Инфляция

2010 жылғы Әлемдегі инфляция деңгейі

Инфляция (лат. inflatio – «қабыну», «ісіну») — бұл бағаның өсуінен, тауарлар тапшылығынан және тауарлар мен қызметтер сапасының төмендеуінен туындайтын ақшаның құнсыздануы, сондай-ақ оның сатып алу қабілетінің төмендеуі.

Инфляция тарихы[өңдеу]

1775-1783 жылдары Солтүстік Америкада тәуелсіздік үшін болған соғыс доллардың құнсыздануына әкеліп соқты. Францияда 1784-1794 жылдары революция кезінде өндірілген қағаз ассигнаттар бір жылда 883 есе құнсызданды. Еркін бәсеке кезіндегі капитализм жағдайында инфляцияны соғыс, дағдарыстан, стихиялық апаттар кезінде болатын несие ақшаларының алтынға айрбасталуының тоқтауы кезінде пайда болды.^[1]

Толығырақ[өңдеу]

Инфляция — бұл кез келген экономикалық даму үлгісіне тән объективті құбылыс. Инфляцияның себептері айналыс және өндіріс саласында орын алады.

Қазіргі инфляция мынадай факторларға байланысты:

1. Ақша айналысының факторларына: бюджет тапшылығын жабуға пайдаланылған, шексіз көп ақшаның эмиссиялануы есебінен айналыс аясының артық ақша массасына толып кетуі; халық шаруашылығының артық несиеге толуы.

2. Ақшалай емес факторларға: қоғамдык өндірістегі теңсіздікке, шарушылықтың шығындық тетігіне, мемлекеттің экономикалық саясаты, оның ішінде салық саясаты, баға саясаты, сыртқы экономикалық саясатына байланысты факторлар жатады.

Аталған факторлардың қанат жаюына байланысты инфляцияның екі түрі болады: сұраныс және шығын (ұсыныс) инфляциясы.

Сұраныс инфляциясы төмендегідей факторлардың әсерінен туындайды:

· әскери шығыстардың өсуі, яғни әскери техникалардың азаматтық салаларда пайдалану қажеттігінен, нәтижесінде ақша баламасы айналыс үшін артық болып қалады;

· мемлекеттік бюджет тапшылығы және ішкі қарыздардың өсуі, яғни мемлекеттің қысқа және орта мерзімді міндеттемелерін шығару есебінен бюджет тапшылығын жабу нәтижесінде мемлекеттің ішкі қарызы артады;

· несиелік экспанциялау, яғни елдің орталық банкінің коммерциялық банктер мен үкіметке несие беретін несиелер көлемінің ұлғаюын сипаттайды;

· импортталған инфляция, яғни шетел валюталарын сатып алу барысында тауар айналымына қажеттіліктің үстіне ұлттық валютанын, эмиссиялануы;

· ауыр өнеркәсіп саласына өте көп мөлшерде инвестация жұмсау.

Шығын (ұсыныс) инфляциясы — бұл баға белгілеу үдерісіне әсер ететін мынадай факторлардың болуымен сипатталады:

· еңбек өнімділігінің өсуін азайту және өндірістің құлдырауы;

· көрсетілетін қызметтің маңызының артуы;

· бір өнім бірлігіне жұмсалатын шығынның өсуінің жеделдетілуі, әсіресе жалақының өсуі;

· энергетикалық дағдарыс.

Инфляция жағдайында қағаз ақшалар мыналарға қатысты құнсызданады:

· алтынға;

· тауар;

· шетел валютасына.

Бірінші жағдайда қағаз ақшамен берілетін алтынның нарықтық құны артады. Екінші жағдайда тауарлардың бағасы өседі. Үшінші жағдайда шетел валютасына қатысты ұлттық валютаның бағамы төмендейді.

Инфляцияны төмендегідей белгілеріне байланысты жіктеуге болады:

1. Инфляциялық үдерістің сипатына қарай:

· ашық инфляция, яғни, бағаға ешқандай да кедергі болмайды, оның еркін өсуі байқалады;

· жабық инфляция, яғни тауар тапшылығы жағдайында бағаға мемлекет қатан бақылау жасап отырады;

· инфляциялық шок, яғни бір мезетте бірден баға өсіп кетеді.

