Дебиеттер тізімі 14 страница

Әсіресе балалар, жастар мен әйелдер арасында салауатты өмір салтын, есірткісіз өмірді насихаттау есірткіге қарсы мемлекеттік қызметтің ажырамас бөлігі болуы тиіс.
Осы тұрғыда ең ортақ алдын алу іс-шаралары ретінде еліміздің жекелеген өңірлерінде есірткі пайдаланатын адамдар санының өсуіне ықпал ететін себептер мен жағдайларды зерделеу, салауатты өмір салтын жүргізуге ұмтылысты ынталандыратын бағдарламаларды әзірлеу мен енгізуді айтуға болады. Қоғамдық санада адамның денсаулығы өзі үшін де, тұтастай қоғам үшін де құндылық болып табылатындығы жөніндегі идеяның алатын орны барған сайын қомақты болуы тиіс. Оны есірткі пайдаланатын адамдармен жұмыстағы маңызды психологиялық алғышарт деп есептеуге болады, өйткені өзінің денсаулығына деген көзқарастың өзгеруі басқа да алдын алу және емдік бағдарламалардың іске асырылуын жеңілдетеді.
Бұл үшін ең алдымен балалар, жасөспірімдер мен жастар арасында нашақорлықтың алдын алу жөніндегі көп сатылы білім беру бағдарламасын құру қажет.

Халыққа есірткілердің зияны туралы кең көлемде ақпарат беруге көп көңіл бөлінуі тиіс. Бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ) көпшілік қауым үшін қажетті білімнің негізгі көзі болып есептелуі олардың бұл мәселедегі жауапкершілігін арттырады. Екінші жағынан БАҚ-та есірткі заттарының жарнамасына, есірткілер туралы босаңсу, рахаттану, бедел жинау құралы, өмірдің "жеңіл" стилі делінетіннің атрибуты ретіндегі теріс түсініктер уағызына жол бермеу жөнінде жұмыс жүргізілуі тиіс.

Табиғатта вирустар бірнеше жағдайда тіршілік етеді.

1. Клеткалардың ішінде кездесетін вегетациялық немесе көбею түрлері. Мұндай вирустарға "вирус — клетка кешені" деген синоним қолданылады.

2. Клетканың сыртындағы көбеймей, жай тұрған түрі.

Бұл жағдайда "вирион" деген ұғым қолданылады. Вирустар тек қана клетка ішінде өсіп жетілетін арамтамақтар және бір иеден екінші иеге ауысып отырады. Вирустар тек клетка ішінде ғана өсіп-өнеді. істету үшін байланыс органдарын қолына алып өз үкімін жүргізеді.
Демек, вирустар өздеріне қоректі заттарды өздері құрамай тек қана нұсқау арқылы торшаны өзіне бағындырып, жұмыс істетеді.

Вирустардың тек клеткада ғана өсетін себебі не?

Себебі вирустардың құрамы өте қарапайым: нуклеин қышқылы, белок, қант және май, тек кейбір күрделі вирустардың ғана ферменттері болады. Осындай құрамы қарапайым вирустар көбею үшін клетканың материалдарын пайдалануға мәжбүр болады. Олар: рибосомалар, клетка мембранасы, ферменттер, энергия тудыратын жүйелер. Вирустарда ядро да, клеткаға тән заттар да жоқ. Дегенмен, вирустардың көбеюіне әсер ететін клетканың заттары қажет. Бұл жағдай қарақшылар басып алған кеме секілді. Өйткені, вирустар өз дегенін қышқылы береді. Вирустар табиғаттағы барлық жаны бар заттардан ерекше болады.

