Мемлекеттік баж. 12 страница

Өтімділік тәуекелі – бұл Қор міндеттемелерін орындау мақсатымен ақшалай қаражатты тартуда қиындықтармен кезігу мүмкіндігінің тәуекелі. Өтімділік тәуекелі активтер мен міндеттемелерді өтеу мерзімдері бойынша сәйкеспеген кезде туындайды. Қор өтімділік тәуекелін Агенттіктің талаптары негізінде басқарады.

2009 және 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қордың ағымдағы активтерінен әдеуір төмен қысқа мерзімді міндеттемелері болған және осылайша Қорда өтімділіктің маңызды тәуекелі жоқ.

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___91___

Сабақ тақырыбы Ұйымның қаржылық дәрменсіздігі

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі дәріс сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ; Тәуекелділік ұғымы – кәсіпорын ресурстарының бір бөлігін жоғалту ықтималдылығын (қаупы), қызметті жүзеге асыру нәтижесінде табыстардың толық алынбауын немесе қосымша шығындардың пайда болуын білдіреді.

Тәуекелді өзін – өзі сақтандыру есебінен және хеджирлау жолымен тәуекелдің бөліктерін басқа фирмаларға беру арқылы азайтуға болады.

Тәуекелдерді басқару жөніндегі саясаттардың және процедуралардың негізгі принциптері

Қордың тәуекелдерді басқару бойынша саясаты бейім тәуекелдерді анықтауға, талдауға және басқаруға, тәуекелдердің лимиттерін және сәйкесті бақылауды орнатуға, сондай-ақ тәуекел деңгейін және оның белгіленген лимиттерге сәйкестілігін тұрақты түрде бағалауға арналған. Қордың тәуекелдерді басқару жүйесі Агенттік қоятын талаптарға сәйкеседі. Тәукелдерді басқару жүйесі Қордың қалыпты қызметінің бұзылуына әкеліп соқтыратын оқиғалардың уақытылы анықтаулына, бағалануына және алдын алуға бағытталған бақылау жүйелерін орнататын кешенді тәсілді пайдаланады. Қордың тәуекелдерді басқару жөніндегі процедуралары Қормен белгіленеді және іске асырылады. Қордың Директорлар кеңесі және Басқармасы, сондай-ақ Қордың қызметкерлері тәуекелдерді басқару бойынша осындай процестерді әзірлеуге және іске асыруға қатысады.

.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. ______

ҚР «Банкротқа ұшырау туралы» заңы

Банкроттық нарық шарушылығының бір категориясы болып табылады. Ол соттың шешімі мен немесе кредитордың келісімі бойынша соттан тыс ресми түрде жарияланады. Қазақстан Республикасының «Банкроттық туралы» 07.04.95 жылғы №2173 Заңына сәйкес, қарызды төлеуге шамасы жоқ ұғымы ақшалай міндеттер бойынша кредиторлар сұранысын, еңбекақы төлеу талабын қанағаттандыра алмау, сонымен қатар өзіне тиісті мүлік есебінен бюджет пен бюджеттен тыс қорларға мәндетті төлемдерді қамтамасыз ете алмау жатады.

Кәсіпорыннның банкроттық ықтималдылығын болжау үшін жай және айрықша акциялардың нарықтық құны, қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есеп және кәсіпорын балансының негізінде есептелетін Э. Альтманның көп факторлы моделі кеңінен қолданылады. 1968 жылы ол болжаудың бес факторлы моделін ұсынған. Осы модельдерді жасаған кезде Альтман өнеркәсіптің 66 кәсіпорыннын қарап тексерген. Оның жартысы банкроттыққа ұшырап,жартысы жақсы жұмыс істеген. Ол мүмкін болатын банкроттықты болжау үшін ұтымды болып келетін 22 талдау коэффициентін зерттеген. Банкрот болған америка фирмаларының қаржылық жағдайын, гүлденіп өсіп келе жатқан кәсіпорын көрсеткіштерімен салыстыра отырып, олардың банкроттық ықтималдылығына байланысты дәрежесін және салмақтық коэффициентін анықтап, бес негізгі көрсеткішті шығарған Альтманның жалпы түрдегі моделі (несие қабілеттілік индексі) мына түрде көрсетіледі