2. Таралу орнына қарай:

· локальдық инфляция, яғни баға бір ғана елдің шекарасында өседі;

· дуниежузілік инфляция, яғни кейбір елдер топтарын немесе барлық ғаламдық экономиканы түгелдей дерлік қамтиды.

3. Бағаның өсу қарқынына қарай:

· баяу инфляция — баға баяу қарқынмен біртіндеп жылына 10%-ға өседі;

· орташа инфляция — баға тез қарқында жылына 20-дан 200 %-ға дейін өседі, мұндай баға қарқыны ауыр экономикалық және әлеуметтік зардаптарға шалдықтырады;

· ұшқыр инфляция — баға жылына 500-ден 1000 %-ға дейін және одан жоғары қарқынмен өседі. Ұшқыр инфляция ақша жүйесінің құлдырауына әкеліп соғады. Мұндай жағдайда ақша өзінің атқаратын қызметтерін жоғалта бастайды.

Өнеркәсібі дамыған елдер үшін бірінші түрі тән болса, ал дамушы елдер үшін екінші және үшінші түрлері тән.

Инфляция қарқыны статистикалық көрсеткіш — тұтыну бағаларының индексі көмегімен анықталады.

Тұтыну бағаларының индексі тауарлар мен қызметтердің түрлерін қамтитын тұтыну қоржыны негізінде анықталады.

Тұтыну бағаларының индексін (ТБИ) есептеуде мынадай формула қолданылады:

ТБИ = (Ағымдағы жылдағы тұтыну қоржынының бағасы) / (Базалық жылдағы тұтыну қоржынының бағасы) x 100

Тұтыну бағаларының индексінің үш сандық мәні болуы мүмкін:

· баға индексі 100%-ға тең болады, яғни баға өзгермеген болып табылады;

· баға индексі 100%-дан жоғары, мысалға 140%-ға тең. Демек, ағымдағы жылдағы бағаны базалықпен салыстырғанда 1,4 есе өскен, яғни ақша инфляциялық құнсызданды;

· баға индексі 100%-дан төмен, айталық 80%-ға тең, яғни ағымдағы жылдағы бағаны базалыққа қарағанда 20%-ға төмендеген. Бұл дегеніміз дефляцияның болғанын, яғни баға деңгейінің төмендеуін білдіреді.

Қазақстан Республикасында бағаның өсуіне қарай қазіргі кезде бірінші түрі байқалады. Мысалы, статистикалық мәліметтері бойынша орташа инфляция мөлшері:

Жыл	Инфляция мөлшері
2000 ж.	9,8 %
2001 ж.	8,4 %
2002 ж.	5,9 %
2003 ж.	6,4 %
2004 ж.	6,9 %
2005 ж.	7,6 %
2006 ж.	8,64 %
2007 ж.	10,8 %
2008 ж.	9,5 %
2009 ж.	6,2 %
2010 ж.	7,7 %

Инфляцияның жылдық орташа мөлшері, %-бен

Бұл көрсеткіштер Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің 2003 жылдан бастап алдағы үш жылға арналған ақша-несие саясатының негізгі бағыттарында бекітілген болжамдарға сай болып келеді.

2009 жылғы қараша айындағы азық-түлік емес тауарларға деген бағаның өсуі 2008 жылдың желтоксан айына қатысты алғанда 8,3% және ақылы қызметтер бойынша — 7,2%-ға өскен. Ал азықтүлік тауарларына бағаның есуі 2,6%-ды құрады.

2009 жылғы қараша айындағы инфляцияның денгейі және ТБИ құрайтындарға бағаның өсуі

2009 жылғы қаңтар — қараша айындағы инфляцияның орташа жылдық деңгейі 7,4% және 2008 жылдың қаңтар — караша айымен салыстырғанла 10,3 пайызға төмендеген.

Қазақстандағы тұтыну бағасының индексін есептеуде тұтыну қоржынына кіретін 500-ге жуықтауарлар мен қызметтер есепке алынады.

Ұлттық Банкінің ұсынысы бойынша енгізілген тұтыну бағаларының индексіне кіретін ішкі индекстер 4 топқа бөлінеді:

Ауылшаруашылық және балық өнімдері;

Қазақстанда жасалған өзге де тауарлар;

Импортталған тұтыну тауарлары.

Өзге қызметтер.