Вирустарды жай, майда торша ретінде қарауға болмайды. Вирустар — клеткаға дейін пайда болған нәрселер. Оларды организм ретінде де қарауға болмайды. Себебі организм дегеніміз (А. Львовтың айтуы бойынша) — өзімен-өзі байланысып жатқан кейбір ерекше құрамдар мен қозғалыстар. Мысалы, ит — жүгіреді, үреді, тірі; құрбақа — секіреді, құрылдайды, тірі. Олардың денесі өзара байланысқан құрама қозғалыстардан тұрады. Бұл — организмдер. Бір торшадан тұратын қарапайымдылар (амебалар)—организмге жатады, ал торша ішіндегі органеллалар (хромосомдар, митохондриялар) организмге жатпайды. Себебі олар өздігінше тіршілік ете алмайды.

Демек, вирустарды организм деуге болмайды. Өйткені, олар өздігінен тіршілік етпейді, олардың өсіп-өнуіне торша керек. Сонда вирустарды қайда жатқызуға болады: жануарлар әлеміне ме немесе жансыздар әлеміне ме?

Вирустардың табиғаты ерекше. Оларда әрі тірі жануар дүниесінің қасиеттері бар, яғни көбейеді, нәсілдік және өзгеру ерекшеліктері тағы бар. Ал сонымен бірге вирустарда тірі жандар дүниесінде жоқ қасиеттер де кездеседі: вирустардың кристалл ретінде болуы, кебеюінің ерекшеліктері (дисьюнктивті түрі), нуклеин қышқылының бір түрінің ғана кездесуі. Тіпті вирустар қоректенбейді, қозғалмайды, тыныс алмайды, ештеңе бөлмейді. Осының бәрі вирустардың өлі және тірі дүние арасында тұратынын дәлелдейді. Вирустарды тірі дүниеге жатқызуға 1915-1917 жылдардағы бактериофагтың — бактериялар вирусының ашылуы әсер етті (ағылшын ғалымы бактериолог Туорт пен канадалық микробиолог Д'Эррель).

Демек бактерия клеткасының ішінде тіршілік ететін тірі арамтамақ бар екені дәлелденді. Содан соң да көптеген деректер белгілі болды. Сөйтіп, вирус қоздыратын темекі ауруының бар екені, бактерияны құртатын бактериофаттың ашылуы, адам және жануарлар дүниесіндегі жұқпалы аурулардың қоздырушылары — вирустармен байланысты екені анықталды.

Жыныстық жолмен берілетін аурулар (ЖЖБА) немесе жыныстық қатынаста жұғатын аурулар жыныстық қатынастар арқылы беріледі.

Әсіресе олардың ең қауіптілері: ЖИТС, мерез, соз. Олармен әркім зақымдала бермейді. Адамдар мәдениеттілікті сипаттайтын ереженің ретін сақтап жүрсе және өзінің денсаулығын, сондай-ақ басқа адамдар денсаулығын ойлап жүрсе, бұл аурулар болмас еді.

Жыныстық қатынастағы аурулар сақтану ережелері мынадай:

1.Кездейсоқ жыныстық қатынастан сақтану.

2.Мүшеқаптарды қолдану.

3.Жыныс мүшелердің гигиенасын сақтап, оларды жылы сумен, жұмсақ сабынмен жуу.

4.Бір жағдайларда жыныс жолмен жұғатын аурулар байқалса, бірден анонимді профилактикалық пунктке бару керек.

5.Сыртқы және ішкі киімдердің гигиенасын сақтау.

6.Ешқашан басқаның сүлгісін, ішкі киімін қолдануға болмайды.

Соз (гонорея)- жыныстық жолмен берілетін, жыныстық контакті арқылы берілетін, жиі кездесетін ауру. Бұл несепағар өзегінің іріңдеуімен және ауру тудыратын микроорганизм-гонооккың болуымен сипатталады

Мерез (сифилис)- жыныстық жолмен берілетін инфекциялық ауру. Бұл ауру өзінің белгілерімен, асқынуларымен өте қауіпті. Сифилисті микроорганизм – бозарған спирохета тудырады.

Жұқтыру көзі – кілегей қабығы мен терісінде белсенді сифилис белгілері бар ауру адам. Егер сифилис өз уақытында емделмесе, онда ол өмір бойына созылуы мүмкін.

