Курстыњ жоспары. 3 страница

Резистивті және сыйымдылық элементтерінен тұратын тізбекті тұрақты кернеу көзіне қосқанда зарядталу уақытындағы конденсатордағы кернеу

- тізбектің уақыт тұрақтылығы;

Тізбектегі тоқ

Резистордағы кернеу

Резистор арқылы конденсатордың разрядталуы

Разрядты тоқ

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Дәріс 12. Трансформатор.

Трансформатор деп келесі тапсырмаларды шешуге арналған статикалық электромагниттік құрылымды айтады:

1) генератордың ішкі кедергісімен жүктеменің сәйкестігі;

2) тұрақты құрамды кернеудің ауыспалыдан айырмашылығы;

3) кернеу мен тоқ күшінің артуы және кемуі.

4) Ауыспалы кернеу фазасының керіге өзгеруі;

Трансформатор бір уақытта көптеген функцияларды орындауы мүмкін.

Кернеу трансформаторы жиі қолданылады.

Қорек көзімен жалғанған трансформатор орамы бірінші деп аталады. Ал қабылдағышқа жалғанған орам екінші деп аталады.

Бірінші және екінші орамдары активті кедергіден тұратын трансформатор идеалданған деп аталады.

Идеалды трансформатордың трансформациясының коэффициенті

Номиналды толық қуатты иеленген трансформаторды әр түрлі жұмыс тәртібі ерекшелейді:

1) номиналды тәртіп ( және );

2) жұмыс тәртібі (; трансформатор жүктемесімен анықталады);

3) еркін жүріс тәртібі (жүктемеген трансформатор тәртібі );

4) қысқа тұйықталу тәртібі (екінші орам қысқа тұйықталған немесе қабылдағышқа өте аз кедергімен жалғанған, яғни ).

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Дәріс 13. Төртполюсниктер және электрлік фильтрлер.

Электрлік құрылымдардағы жұмыс тәртібін есептеу өте қарапайым. Егер осы құрылымды төртполюсниктер ретінде қарастырсақ, яғни олар басқа тізбектермен екі кіріс көздері арқылы жалғанады және .

Егер төртполюсник энергия көзінен құралмасы, онда ол пассивті, ал егер құралса –активті.

Тоқ пен кернеу арасындағы тәуелділік кірісінде тоқ және кернеумен шығысында теңдеу жүйесімен анықталады

- ЭҚК көзіндегі тармақтардың жеке комплекстік өткізгіштігі

- осы тармақтардың комплекстік өткіхгіштігі

мұндағы ; ; ;

Пассивті төртполюсниктің коэффициенттері

тура қоректегі төртполюфниктің кіріс кедергісі

кері қоректегі

Периодты синусоидальды тоқ тізбегіндегі әр түрлі гармоникалық құрамдар үшін осы тоқтағы катушканың индуктивті кедергісі және конденсатордың сыйымдылық кедергісі гармоникалық құрамдардың ретіне тәуелді. Сондықтан кернеу мен тоқтың қисық лездік шамаларын өзгертуге болады.

Индуктивті элементке әсер ету шамасы мынандай периодты синусоидальды емес кернеу қойылсын

Онда тоқтың әсер ету шамасы

Сыйымдылық элементі үшін

Жиіліктен тәуелді индуктивті және сыйымдылық кедергілері құрылымның электр фильтрларының жұмыс принципіне негізделген.тоқ пен кернеудің гармоникалық құрамдарының көмегімен жиіліктің белгілі бір бөлігі азаяды.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

2.3. Тәжірибе сабақтарының жоспары. Жоқ

2.4 Лабораториялық жұмыстың жоспары:

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Лабораториялық жұмысты орындаудың дайындығы кезінде студент сәйкес лабораториядағы әдістемелік нұсқау бойынша конспект жасайды.
2. жұмысқа кірісер алдында студент оқытушы немесе инженерден рұқсат сұрау керек.
3. нәтижелерді реттеу кезінде студент қателіктерді міндетті түрде есептеу керек.
4. әрбір жұмысты студент ӘН – да көрсетілген бақылау сұрақтарға сәйкес қорғау ерек.

