Жалпы ережелер. 2.2- сурет - Колік ағындарының бірқалыпсыздык коэффициентін бөлу гистограммасы

0,2

0,1

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 1,мин

2.2- сурет - Колік ағындарының бірқалыпсыздык коэффициентін бөлу гистограммасы

Жл;мысты орындау тэртібі

1. Студенттер тобы оқытушының басшылығымен жұмыс мазмұньша кіретін мәселелерді зерделейді.

2. Сіуденттер тобы бригадаларға бөлінеді және оқытушыдан жеке тапсырма алады, яғни оқытушы кеше-жол желісін зерттеу объектісін аныктайды.

3. Зертгелетін объектінің (жол киылысының) жоспарлы сұлбасы кұрасты- рылады. Жоспарлау сұлбасы 1;200,1;500 масштабта орындалады.

4. Қозғалыс сұлбасы, яғни көлік құралдары мен жаяу жүргіншілер қозғалы- сының рұқсат етілген бағыттары зерделенеді және қозғалыс жолағыньді саны мен ені көрсетіледі.

5. Жоспарлау сұлбасында шартгы белгілердің көмегімен орналасу орында- рын белгілеп, осы жол қиылысында қолданылатын, жол қозғалысын рет- теудің барлық техникалық құралдары енгізіледі (жол белгілері, таңбалау, қозғалыстьщ ұсынылатын жылдамдығын нұсқағыштар, бағдаршамдар, бағыттауыш кұрылғылар, қауіпсіздік аралшалары).

6. Көлік құралдарыныц рұқсат етілген бағыттары көрсетіледі.

7. 60 минут ішінде жаппай әдіспен көше-жол желісінің объектісінде бақы- лаулар жүргізіледі. Барлығы бір уақытта жүмыс істей бастайды.

8. Бақылау уақытында көлік ағынының құрамы бойынша деректер 2.1 неме- се 2.2-кестеге енгізіледі.

9. Қозғалыстың келтірілген қарқындьшығын есептеу жүргізіледі және есеп- теу нәтижелері 2.1 немесе 2.2-кестеге енгізіледі.

10. Әр багыт бойынша көлік ағынының құрамын анықгау үшін 60 минутта қозгалыстың эр жолағы бойынша әр бригада алған өлшеулер нзтижелері

2.3- кестеге енгізіледі.

11. Топтың барлық студенттерінің деректері негізінде көлік құралдарының қозғалыс қарқындьшығының картограммасы салынады (2.1 - суреттердің үлгісінде).

12. Уақытша бірқалыпсыздық коэффициентінің кемегімен қозғалыс қарқындылығын бөлудің сағат ішіндегі бірқалыпсыздығы анықталады.

13. Барлық студенттердің деректерінің негізінде көлік құралдарының қозға- лыс қаркындылығын бөлу гистограммасы салынады.

14. Көше-жол желісінің осы объектісіне тэн көлік ағынының қозғалыс қарқындылығы мен құрамын бағалау бойынша қорытынды жасалады.

15. Жұмыс аяқталған соң, әрбір студент есеп береді.

Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар

1. Қозғалыс қарқындылығы деген не?

2. Қозғалыстың келтірілген қарқындылығы және келтіру коэффициенті де- ген не?

3. Қозғалыс қарқындылығы көлік шығындарына әсер ете ме? Ёгер әсер ет- се, жол қиылысында қандай шығындар болады?

4. Жолдың көліктермен толық болуына көлік ағыньгаың құрамы қалай әсер етеді?

№ 3 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС

Такыуыбы. Стационарлық постта көлік құралдары қозғалысының тез жылдамдықтарын зерделеу.

Мақсаты. Стационарлық постта көлік құралдары қозғалысының тез жылдамдығын өлшеу әдісін зерделеу, қозғалыс жылдамдықтарын бөлу дерек- терін өңдеу және ұсыну әдістемесін игеру.

Тапсырманың кгоамы

1. Көлік цүралдарының крзгалыс жылдамдьщтарын өлшеуді жургізу үшін көше учаскесін таңдау және таңбалау.

2. Көлік қуралдарының қозгалыс экылдамдыцтарын өлшеуді жургізу;

3. АлЫнган нәтижелерді өцдеу.

4. Көлік цуралдарының крзгалыс жылдамдыцтарының кумулятивті кисыгын және бөлу гистограммасын күру.

5. Зертханалық жүмыс нәтижелерін рәсімдеу.

Қозғалыс жылдамдыгы V (Хь Х₂; I) жол қозғалысының маңызды көрсеткіші болып табылады, өйткені тасымалдау үнемділігін, қауіпсіздігін және сапасын анықтайды. і берілген уақытга (Хі; Х₂) учаскесінде болатын, келік күралдарының орташа жылдамдыгы анықталады. Жол қозгалысын ұйымдасты- ру практикасында жылдамдыктың келесі үғымдарын пайдаланады: тез, қатынас жэне крейсерлік.

