Силлабус

Мамандық: 5В011400-Тарих; 5В011900- шет тілі; екі шет тілі; 5В0117000 –қазақ тілі мен әдебиеті; 5В020700- аударма ісі; 5В011500-Құқық және экономика негіздері; 5В030100-Құқықтану.

Оқу формасы: күндізгі

Курс: 1

Семестр: 1,2

Кредиттің саны: 2

Дәріс: 15

Практикалық сабақтар: 15

ОСӨЖ: 30

СӨЖ: 30

Аралық бақылаулар: 2

Курстық жұмыс: жоқ

Емтихан: 1,2,3,4 семестр

Талдықорған 2014 ж.

Оқытушы жайлы мәлімет: Алдибекова Кулдархан Нурсапақызы – педагогика ғылымдарының кандидаты, география және экология кафедрасының доценті.

Электронды почтасы: aldibekova- gulden @mail.ru

Байланыс телефоны: 30-08-01

Сабақ сағаттары: сабақ кестесіне сәйкес

Кеңес беретін уақыты;күнтізбе бойынша

Пәннің қысқаша сипаттамасы: Қазіргі тандағы биосфера және оны құраушы табиғи жүйелердің жағдайы планетамызда ғаламдық экологиялық мәселелерді айқындай түсуде. Ол дүниежүзілік мұхиттың ластануы, топырақтың шөлге айналуы, озон қабатының жұқаруы немесе бұзылуы және биологиялық алуан түрлілікті сақтау мәселелері. Осы кезгі адамзат алдында биосфераның және оның жекелеген экожүйелерінің динамикалық тепе-тендігін сақтауда айтарлықтай күрделі міндеттер тұр, осы аталған мәселе ғаламдық экологияның пән ретіндегі мақсат-міндеттерін айғақтайды.

Пәнді оқыту мақсаты: табиғаттың және қоғамның тұрақты дамуының негізгі заңдылықтары туралы біртұтас түсінік қалыптастыру;

Пәнді оқыту міндеттері:

- тірі ағзалардың әртүрлі деңгейде ұйымдастырылған экожүйелердің, бүкіл биосфераның қызмет атқаруының негізгі заңдылықтарын және олардың тұрақтылығын оқып білу;

- биосфера компоненттерінің өзара әсерлесу заңдылықтары және адамның шаруашылық әрекеттерінің, әсіресе табиғатты қарқынды пайдалану кезіндегі салдары туралы білімдерді қалыптастыру;

- әртүрлі мемлекеттердегі және Қазақстан Республикасындағы тұрақты дамудың тұжырымдамалары, стратегиясы және практикалық міндеттері туралы заманауй түсініктерді қалыптастыру;

- студенттердің экологияның, қоршаған ортаны қорғаудың және тұрақты дамудың күрделі және шиеленіскен мәселелерін талқылауда ауқымды кешенді, объективті және шығармашылық көзқарасын қалыптастыру;

Курсты оқу нәтижесінде студенттер білуі тиіс:

- тірі ағзалардың тіршілік ортасымен қарым – қатынастарының жалпы заңдылықтарын;

- тірі ағзалардың кеңістікке таралуын және сан динамикасын мен қауымдастықтардың құрылымы мен динамикасы;

- табиғатты қорғау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың негізгі принціптерін;

- антропогендік әрекеттің әлеуметтік – экологиялық салдарларын;

- тұрақты даму тұжырымдамасын, стратегиясын, проблемаларын, оларды әлемдік, аймақтық және жергілікті деңгейде шешуге қатысты көзқарастарды;

Игеруі тиіс:

- табиғи және антропогендік экологиялық процестерді анықтап, талдауы және олардың реттелуінің ықтималды жолдарын болжауы;

- биосфераның тұрақтылығын сақтау және адамзат қоғамының апатты күйзелістерсіз дамуын қамтамасыз ету мақсатында, шаруашылық жүргізудің дәстүрлі формалары мен адамдардың тіршілік салттарын жоспарлы түрде өзгертуге бағытталған, адамзаттың тұрақты дамуының осы заманғы тұжырымдамалары мен стратегиясын ажырата білуі;

