Tryb warunkowy

Tryb warunkowy

chciał by m	chciała by m	-	chcieli by śmy	chciały by śmy
chciał by ś	chciała by ś	-	chcieli by ście	chciały by ście
chciał by	chciała by	chciało by	chcieli by	chciały by

*jeść - zjeść, kraść - ukraść

czas przeszły

zjadłem	zjadłam	-	zjedliśmy	zjadłyśmy
zjadłeś	zjadłaś	-	zjedliście	zjadłyście
zjadł	zjadła	zjadło	zjedli	zjadły

zjadł by m	zjadła by m	-	zjedli by śmy	zjadły by śmy
zjadł by ś	zjadła by ś	-	zjedli by ście	zjadły by ście
zjadł by	zjadła by	zjadło by	zjedli by	zjadły by

Ćwiczenia

Ćw. 1. Powiedzcie według wzoru:

a) Wzór: Pojechałem do Warszаwy i zwiedziłem Stare Miasto. Jeżeli pojechałbym do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto; Gdybym pojechał do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto.

1. Mój syn namalował obraz, a ja powiesiłam go na ścianie. 2. Zorganizowaliśmy prywatkę i bawiliśmy do rana. 3. Wypiłeś kawy i poczułeś się lepiej. 4. Babcia czyta wnukowi książkę na dobranoc i dziecko wcześnie idzie do łóżka. 5. Nie jestem zajęta i mogę przyjść do was jutro wieczorem.

б) Wzór: Nie miałam temperatury, więc nie poszłam do lekarza. — Gdybym miała temperaturę, poszłabym do lekarza. Gdybym miała temperaturę, tobym poszła do lekarza.

1. Mój przyjaciel nie kupił ani chleba, ani mleka, więc w domu nie było nic do jedzenia. 2. Nigdy nie lubiłem muzyki rockowej, więc nie słuchałem jej. 3. Edzio nie uczył się, więc nie zdał egzaminu. 4. Nie dodałeś zaproszenia, więc nie poszedłeś na wernisaż. 5. Nie spotkaliśmy Piotra, więc nie zaprosiliśmy go do nas.

Ćw. 2. Czasowniki w nawiasach proszę podać w odpowiedniej formie trybu warunkowego:

1. Gdyby (mieć – ja, kobieta) dużo pieniędzy, (kupić) sobie samochód. 2. Gdyby (być – my, mężczyźni) w Warszawie, przede wszystkim (obejrzeć) Stare Miasto. 3. Gdyby (być) ciepło, (wykąpać się – ja, kobieta) w rzece. 4. Jeśliby (dostać – ty, mężczyzna) bilety, (pójść – ja, kobieta) na tę sztukę. 5. Gdyby (być – ty, kobieta) blisko, (czuć się – ja, mężczyzna) szczęśliwy. 6. Jeśliby (pozostać – my, mężczyźni) u ciebie dłużej, (spóźnić się) na ostatni autobus.

Czas przyszły złożony

os.	I	II
	będę kupować	będę kupował (-a)
	będziesz kupować	będziesz kupował (-a)
	będzie kupować	będzie kupował (-a, -o)
	będziemy kupować	będziemy kupowały (-li)
	będziecie kupować	będziecie kupowały (-li)
	będą kupować	będą kupowały (-li)

będę mógł	Będę mógł kupić.	Я смогу купить.
będę musiał	Będziemy musieli pójść.	Мы должны будем пойти.
będę chciał	Będziecie chciełi pojechać.	Вы захотите поехать.

-Och, jak te dzieci wszystko drą! Jurek znów podarł nowe spodnie.

-Trudno, jeśli będą dalej tak drzeć ubranie, będą musiały chodzić w podartych rzeczach.

Ćwiczenia

Ćw. 1. Użyjcie czasowników w czasie przyszłym złożonym (II forma):

1. Ona (nosić) jasne palto. 2. Ewa (kupować) skarpety jutro. 3. Adam (przymierzać) garnitur w czwartek. 4. Helena (wkładać) nową suknię przed lustrem. 5. Tadek (musieć) kupić zielony sweter. 6. Maryjka (sprzedawać) okulary.

