Дебиеттер 1 страница

1.Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. Учебник-М., Недра, 1986, 332 с.

2. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений. Желтов Ю.П., Стрижов И.Н., Золотухин А.Б., Зайцев В.М., Недра, 1985, 296 с.

1. Сургучев М.Л. Вторичные и третичные методы добычи нефти. М., Недра, 1985, 308 с.

2. Кричлоу Г.Б. Современная разработка нефтяных месторождений – проблемы моделирования. М., Недра, 1979, 303 с.

3. Справочное руководство по проектированию разработки нефтяных месторождений. /Под ред. Гиматудинова Ш.К. – М., Недра, 1983, 463 с.

- Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті;

- «Мұнай және газ кенорындарын игеру және пайдалану» кафедрасы;

- пән: «Мұнай және газ кенорындарын игерудің теориялық негіздері»

Пәннің коды	Пән	Курс	Семестр	Кредит саны	Лекциялар	Практикалық сабақтар	СӨЖ	Барлық сағат саны
	МГКОИ теориялық негіздері

Лектор	Бисембаева Карлыгаш Танбаевна
Білімі	Ақтау мемлекеттік университеті
ЖОО жұмысы	Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті «МГКОИжП» кафедрасы
Байланыс телефоны	8(7292)41-76-80 (ішкі 117)
Кеңес беру уақыты және орны (аудитория)	24 ш/а, 2 ғимарат, аудитория 3-7

- Дәріс және тәжірибелік сабақтарға қатысу. СОӨЖ қатысуы студенттің дайындығына байланысты міндетті немесе еркін болуы мүмкін. Сабаққа қатысу жағдайы ағымдық рейтингке әсер етеді;

- сабақ кезінде сөйлеспеуі, газет оқымауы, ұялы телефонын сөндіруі және сағыз шайнамауы керек;

- Сабақтан қалмауы керек, егер ауыруына байланысты келмесе, анықтамасын көрсетуі қажет;

- барлық сабақтарда кері байланысын ұстауы керек;

- студенттің сырт келбеті этикалық талаптарға сәйкес болуы қажет.

- Пәннің сипаттамасы: «Мұнай және газ кенорындарын игерудің теориялық негіздері» курсы жоғарғы оқу орындарында техникалық мамандықта студенттерді дайындауда негізгі пән болып табылады, қазіргі таңдағы мемлекеттің мұнай мен газды ұзақ уақыт тұтынуын қажет ететін, мұнай және газ кәсіпшіліктерінің маңызды проблемаларын зерттеу.

Кәсіби-дамыған мемлекеттер тәжірибесі әртүрлі кеніштерге әсер етуді қолдану және оның мұнай кенорындарын игеруде қолданылуының керектігін дәлелдейді.

Мемлекеттің қазіргі таңдағы дамуы кәсіпорындармен мекемелер басқарушыларының қабат мұнайбергіштігін арттыратын жаңа әдістерді іздеуге, мұнай кенорнын игеруді реттеу процессінің тиімділігін арттырудың жаңа технологияларын енгізуді талап етеді.

- Пәннің мақсаты: студенттерді мұнай және газ кенорындарын игерудегі комплексті жобалау мен анализдің әдістемелік негіздерімен таныстыру.

1. Студенттерді мұнай қабаттарын игеру объекті ретінде моделдеуді және жер қойнауынан мұнайды алу технологиясын, мұнай кенорындарын игеру жүйесін жасауды, кенорынды игеруді жобалаудың технико-экономикалық әдістерінің жиынтығын жасауға үйрету.

2. Пәнді оқытудың келесі сипаты, студенттердің оқытылып жатқан пәнді тәжірибеде кенорынды пайдалану, яғни оның жеке учаскесінде де, үлкен ауданды өнімді қабатшаларды да игергенде қолданып білуге үйрету.

- Пререквизиті: студент мұнай кенорнын игеру және пайдалану тарихы, мұнай қорының алыну жағдайы және жобалау теориясы, мұнай кенорнын игерудегі математикалық әдістер және мұнай өндіру процессіндегі моделдеу әдістері сияқты пәндерден базалық білімі болуы керек.

- Постреквизиті: постреквизиттер кең ауқымды теориялық (мұнай-газ ісі негіздері, ұңғыдан сұйықтық пен газды алу теориясы, мұнай кенорнын игеру, мұнай-газ ісінің техникасы мен технологиясы және т.б.) пәндермен анықталады.

