн. нет, хим. титан (гимиш хьтин лацу металл).

ТИТАНИЧЕСКИЙ гзаф зурба, гзаф еке, инсандилай алакь тийир хьтин.

ТИТУЛ титул (1. виликди куьгьне Россияда ва гила ччара уьлквейра ирсинай гьалтай ва я пачагьди гайи гьуьрметдин тIвар, мес. хан, бег, князь хьтин. 2. см. титульный лист).

ТИТУЛОВАТЬ сов. и несов. титул лугьун, титул галаз тIвар кьун (см. титул 1-манада).

ТИТУЛЬНЫЙ: титульный лист титульный лист, титулдин чар (ктабдин тIвар, автор ва маса малуматар алай сифте ччин).

ТИТУЛЯРНЫЙ: титулярный советник титулярный советник (куьгьне Россияда граждан къуллутъдин са чин).

ТИФ тиф (садакай масадахъ галукьдай азар).

ТИФОЗНЫЙ 1. тифдин, тиф азардин. 2. тиф квай, тифдик тIазвай.

ТИХИЙ 1. аста; тихий голос аста ван. 2. аста ягъизвай, аста ванцелди лугьузвай (мес. мани). 3. секин, ван-сес авачир (мес. чка). 4. секин умун (кас). 5. аста, яваш (фин, къекъуьн).

ТИХО нареч. 1. аста, аставилелди; яваш, явашдиз. 2. секиндиз, секинвилелди. 3. ван-сес авачиз; ван-сес тавуна. 4. в знач. сказ. секин я, секинда, ван-сес авач.

ТИХОНЬКО нареч. явашдиз, ван-сес тавуна.

ТИХОНЯ м и ж лап секин, умун кас.

ТИШЕ 1. мадни (масадалай) явашдиз; аста; аставилелди. 2. секиндиз. 3. тише! яваш, ван ийимир! ♦ тише воды, ниже травы сиве ттур тIубни кIас тийир, лап умун.

ТИШИНА мн, нет секинвал; сесузвал; ван-сес авачирвал.

ТИШЬ ж мн. нет. см. тишина. ♦ тишь да гладь ван-сес авачир архайинвал.

ТКАНЬ ж 1. храй затI; парча. 2. биол. ткань (организмдин са везифа кьиле тухузвай клеткайрин группа). 3. пер. диб, бине, асул.

ТКАТЬ несов. хрун (парча, гам, хуьшраканди муг).

ТКАЦКИЙ храдай; хрунин; ткацкий станок гам храдай ттарар; 2) парча храдай станок.

ТКАЧ храдай устIар.

ТКАЧИХА храдай устIар дишегьли.

ТКНУТЬ 1. эцягъун. 2. сухун. 3. (тIуб) туькIуьрун, (тIуб) туькIуьрна къалурун.

ТКНУТЬСЯ акьун, эцяй хьун.

ТЛЕН мн. нет, уст. ктIай затI, чуьруьтмиш хьайи затI.

ТЛЕНИЕ см. тлеть.

ТЛЕННЫЙ уст. пуч жедай, терг жедай.

ТЛЕТВОРНЫЙ 1. уст. кутIурдай, чуьруьтмишдай; ктIай, чуьруьтмиш хьайи. 2. пер. зарарлу, зарар гудай, чIуру, чIурдай.

ТЛЕТЬ несов. 1. кутIун, чуьруьтмиш хьун. 2. элуьхъна ккун, ялав акъат тийиз ккун (ицIи кIарасар). 3. пер. жизви аваз хьун, жизви амукьун (мес. рикIе умуд).

ТЛЁТЬСЯ несов. см. тлеть 2 ва 3-манайра.

ТЛЯ набататрин нет (мес. келемрин ва маса натататрин пешер недай лап куьлуь нетIер хьтинбур).

ТМИН мн. нет иферар,

ТМИННЫЙ 1. иферрин. 2. иферрин; иферар квай.