Сифилис-қауіпті ауру және қарқынды емделуді талап етеді.
Ешқандай жағдайда бұл ауруды асқындыруға болмайды, бұл өлімдей қауіпті.

Оба (чума).

Оба (лат. pestіs – кенеттен басып кіру) – аса қауіпті зоонозды табиғи-ошақты карантиндік жұқпалы ауру.

Yersinia pestis бактериясының пайда болуының нақты уақыты белгісіз. Кейбір тарихшылардың болжауынша, оба 1500-2000 жыл бұрын псевдотуберкулез мутациясының нәтижесінде болған. Сондай-ақ, оба алғашқы бүргелермен бірге адам пайда болғанға дейін пайда болған деген де пікір бар.

Ауру қоздырғышы таяқша тәрізді бактерияларды 1894 жылы бір-біріне байланыссыз жапон микробиологі С.Китазато (1853 – 1931) мен француз бактериологы А.Йерсен (1863 – 1943) (адамнан, 1897 жылы егеуқұйрықтан) тапқан.

Оба таяқшасы (Yersіnіa pestіs) пішіні жұмыртқа тәрізді, ұсақ, қозғалмайды, талшықтары болмайды, спора түзбейді, анилинді бояғыш заттармен тез боялады. Кемірушілер денесінде 4 – 5 ай, бүргелерде 1 жылға дейін тіршілік етеді.

Жұғу жолдарына қарай обаның бірнеше түрі бар. Мысалы, ауалы-тамшылы жолмен жұққанда өкпе обасы; тағам арқылы – ішек обасы; жанасу арқылы (мал сойғанда, терісін сыпырғанда, т.б.) не трансмиссивтік (бүрге шаққанда) жолмен жұққанда тері-бубон обасы дамиды.

Табиғатта түрлі кемірушілер арқылы таралады. Адамдарға кемірушілерден, не бүргелерден жұғады.

Түйеде, кеміргіштерде, қоянда, түлкіде, борсықта, ақбөкенде (сайгак), мысықта болатын аса қауіпті жұқпалы ауру. Бактериясы ауа не қан арқылы адамға да беріледі. Жануарларға бүргелер арқылы беріледі.

Алғашқы белгілері.

Ауру тез тарайды. Ауру қоздырғышы сау адамға науқас адамнан жұғады. Аурудың жасырын кезеңі бірнеше сағаттан 3 – 6 күнге дейін созылады. Ауру аяқ астынан басталады, дененің қатты дірілдеуі, дене қызуы 39-40^оС-қа дейін көтерілуі, бастың айналуы, дененің еттерінің ауыруы, құсу, тамырдың дірілдеп соғуы, өкпенің қабынуы. Психикасы өзгере бастайды. Мастар секілді сөйлеу алмайды. Қан қысымы төмендеп, жүрек жұмысы бұзылады. Бауыры, тілі ісінеді. Қанды құсық құсады. Қан кетуі де мүмкін.

Ал тері-бубон обасында бүрге шаққан жерге жақын орналасқан лимфа безі ісініп, бұршақ дәніндей қызыл түсті бөрткен (іші қанды іріңге толы) пайда болады. Бөрткен жарылып жараға айналады.

Ауру асқынған жағдайда науқас өледі.

Аурудан алдын ала сақтандыру үшін ауру шыққан жерлерге эпизоотол. және эпидемиол. тексеру жүргізіледі; сол аймақтағы тұрғындардың денсаулығы үнемі бақылауда болады; ауру ошағы дамыған жерге дератизац., дезинсекц. және дез-инфекц., сан.-ағарту жұмыстары жүргізіледі; шет елге баратын жолаушыларға обаға қарсы вакцина егіліп, ал келушілерге арнайы бақылау жүргізіледі.

Обаны емдеу.

