II. УМШТН. Магтад келхләрн – өргәд оркдг,

I. УМШТН

Хальмг келн

Хальмг келн юуһарн өвәрц?

Магтад келхләрн – өргәд оркдг,

Мааҗад келхләрн – шавтадг.

Яснла харһсн сумн болсн

Янзта хальмг келн!..

Хар уснд өрм бәәлһм

Хальмг келм чимгтә,

Хуурмг, худлчиг худгт суулһм

Хурц болчкад, омгта…

Тосн кевтә илн келдг,

Торһ-томчар кеерүлн келдг,

Усн әдләр уһан келдг

Уул хальмг келн!

Калян С.

• • Шүлг соңстн. Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Яһҗ келхлә, өргәд оркна?

2. Яһҗ келхлә, шавтана?

3. Ямаран хальмг келн?

4. Худлчиг юунд суулһм чимгтә?

5. Хальмг келиг юунла дүңцүлнә?

Күүндтн:

А: Магтад келхләрн яһдг?

Ә: Өргәд оркдг.

А: Мааҗад келхләрн яһдг?

Ә: Шавтадг.

А: Юуһар кеерүлн келдг?

Ә: Торһ-томчар кеерүлн келдг.

А: Усн деер ю бәәлһм келдг?

Ә: Өрм бәәлһм келдг.

А: Хальмг келнә чимгнь юундв?

Ә: Хурц болчкад, омгта…

А: Юн кевтә илн келдг?

Ә: Тосн кевтә.

А: Юн әдләр уһан келдг?

Ә: Усн әдләр.

А: Юуһар кеерүлн келдг?

Ә: Торһ-томчар.

*Көдлмшин девтрәр көдллһн.

Хальмг Таңһчин уур-аһар

I. ТОДЛТН

Рис. четырех времен года

Шинҗлтн: Хальмг тег җилин дөрвн цагла ямаран болна?

Җилин дөрвн цаг нег-негән сольна: киитн үвл, дулан хавр, халун зун болн серүн намр. Хальмг һазрин йиртмҗ олн зүсн.

Үвлин һурвн сар: бар, туула, лу. Үвлд өдрмүд ахрдна, сө утдна. Киитн удан бәәхш, дарунь дуларна. Цасн хәәлнә, һазр мөстнә. Зәрмдән киитнә кемҗән 10 - 15 градуст күрнә. Эн цагла хур цасн семрү орна. Үвлин теңгр нурһлҗ бүркг болна. Нарн хая-хая бултана.

Җилин сәәхн кем – хавр. Хаврин сармуд: моһа, мөрн, хөн. Моһа сар уста, бальчгта болна. Эн цагла аһарин ур киитн. Йоста хавр мөрн сард ирнә. Аһар дуларна, ноһан урһна, тег цецгәрнә, модд көкрнә. Хөн сард экләд халурна. Энүнә дару зун ирнә.

Зунын сармуд: мөчн, така, ноха. Эн цаг һаң халута, хагсу болна. Хур баһар орна. Теегин өвсн хумхарна, һолмуд хагсна.

Зунын хөөн серүн намр ирнә: һаха, хулһн, үкр сармуд. Эн цагла хальмгин тег шинәс сергнә. Хур орна, тег көкрнә. Һаң халуг серүн сольна. Эн кем таалмҗта цаг.

Хальмгин тег җилин дөрвн цагт оньдин сәәхн болна!

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Ямаран җилин цагмуд меднәт?

2. Үвлин сармуд ямаран нертә?

3. Хаврин сармуд ямаран нертә?

4. Зунын сармуд ямаран нертә?

5. Намрин сармуд ямаран нертә?

6. Ямаран цагла тег экләд көкрнә?

7. Кезә һаң халун болна?

8. Тег җилд кедү дәкҗ көкрнә?

9. Ямаран җилин цагла өдрмүд утдна, сө ахрдна?

10. Ода ямаран җилин цаг?

11. Эндр өдрин бәәдл ямаран?

12. Чини дурта җилин цаг ямаран? Юңгад?

1. Зургудар җилин дөрвн цагин тускар келвр тогтатн.

рис. Зима рис. Весна рис. Лето рис. Осень

Күүндтн:

Өлзәтә: Үвлин сармуд ямаран нертә?

Һәрә: Үвлин сармуд: бар, туула болн лу.

Өлзәтә: Хальмгт үвл ямаран болна?

Һәрә: Хальмгт үвл баһ цаста болна.

Өлзәтә: Хаврин сармуд ямаран нертә?

Һәрә: Хаврин сармуд: моһа, мөрн болн хөн.

Өлзәтә: Хавр ямаран цаг?

Һәрә: Хавр хамгин сәәхн цаг.

Өлзәтә: Зунын сармуд ямаран нертә?

Һәрә: Зунын сармуд: мөчн, така болн ноха.

Өлзәтә: Зун ямаран болна?

Һәрә: Зун һаң халута, хагсу болна.

Өлзәтә: Җилин ямаран цагмудт һазр көкрнә?

Һәрә: Намрар болн хаврар көкрнә.

• • Соңстн. Тааҗ медтн, хаврин ямаран сармуд иим темдгтә?

1. Нарн ээнә, 2. Тег көкрнә,

Цасн хәәлнә, Бамб цецг урһна,

Цувгуд гүүнә, Зер-земшин модд цецгәлнә.

Цандг тогтна. Хорха-хотн сернә.

3. Хаврин түрүн оһтрһу

Эн сарла дуурхна.

Ноһан деегшән урһна,

Нарн улм халурна.

*Көдлмшин девтрәр көдллһн.

Элст – мана хотл балһсн

I. ТОДЛТН

рис. Площадь рис. Памятника рис. Фонтан

талвң бумб усна цацвр

рис. Библиотека

рис. Пагода

күрд

дегтрин саң

рис. Транспорт рис. Храм «Золотая обитель Шакъя Муни»

көлгн

Бурхн Багшин Алтн Сүм

Дата добавления: 2014-11-06