ТО¹ союз 1. акI хьайила; а чIавуз; гьавиляй; амма; гзафни-гзаф; если уж поздно, то не ходи эгер геж ятIа, фимир; когда так, то я не согласен кар акI яз хьайила, зун рази туш. 2. гагь; он брал то книгу, то ручку ада гагь ктаб, гагь ручка къачудай; то плачет, то смеётся гагь шехьзава, гагь хъуьрезва. ♦ не то…. не то ва я то ли…то ли я… я; чидач яни (тирни, авайни) … я тахьайтIа; не то он струсил, не то стеснялся чидач адаз кичIезвайни, я тахьайтIа регъуьзвайни; то ли он придёт, то ли не придёт ам къведани, я тахьайтIа къведачни; а то тахьайтIа; да и то 1) вични; чебни; гьамни; он ходит к нам редко, да и то на несколько минут ам чи патав тек-бир къведа, гьамни (вични) са шумуд декьикьадин вахтуна; 2) дугьриданни; да и то следует пойти дугъриданни фена кIанда; не то ва я а не то тахьана; не то, чтобы… тирвиляй ваъ; не то, чтобы я боялся заз кичIевиляй (кичIе тирвиляй) ваъ; не то, чтобы очень са акьван гзаф ваъ; то и дело герен-герен; то и знай см. знать.

ТО² местам., см. тот.

ТО³ частица: кто-то вуж ятIани сад; ни ятIани сада (ва, я са кас; са касди); откуда-то гьинай ятIани санай; где-то гьина! ятIани сана.

ТОВАР товар (метягь, базардин патахъай, маса гун патал акъуднавай затI). ♦ показать товар лицом хъсан терефар къалурун (яни са кардин тариф ийиз, ам хъсандиз аквадайвал къалун).

ТОВАРИЩ юлдаш.

ТОВАРИЩЕСКИЙ юлдашрин; юлдашвилин.

ТОВАРИЩЕСТВО 1. юлдашвал. 2. эк. товарищество, шериквал, шерикар (са кар тухун патал ва я алишвериш патал шерик хьанвайбрун тешкилат).

ТОВАРНОСТЬ ж мн. нет, эк. товарлувал (акъудзавай вири продукциядив гекъигайла базардиз акъудай, маса гудай продукциядин кьадар).

ТОВАРНЫЙ 1. товаррин; товарный склад товаррин (товарар авай, эцигдай) склад. 2. товарный, ппар чIугвадай (поезд, вагон). 3. эк. маса гудай товар (продукция) акъуддай; товарное хозяйство маса гудай продукция акъуддай хозяйство.

ТОВАРОВЕД товаровед (товаррин кар чидайди; товарар брак авунин, хкягъунин, сортариз ччара авунин ва ихьтин маса крар кьиле тухузвай къуллугъчи).

ТОВАРОВЕДЕНИЕ мн. нет товароведение (товаррин, абрун сортарин, метлеблувилин гьакъиндай илим).

ТОВАРООБМЕН мн. нет товарар дегишрун.

ТОВАРООБОРОТ мн. нет, эк. товарооборот, товаррин гун-къачун.

ТОВАРОПРОИЗВОДИТЕЛЬ м товар акъудзавайди, товар гьасил ийизвайди.

ТОГА ист. тога (къадим замандин римлуйри алукIдай хилер галачир яргъи лацу аба хьтинди). ♦ рядиться в тогу тир хьиз къалурун; рядиться в тогу героя вич игит тир хьиз къалурун (гьакъикъатда тушиз).

ТОГДА нареч. 1. а чIавуз, а вахтунда; гьа чIавуз, гьа вахтунда. 2. ятIа; акI хьайила; не хочешь? тогда не знаю, что делать ваз кIанзавачни? акI хьайила зав чидач вуч ийидатIа. 3. союз -ла, -чIавуз; он приходил тогда, когда тебя не было ам вун авачирла атанай. ♦ тогда как союз -тIани; амма; он хочет уехать, тогда как совещание ещё не кончилось совещание гьеле куьтягь хьанвачтIани, адаз хъфиз кIанзава.

ТОГДАШНИЙ разг. а чIаван, гьа чIаван.