Алғаш рет обаға қарсы вакцинаны XX ғасырдың басында Владимир Хавкин жасады. 1896 жылы аумағы жағынан Үндістандағы екінші үлкен қала Бомбей оба дертіне оранды. Сол кезде тырысқаққа қарсы тиімді вакцина жасаған Лозанн университетінің приват-доценті биліктің өтініші бойынша Бомбей қаласына келеді. Аз ғана уақыттың ішінде обаға қарсы алғашқы тиімді вакцинаны жасап, ол оның қауіпсіздігін алдымен өзіне салып көрсетіп, кейіннен бірнеше жылдар бойы халықты вакцинациялауға тікелей қатысып отырды. Бомбей қаласында Хавкин құрған обаға қарсы шағын лаборатория кейіннен Оңтүстік-Шығыс Азиядағы бактериология және эпидемиология бойынша ең ірі зерттеу орталығына айналды және 1925 жылдан бастап Хавкин атындағы Институт атымен аталады.

Науқас адамды арнайы ауруханаға жатқызып, патогенетик. (әр түрлі ерітінділер құю), этио-тропты (антибиотиктердің бірнеше түрін бірден енгізу), гормондық препараттармен емдеу; карантин жариялау.

Қазақстанда оба індеті бойынша жүргізілетін шараларды Қазақ карантиндік және зооноздық инфекциялар ғылыми орталығы атқарады. Республиканың 10 қаласында обаға қарсы күресу бекеттері мен олардың 13 ауданы бөлімшелері бар.

Тырысқақ (холера).

Тырысқақ – жедел жұқпалы, клиникалық жағдайына байланысты әр түрлі дәрежедегі диариямен, интоксикациямен (дененің кебуі, су жоғалтуы) сипатталатын ішек ауруы.

Қоздырғыш ашылуына Р. Кох, Ф. Готилехс еңбектері зор.
Тырысқақ вибрионы өте ұсақ, иілген таяқша. Қоздырғыш сыртғы ортаға тұрақты суда бірнеше апта, кей жерлерде 7-8 айға дейін тіршілігін сақтайды. Күн сәулесіне, кептіруге, дизенфекциялы ерітінділерге өте сезімтал, қайнатқанда тез өледі.

Тырысқақ қоздырғышы

Тырысқақ ауруы ең алғаш 1817 жылы анықтала бастаған.

Ауру көзі - науқас адамдар және қоздырғыш тасымалдаушылар. Тырысқақтың қоздырғыштары ауру адамның бойынан құсықпен, үлкен дәретпен көптеп шығады. Сонан соң шыбындармен, басқа да таратқыштармен тарап кетуі мүмкін. Алғашқы көрінуі әр түрлі болады. Жеңіл іш өтуден тез арада адам өліміне алып келеді.

Тырысқақтан сақтануға вакциналарды, антибиотиктерді, басқа да дәрілерді қолданады. Тырысқақ шыққан жерге төтенше комиссия карантин жариялайды.

Жұқтыру түрлері: қарым-қатынас, су. Су-ең қауіпті жұқтыру түрткісі. Тырысқақ пен барлық жастағы адамдар аурады, жиі жаз-күз айларында бас көтереді.

Сау адамдарға қоздырғыш залалданған суды қолданған кезде не ашық су қоймаларында суға түсукезінде жұғуы мүмкін.

Емдеу: Науқастың өмірін сақтап қалу үшін 1-ші мақсаттаорганізмдегі су-электролиттік тепе-теңдікті сақтап қалпына келтіру керек. Ол 2 этаптан тұрады.

1. Регидратация, инфузиялық терапияға дейінгі жоғалған сұйықты қалпына келтіру.
2. Сұйықтық жоғалуының жалғасуын коррекциялау, яғни дәреті қалпына келгенше

су-электролиттік тепе-теңдікті ұстап тұру.

1817-1926 жылдар аралығында тырысқақтан пандемия болып, 2млн адам өлген. 1961 жылы Эль-Тор вибриона тудырған пандемия болды.

Пандемия (грек тілінен аударғанда тұтас халық) – жұқпалы аурудың бүкіл ел аумағына таралуымен сипатталатын эпидемия.

Алдын-алу шаралары.