- Әдістері: дәрістер, ақыл-ес қызметін қалыптастыру, дискуссия.

1. Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. -М.: Недра, 1986.

2. Абдулин Ф.С. Добыча нефти и газа. –М.: Недра, 1983.

3. Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных
месторождений. -М.: Недра, 1985.

1. Муравьев И.М. Разработка и эксплуатация нефтяных и газовых
месторождений. -М.: Недра, 1970.

2.Муравьев В.М. Справочник мастера по добыче нефти. –М.: Недра, 1975.

3. Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений. Гостоптехиздат, 1969.

4. Говорова Г.Л. Сборник задач по разработке нефтяных
месторождений. Гостоптехиздат, 1985.

3№ пп	Тақырыптың аты және мазмұны	Сағат саны	Әдебиеттер
	Мұнай кенорындарын игеру – ғылым ретінде. Мұнай және газ кенорындарын игерудің қазіргі кездегі проблемалары және теориялық зерттеуледің дамуперспективалары.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Игеру объекті. Пайдалану объектілерін бөлу критерийлері мен принциптері. 1. Пайдалану объекті. 2. Пайдалану объектін бөлу принципі. 3. Игеру объектілерінің түрлері.		1) Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. 2) Абдулин Ф.С. Добыча нефти и газа.
	Мұнай кенорындарын игеру жүйесі. Игеру жүйесінің түрлері. 1. Мұнай кенорындарын игеру жүйесі. 2. Осы немесе басқа игеру жүйесін сипаттайтын негізгі белгілері. 3. Игеру жүйесінің түрлері.		1) Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. 2) Абдулин Ф.С. Добыча нефти и газа.
	Қабатқа әсер етусіз игеру жүйесінің сипаттамасы. 1. Еріген газ режимінде кенорынды игергенде ұңғылардың орналасуы. 2. СМБ және ГМБ орын ауыстуруы жағдайында кенорынды игергенде ұңғылардың орналасуы. 3. Қабатқа әсер етусіз игеру жүйесінің негізгі параметрлері.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Қабатқа әсер ету арқылы игеру жүйесі. 1. Контур сыртымен әсер ету жүйесі. 2. Контур ішімен әсер ету жүйесі. А) Қатарлық игеру жүйесі. Б) Ұңғының аудандық орналасумен игеру жүйесі.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Кеніштерді игерудің сатылығы. 1. Мұнай өндірудің жоғарылауы сатысының сипаты. 2. Мұнай өндірудің тұрақтылық сатысының сипаты. 3. Мұнай өндірудің төмендеуі сатысының сипаты. 4. Мұнай өндірудің аяқталуы сатысының сипаты.		1) Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. 2) Абдулин Ф.С. Добыча нефти и газа.
	Мұнай кенорындарының режимдері. 1. Суарынды режим. 2. Серпімді режим. 3. Еріген газ режимі. 4. Газарынды режим. 5. Гравитациялық режим.		1) Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. 2) Абдулин Ф.С. Добыча нефти и газа.
	Игеру технологиясы. Кенорынды игерудің технологиялық көрсеткіштері және оның динамикасы. 1. Кенорыннан мұнай өндіру. 2. Игеру темпі. 3. Сұйықтықты өндіру. 4. Мұнайбергіштік. 5. Газ өндіру. 6. Қабатқа айдалған заттардың шығыны және оны мұнай мен газбен қайта алынуы. 7. Қабатта қысымның таралуы. 8. Өндіру ұңғысының сағалық қысымы. 9. Қабат температурасы.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Мұнай кенорнын игеру процессін жобалаудың негізі. 1. Игеру процессін жобалау мәселелері. 2. Жобалаудың сатылығы. 3. Көмірсутекті кенорындарды игерудегі жобалау құжаттарының негізгі мазмұны.		Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений.
	Кенорынды игерудің тиімді жүйесін таңдау. 1. Игерудің тиімді жүйесін таңдаудың әдістері және реті. 2. Ұңғылардың орналасу геометриясын таңдау. 3. Айдау ұңғысының орналасу тәртібін таңдау. 4. Пайдалану ұңғыларын таңдау. 5. Ұңғылардың тиімді орналасу жүйесін таңдау.		Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений.
	Қабатқа әсер етудің принципиалды схемасын таңдау.		Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений.
	Есептеу нұсқаларын таңдау және талдау. 1. Қабат қысымын қалыпты жағдайда ұстау әрекетінсіз нұсқасы. 2. Контур сыртымен суландыру нұсқасымен. 3. Контур ішімен суландыру нұсқасымен. 4. Қабатқа газ айдау. 5. Қабатқа аудандық әсер ету нұсқасымен.		Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений.
	Игеру жағдайын схематизациялау. 1. Жазық түрге келтіру. 2. Кеніш формасын схематизациялау. 3. Қанығу контурын схематизациялау.		1) Крылов А.П. Проектирование разработки нефтяных и газовых месторождений. 2) Муравьев И.М. Разработка и эксплуатация нефтяных и газовых месторождений.
	Мұнай және газ кенорындарын игеруде моделдеу. 1. Қабат және игеру процессінің моделі. 2. Қабат моделінің түрлері.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Геолого-физикалық және кәсіпшілік мәліметтермен қабаттың моделін тұрғызу әдісінің негізі. Біртекті қабат моделін тұрғызу. Қабатшалы-әртекті қабат моделін тұрғызу. Жарықшалы және жарықшалы-кеуекті қабаттар моделін тұрғызу.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Табиғи режимдерде мұнай кенорындарын игеру. 1. Серпімді режимнің байқалуы. 2. Суарынды режимнің байқалуы. 3. Еріген газ режимінде мұнай кеніштерін игеру. 4. Газ төмпешікті режимде мұнай кеніштерін игеру.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
	Мұнайгаз және мұнайгазконденсатты кенорындарды табиғи режимде игеру. Мұнайгаз кенорындарын табиғи режимде игеру. Мұнайгазконденсатты кенорындарды табиғи режимде игеру.		Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений.
Барлық сағат саны