- тірі организмдер мен қоршаған ортаның әсерлесу заңдылықтары туралы біілімдерін күнделікті қызметінде экожүйелердің тұрақты дамуын сақтау үшін қолдана білуі тиіс;

Машықтануы тиіс;

- экологиялық процестерді талдап табиғат қорғау қызметінде нақтылы міндеттер қойып басым бағыттарды белгілеуге және алған білімдерін экологиялық мәселелерді шешу үшін пайдалануға машықтануға тиіс;

- биосфераның даму заңдылықтары, оның тұрақтылығының сақталу шарттары, сондай – ақ әртүрлі мемлекеттерде, соның ішінде қазақстаан республикасында, тұрақты даму идеясының іске асырылуы жөніндегі білімдерді жинақтау.

Құзіреттілік түйіндері

-қалыптастырушы: жоғары сапалы мамандар даярлаудаға ат салысу, қоғамның қарқынды дамуына төзімді әрі қиындықты жеңе білетін, қазіргі заманау талапқа бейім әрі оны нәтижелі іске асыра алатын азаматтығы жоғары тұлғаның жедел жағдайда әрекет етуін қалыптастыру.

-жүйелеушілік:

-зерттеушілік: ғылыми әдебиеттермен жұмыс, әдебиеттерді пайдаланып рефераттар, есептер, тезис, мақала, баяндамалар жазу, компьютерді, Интернетті сауатты пайдалану мүмкіндігін ойланбой іске асыратын, тәжірибелік сабақтарданалынған нәтижелерді өңдей білетін экологиялық ауытқушылықтардың тенденциялары мен заңдылықтарын анықтауды ойланбай іске асыра алатын тұлға қалыптастыру.

пәндік құзіреттілік:

-коммуникативтілік: курстың өзіне тиісті заңдылықтарын түбегейлі игеріп,зертханалық, практикалық сабақтардың түрлі талаптарын сай тәжірибелерді орындай білуі.

-технологиялық: әр бір оқытылатын тақырыптың мақсаты, міндеті, сабақтың типіне сай жүйге келтіруді игеруі.

-бақылаушылық: бақылау формалары, түрлері мен емтихандарды еш қиындықсық қалыпты түрдк іске асыру.

арнайы кәсіби құзіреттілік: өзінің кәсіби қызметін жоғары деңгейде пайдалануды және өзінің кәсібилік деңгейін жоғарылату үшін алдын-ала жоспарланып, жобалар дайындау қабілетті;

-бағдарламалық: модульдік бағдарламада бірнеше тақырыпты ортақ ерекшеліктеріне сәйкес бір бөлікке топтастырып, меңгерту. Мұнда тақырыптың саны 5-8 ден асапауы қажет, болашағын жан – жақты саналы түрде болжауға, жаңа білім алудың жеке бағытын жасауға қабілеті болуы.

-пән аралық: басқа пәндердегіортақ мазмұнды тақырыптардың ортақ ерекшеліктеріне сәйкес біріктіре қарастыру арқылы біртұтас білім қалыптастыру.

-әлеуметтік: яғни өзінің күнделікті қызметін атқару барысында ынтымақтастандыру арқылы белгілі бір кәсіби тәсілдерді қолдана отырып, өзінің кәсіби дамуын арттырып, жеке басының азбауына қарсы шаралар қолдану, ұлт жандылыққа тәрбиелеу, әлеуметтік жауапкершілік, төзімділік, ұжымдық мәденииеттілігі, кәсібилік этикасын сақтауды меңгеру.

-дамытушылық;

-креативтік; оқылып отырған тақырыптар бойынша білімгер өзі крассворд, матрицалар, кейстер құрастыра білуі.