Тырысқақ қолайсыз аудандардан келген адамдарға ерекше көңіл бөлініп, олардың от басы мүшелеріе 5 күн емхана дәрігері бақылайды. Егер дәреті өзгерген жағдайда инфекциялық стационарға бақылауға алады. Арнайы алдын алу мақсатында көрсетпелеріне байланысты беріледі. Сынама (прививка) 7 жастан бастап жасалады. Тырысқақ ошағында эпидемияға қарсы комплексті шаралар жүргізіледі:

1. Жедел түрде госпитализациялау, оқшаулау, тексеру және емдеу.

2. Жедел-ішек инфекцияларын тырысқаққа тексеру.

3. Контакта болғандарды табу, оларды оқшаулау 5 күн медициналық бақылауда ұстау (бактериологиялық тексеру, профилактикалық мақсатта антибиоттин тағайындау).

4. Ошақта эпидемиологиялық тексеру

5. Күнделікті және ақырғы дизенфекция.

6. Санитарлық- гигиеналық шаралары.

Көбіне Үнді, Индонезия, Пакистан елдерінде жиі байқалады.

Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымының ақпаратына сәйкес 2010 жылы тырысқақпен 863547 адам ауырған, оның 115587 қайтыс болған. Ауру Африка (217288/8643), Азия (524658/153), Орталық Америка (121600/2761), Европа (Германия1/1) елдерінде тіркелген. 2011 жылдың өткен мезгілінде дүние жүзінде 253045 ауырған адам тіркелген, оның 4663 қайтыс болған, бұл Африка (20899/105), Азия (382/6), Америка (231763/4552), Европа (Испания 1/0) елдерінде.

Қазақстан Республикасында адамдар арасында тырысқақ ауруы тіркелмеген. Бірақ Қазақстанды Азия және Еуропа елдерімен байланыстыратын көлік инфрақұрылымының дамуымен тырысқақ ауруының тасымалдану қаупі зор. Санитарлық қызмет осы аурудың тасымалдануы мен тарауының алдын-алу үшін аумақта барлық алдын-алу іс-шараларын жасап, тырысқақпен басқа қауіпті жұқпалы ауруларға күдік туған жағдайда барлық ведомствалардың жұмыстарының үйлесімділігін қамтамасыз етеді.
Бүгінгі күнге эпидемиолог, инфекционист, аудандық бас санитарлық дәрігерлер мен карантиндік және аса қауіпті аурулардың алдын-алу, оның ішінде тырысқақтың алдын алу туралы шаралар өткізіліп тұрады (семинарлар, қауіпті жұқпалы ауруларға күдік туған жағдайда барлық ведомствалардың жұмыстарының үйлесімділігін қамтамасыз ету мақсатында облыс бойынша оқу-жаттығулар өткізіледі).

АИТВ (ВИЧ), ЖИТС (СПИД).

АИТВ (ВИЧ) – адамның иммунды тапшылық вирусы.

ЖИТС (СПИД)-жүре пайда болатын иммунитет тапшылығы синдромы.

АИТВ (ВИЧ) — иммунды жауаптың арнайы құрамдарының жоғалуы. Иммунды тапшылық белгілері Т-және В-торшаларының қызметінің бұзылуынан туады. Осының салдарынан организмнің антидене түзу қабілеті бұзылады.

Жүре пайда болатын иммунитет тапшылығы синдромы- ЖИТС (СПИД)- жыныстық жолмен контакт арқылы берілетін, адамның иммунды тапшылық вирусы тудыратын қауіпті инфекциялық ауру. Бұл ауру кезінде иммунологиялық реакцияларға жауапты моноциттер мен лимфоциттер вирусқа шабуыл жасап, азғаның иммунды жүйесін бұзады. Ауру нәтижесінде ағзаның әр бір инфекцияға және микроорганизмдерге қарсыласу қасиеті лезде төмендеп, ал мұндай қауіптілік қалыпты жағдайда кездеспейді. Ауру әдеттегі пайда болған инфекциядан немесе қатерлі ісіктен, әсіресе жиі қанның қатерлі ісіктерінен және лимфоидты тіндерде болатын-Капоши саркомасынан өледі.