№1 Лабораториялық жұмыс.

Тізбектің бөлігі үшін Ом заңын зерттеу.

Жұмыстың мақсаты: Кедергісі бар электірлік тізбек бөлімі үшін Ом заңын эксперимент жүзінде оқып үйрену.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.
2. жұмыс формулаларыншығару.
3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.
4. өткізгіштегі кедергінің табиғаты қандай?
5. тізбек бөлімі үшін Ом заңының физикалық мәні қалай қорытындыланады.
6. Ом заңы үшін тізбек бөлімі мен толық тізбек қалай айқындалады?
7. жылу энергиясын, өткізгіште ерекшеленген тоқты қалай есептейміз?
8. кедергі арқылыөткенде неге қолданбалы кернеу азайғанда, тоқ азаяды?
9. неге өзгертілген кернеумен азайтылған кедергіде тоқ өседі?
10. тізбектегі тоқтың бағытын қалай анықтауға болады?

Тапсырма:

1.Сәйкесті мәнді, келтірілген тапсырманы лабораториялық жұмыста тізбек бөлімі үшін Ом заңын тексеру.

2.Алынған эксперименттік және теориялық мәнді салыстыру.

3.Өлшеу қателігін есептеу.

4.Өлшеу нәтижесінде тоқтың өсуінің кернеуге тәуелді графигін тұрғызу керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

№2 Лабораториялық жұмыс.

Тізбектегі параллель жалғанған кедергі.

Жұмыстың мақсаты: Тізбектей және параллель жалғанған резистірлік элементтің тоқ ағынына және кернеудің таралу заңдарын үйрену.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларыншығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. Қорытынды кедергіге тізбектей жалғанғанын қалай анықтайды.

5. Ағып өту кезінде параллаель жалғанған кедергінің және кедергі шамасымен тәуелділігі арасындағы тоқ күші қандай?

6. Парллель жалғанған екі кедергінің формуласын шығару.

7. Кедергі өткізгіштігінің физикалық табиғаты қандай?

8. Өткізгіштің өткізгіштігі қалай анықталады?

9. Тізбектей жалғанған, өткізгіштегі кернеудің олардың кедергіге тәуелділігі қандай?

Тапсырма:

1.Тізбектей және параллель жалғанған кедергінің қорытындысын анықтау үшінжүйе құрастыру.

2.Берілген мәнді пайдаланып, келтірілген тапсырманы лабораториялық жұмыста, кедергінің қорытынды мәнін және әр кедергінің мәнін анықтау.

3.Өлшеу қателігін есептеу.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

№3 Лабораториялық жұмыс.

Кирхгоф заңын үйрену.

Жұмыстың мақсаты: Тармақталған тоқ ағынын электірлік тізбек заңдылығын эксперимент жүзінде тексеру.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларыншығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. Кирхкофтың бірінші және екінші ережесі.

5. Тізбектің түйіні қалай аталады.

6. Тоқты есептеу үшін контур бағытының айналымын қалай таңдау керек.

7. Потенциал түйіні өзгере алама?

8. Тізбек тармағы қалай аталады?

9. Тоқ тармақта қай бағытта анықталады?

10. Электірлік тізбектегі тоқ көзінің қызметі қандай?

11. Қандай тоқты тұрақы тоқ деп атаймыз?

Тапсырма:

1. Кирхгофтың бірінші заңының эксперименттік тексерісін өндіру.

2. Кирхгофтың екінші теңдңуін жазу үшін және берілген жүйеден оның орындалуын тексеру.

3. Кездейсоқ өлшемін бағалау.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

№4Лабораториялық жұмыс.

Конденсатор тізбегінің айнымалы тоқтың жұмысын білу.

Жұмыстың мақсаты: Конденсатор тізбегіндегі айнымалы тоқтағы эксперименталдық жұмыстың ерекше зерттелуі.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларыншығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. Конднсатордағы ағып өтетін амплитудалық тоқ қалай өзгереді, егерде кернеудегі жиілік екі есе өссе?