Ćw. 2. Odpowiedzcie na pytania, co on będzie robił (według wzoru):

Wzór: On wziął szczotkę i pastę do obuwia. - On będzie czyścił obuwie.

Wyrazy pomocnicze: jeść kolację, podrywać chłopaków, przygotowywać się do egzaminu, myć zęby, rozmawiać przez telefon, oglądać telewizję, odpoczywać czytać gazetę, chodzić po zakupy.

1. Ojciec usiadł w fotelu i wziął gazetę. 2. Babcia wzięła torbę i pieniądze. 3. Dziewczyny włożyły na siebie odjazdowe ciuchy i umalowały się. 4. Studenci wzięli słowniki, podręczniki, konspekty. 5. Wziąłem szczotkę i pastę do zębów. 6. Zasiadłam w fotelu i podniosłam słuchawkę. 7. Usiedliśmy na kanapie i włączyliśmy telewizor. 8. Dziewczyny nakryły do stołu.

Ćw. 3. Powiedzcie według wzoru:

Wzór: -Nie jedz niedojrzałych jabłek!- Nie będę jadł. -Nie jedzcie niedojrzałach jabłek!- Nie będziemy jedli.

1. - Ewo, nie pij nieprzegotowanej wody! 2. - Chłopaki, nie śpijcie na wykładach! 3. Dziewczyny, nie rzucajcie papierków na ziemię! 4. - Janku, nie depcz trawy! 5.- Dzieci, nie chodźcie po mieszkaniu w butach! 6. - Marku, nie wyprowadzaj psa bez smyczy! 7.- Studenci! Nie leńcie się! Pracujcie i uczcie się pilnie! 8.- Chłopaki! Nie podpisujcie się na murach gmachów!

Tryb rozkazujący

Osoba	Konigacja	L. p.	L. mn.
cz. teraź.	tr. rozkaz.	cz. teraź.	tr. rozkaz.
		niosę ciągniesz umrzesz robię wypełnię czytam gram	- - - - - - -	niesiemy ciągniemy umrzemy robimy wypełnimy czytamy gramy	nieśmy ciągnijmy umrzyjmy róbmy wypełnijmy czytajmy grajmy
		niesiesz ciągniesz umrzesz robisz wypełnisz czytają grają	nieś ciągnij umrzyj rób wypełnij czytaj graj	niesiecie ciągniecie umrzecie robicie wypełnicie czytacie gracie	nieście ciągnijcie umrzyjcie róbcie wypełnijcie czytajcie grajcie
		niesie ciągnie umrze robi wypełni czyta gra	niech niesie niech ciągnie niech umrze niech robi niech wypełni niech czyta niech gra	niosą ciągną umrą robią wypełnią czytają grają	niech niosą niech ciągną niech umrą niech robią niech wypełnią niech czytają niech grają

być	mieć
-	bądźmy	-	miejmy
bądź	bądźcie	miej	miejcie
niech będzie	niech będą	niech ma	niech mają

Ćwiczenia

Ćw. 1. Użyjcie odpowiedniej formy trybu rozkazującego:

1. (odpowiedzieć - koleżanka) mi, kogo spotkała w teatrze. 2. (kibicować - ty) naszej drużynie! 3. (potańczyć - my) dziś gdzieś? 4. (odpocząć - wy) po obiedzie. 5. (zaprosić - ty) mi do kina. 6. (zamówić - Janek) bilety na przedstawienie na jutro. 7. (czekać - oni) na mnie w bufecie. 8. (przyjść - ty) do mnie wieczorem. 9. (siedzieć - wy) spokojnie: zaraz podniesie się kurtyna. 10. (przeszkadzać - ty) mi oglądać film muzyczny!

Ćw. 2. Użyjcie odpowiedniego przypadku z przyimkiem lub bez:

1. Co (ty) boli? 2. Uszy (ja) bolą. 3. Babcia już dawno choruje (serce). 4. (Józek) bolą oczy. 5. Czy bolą (on) plecy? 6. Boli (ona) głowa. 7. Jego ojciec choruje (gardło).