-әдістеме ұйымдастырушылық: ОСӨЖ, СӨЖ және практикалық сабақтарға лайықты өзара белсенді оқыту әдістерін жүйелі әрі ұтымды ұйымдастырудың дағыдысын қалыптастыру

Бағаны қою саясаты

Білімді бағалаудың балдық-рейтингтік жүйесі

Әріппен белгіленген баға	Бағаның цифрлік эквиваленті	Пайыздық мөлшері	Дәстүрлі түрде бағалау
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74	Қанағаттанарлық
C	2.0	65-69
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D		50-54
F		0-49	Қанағаттанарлықсыз

Пән бойынша студенттің білімін балмен бағалау көрсеткіші

Бағаланатын бағдар (позиция)	1-8 аптадағы бағалау мөлшері	9-15 аптадағы бағалау мөлшері	Балдың максималдық (жоғары) мөлшері	Электронды журналға балл қоюдың кезеңі
Ағымдық бақылау			Әрбір бағалауға 100 баллдан	Апта сайын (бірінші аптадан басқа)
СӨЖ			Әрбір СӨЖ –ге 100 баллдан	4,7,11,14 апталарда
Аралық бақылау			Әр аралық бақылауға 100 баллдан	8 және 15 аптада
Кіру рұқсатының рейтенгісі		R1		8 апта
Кіру рұқсатының рейтенгісінің		R2		15 апта
Академиялық кезеңдегі кіру рұқсатының рейтенгісі	R= (R1 + R2)/2		15 апта
Емтихан	Е		16-19 апта
Қорытынды баға	І = R*0.6+E*0.4

Баға қоюдың критерилері

Бақылау түрі	Максималдық баға	Оқытушының журналына балл қойылатын мерзімі
Ағымдық бақылау: Қатысу: 1сағат – 5 балл Үй тапсырмасын орындауы Практикалық сабақтың орындалуы Белсенділігі (лекция ОСӨЖ барысындағы жауаптары, т.с.с.) ОСӨЖ		Әр аптада
СӨЖ 1 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		4- апта
СӨЖ 2 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		7- апта
СӨЖ 3 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		11- апта
СӨЖ 4 Тапсырма 1 Тапсырма 2		14-апта
Аралық бақылау 1: Коллоквиум Сұрақ 1 – баға 1 Сұрақ 2 – баға 2 Сұрақ 3 – баға 3 Қорытынды баға: (баға1+баға2+баға3)/3		8 - апта
Аралық бақылау 2: Бақылау жұмысы Сұрақ 1 – баға 1 Сұрақ 2 – баға 2 Сұрақ 3 – баға 3 Қорытынды баға: (баға1+баға2+баға3)/3Қорытынды баға: (баға1+баға2+баға3+баға4+баға5)/5		15 - апта