АИТВ – жұқпасының жұғу жолдары және жұқтыру:

ü Жыныстық қатынаста;

ü Қан құюда;

ü Баланың құрсақта зақымдалуы (ауру анадан баланың жолдасы арқылы);

ü Стерилді емес медициналық құралдарды қолданғанда;

ü Есірткілерді ортақ шприцпен қолданғанда.

АИТВ – жұқпасы жұқпайды:

ü Тұрмыстық жолмен (ортақ ыдыс-аяқтарды, бет орамалдарды қолданғанда);

ü Контактылы-тұрмыстық жолмен (қол алысу, құшақтасу арқылы);

ü Ауа-тамшылы жолмен (жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлегенде);

ü Трансмиссивті жолмен (қан сорғыш жәндіктердің шағуы арқылы зақымдалу қаупі жоқ).

Теориялық жағынан сүйісу арқылы жұғуы мүмкін, бірақ бүкіл әлемде бірде-бір осындай жағдай тіркелмеген. АИТВ қол алысқанда, бір бөлмеде тұрғанда жөтелу және түшкіру арқылы, ыдыс-аяқ, киімдер, ішкі киімдер, бассеин суынан, моншадан, қолжуғыштан, дәретханадан, шаштараздан, маникюрден, массаждан, сондай-ақ шіркейлердің шағуынан берілмейді.

ЖИТС – науқасын шақыратын вирусты 1983 ж. француз ғалымы Л. Монтанье тапты. Ал 1984 ж. американдық ғалым Р.Галло вирустың барлық қасиеттерін жан-жақты тексеріп жариялады.

ЖИТС-тің байқалуыәр түрлі болуы мүмкін, сондықтан оның анықталуы ерекше жауапкершілікті керек етеді. Сондай-ақ мынадай адамдарға көңіл аудару керек:

1. Ешқандай себепсіз температурасының ұзақ көтерілуі.

2. Лимфатикалық түйіндердің үлкеюі.

3. Жиі тұмау, бронхит және өкпе қабыну ауруларымен ауыратындар.

4. Теріде түйінді өсінділер, терінің қалыңдауы.

Қандай жағдайда да қатерлі топтардағы адамдарды АИТВ - инфекциясының бар-жоғын және келісім арқылы анонимді тексеру керек.

Осы уақытқа дейін ЖИТС пен АИТВ-ға қарсы дәрілер де, егуде жоқ. Барлық қолайлы құралдарды және әдістерді қолдану арқылы оның жұқпауына өзіңіз жағдай жасаңыз. Қазақстан Республикасында АИТВ-мен 15-29 жастағы адамдар арасында ауру қаупі бар. Ауру жұқтырған адамдардың ішінен 68 %-ын осы аралықтағы жастар құрайды.

ЖИТС-тің соңғы сатысы-өлім. ЖИТС-ке шалдыққан адам 10-15 жыл ғана өмір сүре алады. Осындай жағдайға душар болған адамдарға көмек беріп, қолдауымыз керек.

Туберкулез (құрт ауруы) – созылмалы жұқпалы ауру. Ол әр түрлі органдарға жайылуы мүмкін.

Туберкулездің қоздырғыштары.

Туберкулездің жұқпалылығы туралы дәрігерлер сонау көне заманда-ақ білген, олар туберкулезге шалдыққан ауру төңірегіндегі ауада қандай да бір жұқпалы микробтардың бар екендігін болжаған. Алайда бұл аурудың жұқпалылық табиғаты туралы тек ХIX ғасырдың ортасында ғана нақтырақ айта бастады. 1882 ж. неміс микробиологы Роберт Кох жұқа сәл иілген таяқша түріндегі микробтың туберкулезге шалдықтыратынын дәлелдеген. Туберкулез қоздырғышы туберкулез таяқшасы немесе кох бацилласы (КБ) деп атала бастаған. Сүтте, май мен ірімшікте КБ ұзақ сақталады.