Тәжірибе жүргізушінің автомобильді максимальды жылдамдықпен тек ерекше жағдайларда ғана жэне кысқа уақыт жүргізетіндігін көрсетті, ойтжені бүл автомобиль агрегаттарының тым кернеулі жүмыс режиміне байланысты; сонымен қатар жолда болатын көтеріңкі жерлер жылдамдықты үстау үшін қу- аттылық қорын талап етеді. Сондықтан колайлы жол жағдайларында да жүргізуші автомобильді үзақ қозғалыстың максимальды жылдамдығымен не- месе крейсерлік жылдамдықпен жүргізеді. Крейсерлік жьшдамдық көптеген ав- томобильдер үшін 0,7 - 0,85у_тах күрайды.

Қатынас жылдамдығы жүктер мен жолаушыларды жеткізу жылдам- дыгын өлшеуіш болып табылады, ол катынас нүктелері арасындағы ара қаты- настың жолдағы колік қүралын табу уақытына қатынасы түрінде анықталады. Қозгалысты ұйымдастыру практикасында көлік қүралдарының қозғалыс жыл- дамдығын жолдың жеке типтік нүктелерінде белгіленген, оның тез мәнімен си- паттау қабылданған. Тез жылдамдық жолдың өлшемдік учаскесінде елшенген тез жылдамдықтардың орташа мәні ретінде анықталады. Тез жьшдамдық жол қозғалысын үйымдастыру бойынша шаралардың тиімділігін бағалауға (жол беягілерін қою, қозгалыс жылдамдығын шектеу, басьт озуга рұксат бермеу және т.б.), жэне де жол белгілерінің, таңбалаудың, жол қозғалысына қатысу- шылардың ақпарат құралдарының қажеттілігін акықтауға мүмкіндік береді.

Өлшеу жүріізу үшін өлшенетін учаске жол қиылыстарынан 500 м жақын еместсй орналасатындай таңдап алынады, яғни елшенетін учаскеде көлік құралдары қозғалысының белгіленген режимі байқалу керек. Көлік қүралдары- ның тез жылдамдығын өлшеу үшін секунд өлшеуіштердің базасында орын- далған, жылдамдық өлшеуіштер немесе секун елшеуіштер қолдана отырып, қолмен жасау тэсілі пайдаланылады. Осы тәсілді қолдану кезінде автомобиль- дің елшенетін учаскеден ету уақыты белгіленеді. Қала жағдайларында елше- нетін учаскенің ұзындығы 50 м тең болып таңдап алынады, ол елшеудің жеткілікті дэлдігін қамтамасыз етеді. Жол қозғалысын ұйымдастыру практика- сы қозғалыстың тез жылдамдығы 150-200 елшеу кезінде қамтамасыз етілетіндігін керсетеді. Барлық автомобильдердің елшенетін учаскеден етуін белгілеу қажет. Өлшеу жүргізген соң, алынған нәтижелерді статистикалық еңцеуге кіріседі, оны қазіргі есептеуіш техниканы қолдана отырып, орындаған жен. Эксперименттік деректерді ендеу программасының алгоритмі 3.1-суретте келтірілген.

3.1- сурет - Эксперименттік деректерді өңдеу программасының алгоритмі

Есептеу үшін бастапқы деректер мыналар: автомобильдің (а_к) өлше- нетін учаскеден өту (I;) уақытының өлшенген мәндері, осы учаскеде (п) өлше- улердің жалпы саны.

Нәтижелерді еңдеу қозғалыс жылдамдығын бөлудің кумулятивті қисығы мен гистограммаларын қүруды, бөлудің негізгі параметрлерін аныктауды еске- реді:

- орташамэнді;

- дисперсия мен орташа квадратты ауытқуды;

- вариация коэффициентін;

- 85 %-тік қамтамасыз ету жылдамдығын.

Есептеудің бірінші кезеңінде (К) жылдамдықтар разрядтарының саны және (ДV) разрядының шамасы анықталады:

км/сағ

(3.1)

(3.2)

мұнда У_т - жылдамдықтың максимальды өлшенген мәні;

У_тт - жылдамдықтың минимальды елшенген мэні.

Одан соц 3.3 формуламен автомобильдердің (V) жылдамдығының ор- таша мәнін есептеу жүргізіледі:

_ 1 К _

(3.3)

V = —]£К/И_у, ^км/,сағі п і

мүнда п - жылдамдықты өлшеудің жалпы саны;

К_у - жьшдамдықгардың) интервалының ортасы, км/сағ; от, - ] интервалға қатысты жылдамдықтарды өлшеу саны;

К - жылдамдықгар разрядтарының саны.