Дәрістердің күнтізбелік-тақырыптық жоспары

№	Тарау бойынша дәрістердің тақырыбы	Сағат саны	апта	Әдебиеттер
	Экология ғылым ретінде анықтамасы.Экология пәні, мазмұны, мақсаты мен міндеттері. Экология ғылымының қалыптасу кезеңдері және құрылымы. Экологиялық зерттеу әдістері.			[1],[2],[3]
	Экологияның бөлімдері:Аутэкология, Демэкология, Синэкология, Ғаламдық экология. «Орнықты даму» терминінің пайда болу тарихы. Экологиялық проблемалар, олардың осы заманғы экономикалық және саяси үрдістердЕ алатын орны мен рөлі			[1],[4],[8]
	Дара организмдер экологиясы. Ю. Либих "Минимум заңы" В.Шелфордтың төзімділік (толерантность) заңы Стенобиоттық және эврибиоттық организмдер.			[2],[5], [6]
	Популяциялық экология – демэкология. Популяция туралы түсінік. Популяцияның статикалық сипаттамасы. Популяцияның динамикалық сипаттамасы			[2],[5], [6]
	Қауымдастықтар экологиясы -.синэкология. Бірлестіктер экологиясы (биоценология) ретінде әр түрлі түрлерге жататын популяциялар (өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер) жиынтығын біртұтас организмдер деңгейінде зерттейді. Организмдер бірлестіктерінің қалыптасуы, құрылымы, динамикасы, қарым-қатынастар, энергия және зат алмасулар, сандық және сапалық өзгерістер, биологиялык өнімділігі мен бірлестіктердің тұрақтылығы туралы жан-жақты мәселелер қаралады.			[2],[5], [6]
	Биосфера және оның тұрақтылығы.Биосфера туралы концепцияның қалыптасуы. Биосфера және ноосфера туралы В.И.Вернадскийдің ілімі, тірі зат концепциясы. Тірі заттың әлемдік ролінің анықталуы. Антропогендік әрекеттік концепциясы күшті геологиялық және геохимиялық факторлар ретінде. Экожүйедегі адамның орны мен ролі. Казіргі кезең биосферасы. Биосферадағы заттар айналымы.Әлемдік биогеохимиялық циклдар. В.И.Вернадскийдің негізгі биогеохимиялық заңдары. Өндірістің дамуы және қоршаган ортаға түсетін салмак.			[2],[5], [6]
	Тұрақты даму. Әлеуметті-экологиялық дағдарыс және тұрақты даму. Тұрақты қоғам моделі, оның іске асу касиеттері мен принциптері. Тұракты дамуды қамтамасыз етуде халықаралық қызмет атқару. Тұрақты даму теориясын ғылыми анықтауда халықаралық ұйымдардың қызметі (NEF-New Есоnоmіс, Fоundation, Халықаралық тұрақты даму институты, МИУР, Канада, БҰҰ қызметі).			[2],[5], [6]
	Табиғи қорлар және табиғатты тиімді пайдалануҚорғалатын территориялар қоршаған ортаны қорғаудың бір түрі ретінде. Генетикалық әртүрлілікті қорғау. Биосфералық резерваттар. Биосфералық резерваттарды дамытудағы Севиль стратегиясы. Қызыл кітап. Халықаралық ұйымдардың кұжаттары. Жердің табиғи қорларының сипаттамасы. Табиғи қорлардың классификациясы және онымен адамзатты қамтамасыз ету проблемасы. Жердің табиғи қорларының сипаттамасы: литосфера, гидросфера және атмосфера. Табиғи қорлардың классификациясы және онымен адамзатты қамтамасыз ету проблемасы.			[2],[5], [6]
	Қазіргі кезеңнің әлемдік экологиялық мәселелері. Ауылшаруашылық, өңдірістің даму нәтижесінде пайда болған экологиялық мәселелер. Ауа, топырақ, Әлемдік мұхиттың ластануы. Қоршаған ортаның ластануының тірі организмдерге әсері.Қазіргі кезеңнің әлемдік экологиялық мәселелері: климаттық өзгерістер, озон қабатының әзгеруі, қышқыл жаңбырлар,шөлдену,биологиялық әртүрліліктің азаюы. Пестицидтерді пайдаланудың экологиялық салдары. Ауылшаруашылыққа зиян тигізетін, улы химикаттарға тұрақты түрлердің пайда болуы.			[2],[5], [6]
	Кәзiргi экологиялық әлеуметтік дағдарыс және тұрақты дамуы. Халық санының өсуі. Және оның сапалық көрсеткіштерінің өсуі. Туылым мөлшеріне әсер ететін факторлар. Урбандалу проблемалары. Кедейшілікпен табыстың әдіоетсіз бөлінуі. Энергетикалық дағдарыс проблемалары және олардың шешілу жолдары. Әлемдік азық түлік проблемаларының шешілу жолдары. Әлеуметтік экологияның пәні жөне міндеттері, қалыптасу тарихы			[2],[5], [6]
	Табиғатты қорғау және тұрақты даму. Қоршаған ортаны қорғаудың принціптері мен әдістері. Ерекше қорғалаиын табиғи территориялар. Генетикалық алуандықты қорғау. Биосфералық резерваттар. Қызыл кітап және оның биологиялық алуандықты сақтаудағы рөлі. Экологиялық білім экологиялық сауттылықы			[2],[5], [6]
	Қазақстан Республикасының тұрақты дамуының өзекті экологиялық проблемалары. 1.Қазақстан Республикасының табиғи ортасын тұрақсыздандыру процестері, себептері мен салдары. Ядролық сынақтардың адамзатқа тигізетін зардаптары. Қазақстандағы экологиялық проблемалары.			[2],[5], [6]
	Қазақстан тұрақты даму жолында. Қазақстан су ресурстарын басқару: басқарудың жалпы принціптері мен міндеттері; су ресурстары және азық – түлікпен қамтамасыз ету; суларды қорғаудың құқықтық қырлары; шекаралар арқылы ағып өтетін (трансшекаралық) өзендердің жағдайы. Жылыжай газдарының шығарылуын (эмиссиясын) төмендетудің ұлттық статегиясын жасау. Озон қабатын қорғау. Озон қабатына әсер етуші факторлар.			[1],[2],[3]
	Қазақстан тұрақты даму жолында. Қазақстанның адами дамуы. Қазақстан адами даму тұжырымдамасын таратудағы БҰҰДаму бағдарламасының рөлі. Қазақстандағы адами дамуы жөніндегі Ұлттыық есептерді даярлау.Адами даму деңгейін анықтайтын негізгі көрсеткіштер және олардың Қазақстандағы динамикасы. Адам даму мен орнықты даму арасындағы байланыстылық.			[5],[6], [8]
	Қорытынды дәріс			[1],[3], [8]
	Барлығы