Альтманның Z үлгілері: 1) Екі факторлы а) К-ағымдық өтімділік коэф-і ә) K3 -тәуелділік коэф-і б) -1,0736 және 0,0579-коэ-ң салмақтық мәндері в) -0,3877- тұрақты мөлшер 2) Бес факторлы · K1 (к/о активтерінің қозғалыс жасау коэффициенті) = меншікті айналым қаражаттары/барлық активтер · К2 (активтердің табыстылығы) = бөлінбеген табыс/барлық активтер · К3 (активтердің табыстылығы) = пайыз бен салық төлеуге дейінгі табыс/барлық активтер · К4 (меншікті ж/е қарыз капиталының арақатынасы) = меншікті (акционерлік) капиталдың нарықтық бағасы (жай ж/е артықшылықты акциялар) / қатыстырылған капитал (баланс б/а заем қаражаттарының сомасы) · К5 (активтер табыстылғы) = өткізуден түскен табыс/барлық активтер

Z=0,3877+К(-1,0736)+ K3 *0,0579 а) Z=0- банкроттық ықтималдылық 50% ә) Z<0- б.ы <50 б) Z>0- б.ы >50. Z өскен сайын өседі.   Z=1,2+K1+1,4*K2+3,3*K3+0,6*K4+1,0*K5   Индекстің қауіпті мәні Z-2,675. Z<2,675 болғанда, жуық арада (2-3 жылда) банкрот болуы ықтимал Z>2,675 болғанда, к/о-ның қаржылық жағдайы тұрақты Банкротқа ұшырау ықтималдылығының деңгейі: Z мәні банкроттық ықтималдылығы 1) 1,80 ж/е одан кіші өте жоғары 2) 1,81-2,70 жоғары 3) 2,71-2,90 ықтималдық бар 4) 3,0 ж/е одан жоғары өте төмен

Өтімділіктің екі тұжырымдамасы белгілі. Бірінші тұжырымдама бойынша өтімділік: кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін өтеу қабілеті-лігі ұғынылады. Ал екінші тұжырымдама бойынша, өтімділік – бұл ағымдағы активтердің ақша қаражаттарына айналуға дайындығы мен жылдамдығы.

Үш көрсеткіш жиі қолданылады:

- Ағымдағы өтімдік

- Қаржылық тәуелділік

- Тұрақты шама.

Ағымдағы өтімділік коэффициенті: 16 776 000 /888 523 = 18

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___92__

Сабақ тақырыбы ҚР «Банкротқа ұшырау туралы» заңы

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ;

Қазақстан Республикасының «Банкроттық туралы» 07.04.95 жылғы №2173 Заңына сәйкес, қарызды төлеуге шамасы жоқ ұғымы ақшалай міндеттер бойынша кредиторлар сұранысын, еңбекақы төлеу талабын қанағаттандыра алмау, сонымен қатар өзіне тиісті мүлік есебінен бюджет пен бюджеттен тыс қорларға мәндетті төлемдерді қамтамасыз ете алмау жатады.

Кәсіпорыннның банкроттық ықтималдылығын болжау үшін жай және айрықша акциялардың нарықтық құны, қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есеп және кәсіпорын балансының негізінде есептелетін Э. Альтманның көп факторлы моделі кеңінен қолданылады. 1968 жылы ол болжаудың бес факторлы моделін ұсынған

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. ______

Кәсіпорынның балансының құрылымын бағалау критериилері.

Баланс-есепті жылдың басындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды және маңызды қызметтер атқарады. Біріншіден, меншік иелерін шаруашылық субьектісінің мүліктік жағдайымен таныстырады.