Одан әрі 3.4, 3.5 формулаларымен й_у дисперсия жэне а_у орташа квад- ратты ауытқу есептеледі:

1 к _ __________________ ²

А- = —гЕ (^/ ~ *0 ^т/ (км/сағ); (3.4)

Л — 1 ₇-|

сұ =-/ц((км/сағ) (3.5)

Р" жиілік және Ғ" жинақталган жиілік келесі формулалармен табылады:

Р" = —,(км/сағ); (3.6)

п

Ғ" = Ү_аР’’,(км/сағ), (3.7)

мұнда п - жылдамдықты өлшеудің жалпы саны;

- жылдамдықтардың і интервалыньщ ортасы; ш_у -) интервалга қатысты жьшдамдық өлшемдерінің саны;

К - жылдамдықтар разрядтарының саны.

Одан соң 85 %-тік қамтамасыз етілу жылдамдығы есептеледі, ол жол қозғалысын уйымдастыруда инженерлік есентеулерде қолданылады:

Ү₈₅о_/о=V + у₈₅ * о_ү, (км/сағ), (3.8)

мұнда V - автомобильдер жылдамдығьшың орташа мәні, км/сағ; у₈₅ - қалыпты бөлу квантилі, у₈₅ = 1,062 мәні сіү - орташа квадратты ауытқу.

Зерттелетін процестің өтуіне және оның нәтижесіне тәуелсіз қарапайым факторлардың көп саны әсер етеді, олардың әрқайсысы жеке-жеке барлық қалғандардың жиынтық әсерімен салыстырғанда шамалы ғана әсер етеді.

Алгоритммен сәйкес эксперименттік деректерді өңдеудің барлык нәти- желері жуйеге келтіріледі. Осы деректер бойынша гистограмма, теориялық бөлу қисыгы және қозғалыс жылдамдықтарының кумулятивті қисыгы құрыла- ды.

Гистограмма мен кумулятивті кисыктың жалпы түрі 3.2 және 3.3 - су- реттерде келтірілген.

Қозғалыс жылдамдығын таратылуының гистограммасы Ма, бірлік

30 25 20 15 10 5 0

\/а, км/сағ

Н,- автомобильдер саны, бірлік,

V - автомобильдер агынынын жылдамдығы, км/саг

3.2-сурет

Ысум, бірлік Кумулятивтікқисық

Мсум - автомобильдердің жиынтық саиы, бірлік 3.3 -сурет

Жууіысты орыидау тэптібі

1. Студенттер тобы оқытушының басшылығымен жумыстың мазмүнына кіретін мәселелерді зерделейді.

2. Студенттер тобы 6-8 адаммен бригадаларға бөлінеді және оқытушыдан жеке тапсырма алады, яғни оқытушы деректер жинау ушін өлшемдік учаскені анықтайды.

3. Әрбір бригада өлшемдік учаскеден өтетін барлық көлік құралдарының тез жылдамдықтарын елшеуді жүргізеді. Мұнда 150-200 елшеу жүргізіледі.

4. Жылдамдьіқтар разрядтарының саны және разряд шамасы анықталады.

5. Жылдамдықтың, дисперсияның, орташа квадратты ауытқудын, жиіліктің және жинақталған жиіліктің орташа мэні есептеледі.

6. 85 % -тік қамтамасыз етілу жылдамдығы есептеледі.

7. Қозғалыс жылдамдығын белудің гистограммасы жэне кумулятивті қи-

сык кұрылады (3.2. жэне 3.3- суреттер үлгісінде).

8. Талдау жүргізіледі жэне стационарлық постта келік кұралдарының тез

жылдамдықтарын бағалау бойынша қорытынды жасалады.

9. Жүмыс аяқгалған соң, эрбір студент есеп береді.

Өзін - өзі тексеруге арналган сүрақтар

1. Көліктік қызмет көрсетуде катынас жылдамдығы қандай мәнге ие бо- лады?

2. Крейсерлік және тез жылдамдық арасында қандай айырмашылық бар?

3. Қозғалысты ұйымдастыру практикасында қозгалыстың тез жылдам- дығы не үшін таңдап алынды?

4. Қозғалыстың тез жылдамдыгы неге байланысты болады?

5. Жылдамдық көлік ағынының құрамына қалай әсер етеді?

№ 4 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС

Такыуыбы. Зерттелетін квлік бірлігінің толуын есептеу.

Максаты. Бастапқы деректерді жинау және өңдеу әдісін зерделеу, оны маршруттың оңтайлы санын анықтау үшін ұстау керек.

Тапсырманыц қурамы

1. Зерттеу үшін маршрутты таңдау.

2. Зерттеу ушін маршруттың аялдамасын таңдау.

3. Жолаушылар агыны царцындыпыгын есептеу.

4. Көлік бірлігін толтырудың эмпирикапьщ функциясын апықтау.

5. Зертханалъщ жұмыс нәтижелерін рәсімдеу.

Дата добавления: 2014-12-08