Ćw. 3. Czasowniki w nawiasach podajcie w odpowiedniej formie trybu rozkazującego:

1. (Kochać się (my)) jak bracia, (rachować się (my)) jak Żydzi. 2. Wszystkich (radzić się (ty)), a jednego (słuchać (ty)). 3. Nie (przystępować (ty)) do niego z golą ręką. 4. Kiedy mokre role, nie (chodzić (wy)) z pługiem w pole. 5. (Pamiętać (ty)) rozchodzie żyć z przychodem w zgodzie. 6. Nie (pchać (wy)) rzekę, sama płynie. 7. (Wygrać) w polu, wygra pan i w sądzie. 8. Nie (budzić (ty)) licha, kiedy śpi. 9. Z żartami jak z solą, nie (przesadzić (ty)), bo bolą. 10. (Używać (ty)) świata, póki służą lata. 11. (Dać (ty)) kurzę grzędę, ona - wyżej siędę. 12. (Siedzieć (ty)), grzybie, póki cię ktoś nie zdybie. 13. Nie (sprzedawać (ty)) niedźwiedzia, póki w lesie. 14. (Uderzyć (ty)) w stół, nożyce się odezwą. 15. Gdy szukasz rady (strzec się (ty)) zdrady.

Imiesłow

Imiesłow współczesny przysłówkowy (nieodmienny)

Imiesłow współczesny przymiotnikowy (odmienny)

Kon.	Bezokolicz.	Czas teraźn.	Imiesł. przysłów.	Imiesł. przymiotn.
	pisać brać myć kupować	piszą biorą myją kupują	pisząc biorąc myjąc kupując	piszący biorący myjący kupujący
	patrzeć widzieć	patrzą widzą	patrząc widząc	patrzący widzący
	czytać słuchać	czytają słuchają	czytając słuchając	czytający słuchający
	umieć	umieją	umiejąc	umiejący

Imiesłow uprzedni przysłówkowy (nieodmienny)

Imiesłow bierny przymiotnikowy (odmienny)

Bezokolicz.	Im. przeszły cz.	Im.uprzedni cz.	Im. bierny
brać	brał	-	brany
napisać	napisał	napisawszy	napisany
powiedzieć	powiedział	powiedziawszy	powiedziany
robić	robił	-	robiony
obronić	obronił	obroniwszy	obroniony
paść	pasł	-	pasiony
opuścić	opuścił	opuściwszy	opuszczony
ugryźć	ugryzł	ugryzłszy	ugryziony
wytrzeć	wytarł	wytarłszy	wytarty

Użycie strony biernej

Czas teraźniejszy	święto jest obchodzone	праздник отмечается
Czas przeszły	święto było obchodzone	праздник отмечался
Czas przyszły	święto będzieobchodzone	праздник будет отмечаться
Czas przeszły	miasto zostało zniszczone	город разрушен
Czas przyszły	miasto zostanie zniszczone	город будет разрушен

przez (kogo?) Powieść została napisana przez Orzeszkową. Повесть была написана Ожешко.

czym? Napisane piórem. Написано ручкой.

Ćwiczenia

Ćw. 1. Użyjcie odpowiedniej formy:

1. Nowela "Dym" została napisana (Konopnicka). 2. Dlaczego to jest przepisane (ołówek)? 3. Myślę, że drugi mecz zostanie wygrany (nasza drużyna). 4. Czytałem wszystkie książki (ona) tłumaczone. 5. To są jabłka przysłane (wuj).

Ćw. 2. Powiedzcie według wzoru:

Wzór: Dziecko, które słucha bajki, siedzi bardzo cicho. – Słuchające dziecko siedzi bardzo cicho. Słuchające dzieci siedzą bardzo cicho.

1. Kwiat, który pachnie, to bardzo dobry prezent dla kochanej. 2. Aktor, który gra w tym filmie, jest kompletnym antytalentem. 3. Zwierzę, które ucieka, jest bardzo zdenerwowane. 4. Talerz, który lata, nie jest zwykłym talerzem. 5. Wiem, że Antarktyda to kontynent, który tak fascynuje, ale nie chce tam jechać. 6. Nauczyciel, który zorganizował wycieczkę, nie mógł pojechać z nami, i to bardzo dobrze. 7. Student, który uczy się na Uniwersytecie, nie jest zadowolony ze swojego stypendium. 8. Pociąg, który odjeżdża z peronu drugiego, to mój pociąg, na który nie zdążyłem. 9. Pan, który spaceruje po parku, to mój sąsiad.