Баланс өтімділігін талдаудың мәні активтегі өтімділік дәрежесі бойынша топталатын құжаттарды пассивтегі міндеттемелермен салыстыруда. Актив пен пассив баптары белгілі бір тәртіппен топталады, өтімділігі жоғарлаудан бастап, өтімділігі төмендеу тәртібі бойынша, қайтару уақыты ұзақтардан, қайтару уақыты қысқаларға қарай яғни қайтару уақытын жоғарлату тәртібі б/ша болады. Өтімділік дәрежесіне яғни ақша қаражаттарының жылдамдығына байланысты к.о активтері келесідей топтарға бөлінеді:

А1- ең өтімді активтер – әлемдік тәжірбиеде бұларға к.о-ң ақша қаражаттары барлық баптары мен қысқа мерзімдік қаржылық инвестициялар жатады.

А2- тез өткізілетін активтер

А3- баяу өткізілетін активтер.

А4 – қиын өткізілетін активтер.

Баланс пассивтері оларды қайтару, төлеу уақытының мерзіміне бай/ы топтастырылады.

П1 – неғұрлым тезірек төлеуге тиісті міндеттемелер.

П2- қысқа мерзімді міндеттемелер, қысқа мерзімді займдар және жұмыскерлерге арналған қарыздар

П3 - Ұзақ мерзімді міндеттемелер, қзақ мерзімді несиелер ж/е займдар жатады.

П4- тұрақты міндеттемелер. Баланс өтімділігін анықтау үшін актив пен пассив бойынша келтірілген топтар жиындарын салыстыру керек. Баланс толық өтімді деп келесідей қатынастарда саналады.

А1>П1 А3>П3

А2>П2 А4 <П4

Егер активтің сол алғашқы 3 теңсіздігінің әрбір тобы к.о-ң сәйкес міндеттемелер тобын жапса н/се тең болса баланс өтімді болады, кері жағдайда баланс өтімді емес.

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___93___

Сабақ тақырыбы Кәсіпорынның балансының құрылымын бағалау критериилері.

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі дәріс сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ;

Баланс-есепті жылдың басындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды және маңызды қызметтер атқарады. Біріншіден, меншік иелерін шаруашылық субьектісінің мүліктік жағдайымен таныстырады.

Баланс өтімділігін талдаудың мәні активтегі өтімділік дәрежесі бойынша топталатын құжаттарды пассивтегі міндеттемелермен салыстыруда. Актив пен пассив баптары белгілі бір тәртіппен топталады, өтімділігі жоғарлаудан бастап, өтімділігі төмендеу тәртібі бойынша, қайтару уақыты ұзақтардан, қайтару уақыты қысқаларға қарай яғни қайтару уақытын жоғарлату тәртібі б/ша болады.

.

IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __ Сейтқадырова А.С. ______

Баланстың қанағаттанғысыз құрылымын анықтау барысында критериилерді есептеу

2009 жылдағы АҚ «Халық Банкінің Зейнетақы қоры»-ның мәліметтері негізіндегі баланс активінің өтімділік дәрежесі және оның пассивінің төлеу мерзімінің шұғылдығы бойынша баптардың өзгерісі

чАктив	Сомасы	Пассив	Сомасы	Төлеу артықтығы (+) жетпеушілігі (-)
1. Ең өтімді активтер		1. Тез төленуге тиісті міндеттемелер		[phone]
2. Тез өтімді активтер		2. Қысқа мерзімді міндеттемелер		[phone]
3. Баяу өткізілетін активтер		3. Ұзақ мерзімді міндеттемелер		-176580936
4. Қиын өткізілетін активтер		4. Тұрақты міндеттемелер		[phone]
Жиыны		Жиыны		-

Баяу өткізілетін активтерді ұзақ мерзімді міндеттемелермен салыстыру перспективалы өтімділікті бейнелейді және болашақ кірістер мен төлемдерді салыстыру негізінде төлем қабілеттілігін жобалауды көрсетеді, яғни кәсіпорынның бұдан алыс алдағы уақытқа қаржылық жағдайының жақсаруы немесе нашарлауын алдын-ала біліп отыруға мүмкіндік береді. Талданып отырған кәсіпорында 2009 жылдары төлем қаражаттарының айтарлықтай азшылығы болған.