3№ пп	Тақырыптың аты және мазмұны	Сағат саны	Әдебиеттер
	Мұнай қорын анықтау.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Мұнай және газ кеніштерінің баланстық қорын анықтау.		Муравьев В.М. Справочник мастера по добыче нефти.
	Ұңғы санын анықтау.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Жылдық мұнай өндірісін анықтау.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Ұңғы торының тығыздығын анықтау		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Дөңгелек кеніштегі ұңғы дебитін анықтау.		Говорова Г.Л. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Дөңгелек кеніштің игеру ұзақтығын анықтау.		Говорова Г.Л. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Қабаттың әртектілік шартында ұңғы қатарының дебитін анықтау.		Говорова Г.Л. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Кенішті схематизациялау.		Говорова Г.Л. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Сусыз игергенде жарықшалы-кеуекті қабатта мұнайды сумен ығыстыру уақытын есептеу.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Серпімді режимде қабат қысымын анықтау.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
	Газбен әсер еткенде кенорынды игеру көрсеткіштерін анықтау.		Желтов Ю.П., Стрижов И.Н. Сборник задач по разработке нефтяных месторождений.
Барлық сағат саны

Апта	Тақырып №	Оқу жұмыс бағдарламасы бойынша тақырыптар және аралық бақылау түрі	Аудиториялық сағаттың таралуы	СӨЖ	Бақылау түрі және баллы	СӨЖ № және түрі	Макс. балл
			Дәрістер	Тәжірибелік (зертханалық)	СОӨЖ	АҒБ	АБ
		Мұнай кенорындарын игеру –ғылым ретінде. Мұнай және газ кенорындарын игерудің қазіргі кездегі проблемалары және теориялық зерттеуледің дамуперспективалары.						реф
		Игеру объекті. Пайдалану объектілерін бөлу критерийлері мен принциптері.
		Мұнай кенорындарын игеру жүйесі. Игеру жүйесінің түрлері
	Қабатқа әсер етусіз игеру жүйесінің сипаттамасы.
		Қабатқа әсер ету арқылы игеру жүйесі.
		Кеніштерді игерудің сатылығы.
	Мұнай кенорындарының режимдері.
		Игеру технологиясы. Кенорынды игерудің технологиялық көрсеткіштері және оның динамикасы.
		Игеру процессін жобалаудың негізі.
Қорытынды	1 аттестация
		Кенорынды игерудің тиімді жүйесін таңдау.
		Қабатқа әсер етудің принципиалды схемасын таңдау.
		Есептеу нұсқаларын таңдау және түсіндіру.
		Игеру жағдайын схематизациялау.
		Мұнай және газ кенорындарын игеру процессінің моделі.
		Геолого-физикалық және кәсіпшілік мәліметтермен қабаттың моделін тұрғызу әдісінің негізі.
		Мұнай кенорындарын табиғи режимде игеру.
		Мұнайгаз және мұнайгазконденсатты кенорындарды табиғи режимде игеру.
Қорытынды	2 аттестация
Семестр бойынша қорытынды