ТОГО местоим. 1. ам. 2. адан ( см. тот).

ТО ЕСТЬ союз- яни; двадцатого сентября, то есть ровно через месяц после твоего отъезда сентябрдин къада, яни вун хъфейдалай кьулухъ дуьз са варз алатайла.

ТОЖДЕСТВЕННЫЙ сад хьтин, сад тир, эйни сад хьтин тир.

ТОЖДЕСТВО садвал; садхьтинвал, эйни садвал.

ТОЖЕ нареч. -ни; брат тоже уехал стхани хъфена.

ТОЖЕСТВЕННЫЙ см. тождественный

ТОЖЕСТВО см. тождество.

ТОК¹ 1. атун, фин. ахмиш хьун; авахьун; авахьзавайди; ток воздуха гьавадин ахмиш хьун (авахьун). 2. ток (са затIуна, мес. симина аваз, физвай, къвезвай злектричестводии къуват).

ТОК² с.-х. рат; крытый ток къав алай рат (техил гатадай тевле, кьур).

ТОКАРНЫЙ токарный, токарвилин.

ТОКАРЬ м токарь (ракьун ва я кIарасдин затIар, абрун къвалар-къерехар ягъиз, атIуз, аладриз расдай устIар).

ТОКОВАТЬ несов. къушари сада-садаз зверун (гатфариз).

ТОЛЕВЫЙ толдин; толь ягъай (мес. къав, см. толь).

ТОЛК 1. фикир; фикир лугьун. 2. гъавурдик (гъавурда) хьун; гъавурдик кутун; он всё делает с толком ада гьар са кар гъавурдик кваз ийида; человек с толком гъавурдик квай кас. 3. мана, метлеб; без толку са метлеб квачиз, са мана квачиз; не будет толку метлеб жедач (хкатдач), итим хкатдач. 4. см. толки. ♦ взять в толк гъавурда гьатун; сбить с толку ягъалмишрун; кьил-кьилелай алудун; толком гъавурда гьатдайвал.

ТОЛКАТЬ несов. 1. эцягъун. 2. рум гун; хуртIар гун. 3. спорт. хкажун, гадрун (мес. са затI яргъаз). 4. пер. вилик ракъун; тади кутун; ийиз тун (са кар). 5. пер. гьалдрун, футфа гун.

ТОЛКАТЬСЯ несов. 1. эцягъун; сад-сада эцягъун; галукьрун; не толкайся! эцямир! 2. эцягъун (мес. ракIара). 3. кьил эцягъун (са касда), кьилив физ алахъун. 4. гьакI къекъуьн, ина-ана къекъуьн.

ТОЛКНУТЬ см. толкать.

ТОЛКНУТЬСЯ см. толкаться.

ТОЛКОВАНИЕ 1. баян авун, баян гун, ачух авун, мана гун. 2. баян, гузвай мана.

ТОЛКОВАТЕЛЬ м баян гудайди, ачух ийидайди, мана гудайди.

ТОЛКОВАТЬ несов. 1. баян гун, ачухун, мана гун. 2. лугьун, рахун.

ТОЛКОВЫЙ 1. гъавурдик квай; фагьум авай; гъавурда гьатдай; толковый человек гъавурдик квай, фагьум авай кас. 2. гъавурда акьадай, ачух; толково рассказывать гъавурда акьадайвал эхтилат авун (ахъаюн). ♦ толковый словарь толковый словарь (гафарин мана ачухдай словарь).

ТОЛКОМ нареч. разг. гъавурда акьадайвал, ачухдиз, метлеб кваз.

ТОЛКОТНЯ мн. нет басрух; сад-сада акьунар (халкь гзаф авай чкада).

ТОЛМАЧ уст. дилмаж (переводчик, перевод ийидай кас).

ТОЛОКНО мн. нет сав (гзафни-гзаф гергерикай ийидай).

ТОЛОЧЬ несов. гатун, куьлуь авун, регъуьн (мес. шекер, кьел, сав). ♦ толочь воду в ступе гьевенгда яд гатун (яни буш, метлебсуз кардал алахъун).