Ćw. 3. Przetłumaczcie tekst na język rosyjski:

Matka, do izby wróciwszy, chwyciła za miotłę i z wielkim rozmachem zamiatać zaczęła. Doniósłszy wszakże śmiecie do komina, stanęła przed nim i zadumała się, patrząc smutno na dogasające węgle. Stasiek z niepokojem oczyma za matką wodził. Jak siadł przed godziną do śniadania, tak jeszcze na ławie siedział, łamiąc i dojadając kromkę czarnego chleba. Jadł powoli, łykając jakby żółć za każdym kęsem, aż w szeroko otwartych oczach wzbierać zaczęły dwie łzy jasne, migoczące, przejrzyste. Wezbrawszy, drżały chwilę u ciemnych rzęs chłopca, a potem spadały mu na chleb trzymany w ręce.

(M. Konopnicka)

Przysłówek

* A. - Jak się pań czuje?

B. - Dziękuję, czuję się dobrze.

przymiotnik:	przysłówek:
1) gr.II, III + gr.I (50%)	-o
stary	staro
młody	młodo
gorący	gorąco
tani	tanio
drogi	drogo
popielaty	popielato
zimowy	zimowo
gruby	grubo
2) gr. I (50%)	-е alternacje!
dobry	dobrze
zły	źle
doskonały	doskonale
mądry	mądrze

-o // -e pochmurny - pochmurno // pochmurnie; nudny - nudno // nudnie

Ćwiczenia

Ćw. 1. Zamiast kropek wstawcie przysłówek:

wzór: dokładny – dokładnie. Przeczytałem..dokładnie.. wszystkie ogłoszenia o pracy.

1) wyczynowy -................ Uprawiam............ kolarstwo. 2) amatorski -...............Ona................ uprawia łyżwiarstwo. 3) brzydki -.............. Wyglądasz.................. w tej bluzce. 4) ciemny -............... W tym pokoju jest........... 5) doskonały -................. Ona zna...... język hiszpański. 6) gruby -.…… Ona wygląda............. w tym płaszczu. 7) ładny -............... On..... śpiewa. 8) nieśmiały -................ Jan..... pyta, czy Anna wyjdzie za niego za mąż.

Ćw. 2. Zamiast kropek wstawcie przysłówek, przetłumaczcie na język rosyjski:

wzór: punktualny – punktualnie. Adam był....punktualny.... – Adam przyjechał do Instytutu punktualnie.

1) szybki -............. Ten samochód jest........... Ten samochód jeździ.................... 2) szczęśliwy -............... Anna jest …... kobietą. Anna żyje..... 3) brudny -..... Na tym podwórku jest....... To podwórko jest...... 4) drogi -.................... Janek zapłaci........ za tę książkę. Ta książka jest bardzo............ 5) biedny -................ On jest.......... On żyje....... 6) jasny -.............. W tym pokoju jest............. Ten pokój jest.......... 7) czysty -.................. Ta ulica jest bardzo.............. Na tej ulicy jest bardzo.......... 8) ciężki -................ Ona pracuje...... Jej praca jest bardzo............ 9) dumny -............... Adam jest..... z siebie. Adam........... patrzy na kolegów. 10) gorący -............. Portugalia jest........................ krajem. W Portugalii jest......

Ćwiczenia dodatkowe

Ćw. 1. Przepiszcie zastępując kreskę - końcówką -ą lub -om.

Turysta szukał noclegu we wsi, do której przed godzin- przyjechał. Szedł cienist- alej- i nie mógł się oprzeć ponurym myśl-, że noclegu nie znajdzie. Wyszedł na szosę i zacząłsię przyglądać stojącym wzdłuż niej domk- i chat- Nagle poczuł dziwn- sympatię do jakiejś staroświeckiej chałupy krytej słom-. Jak wieś, to wieś – pomyślał – spróbuję, czy się nie da zanocować pod strzech-.

