КАТЕГОРИИ: Архитектура-(3434)Астрономия-(809)Биология-(7483)Биотехнологии-(1457)Военное дело-(14632)Высокие технологии-(1363)География-(913)Геология-(1438)Государство-(451)Демография-(1065)Дом-(47672)Журналистика и СМИ-(912)Изобретательство-(14524)Иностранные языки-(4268)Информатика-(17799)Искусство-(1338)История-(13644)Компьютеры-(11121)Косметика-(55)Кулинария-(373)Культура-(8427)Лингвистика-(374)Литература-(1642)Маркетинг-(23702)Математика-(16968)Машиностроение-(1700)Медицина-(12668)Менеджмент-(24684)Механика-(15423)Науковедение-(506)Образование-(11852)Охрана труда-(3308)Педагогика-(5571)Полиграфия-(1312)Политика-(7869)Право-(5454)Приборостроение-(1369)Программирование-(2801)Производство-(97182)Промышленность-(8706)Психология-(18388)Религия-(3217)Связь-(10668)Сельское хозяйство-(299)Социология-(6455)Спорт-(42831)Строительство-(4793)Торговля-(5050)Транспорт-(2929)Туризм-(1568)Физика-(3942)Философия-(17015)Финансы-(26596)Химия-(22929)Экология-(12095)Экономика-(9961)Электроника-(8441)Электротехника-(4623)Энергетика-(12629)Юриспруденция-(1492)Ядерная техника-(1748) |
Зяновіч
ЗУБКО ЗНОСКА Ян (1772—1833) Філосаф, палітэканом, перакладчык. Нарадзіўся на Гродзеншчыне. Вучыўся ў Галоўнай школе Вялікага княства Літоўска-га (Віленскі універсітэт), у Т.Гусаржэўска-га, М.Вольского, Ж.Жылібера, І.Страйноўскага, слухаў лекцыі Г.Форстэра. Пасля сканчэння універсітэта быў ад'юнктам фі-ласофіі, потым выкладчыкам палітэканоміі, з 1810 прафесар i загадчык кафедры. 3. — адзін з першых, хто ў пач. 19 ст. выкладаў філасофію, якая адрадзілася ў Віленскім універсітэце пасля адмены гэтага прадмета ў Галоўнай школе. У духу часу 3. аддаваў перавагу філасофіі французскіх асветнікаў, найперш Э.Б.Кандзільяку, «Логіка» якога была падручнікам у школах. Верагодна, ужо тады ён марыў пра поўны пераклад гэтага твора Кандзільяка. Справа ў тым, што ў Кандзільяка ёсць 2 блізкія адзін да аднаго творы — «Мастацтва аргументацыі» i «Ло-гіка»; першы болын акадэмічны (перакла-дзены на польскую мову Гусаржэўскім), другі — бліжэй да выкладання прадмета логікі, яго i пераклаў 3. Пераклад, відаць, зроблены па заданні Адукацыйнай камісіі для публічных школ. У прадмове 3. пісаў, што гэты твор паказвае найбольш просты шлях пошуку ісціны i навучання ісціне, «пераклад яго... ёсць разам з тым даніна таму дастойнаму захаплення аўтару, якога справядліва лічаць адным з выдатнейшых філосафаў 18 ст...». Далей 3. сцвярджае, што амаль усе творы Кандзільяка ў Фран-цыі сталі падручнікамі i што гэта кніга ўба-чыла свет дзякуючы намаганням «славутых мужоў, якія клапоцяцца пра пашырэнне сярод народа грунтоўнай асветы». Заўвагі 3. да гэтага твора сведчаць аб яго прыхіль-насці да філасофіі Асветніцтва. Так, раз-глядаючы тэорыю ісціны, ён падтрымлівае канцэпцыю Кандзільяка і інш. французскіх асветнікаў i лічыць, што яны бліжэй да іс-ціны, чым Дэкарт i Мальбранш. У іншых заўвагах 3. паказаў сваё разумение сувязі матэматычных дасягненняў Лангранжа i Эйлера ў ix адносінах да аналітычнага спо-сабу мыслення. Цікавая i яго заўвага пра ўспрыняцце філасофіі Кандзільяка ў мяс-цовай філасофскай думцы: «Сапраўды фі-ласофскія думкі, выказаныя аўтарам у гэ-тым раздзеле, як i тыя, што аўтар выказаў у першай частцы, сведчаць пра маральнасць людскіх спраў, выкарыстаны ў польскай лі-таратуры з усёй паўнатой i для шчасця народа выкладзены дакладна, вычарпальна i грунтоўна ў творы пад назвай «Навука на-туральнага права» Страйноўскага, былога прафесара i рэктара Галоўнай школы Ві-ленскай, i ў многіх публічных дысертацыях таго ж аўтара».