ТОЛПА кIеретI, кIватI хьанвай халкь, инсанрин кIеретI, инсанар.

ТОЛПИТЬСЯ несов. кIватI хьун, алIтушун.

ТОЛПОЙ и ТОЛПОЮ нареч. кIеретI хьана, кIеретI яз, кIватI хьана.

ТОЛСТЕТЬ несов. яцIу хьун.

ТОЛСТИТЬ несов. разг. яцIу авун, яцIуз къалурун.

ТОЛСТОГУБЫЙ яцIу пIузарар квай, пIузарар яцIу.

ТОЛСТОКОЖЫЙ 1. яцIу хам алай, хам яцIу. 2. рикI къван хьтин, са куьнини эсер тийир, гаф акат тийир, регьим авачир, масадан дердиникай хабар кьан тийир.

ТОЛСТОСУМ уст. разг. гзаф пул авайди

ТОЛСТУХА и ТОЛСТУШКА разг. яцIуди, яцIу дишегьли, гирдим хьтинди.

ТОЛСТЫЙ 1. яцIу. 2. дакIур, яцIу (мес. як алай хъукъвер). ♦ толстый карман пул авай кас, девлетлу кас.

ТОЛСТЯК разг. яцIу итим.

ТОЛЧЕННЫЙ гатай; регъвей (мес. шекер).

ТОЛЧЕЯ 1. разг. басрух; басрух жедай чка; халкь алтIушнавай чка. 2. спец. динг (пурунздин ва гьахьтин маса затIарин хъуьруьшар хкудиз гатун патал раснавай затI.

ТОЛЧОК 1. эцягъун; рум; рум гун; хуртIар гун. 2. перен. себеб.

ТОЛЩА яцI; толща земной коры ччилин чкалдин (ччилин къабухдин) яцI (дерин, къалин чка).

ТОЛЩИНА мн. нет яцIувал.

ТОЛЬ м мн. нет толь (къавуз ягъиз ва изоляциядин материал яз ишлемишдай, яд кужум тийир яцIу картон).

ТОЛЬКО 1. нареч. анжах; это только начало им анжах сифте я. 2. нареч. тек, анжах; на один только вопрос тек са суалдиз. 3. союз. –вал, -ди, -намазди; как только он ушел, я начал работать ам хъфейвалди (хъфенамазди), за кIвалахиз башламишна ♦ только что исятда; он только что ушел ам исятда хъфена; только и всего вири гьа им я, хьайи кар вири гьа им я; только-только 1) са гуж-гуж, са гужалди; жизви; 2) лап исятда, и мукьва.

ТОМ том (кхьей произведенийрии кьилди ктаб яз акъуднавай пай; кьилди са ктаб).

ТОМАТ 1. помидор; помидорар. 2. томат (помидорар ргана расдай абрун экьи умаж хьтинди).

ТОМИТЕЛЬНЫЙ куьлягъ ийидай; рикI акъуддай; азаб гудай, аман атIудай (мес. гуьзлемишун; пис, чимивал).

ТОМИТЬ несов. 1. азаб гун, аман атIун, ччан акъудун. 2. см. морить. 3. яргъалди ифирна хъуьтуьлрун (мес. чугун).

ТОМИТЬСЯ несов; аман атIун, азаб чIугун, ччан акъатун; азабдик хьун; рикI акъатун.

ТОЛШЕНИЕ мн, нет 1. см. томить и томиться. 2. азаб; азият.

ТОМНЫЙ хуш юргъун; хушдиз агалхьай; хумар хьанвай (вилер, килигун).

ТОМУ местоим. адаз; гьадаз (см. тот).

ТОН тон (1. физ. гьавадин зурзуникди акъатдай сес, ван. 2. муз. сесинин тегьер, къалинвал, шуькIуьвал ва мсб.3. пер. шикилра рангунин тегьер, ери, яни туьнтвал, къативал, зайифвал, ранг, тав. 4. пер. рахунин тегьер. 5. рафтарвилин, ацукьунин_къарагъунин тегьер; хороший тон эдеблувал, назиквал, жув кьиле тухунин хъсан, кутугай тегьер).