Туберкулез қоздырғышы сыртқы ортада зақымдалған органнан – өкпе туберкулезі кезінде қақырықтан, бүйрек немесе несеп бүршігі кезінде кіші дәреттен бөлінеді.

Туберкулез жұқпасының негізгі таралу көзі аурудың қақырығы болып табылады. Шыққан қақырық аурудың төсек орнына, тұрмыстық заттарға, тұрғын үй немесе өндірістік ғимараттың еденіне, қабырғасына шашырайды. Шаңмен бірге құрғаған қақырық шашырандысы сау адамның тыныс жолына өтеді. Туберкулез тек шаң арқылы емес, сондай-ақ қақырық тамшысының өкпеге бірден түсуі арқылы жұғуы мүмкін. Жөтелген кезде қақырықтың ұсақ тамшылары 2 метрге, ал түшкірген кезде 9 м жетеді.

Кейбір жағдайда ол тамақ ішкен кезде (су, ет) ас қорыту жолдары арқылы жұғады.

Жұғу көздері:

Адам т. қоздырғышының негізгі көздері ауру адам б.т.

Туберкулезбен ауырған кезде әр түрлі сипаттағы белгілер пайда болады: жалпы әлсіздік, уайымға салыну, тәбеттің нашарлауы, арықтау, түнде тердің шығуы, дене температурасының жиі көтерілуі.

Туберкулез ашық және жабық түрге бөлінеді. Ашық түрінде қақырықта т. таяқшасы байқалады. Туберкулездің жабық түрінде қақырықта туберкулез таяқшасы болмайды. Туберкулез қоздырғышы ең алдымен өкпені жалайды. Туберкулез микобактериясы енген ұлпаларда ұсақ бұдыр немесе ірі ошақтар түрінде қабыну учаскелері пайда болады.

Емдеу. Негізінен амбулаторлық тұрғыда өткізіледі. Химиопрепараттарды қабылдауміндетті, онсыз туберкулезбен ауырған адамжды емдеу мүмкін емес.

Сақтандыру. Әлеуметтік, санитарлық және арнайы сақтандыру шараларын қамтиды. Әлеуметтік сақтандыру халықтың денсаулығын жақсартуға, ана мен баланы қорғауға, дене шынықтыру мен спортты дамытуға бағытталуы тиіс. Санитарлық сақтандыру, яғни туберкулез ошағында дезинфекция жүргізіледі, аурдың жеке заттары арнайы тазартылады. Арнайы сақтандыру БЦЖ вакцинасымен жүргізеді.

Бруцеллез.

Бруцеллез – бруцелл тобы қоздырғыштары туғызатын жұқпалы ауру. Адам ауру жануарлардың сүтін және сүт өнімдерін ішу кезінде немесе малды жайғаған кезде тері жамылғысының зақымдануы арқылы қоздырғыштың өту кезінде ауруға шалдығады. Тері немесе кілегейлі қабық арқылы бруцеллдер өтіп қанға түседі. Қаннан қоздырғыш бүйрекке, көкбауырға, сүйек майына өтеді. Нәтижесінде тірек-қозғалыс, жүйке, жыныс жүйелерінде асқыну дамиды. Аурулар еңбек қабілетін сақтайды. Шаршағандық, тітіркенушілік, бастың сырқауы байқалады. Тәулігіне бірнеше рет қара тер қатты бөлініп, қалтыраушылық туғызады. Бүйрек пен көкбауыр үлкейеді.

Бруцеллезден сақтандыру жануарларды бруцеллезге шалдығуын төмендетуге бағытталған тиісті санитарлық-ветеринарлық шараларды жүргізу болып табылады. Азық-түлік сапасына бақылау жасалады, бруцеллезбен ауырған жануарлардың сүт тағамдарын пайдалануға тыйым салынады.

Дата добавления: 2017-02-01