Творчая эвалюцыя 3. ішла ад філасофіі да палітычнай эканоміі. У 1808 па рэка-мендацыі Я.Снядэцкага 3. камандзіраваны за мяжу, каб грунтоўна вывучыць палітыч-ную эканомію, бо ва універсітэце меркава-лі стварьшь адпаведную кафедру. Пры яе стварэнні ў 1810 былі ўлічаны парады вы-датнага швейцарскага вучонага, заснаваль-ніка эканамічнага рамантызму С. дэ Сіс-мандзі (1773—1842). Кафедру ўзначаліў Ш.Малеўскі, а 3. праводзіў галоўную працу па распрацоўцы курса, у якім ён адцаваў перавагу ліберальным эканамічным ідэям А.Сміта. У 1811 гэты курс пад назвай «На-вука эканоміі палітычнай» быў выдадзены ў Вільні як падручнік па палітычнай экано-міі. Пазней 3. надрукаваў «Даследаванне пра палітычную эканомію, яе гісторыю i сістэмы» (1816). У гэтых працах 3. знаёміў чытача з ідэямі свабоднай канкурэнцыі, прынцыпамі асабістага прадпрымальніцтва i ініцыятывы. Але ў некаторых пытаннях (напр., нацыянальнага багацця, розных ты-паў працы i інш.) ён ставіўся крытычна да Сміта, кіруючыся тэндэнцыйным камента-рыем прафесара Гётынгенскага універсітэта Сарторыуса. У 1810—24 3. загадваў кафед-рай палітычнай эканоміі. У 1827 ён выбраны дэканам факультэта. Значная заслуга 3. i ў падрыхтоўцы да друку перакладу Статута Літоўскага 1588 г. на рускую мову. 3 1822 ён узначальваў камітэт падрыхтоўкі аўтэнтычнага тэксту i перакладу статута на рускую мову. Літ.: Дорошевич Э.К. Философия эпохи Просвещения в Белоруссии. Мн., 1971. Антоны (1797—1884) Рэлігійны дзеяч, мінскі праваслаўны ар-хіепіскап. Нарадзіўся ў в. Белая Лепельска-га пав. Віцебскай губ. ў сям'і уніяцкага святара. Страціўшы ў 6-гадовым узросце бацьку, спачатку вучыўся ў мясцовага арга-ніста, потым у 1809 паступіў у Полацкую семінарыю. У 1816 ён перайшоў у Полацкую езуіцкую акадэмію, якую паспяхова скончыў са ступенню кандыдата філасофіі. Потым навучаўся ў Віленскай семінарыі пры Віленскім універсітэце, дзе ў 1822 атрымаў ступень магістра багаслоўя i прызначаны ў Полацкую семінарыю выкладчыкам логікі, рыторыкі, царкоўнай i ўсеагульнай гісторыі, a таксама маральнага багаслоўя. У 1824 стаў святаром Полацкага уніяцкага кафедральнага сабора. Першы рэктар заснаванай ім Жыровіцкай уніяцкай семінарыі. 3 1833 епіскап брэсцкі, вікарый літоў-
ЗЯНКОВІЧ (Żierikowicz) Леан (11.4.1808—12.12.1870) Польскі паэт, публіцыст, мемуарыст. Нарадзіўся ў в. Ляхі Пружанскага р-на. На- зываў сябе палешуком. Скончыў Свіслацкую гімназію, вучыўся ў Варшаўскім уні-
Крыштоф (каля 1540—1614) Ваявода берасцейскі. Паходзіў са шля-хецкага роду Вялікага княства Літоўскага. Аўтар рукапіснага твора на польскай мове «Трагедыя, альбо Пачатак значнага ўпадку ў доме княства Літоўскага», у якім апісана сварка паміж віленскім ваяводам Крышто-фам Радзівілам i віленскім кашталянам Іе-ранімам Хадкевічам. Рукапіс на пачатку 20 ст. захоўваўся ў Пецярбургскай публічнай бібліятэцы.
Дата добавления: 2014-01-04; Просмотров: 560; Нарушение авторских прав?; Мы поможем в написании вашей работы! Нам важно ваше мнение! Был ли полезен опубликованный материал? Да | Нет |