Қазақстанда жалпы инфляция және базалық инфляция деңгейі анықталады. Жалпы инфлядияны Үкімет пайдаланса, ал Ұлттық Банк базалық инфляцияны пайдаланады.

Ұлттық Банк Статистика жөніндегі агенттіктен базалық инфляция құрамынан бес түрлі керсеткішті алып тастауды сұрады. Оларға кекөніс, жеміс-жидек, бензин жөне көмір бағалары және коммуналдық қызметтер бағасы жатады.

Инфляцияның тигізетін әлеуметтік-экономикалық салдарларын мынадан көруге болады:

халық топтары, өндіріс аясы, аймақтар, шаруашылық құрылымдары, мемлекет, фирмалар арасында, дебиторлар мен кредиторлар арасында табыстардың қайта бөлінуі;

халықтың, шаруашылық субъектілерінің ақшалай жинақтарының және мемлекеттік бюджет қаражаттарының құнсыздануы;

бағаның әркелкі өсуі нәтижесінде өнеркәсіп салаларындағы пайда нормасының теңсіздігінің артуы және ұдайы өндіріс үдерісіндегі теңсіздіктің орын алуы;

жұмыссыздықтың өсуі;

халық шаруашылығына деген инвестицияның қысқаруы;

амортизациялық қорлардың құнсыздануы;

бағадағы, валютадағы және пайыздағы алып-сатарлық ойындардың ұлғаюы;

көлеңкелі экономиканың белсенді түрде дамуы;

ұлттық валютаның сатып алу қабілетінің төмендеуі;

қоғамның әлеуметтік топтарға белінуі.

Инфляция (Р) мен жұмыссыздық (Q) арасындағы байланысты Филипс қисығынан көруге болады.

Филипс қисығы

Филипс қисығында инфляция орнына бағаны қарастырып, оның жұмыссыздыкқа ықпалын көрсеткен. Бірақ бұл жерде бағаның орнына жалақыны алған дұрыс сияқты. Себебі, жалақы өссе жұмыссыздық азаяды немесе керісінше. Жалақы да инфляцияның пайда болуына ықпал етуші басты фактор. Қазір біздің елімізде Елбасының Жолдауында бюджет мекемелерінін жалақысын көтеру туралы сөз қозғалса болғаны, базардағы тауар бағасы бірден өседі. Бұл дегеніміз жабайы нарықтың көрініс алуын сипаттайды. Әрине базардағы саудагерлер өзінің өнімін сатып отырғандар емес олар алыпсатарлар, олар бағадағы айырмадан күн көрушілер. Оларға ешқандай бақылау жоқ. Сол себепті Қазақстандағы инфляцияға тежеу қою мүмкін болмай отыр.

Жоғарыда аталған инфляцияға ықпал ететін факторлар мен оның әлеуметтік және экономикалық салдарлары оған қарсы саясаттың болуын талап етеді.

Инфляциялық үдерістің жағдайларына байланысты ақша айналысын тұрақтандыру нысандарына: ақша реформасы мен антиинфляциялық саясат жатады.

Ақша реформасы — ұлттық ақша бірлігін тұрақтандыруға, елдің ақша жүйесін қалыпқа келтіруге және нығайтуға бағытталған ақша айналысында мемлекет тарапынан жүзеге асатын түрлендірулер.

Ақша реформалары төмендегідей әдістер көмегімен жүзеге асырылады:

жаңалау, яғни құнсызданған ақша бірлігін жою туралы және жаңа валюта енгізу туралы хабарлау;

қалыпқа келтіру, яғни ақшаның бұрынғы алтындық құрамын немесе валюталық паритетін қалпына келтіру;

деноминация, яғни «нөлдерді қысқарту» әдісімен ақшаның номиналдық құнын ірілендіру.

Сонымен қатар, инфляцияға әсер ететін факторларға жауап ретінде басты антиинфляциялық саясаттың мынадай әдістері жұмыс жасайды:

Дефляциялық саясат — бұл ақша-несие саясаты арқылы ақшаға деген сұранысты шектеуді, салық тетігің қолдану арқылы мемлекеттік шығыстарды азайту, несие үшін пайымт шерін реттеу және ақшамассасын шектеу әдістерінің жиынтығы.