ТОНЕНЬКИЙ 1. шуькIуь; лап шуькIуь. 2. кьелечI; лап кьелечI.

ТОНИЧЕСКИЙ: тоническое стихосложение тондин бинедал шиир туькIуьрунин система (яни шиирда ударение алай ва ударение алачир слогар са тайин къайдада нубатдалди атунин система).

ТОНКИЙ 1. шуькIуь; тонкая нить шуькIуь гъал. 2. кьелечI; тонкая бумага кьелечI кагъаз. 3. пер. зериф, гуьзел (мес. ччинин лишанар, чин; кIвалах). 5. пер. назик, къаб алай (мес. ишара, зарафат). 6. пер. хци, фад хабар жедай (мес. япар, гьисс). 7. пер. дерин, хци, лап куьлуь-шуьлуьяр кьатIидай (мес. критик, акьул). 8. пер. амалдар; тонкая бестия амалдар гьарамзада, ччилерин кIаникай фидайди.

ТОНКОКОЖИЙ кьелечI хам авай; кьелечI чкал авай (алай).

ТОНКОРУННЫЙ шуькIуь чIарчIин, шуькIуь йисун, шуькIуь йис алай (мес. хпер).

ТОНКОСТЬ ж 1. шуькIуьвал. 2. кьелечIвал. 3. пер. назиквал; зерифвал; гуьзелвал. 4. пер. назик къиб алайвал. ♦ изучать все тонкости вири куьлуь-шуьлуьяр, деринра авай крар ахтармишна чирун.

ТОНКОШЁРСТНЫЙ и ТОНКОШЁРСТЫЙ шуькIуь чIарчIин; шуькIуь йисун.

ТОННА тонна (тон, агьзур килограмм заланвилин уьлчме).

ТОННАЖ мн. нет тоннаж (1. гимидин заланвилин ва я кьадай ппарцин тоннайрин гьисаб. 2. са флотдин вири гимийрин кьадай парцин тоннайрин кьадар).

ТОННЕЛЬ м см. туннель.

ТОНУТЬ несов. 1. батмиш хьун, цин кIаниз ягъун. 2. пер. батмиш хьун; арада квахьун; арада кIев хьун.

ТОНЧАТЬ несов. 1. шуькIуь хьун. 2. кьелечI хьун.

ТОНЯ 1. садра чил вигьин, вигьей чил (балугъар кьаз). 2. балугъар кьадай чка.

ТОПАЗ топаз (багьа къванцин са жуьре, са къаш).

ТОПАТЬ несов. ччилел кIвачер гьалчун; гьалчун (кIвачер).

ТОПИТЬ¹ несов. цIай авун (пичина, кIвале); ккун (пич).

ТОПИТЬ² несов. 1. цIурурун. 2. ругун, бугъламишун (нек).

ТОПИТЬ³ несов. 1. батмишрун (це). 2. пер. фур авун, фур эгъуьнун, писвал авун, пучун.

ТОПИТЬСЯ¹ несов. ккун (пич), кудайди хьун, цIай хьун (пичина, къула); эта печь не топится и пич кудайди туш.

ТОПИТЬСЯ² несов. цIурун (мес. гъери).

ТОПИТЬСЯ³ несов. жув батмишрун.

ТОПКА 1. цIай авун; ккун (пич). 2. цIай ийидай чка (пичинин, кьазандин).

ТОПКИЙ акIидай; батмиш жедай; уьленар авай.

ТОПЛЁНЫЙ 1. цIурурай (гъери). 2. ргай, бугъламишай (яваш-явашди ргай нек).

ТОПЛИВО мн. нет кудай затIар (кIарасар, цIивинар, нафт ва мсб).

ТОПНУТЬ кIвач ччилел гьалчун.

ТОПОГРАФ топограф (топографиядин кар чидай специалист).

ТОПОГРАФИЧЕСКИЙ топографиядин.