Баланс активі мен пассиві баптарының төртінші тобының жиындарын салыстыру кәсіпорынның оның иеленушілері алдындағы міндеттемелерін орындау мүмкіндіктерін аз екендігін көрсетеді. Бірақ бұл кәсіпорын жабылатын кезде ғана керек болады, ал үздіксіз принціпін сақтау немесе жұмыс жасап жатқан кәсіпорын үшін шаруашылық субьектінің өз меншікті айналым капиталының болуы талап етіледі. Ол үшін келесі теңсіздік сақталуы тиіс: А4 < П4, яғни меншікті қаражаттардың көзі иммобильді активтерден көп болуы керек, алайда Қорда бұл теңсіздік керісінше.

А1>П1 А3>П3

А2>П2 А4 <П4

8900583< 68991126

100511720 >51508489

55502199 < 232083135

657289614 > 549721366 осы көрсеткіштерді салыстыра отырып баланстық өтімді емес екендігін көре аламыз.

Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау- кәсіпорынның барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсолютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді.

Қаржылық маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысында, осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және оларда болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді.

АҚ «Халық Банкінің Зейнетақы қоры» есепті кезеңнің соңында баланс валютасындағы активтердің жалпы көрсеткіші 27 826 265 теңгені құрап отыр, ал есепті кезеңнің аяғында 26 785 647. Баланс валютасының 2009 мен 2010 жылға қарағанда 1,03 пайызға өскендігін көруге болады. Бұл Қордың әрі қарайғы дамуын көрсеткендіктен, оның жұмысының 2009 жылы одан әрі жақсарғандығын көре аламыз, ал 2010 жылы баланс валютасының өсуі айтарлықтай көп болмағандықтан және инфлиця жағдайларын ескеретін болсақ, Қор қызметінің жеткілікті түрде жақсармағандығын көруге болады. Дегенмен өсім бар, сол себептен Қор қызметіне оң баға беруге болады.

Қысқа және ұзақ мерзімді активтердің қатынасы 2011 жылы қысқа мерзімді активтер баланс валютасында 2009 жылы 0,5 болып, қарыз капиталы мен меншікті капитал қатынасының коэффициенті 0,9-дан кем болып отыр.

Талдаушының маңызды жұмысы-к.о-ң қаржылық жағдайын, оның қаржылық тұрақтылығы дәрежесі б/ша топтауға мүмкіндік беретін абсолютті көрсеткіштерін зерттеу.

Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері: ТМҚ-ң олардың қалыптастыру көздерімен қамтамасыз етілу дәрежесін көрсететін көрс-р.

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау

№	Көрсеткіш	Көрсеткіш мақсаты	Есептеу формуласы	Қолайлы мәні
	Тәуелсіздік коэф-і	М.к-ң к.о активтерін қалыптасытыру көзінің жалпы көлеміндегі үлесін сипаттайды. Ол б/ша к.о-ң қаншалықты деңгейде қарыз қаражатқа тәуелді екендігін және меншікті қаражатын қалай пайдаланатынын білуе болады	меншікті капитал/ авансталған капитал	0,5-0,6
	Тәуелділік коэф-і	Қарыз қаражаттардың жиынтық капиталдағы үлесін сипаттайды. Авансталған капиталдағы қарыз үлес неғұрлым көп болса, соғұрлым к.о қаржыландырудың сыртқы көздері көбірек тәуелді болады.	қарыздық капитал/ авансталған капитал	0,4-0,5
	Қаржыландыру коэф-і	Меншікті және таратылған капиталдың арақатынасын сипаттайды. Ол к.о активтерінің қай бөлігі меншікті қаражат есебінен, қай бөлігі қарыз қаражаты есебінен қаржыландыратынын көрс-і.	меншікті капитал/тартылған капиталға	>1

«Халық банкінің зейнетақыкомпаниясының авансталынған капиталының құрамы мен құрылуы.