5. Амплитуда кернеуі, конденсаторға тіркелгенде екі есе көбейеді, ал оның жиілігі төрт есе азаяды. Ол конденсаторарқылы ағып өтетін амплитудаға қалай әсер етеді.

6. Жазық пластина конденсатордың ара қашықтығын еке есе көбейтсе. Конденсатор арқылы ағып өтетін тоқ қалай өзгереді, егерде оған синусойдалды кернеу тіркесе.

7. Ауа конденсаторының пластиналарының арасына мәрмәр пластинасы енгізілген осы жағдайда конденсатор сиымдылығы өзгереді.

Тапсырма. Лабораториялық жұмыста берілген тапсырмалардағы берілгендерге сәйкес сызбаны құру.

1. Конденсатор кедергісінің кернеу жиілігі мен конденсатор параметрлеріне тәуелділігін экспериментальді зерттеу.

2. Кездейсоқ өлшемін анықтау.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

№5 Лабораториялық жұмыс.

Конденсатордың көлемін анықтау.

Жұмыстың мақсаты: Сиымдылық кедергіні өлшеу және конденсатордың электросиымдылығын анықтау.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларын шығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. өткізгіштің электросиымдылығы деп нені атайды?

5. конденсатор деп нені атайды?

6. сиымдылық кедергі дегеніміз не?

7. тізбектеліп қосылған екі С₁ және С₂ конденсатордың нәтижелік сиымдылығы неге тең (формуланы шығару)?

8. конденсатордың астарлары арасындағы диэлектрик рөлі қандай?

9. айнымалы деп қандай тоқты атаймыз?

10. конденсаторды тұрақты тоқ тізбегіне қоссақ не болады?

Тапсырма.

1. эксперименталдық қондырғыны құру.
2. лабораториялық жұмыста көрсетілген берілгендерге сәйкес өлшеу жүргізіп сыиымдылықтың нәтижелік мәнін және сыиымдылық кедергіні есептеу.
3. Х_с=f(c) тәуелділіктің графигін құру.
4. сыиымдылықты анықтаудың қателігін есептеу.

Негізгі әдебиет (1-5)

Қосымша әдебиет (1-3)

№6 Лабораториялық жұмыс.

Шарғының индуктивтілігін анықтау.

Жұмыстың мақсаты: индуктивтік кедергіні өлшеу және шарғының индуктивтігін анықтау.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларын шығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. индуктивті кедергі дегеніміз не?

5. параллель қосу кезінде мысалға L₁ және L₂ нәтижелік индуктивтілік неге тең?

6. Реактивтік кедергі активтіден немен ерекшеленеді?

7. Айнымалы тоқтың әрекет етуші күштің мәні дегеніміз не?

8. Өздік индукция құбылысы деп нені атайды және ол неден көрінеді?

9. Индуктивтік кедергіде кернеу фаза бойынша тоқтан азаяды дегенімізне?

Тапсырма.

1. экспериментальдық қондырғыны жинау.

2. Лабораториялық жұмыстакөрсетілген берілгендербойынша өлшеу жүргізіп, индуктивтілікпен индуктивті кедергіні есептеу.

3. Х_l=f(l) тәуелділігінің графигін тұрғызу керек.

4. Индуктивтілікті анықтаудың қателігін есептеу.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

№7 Лабораториялық жұмыс.

Тоқтар мен кернеудің резонансы.

Жұмыстың мақсаты: Тоқтар мен кернеудің резонансын бақылаудың шартын экспериментальдық зерттеу.

Сұрақтар:

1. жұмыстың орындалу мақсаты мен реті.

2. жұмыс формулаларын шығару.

3. тағайындаудың іс-әрекет жасау принципі мен мәні.

4. Контурдың өзіндік жиілігі дегеніміз не?

5. Контурдың сапалығы дегеніміз не?

6. сыйымдылығын төрт есе жоғарлатқанда контурдың өзіндік жиілігі қалай өзгереді?