Ćw. 2. Przepiszcie zastępując kreskę - końcówką -o lub -u.

Tadzi- zrobił się nieznośny. Przyszedł kiedyś do nas wujci- Chodź, Tadzi-, przy­witaj się z wujciem — mówi mama — wujci- pewnie przyniósł ci prezent. A na to Tadzi- powiada tak: Ja się dla prezentu nie będę witał. Kochany wujci-, odłóż prezent, to się przywitam. A prezent może mi wujci- dać później.

Ćw. 3. Napiszcie w liczbie pojedynczej: imiona, plemiona, ramiona, zwierzęta.

Ćw. 4. Uzupełnijcie według wzoru: panna Pękówna — idę do panny Pękówny, Zdzisław Kwiecień — zeszyt Zdzisława Kwietnia

pan Lech — palto pana... Ania Dudkówna — dam kwiaty Ani... Jan Kocioł — imieniny Jana... Broniszówna — to jest broszka (czyja?)... Zygmunt Wałek — idę do Zygmunta... Andrzej Stępień — pani Andrzejowa... Antoni Lipiec—jego żona nazywa się... Tomasz Grodek— listdo Tomasza...

Ćw. 5. We wzorze: Bieszczady — jadę do Bieszczad zastąpcie Bieszczady następującymi nazwami:

Białobrzegi, Laski, Jedlina Zdrój, Końskie, Skarżysko-Kamienna, Głuchołazy, Oświęcim, Międzyzdroje, Sopot.

Ćw. 6. Uzupełnijcie zakończenia wyrazów według wzoru: Maria — imieniny Marii, ziemia — trzęsienie ziemi.

Gdynia — port w Gdy(...), fotografia — źle wychodzę na fotogra(...), skrzynia — wieko skrzy(...), mleczarnia — kierownik mleczar(...), teoria — to jest dobre w teo(...), sympatia — mam wiele sympa(...), kolacja — po kola(...), aleja — w ale(...), kolej — on pracuje na ko(...), idea — poświęcił się dla ide(...), konwalia — bukiecik konwa(...).

Ćw. 7. Dopiszcie do podanych wyrazów wyrazy bliskoznaczne:

Wzór: napad — napaść, najazd, agresja, inwazja, atak.

dobrze — inaczej — czerwony — niezgoda — podczas — szybko

Ćw. 8. Jak można powiedzieć inaczej?

Wzór: Nie wiem — Nie mam o tym pojęcia. Nie potrafię o tym nic powiedzieć. Nie orientuję się w tym.

Nie masz racji. Nie lubię hałasu. Trzeba zacząć działać. Wątpię, czy zdążymy. Jestem zadowolony z wyników.

Ćw. 9. Podzielcie poniższy tekst na wyrazy.

Wbiurzebyła tylkosprzątaczka. Machałapopodłodze bylejakkijemzpoprzeczką na-końcu. Wpoprzeczcetkwiłykępki włosiadocnastarte. Bezwątpieniabyłato kiedyś-szczotka, awięcnieokreślone machaniekijemnależałoby nazwaćsprzątaniem.

Ćw. 10. Odpowiedzcie pisemnie na następujące pytania:

Na czym gra trębacz? Jak się nazywa drewno, którego dostarcza dąb? Jaki owad robi pajęczynę? Jaka będzie woda, kiedy ją zmącić? Jak nazywa kobieta mężczyznę, z którym wzięła ślub?

Ćw. 11. Od podanych niżej wyrazów utwórzcie możliwie najwięcej wyrazów pokrewnych przez dodawanie cząstek z-, s-, w-, wz-, ws-, wez-, roz-, bez-, od-, pod-, nad- (przykład: ciąć — ściąć, wciąć, rozciąć, odciąć, podciąć, nadciąć).

szyć — dać — gryźć — pędzić — trącać — sypać

Przed napisaniem sprawdźcie pisownię w słowniku.

Ćw. 12. Utwórzcie wyrazy pokrewne według wzoru: ojciec — ojcowski — ojcostwo.

sąsiad — szewc — rybak — myśliwy

Ćw. 13. Wyrazy w nawiasach podajcie w odpowiedniej formie:

Дата добавления: 2014-12-08