ТОПОГРАФИЯ мн. нет топография (1. планра ва картайра ччилин шикил чIугун патал ам алцумдай кIвалахрикай рахадай геодезиядин са хел. 2. са чкадин чинин план ва карта чIугунин устIарвал. 3. чкадин ччинин шикил).

ТОПОЛЕВЫЙ чинардин (лацу къавахдин); чинаррин.

ТОПОЛЬ м чинар, лацу къавах.

ТОПОР якIв.

ТОПОРИК нажах; гъвечIи якIв.

ТОПОРИЩЕ якIун тIум.

ТОПОРНЫЙ. мешребсуз, мешребар алачир, усалдиз авунвай; топорная работа (якIвалди авур усал кIвалах, мешребар алачиз усалдиз авунвай кIвалах.

ТОПОРЩИТЬ несов. хкажна экъисун (мес. кьуьгъуьрди вичин цацар).

ТОПОРЩИТЬСЯ несов. 1. экъис хьун; гьарнихъ экъис хьана акъвазун, (мес. йис, чIарар; партал). 2. вичин чIарар экъисун (мес. кьуьгьуьрди вичин цацар). 3. вич акъажун, вичи-вич дакIурун (дамах ийиз).

ТОПОТ мн. нет кIвачерин ван, къекъведай ван; конский топот балкIандин (балкIанрин) кIвачерин ван.

ТОПТАТЬ несов. кIур гун, тIуш гун, кьуьл гун.

ТОПТАТЬСЯ несов кIвачер хкажиз эцигун, гьакI ччилиз кIур гун; топтаться на месте гьа алай чкадал ччилиз кIур гуз акъвазун, вилик тефин.

ТОПЧАН топчан, тахт (къаткидай).

ТОПЬ ж уьлен, уьленлух чка, кIвач фидай (акIидай) чка.

ТОРБА тагъар, чанта.

ТОРГ 1. савда, алишвериш; маса гун, алишвериш авун. 2. уст. базар. 3. торг (тулкI); продать с торгов тулкIунай (тулкI авуна) маса гун.

ТОРГАШ куьлуь алверчи.

ТОРГАШЕСТВО мн. нет куьлуь алверчивал, куьлуь алишверишчивал.

ТОРГОВАТЬ несов. 1. алишвериш авун, савда авун. 2. къимет рахун (маса къачун патал).

ТОРГОВАТЬСЯ несов. 1. савда авун, къимет (къиметар) рахун. 2 пер. гьуьжетар ийиз акъвазун, рахунар ийиз акъвазун, рахунар авун.

ТОРГОВЕЦ, алишверишчи, алверчи, савдагар.

ТОРГОВЛЯ мн. нет алишвериш, алвер, савда.

ТОРГОВО-ПРОМЫШЛЕННЫЙ алишверишдинни промышленностдин.

ТОРГОВЫЙ алишверишдин.

ТОРГПРЕД (торговый представитель) алишверишдин векил (алишверишдин крарин патахъай векил).

ТОРГПРЕДСТВО (торговое представительство) алишверишдин крарин векилрин идара.

ТОРЕЦ 1. кIарасдин куьтуьк, кьил атIай гирдим, кьил атIай ругуд синен гирдимдин кьатI (куьчеда твадай). 2. кIарасдин гирдимар ттур куьче.

ТОРЖЕСТВЕННЫЙ 1. торжественный; торжественное собрание торжественный собрание (са сувар, шадвал, гъалибвал ва мсб. къейд ийиз кIатI хьайи собрание). 2. гурлу; гьейбатлу. 3. чIурун виже текъвер, пак тир (мес. кьин кьун).

ТОРЖЕСТВО 1. сувар, еке сувар; шадвал, шадвилин межлис (са шадвал ийидай вакъиа, са гъалибвал себеб яз туькIуьрай). 2. гъалибвал; винел акьалтун.

ТОРЖЕСТВОВАТЬ несов. 1. сувар авун, шадвилин сувар авун, шадвал авун; шадвилин межлис кьиле тухун. 2. гъалиб хьун, винел пад къачун, винел акьалтун.