7. контурдың сипаттамлық кедергісі қалай нықталады?

Тапсырма:

1. Экспериментальдық қондырғыны жинау.

2. Тапсырмада келтірілген берілгендерге сәйкес тізбекті тербелмелі контурда тоқтың максималь мәнін алу.

3. Контурдың өзіндік резонанстық жиіліігін анықтау.

4. Параллель контурда тоқтар резонансын бақылау шартын экспериментальды зерттеу жасау.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

2.5 Студенттердің оқытшылармен өзіндік жұмысы (СОӨЖ) оқу жоспары.кезіндегі

Тақырыбы: Тұрақты тоқ тізбегі. Тізбектерді есептеу әдістері.

№1 Сабақ.

Тапсырма:

1.Берілген электр тізбегін талдау және оны классификациялау. Оны есептеудің ең рационалды әдісін есептеу.

2.Сызбаның тармақтарындағы тоқты есптеу.

3.Кирхгоф заңын қолданып есептеуді тексеріңіз.

Әдістемелік нұсқаулар.

Бірінші тапсырманы орындағанда келесі ұғымдарды нақ түсініңіз, сызықтық және сызықтық емес тізбек, топтасқан және таралған параметрлері бар тізбектер, квазистоцианар тізбек. Тізбекті есептеудің негізгі әдістерін еске түсіру.

- тізбекті эквивалентті ауыстыру;

- екі түйін;

- суперпозиция;

- контурды тоқ;

- компенсация;

Екінші тапсырманы орындағанда тармақтағы тоқтың бағытын еркін таңдап есептеу сызбасын құру.

Үшінші тапсырманы орындаған кезде есептеу кезінде таңдалған тоқ бағытын қалдыру керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Қабылдағышқа максимальды қуатты беру шарты.

№2 Сабақ.

Тапсырма:

1.рмашылықтарҚабылдағышқа максимальды қуат беру кезінде қорек көзі мен қабылдағыш арасындағы қатынас.

2.максимальды ПӘК пен қабылдағышқа қуат беру шарты.

3.ПӘК – ке өткізгіштердің кедергісінің әсері және максимальды қуатты қабылдағышқа беру шарты.

Әдістемелік рекомендациялар.

Тапсырманы орындаған кезде P=f(i), графиктерін қолдану.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Бірфазалық синусойдты тоқты электрлік тізбектің элементтері.

№3 Сабақ.

Тапсырма:

1.Электрлік тізбектің активті және реактивті элементтерінің арасындағы принципиальды айырмашылық.

2.Өзектің шарғының индуктивтілігіне және диэлектриктің конденсатор сыйымдылығына әсері.

3. Индуктивтілік шарғысы конденсаторда жинақталатын энергияның түрі.

Әдістемелік рекомендациялар.

Тапсырманы орындаған кезде синусойдты тоқты тізбекте тоқтың өту шартын анықтау.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Синусойдты ЭҚК, кернеу мен тоқтың максимальды, орташа және әсер етуші мәндері.

№4 Сабақ.

Тапсырма:

1.Синусойдты ЭҚК, кернеу мен тоқтың максимальды, орташа және әсер етуші мәндерінің практикада қолдану.

2.Синусойдты шамаларды формулалармен, графикамен, айналмалы векторлар мен комплекс сандармен көрсету.

Әдістемелік рекомендациялар.

Бірінші тапсырманы орындаған кезде синусойдты ЭҚК, кернеу және тоқтардың негізгі сипаттамасының мәнін нақ білу керек.

Екінші тапсырманы орындаған кезде синусойдты шамаларды комплексті сандармен берген кезде тізбектерді есептеуді едәуір жеңілдетеді.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Синусойдты тізбек үшін комплексті түрде берілген Ом және Кирхгоф заңы.

№5 Сабақ.

Тапсырма:

1. Тізбектеліп және параллель қосылған тізбектің жеке элементі үшін Ом заңы.

2. Кирхгофтың бірінші және екінші заңы.