Табыс саясаты — бағаға және жалақыға бақылау жасау шаралары.

Біздің елімізде бағаға бақылау Қазақстан Республикасының Монополияға қарсы саясат комитетті арқылы жүргізіледі.

Әлеуметтік мотивтерге байланысты антиинфляциялық саясаттың бұл түрі өте сирек қолданылады.

Индексациялау - ақшаның құнсыздану нәтижесінде болған зиянның орнын толық немесе жартылай толтыру әдісін білдіреді.

Бұл әдіс, 1999 жылы 5 сәуірде Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен «еркін өзгермелі ваяюта бағамына» өту барысында, АҚШ долларына қатысты теңге бағамының күрт төмендеуінен туындаған (мысалы, 1 АҚШ долларының бағамы 87,5 теңгеден 132,4 теңгеге және одан жоғары көрсеткішке жетті) халықтың екінші деңгейлі банктердегі теңге салымдары бойынша зиянды мемлекеттің қаражаты есебінен қалпына келтіру мақсатында пайдаланылды.

Сонымен қатар осы әдістің көмегімен, бұрынғы КСРО-ның Жинақ банкінде сақталған және 90 жылдардың басындағы орын алған қарқынды инфляцияның салдарынан құнсызданған халықтың жинақтары, қазіргі Халық банкісі арқылы біршама мөлшерде қайта қалпына келтіріліп, кезеңімен қайтарылу жұмыстары жүргізілді. Оның нақты есебіне келсек, мысалға егер сіздің жинақ кассасында 1992 жылға дейін Кеңес дәуірінде жинақтаған 10000 рублің болса, 1992 жылғы рубльдің АҚШ долларға қатысты бағымы 150 рубльге тең болды делік. Сіздің 10000 рубліңізді 150-ге бөліп, оны теңгені қайтару кезеңінде жүргізген (1999—2000 жылдары) бағамы 155-ке көбейту арқылы сізге кешегі кеңестік жинағыңызды қайтарады. Бұл қате есептеу. Дұрыс қайтару үшін депозитке салған күндегі рубльдің долларға қатысты бағамына байланысты қайтару қажет. Ол кездегі 1 АҚШ доллары 0,98 копеекті құрады. Осы бағаммен қайтарса, сол уақыттағы сіздің жинағыңыздың қайтарылған сомасы 10204 АҚШ долларын құрайтын еді.^[2]

Государственная политика в обеспечении внутриполитической стабильности в Республике Казахстан

В настоящее время переход нашего государства к демократическим формам об­щественного развития, поиск новых между­народно-правовых основ государственной власти и управления определили необходимость научно-теоретического осмысления процессов развития нашего государства.

Основные приоритеты государственной политики были отражены в Стратегии «Ка­захстан - 2030». Реализация данной программы будет способствовать экономической, полити­ческой, социальной модернизации общества. Ежегодно в своих Посланиях народу Казахстана Президент четко определяет новые направления развития институтов гражданского общества с учетом векторов современной конъюнктуры политического рынка.

Политическая система Казахстана подошла к новому этапу своего развития. Модернизация взаимодействия всех ее элементов должна стать содержанием этого этапа.

Для повышения эффективности государст­венной политики необходимо активное участие и использование потенциала всех институтов политического диалога и, прежде всего, согласование интересов всех слоев общества. Привлечение малого и среднего бизнеса, НПО, политических партий, общественных движений к принятию решений на законодательном и в сфере исполнительной власти позволит повы­сить качество, отдачу и эффективность со­циально-экономических программ, а также их практическую реализацию.

Сегодня актуальным является проведение полноценного диалога государственной власти с обществом и его основными институтами. Это можно отнести и к оппозиции, представленной соответствующими политическими партиями и движениями, а также институтами граждан­ского общества, состоящими из некоммерче­ских неправительственных организаций.

Диалог власти и институтов гражданского общества, ведущийся по заранее принятым правилам и под контролем международных наблюдателей, является эффективным способом снятия противоречий и их предупреждения.

Это, в конечном итоге, может помочь консолидации всех слоев общества вокруг идеи демократического и правового государства, решить проблему стабильного функциониро­вания государства.