Тақырып 1: «Мұнай кенорындарын игеру - ғылым ретінде. Мұнай және газ кенорындарын игерудің қазіргі кездегі проблемалары және теориялық зерттеуледің даму перспективалары»

Дәрістің мақсаты: Студенттерді «Мұнай кенорнын игеру» түсінігімен және МКИ ғылым ретінде даму тарихымен таныстыру.

Маңызды сөздер: игеру, мұнай, кенорын, көмірсутектер, ұңғы.

Мұнай кенорындарын игеру дегеніміз жер қойнауынан көмірсутекті және олармен бірге шығатын пайдалы қазбаларды шығару процессі.Бұл процесске кенорынды бұрғылау мен мұнай және газ қорын өндіру жатады.

Мұнай кенорындарын игеру ғылымы тау ғылымдарына жатады. Тау ісі — адамзаттың ежелгі шаруасы. Пайдалы қазбаларды тауып, оны қолдануды адамдар тас және қола дәуірлерінде бастаған. Бұл дәуірлердің атауы да адамзаттың таспен қоланы өндіріп, құрал-жабдықтарды жасаумен, яғни тау ісімен байланысты. Ертеректе мұнай өндіру (XIX ғасырдың соңы) үшін ұңғылар құрастырыла бастады. ТМД шекарасында бірінші ұңғы соққылау әдісімен 1864 ж. орыстың жеке кәсіпкері А.Н. Новосильцев күшімен Кубаньның Кудако жазықтығында бұрғыланды. 1871 ж. механикалық әдіспен Баку аймағында бұрғыланды. Ресейде XIX ғасырдың 70 — 80 жж. XX ғасырдың басында ұңғыны механикалық бұрғылау мен мұнай өндіру өсе бастады. Бірақ, бұған қарамастан барлау және мұнай өндіру ұңғылары мен мұнай өндірудің өсуі XX ғасырдың басында кенорынды табиғи режимде игеруге байланысты болды. Сол кезеңдерде мұнай өндірудің негізі болмаған, бірақ мұнай өндірудің проблемалары, яғни мұнайдың шығу тегі, барлау мен геологиясы, тасымалдау, өңдеу және пайдаланумен Ресейдің ірі ғалымдары мен инженерлері, соның ішінде Д.И. Менделеев, А.М. Бутлеров, И.М. Губкин, В.Г. Шухов айналысқан.

ХХ ғасырдың 20 ж. физика мен мұнайлы қабаттардың механикасы мұнай мен газ өндіру процессінде қолданылмаған. 1856 ж. француз инженері Анри Дарси фильтрацияның негізгі заңы су тазартқыш қондырғылардың фильтрлерінде су ағынын зерттеу арқылы ашылған. Соңдығымен, мұнайдың қалыптасқан және қалыптаспаған фильтрациясы XIX ғасырда ашылған физикалық математиканың Лаплас пен Фурье теңдеулерімен ұқсастығы анықталды. Мұнай кенорындарын игеруде бұл теңдеулер ХХ ғасырдың 30 жылдарынан бастап қолданылды.

Теорияның ең басты жетістігі болып мұнай және газ кенорындарын игеруде мұнай мен газдың ұңғы түбіне ағуы, яғни, мұнай және газ кенорындарының режимдері туралы ұғым. Бұл ұғымның қалыптасуына үлкен үлес қосқан ғалымдар И.М. Губкин, Л.С. Лейбензон, И.Н. Стрижов, А.П. Крылов, С.А. Христианович, Ф.А. Требин, Б.Б. Лапук, И.А. Чарный, В.Н. Щелкачев, Маскет, Виков, Ботсет, Леверетт.

30 жылдардың ортасында мұнай кенорындары режимдерінің теориясының маңызды дамуы болды. Мұнай қабаттарының серпімді және еріген газ режимдері теорисының негізі қаланды. ХХ ғасырдың 20 жылдарында Л. С. Лейбензонның газ кенорындарын игеру теориясына бастама болған гадың фильтрациясының дифференциалды теңдеуі ашылды.