ТОРМАШКИ: вверх тормашками разг. 1) кьилинпацар (хьун); кьилихъди кIеми-кIемер жедайвал (авахьун, вигьин); 2). кIан пад цавал, къариш-къуруш (хьун), кьил-тIум акахьун.

ТОРМОЖЕНИЕ мн. нет. см. тормозить

ТОРМОЗ 1. тормоз, турмуцI (фургъун, автомобиль ва я поезд явашардай ва я михьиз акъвазардай алат). 2. пер. энгел, энгелвал; энгелвал авун.

ТОРМОЗИТЬ несов. 1. тормоз ягъун, тормозламишун. 2. пер. энтелрун, явашрун, энгелвал авун.

ТОРМОШИТЬ несов. 1. хкуьрун, гьарнихъ акъажун; не тормоши ребёнка аялдик хкуьрмир. 2. пер. инжиклу авун, ччандивай авун.

ТОРНЫЙ кIвачи атIанвай, кIвачик квай, цIалцIам (рехъ). ♦ итти торным путём пер. адет хьанвай рекье аваз фин (яни цIийи рехъ жугъуриз алахъ тавун).

ТОРОВАТЫЙ разг. жумарт, жумартвал квай.

ТОРОПИТЬ несов. тади кутун, тади ийиз тун.

ТОРОПИТЬСЯ несов. тади авун, гьерекатун.

ТОРОПЛИВО нареч. тадиз, тадивилелди, тадивал кваз, тади кваз.

ТОРОПЛИВЫЙ тади ийидай; тади ийизвай; тадивал (тади) квай.

ТОРОС торос (кефердин гьуьлера муркIари чуькьуьникди арадал гъидай зурба муркIадин къаяб, муркIад дагъ).

ТОРПЕДА торпеда (гими батмишрун патал ишлемишдай, цин кIаникай вич-вичиз фидай, хъиткьиндай мина).

ТОРПЕДИРОВАТЬ сов. и несов. торпеда ахъаюн (мес душмандин гимидал).

ТОРС тан, жендек (инсандин ва я статуядин гъилер, кьил квачир тан)

ТОРТ торт (некIедални какайрал ишинай ширин тинидикай чрай хъуьтуьл пирог, цикIен хьтинди).

ТОРФ мн. нет торф (ччилик ктIай набататрикай накьвадик акахьна арадал атай кьук хьтин затI; ккун патал ва техникада ишлемишда).

ТОРФОРАЗРАБОТКИ, ед. нет торф акъудзавай чка.

ТОРФЯНИК торфдин мяден, торф квай чка, торф хкудзавай чка.

ТОРФЯНОЙ торфдин.

ТОРЦОВЫЙ: торцовая мостовая кIарасдин гирдимар ттунвай мостовой ( см. торец).

ТОРЧАТЬ несов. 1. хкаж хьун, виниз акъатун (мес. пая). 2. тик акъвазун; экъис хьана акъвазун; хкис хьана акъвазун (мес. чIарар). 3. экъис хьун, хкис хьун, кьил акъатун (мес михинин). 4. пер. хкис хьун, хкис хьана акъвазун, гьамиша аваз хьун, гьамиша виликай хкис хьун; торчать перед глазами вилерикай хкис хьун (яни алат тавун).

ТОРЧКОМ нареч. разг. экъис хьана, тикдиз, хкис хьана.

ТОРЧМЯ нареч., см. торчком.

ТОСКА мн. нет 1. дарихвал, рикIин дарихвал, рикI акъатун; тоска по родине ватандихъ рикI акъатун. 2. гъам, сефилвал.

ТОСКЛИВЫЙ 1. дарих тир; рикI дарих тир, рикI акъатдай. 2. дарихмищдай, рикI дарих ийидай, рикI акъуддай. 3. гъамлу, сефил.

ТОСКОВАТЬ несов. дарихмиш хьун, рикI акъатун, рикI дарих хьун; вил галаз хьун.

ТОСТ тост (садан сагьлугъдай, гьуьрметдай хъваз лугьудай гафар; садан сагълугъдай хъвазвай стакан).

Дата добавления: 2014-01-11