На сегодняшний день в нашей стране развитие многопартийности и политического плюрализма носит достаточно противоречивый характер из-за чего отечественные партии по своим выполняемым функциям еще не приобрели полноценного статуса институтов гражданского общества. В функционировании нынешней партийной системы нашего государства можно выделить ряд недостатков:

1. Наблюдается невысокий уровень известности большинства партий среди населения. Это связано с тем, что наблюдается низкая активность партий, у них отсутствуют реальные механизмы влияния на социально- политическую ситуацию в стране. Также наблюдается расплывчатая социальная база. Они не сумели обрести своих постоянных приверженцев.

2. Кроме НДП «Нур - Отан», все другие партии проводят активную работу с населением только в предвыборный период, работа с населением носит временный и неустойчивый характер.

3. Программы многих партий практически не отличаются друг от друга.

В настоящее время наблюдается укрупнение политических партий, предпосылки которых были созданы нормами принятого в июле 2002 года Закона РК «О политических партиях». Но это не привело к качественному росту отечественных партий.

Таким образом, сегодняшний уровень разви­тия казахстанских партий не позволяет говорить о существовании в Казахстане более или менее полноценной партийной системы. Мы можем констатировать, что в нашей стране еще не завершено формирование системы политиче­ских партий с четко сформулированной идео­логией и конкретной социальной базой.

Одним из наиболее развитых институтов гражданского общества в Казахстане на данном этапе являются неправительственные организа­ции. Они уже в какой-то мере выполняют роль посредников между государством и гражда­нами, берут на себя некоторые функции социальных преобразований и работ в общест­ве, вносят определенный вклад в решение различных проблем социальной сферы. Большая работа в этом плане проводится Программой Развития ООН (ПРООН). Одним из важнейших направлений работы является совершенст­вование и развитие потенциала государст­венного управления. При этом, они понимают государственное управление как осуществление экономической, политической, административ­ной власти в целях руководства делами страны на всех уровнях. Задача вовлечения широких слоев населения в процесс принятия и осущест­вления решений является существенным компонентом работы ПРООН [1].

Данная работа реализуется через следующие направления работы ПРООН, в которые может и должно вовлекаться население:

Реформа процесса управления и эффективность гос. управления, при этом многие государственные решения не могут быть эффективно осуществлены без широкого участия граждан и институтов гражданского

общества, процесс эффективного государственного управления требует и предполагает наличие обратной связи.

Реформа процесса управления и прозрачность, подотчетность управления:

Прозрачность и подотчетность государ­ственного управления имеют множество граней и измерений и обеспечиваются через целую систему специальных институтов и процедур. Тем не менее, возможно прямое вовлечение граждан и их объединений в процессы гос. управления в целях достижения его большей прозрачности и подотчетности государственных институтов. Прозрачным должен быть сам процесс принятия решений по делам, имеющим общественное значение, но также и расходо­ванием выделяемых общественных ресурсов.

Реформа процесса управления и обеспечение равного доступа к возможностям развития для женщин и групп населения, нуждающихся в особой социальной поддержке.

Следующим институтом гражданского общества являются казахстанские НПО, для них характерны следующие особенности:

1. Рост различных НПО происходит разными темпами. Если сначала среди НПО в значительной степени преобладали обществен­ные объединения, то с течением времени в их структуре все большую роль стали играть фонды, прежде составлявшие самую не­существенную долю НПО.

2. В деятельности НПО не прослеживается достаточная стабильность. При общем росте численности регистрируемых НПО мы наблю­даем снижение прироста реально действующих организаций.

3. Наблюдается неравномерное региональ­ное развитие НПО, особенно в сельской мест­ности. Наибольшее количество НПО сконцент­рировано в г.Алматы, г. Усть-Каменогорске, Карагандинской и Восточно-Казахстанской обл.

4. Между организациями неправительственного сектора при решении определенных вопросов практически не ведется целенаправленный диалог, не производится обмен опытом.

Все вышеуказанные обстоятельства сви­детельствуют о том, что характер взаимоот­ношений НПО с органами государственной власти будет оставаться наиболее важным проб­лемным моментом, оказывающим определяющее влияние на динамику и особенности развития НПО в Казахстане на ближайшие годы [2].

Местное самоуправление является наименее развитым институтом гражданского общества в нашем государстве. Это связано с незавер­шенностью процесса децентрализации государ­ственной власти, закрытостью местной власти для местного населения, низкой правовой и гражданской культурой населения.