Практикалық (семинарлық) сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары

№	Сабақтың тақырыптары	Сағат саны	апта	Өткізу нышандары
1.	Экология- табиғатты қорғау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың теориялық негіздері.			Іскер ойындар, тест құрастыру
2.	Негізгі тіршілік орталары олардың сипаттамалары			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Популяция – түрдің тіршілік ету формасы, популяцияның негізгі критерилері.			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Негізгі биогендік элементтердің экожүйедегі айналымы			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Экожүйелердің орта түзушілік рөлі және бұзылған экожүйелерді қалпына келтіру..			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Биосфераның құрылысы және биосфера шекарасы			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	В.И.Вернадскидің ноосфера туралы ілімінің Тұрақты даму тұжырымдамасын қалыптастырудағы бағыттаушы рөлі.			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Тұрақты қоғам моделі. Оның белгілері және қызмет атқару принціптері.			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Адамзат қоғамының табиғи ресурстармен қамтамасыз етілуі.			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Қоршаған орта және тұрғындардың денсаулығы.			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Қазіргі заманның әлемдік экологиялық проблемалары бойынша халықаралық конвенциялар мен келісімшарттар.			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Қазақстан Республикасының ерекше қорылыатын табиғи территориялары.			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Қоршаған ортаның сапасы және тұрғындардың денсаулығы			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	«Үшінші әлем» проблемалары. Мешеуліктен құтылу- тұрақты даму өзекті мәселесі.			Іскер ойындар, тест құрастыру
	Өмір шындығы және тұрақты дамуды қамтамасыз етудің ықтимал уақыт кезеңдері.			Кейстер даярлау, тест құрастыру
	Барлығы

Практикалық сабақты іске асыруға арналған әдістемелік нұсқау

Әрбір аптадағы практикалық сабақтардыңберілген тақырыптары бойынша аудиториялық сабақ жағдайында әрбір студент, судың, радиацияның шекті рауалды концентрациясы туралы қағидалар мен заңдылықтарды т.б толық оқып, жатқа білуі тиіс. Ондағы басты мақсат атмосфераға әсер етуші түрлі факторлардың мысалы, судың, топырақтың ауаның құрамы немесе радиацияның мөлшерін өлшеу, сараптаудың білімі мен білігін қалыптастырады.