3. Сыйымдылық, индуктивті және активті сипатты кедергісі бар тізбектер.

Әдістемелік рекомендациялар.

Тапсырманы орындаған кезде кедергісі әр түрлі болатын тізбек үшін комплексті жазықтықтағы тоқтар ен кернеулердің диаграммаларының құралу ерекшелігіне назар аударыңыздар.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Синусойдты тоқтың тізбегін талдаудың комплексті әсері.

№6 Сабақ

Тапсырма:

1.Комплексті формада синусойдты тоқ, кернеу мен ЭҚК көрсету.

2.Комплексті формада тізбектің толысу кедергісінжәне тізбектің жеке тармақтарының кедергісін көрсету.

3.Комплексті санның көрсеткіш формада жазудан алгебралыққа өту және керісінше.

Әдістемелік нұсқаулар:

Әрбір тап сырманы орындаған кезде тоқ, кернеу, кедергі үшбұрыштармен көрсету.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Элементтері аралас қосылған электрлік тізбек.

№7 Сабақ

Тапсырма:

1.Тізбектеліп қосылған элементтердің жалпы кедергісін анықтау.

2.Параллель тармақтардың жалпы өткізгіштігін анықтау.

3.Элементтері аралас қосылған тізбектің жалпы кедергісін анықтау.

Әдістемелік рекомендациялар.

Тізбектерді қарастырған кезде оларда кернеу мен тоқтың пайда болу шартын анықтау керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Периодты синусоидты емес тоқтар, ЭҚК пен кернеу.

№8 Сабақ.

Тапсырмалар:

1. Периодты синусойдты емес тоқтың әсер етуші мәні.

2. Активті қуат

3. Реактивті қуат

4. Толық қуат

Әдістемелік рекомендациялар:

1. Тапсырманы орындаған кезде периодты синусоидты емес шамаларды сипаттаған кезде гармоник санын жасанды шектеуге және осы шектеудің активті, реактивті және толық қуатты есептеу дәлдігіне әсер ететініне назар аудару керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Сызықтық электрлік тізбектегі өтпелі процесстер.

№9 Сабақ.

Тапсырма:

1. Коммутация заңдары.

2. Тұрақты ЭҚК көзіне индуктивті, резистивті және сыйымдылық элементтері бар тармақталмаған тізбекті қосу.

3. Синусоидты ЭҚК көзіне индуктивті және резистивті, сыйымдылық элементтерін тізбектеп қосу.

Әдістемелік рекомендацияла:

2 және 3 тапсырмаларын орындаған кезде индуктивті және сиымдылық элемент үшін коммутация заңын, және де бастапқы шарттарды ескеру керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Трансформаторлар.

№10 Сабақ.

1. Идеалдарылған бірфазалық трансформатордың теңдеуі.

2. Нақты бірфазалық трансформатордың теңдеуі.

3. трансформатордың бос жүиесінің тәртібі.

4. Трансформатордың қысқа қосылу тәртібі.

5. Трансформатордың сыртқы сипаттамасы.

Әдістемелік рекомендациялар.

Тапсырманы орындаған кезде трансформатордың ЭҚК анықтайтын параметрлерді, бос жүріспен қысқа қосылудың тәжірибесін қою мақсатын анықтау керек.

Негізгі әдебиеттер:[1-5]

Қосымша әдебиеттер:[1-3]

Тақырып: Төртполюстілер мен электрлік фильтрлер.

№11 Сабақ.

Тапсырма:

1. Тізбекті есептеуде төртполюстілерді қолдану.

2. Жабушы фильтр.

3. Жол фильтрі

4. Жоғарғы және төменгі жиілік фильтрлері.

Әдістемелік рекомендациялар:

1. Тапсырманы орындаған кезде төртполюстілердің негізгі формуласын қолдану.

2. Тапсырманы орындаған кезде фильтрлерді құрудың негізгі принциптерін тағайындау.

Негізгі әдебиет (1-5)

Қосымша әдебиет (1-3)

Дата добавления: 2014-11-16