Для местного самоуправления характерны следующие черты:

1. Невысокий уровень представленности органов местного самоуправления, причем как в количественном, так и в качественном отно­шении.

2. Все еще не разработана законодательная база, которая бы разграничивала и регулировала все аспекты деятельности и взаимоотношений местных органов исполнительной власти и органов местного самоуправления.

Для последовательного развития демокра­тических процессов в любой стране необходимо создание определенного политического поля, характеризующегося постоянным конструктив­ным диалогом общества, власти и государства, призванным предупреждать возникновение напряженности и преодолевать коллизии в тех или иных вопросах. Поэтому в каждом госу­дарстве существуют институты гражданского общества, которые совершенствуют механизм сотрудничества государства и общества, власти и оппозиции.

Сложившаяся на сегодняшний день ситуа­ция в общественно-политической жизни страны свидетельствует о том, что становится актуаль­ным проведение полноценного диалога дейст­вующей государственной власти с обществом и его основными институтами. Особенно это касается оппозиции, представленной соответ­ствующими партиями и движениями, а также «третьего сектора», состоящего из некоммер­ческих неправительственных организаций. Несмотря на то что у нас в стране имеется, она еще не стала полноценным элементом политической системы республики и не имеет четко выраженного политико-правового ста­туса. В связи с этим у власти есть возможность игнорировать конструктивные предложения представителей оппозиции по вопросам со­циально-экономического и политического преобразования Казахстана. Во многом это связано слабым уровнем институционализации политического диалога.

Создание и полноценное функционирование гражданского общества в Казахстане является одной из важных составляющих развития нашего государства, проводящей политическую трансформацию путем демократического политического диалога. Гражданское общество должно являться мостом между частной и публичной сферой. В силу этого наличие полноценного общества гражданского общества должно определяться в нашем государстве рядом общепринятых параметров:

Политико-правовые параметры граж­данского общества:

· децентрализация властных полномочий, разделение властей, доступ граждан к участию в государственных и общественных делах, политический плюрализм, негосударственные СМИ, обеспечение прав человека во всех сферах жизни.

· Экономические параметры: развитая много­укладная экономика, разнообразные формы собственности, рыночные отношения.

· Духовные и культурно-нравственные параметры: либеральные ценности и идеалы, плюрализм идеологии, свобода совести, нравственность.

· Построение и развитие взаимоотношений между институтами гражданского общества и государства должны происходить в нескольких формах: в виде соперничества, партнерства и сотрудничества.

Анализ проблем институционализации политического диалога дает возможность сделать следующие выводы. Институцио-нализация политического диалога предполагает заключение компромиссов между властью и различными политическими силами. Для современной внутриполитической ситуации в Казахстане актуальны не только компромиссы между властью и различными политическими силами, но и между различными сегментами формирующегося гражданского общества. За­ключение компромиссов является промежу­точным этапом на пути достижения общест­венного консенсуса по наиболее важным вопросам казахстанского развития. Высокий уровень толерантности, конформизма повы­шают вероятность компромисса в различных сферах общественно-политической жизни.

Взаимодействие государства и институтов гражданского общества является важным фактором укрепления внутриполитической стабильности и дальнейшей демократизации казахстанского общества.

Власть постоянно работает над механизмом согласования политических интересов между различными силами в обществе. В Республике Казахстан идет выстраивание эффективной инфраструктуры диалога.

Следует обратить внимание на тот факт, что усиливается роль среднего класса, который призван стать стабилизирующим звеном сотрудничества институтов гражданского общества и государства. Развитие среднего класса даст возможность создать новые формы политического диалога.

Институты политического диалога начнут эффективно функционировать лишь после того, как гражданское общество, его ценности и идеалы будут в должной степени восприняты казахстанским населением в процессе дальнейшей политической и социальной модернизации.

Неравенство доходов

Различия в размерах заработной платы и других источников формирования семейного бюджета определяют неравенство в распределении доходов Например, средняя зарплата учителя в школе насчитывает примерно 1500 грн, д дворника - 700 грн, финансиста - 4500 грн, стипендия - 500 грн Почему же существует такое неравенство доходов? водства лучше, чем другой И тем самым зарабатывает больше денег Однако есть и более специфические причины, которые способствуют этой неравенстваості.