Көрсеткіштер	Сомасы, мың тг.	Құрылымы, %	Өзгеріс (+;-)
	Жыл басында	Жыл соңында	Жыл басында	Жыл соңында	Мың тг.	Үлес салмағы%
Меншікті капитал
Жарғылық капитал	13 395	13 395	3,63	3,72
Қосымша капитал	223 375	223 375	60,49	62,09
Резервтік капитал	3 225	3 225	0,87	0,90
Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян)	60 480	59 415	16,38	16,51	-1 065	-1,76
Жиыны	300 475	299 410	81,37	83,22	-1 065	-0,35
Ұзақ мерзімді міндеттемелер			0,00	0,00
Қысқы мерзімді міндеттемелер
Қысқы мерзімді несиелер және овердрафт	5 325	3 175	1,44	0,88	-2 150	-40,38
Кредитолық борыш	44 325	41 835	12,00	11,63	-2 490	-5,62
Алдағы кезең кірістері		3 570	0,96	0,99	+10	+0,28
Баса да несиелік борыштар	15 565	11 775	4,22	3,27	-3 790	-24,35
Жиыны	68 775	60 355	18,63	16,78	-8 420	-12,24
Барлығы	369 25869	359 7650	100,00	100,00	-9 485	2,57

Тәуелсіздік коэффициенті: 26 937 742 / 369 25869 = 0.5 авансталған капитал сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды. Бұл көрсеткіш өскенімен, талданып отырған кәсіпорынның өзінің қаржылық тәуелсіздігін жоғалтты деп айтуға болмайды, себебі тәуелсіздік коэффициенті мәні одан жоғары.

Тәуелділік коэффициенті: 634 330/ 369 25869 = 0,1. Қарыз қаражаттардың жиынтық капиталдағы үлесін сипаттайды. Авансталған капиталдағы қарыз үлес неғұрлым көп болса, соғұрлым кәсіпорын қаржыландырудың сыртқы көздері көбірек тәуелді болады

Қаржыландыру коэффициенті: 26 937 742 / 634 330 = 42,1 > 1. Меншікті және таратылған капиталдың арақатынасын сипаттайды. Ол кәсіпорын активтерінің қай бөлігі меншікті қаражат есебінен, қай бөлігі қарыз қаражаты есебінен қаржыландыратынын көрсетеді.

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы -01-04 Сабақ реті___93___

Сабақ тақырыбы Баланстың қанағаттанғысыз құрылымын анықтау барысында критериилерді есептеу

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі дәріс сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі: Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру: сұрақтар қою арқылы.

Жаңа сабақ;

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау

№	Көрсеткіш	Көрсеткіш мақсаты	Есептеу формуласы	Қолайлы мәні
	Тәуелсіздік коэф-і	М.к-ң к.о активтерін қалыптасытыру көзінің жалпы көлеміндегі үлесін сипаттайды. Ол б/ша к.о-ң қаншалықты деңгейде қарыз қаражатқа тәуелді екендігін және меншікті қаражатын қалай пайдаланатынын білуе болады	меншікті капитал/ авансталған капитал	0,5-0,6
	Тәуелділік коэф-і	Қарыз қаражаттардың жиынтық капиталдағы үлесін сипаттайды. Авансталған капиталдағы қарыз үлес неғұрлым көп болса, соғұрлым к.о қаржыландырудың сыртқы көздері көбірек тәуелді болады.	қарыздық капитал/ авансталған капитал	0,4-0,5
	Қаржыландыру коэф-і	Меншікті және таратылған капиталдың арақатынасын сипаттайды. Ол к.о активтерінің қай бөлігі меншікті қаражат есебінен, қай бөлігі қарыз қаражаты есебінен қаржыландыратынын көрс-і.	меншікті капитал/тартылған капиталға	>1

Дата добавления: 2014-01-07