Причины неравенства в распределении национального дохода

К таким причинам можно отнести [5, с 665]

1) различия в способностях;

2) различия в образовании;

3) различия в профессиональном опыте;

4) различия в распределении собственности;

5) риск, удача, неудача, доступ к ценной информации Различия в способностях У людей разные физические и интеллектуальные

способности Например, некоторые люди наделены исключительными физическими способностями и могут получать за свои спортивные достижения большие деньги А некоторые наделены предпринимательскими способностями и имеют способности к вд далого ведения бизнеса Итак, люди, которые имеют талант в какой-то области жизнедеятельности, могут получать больше денег, чем др.нші.

Различия в образовании Люди отличаются не только различиями в способностях, но и по уровню образования Однако эти различия в большинстве своем результатом выбора самого человека Так, кто-то после окончания 11-го класса пойдет работать, а кто-то вступит в вуз Итак, выпускник вуза имеет больше возможностей для получения большего дохода, чем люди, не имеющие высшего образованийіти.

Различия в профессиональном опыте Доходы людей отличаются, в том числе и вследствие различий в профессиональном опыте Так, если Иванов работает в фирме один год, то понятно, что он будет получать зарплату меньше, чем Петров, пр рацюе в этой фирме более 10 лет и имеет больший профессиональный к своемуд.

Различия в распределении собственностиРазличия в распределении собственности является наиболее веской причиной неравенства доходов Немалое количество людей имеют небольшую или вообще не имеют собственности и, соответственно, или получают небольшой доход или н не получают его А другие являются владельцами большего количества недвижимости, оборудования, акций и т.д. и получают больший размер доходду.

Риск, удача, неудача, доступ к ценной информации Эти факторы также оказывают существенное влияние на распределение доходов Так, человек, склонный рисковать в хозяйственной деятельности, может получить больший доход, чем другие люди, которые не способны к риску Удача также помогает получать больший доход Например, если какой-то человек найдет СКАРарб.

Кривая Лоренца

Все эти причины действуют в разных направлениях, увеличивая или уменьшая неравенство Для того чтобы определить степень этого неравенства, экономисты используют кривую Лоренца, которая отражает фактическое распределение на ационального дохода Эту кривую экономисты используют для сравнения доходов в различные промежутки времени, или между разными слоями определенной страны или между странами На горизонтальной оси крыл й откладывается процент населения, а на вертикальной - процент дохода Конечно экономисты разделяют населения на пять частей, в каждую из которых входят 20% населения Группы населения распределяют на оси от самых малообеспеченных до самых богатых Теоретическая возможность абсолютно равного распределения доходов представлена??линией АБ Линия АБ указывает на то, что любая группа населения получает соответствующий в идсоток дохода Абсолютно неравномерное распределение дохода представлен линией ВБ Он означает, что все 100% семей получают все национальный доход Абсолютно равномерное распределение означает, что 20% семей от Рима 20% всего дохода, 40% - 40%, 60% - 60% и т 60% і т. д.

Предположим, что каждая из групп населения получила определенную долю национального дохода (рис 152)

Конечно, в реальной жизни бедная часть населения получает 5-7% от общего размера дохода, а богатый - 40-45% Поэтому кривая Лоренца лежит между линиями, которые отражают абсолютное равенство и а неравенство в распределении доходов Чем неравномернее распределение доходов, тем больше вогнутость кривой Лоренца и тем ближе она будет то точки В И наоборот, чем справедливое распределение, тем кривая Лоренца будет ближе к линии А АБ.

Перераспределение национального дохода и социальной защите населения

Как же можно ослабить проблему неравенства распределения национального дохода между различными слоями населения? неравенства доходов Эту проблему правительство может решать с помощью налоговой системы есть наиболее обеспеченной части населения облагаются высокими налогами (в процентном соотношении), чем рис озабезпечени К тому же полученные налоговые поступления государство может использовать какяк трансфертные платежи в пользу малоимущих слоев населения Практически во всех странах существуют различные социальные программы по защите населения, а именно помощь по социальному страхованию на случай потери раб боты, потери кормильца, пособие по инвалидности тощо.

Итак, государственная налоговая система и различные трансфертные программы существенно уменьшают степень неравенства в распределении национального дохода страны

Дата добавления: 2014-12-16