Әр аптаның тақырыптарына байланысты зертханада арнайы жеке әдістер мен тәсілдер топтастырылып оны іске асыру тәсілдері көрсетілімі бойынша, әр студент оны орындап, іске асырып, педагогке теориялық және практикалық түрде апта сайын өткізіп отырады. Нәтижесінде лайықты білімі мен білігіне қарай бағаланып, балл қойылады.

ОСӨЖ сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары

№	Сабақтың тақырыптары	Сағат саны	апта	Өткізу нышандары
1.	Экология ғылымының қалыптасу кезеңдері және құрылымы. Экологиялық зерттеу әдістері. Әлеуметтік экология ғылым ретінде дамуы. Чикаго мектебі (Адам және қала). Адам және әр түрлі әлеуметтік топтардың биосфера жағдайына тәуелділігі.			Матрица құрастыру Портфолио жинақтау
2.	Экономикалық өсудің экологиялық шарттармен шектелгендігі.Нашар дамыған елдердің дкмографиялық қауырт өсуінің әлеуметтік зардаптары. Ғаламдық мониторинг- – планетадағы экологиялық жағдайды қадағалау және мәлімет жинау.			Ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту. портфолио
	«Рим клубының» бағдарламалары. Әлемнің алғашқы модельдері. Әлеуметтік экология заңдары. ((Н.Ф.Реймерстың «адам- табиғат» жүйесінің заңдары және т.б.) олардың жекеленген жағдайларда ғана қолданылатындығы.			Ауызша сұрау, пікір алысу, ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту
	Тіршілік үшін күрестің мксимальизм заңы Б.Коммонердің экологиялық «заңдары» және т.б. олардың жекеленген жағдайында ғана қолданылатындығы. Қоршаған ортаның табиғи және әлеуметтік элементтері. Олардың өзара байланыстылығы және экологиялық өзгерістерге түсуі.			Тестпен жұмыс
	Еңбек ету ортасы – қоршаған ортаныың бір бөлігі, еңбек ету ортасының сапасы. Орнықыты даму философиясы мен стратегиясының қалыптасуының тарихы, әлеуметтік – экономикалық және экологияның алғы шарттары.			Ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту. портфолио
	Орнықты даму философиясы мен стратегиясының қалыптасуының, тарихи әлеуметтік, - экономикалық және экологиялық алғышарттары. Орнықыты даму саласыдағы негізгі міндеттер және іс - әрекеттердің бағыты.			Тестпен жұмыс
	Организмдер қауымдастары мен экожүйелердің қалыптасуының тарихи сипаты., олардың орнықты қызмет атқаруының шарттары.			Ауызша сұрау, пікір алысу, ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту
	Қала – орнықсыз табиғи антропогендік жүйенің мысалы, территориялардың урбандалуының жағымсыз зардаптарын жұмсартудың кейбір жолдары.			Тестпен жұмыс
	Жер биосферасы – жанды зат пен енжар материяның жүйелік әсерлесу аймағы, биосфераның орнықты күйін сақтаудағы биотаның потенциалдық мүмкіншіліктері.			Ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту. портфолио
	Антропогендік трансформацияланған ландшафтар, олардың техногенезге төзімділігі.			Тестпен жұмы, белсенді оқыту
	Табиғи–техногендік геожүйелерді шаруашылық игерудің жағымсыз зардаптарының алдын алу және жою.			Ауызша сұрау, пікір алысу, ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту
	Орнықыты даму саласындағы халықаралық ынтымақтастық, орнықты дамудың басымдықтары мен принціптері.			Тестпен жұмыс
	Орнықты даму саласындағы ғаламдық бастамалар. Орнықты даму индикаторлары.			Ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту. портфолио
	Қазақстан Республикасының елдің экологиялық қаупсіздігін қамтамасыз ету және оны орнықты дамыту саласындағы мемлекетттік саясаты.			Тестпен жұмыс
	Халықаралық ұйымдардың, мемлекет институттарының және үкіметттік емес ұйымдардың экологиялық қауіпсіздігі, орнықты дамуды қамтамасыз етуге бағытталған қызметі.			Ақпаратты игеру бігін игертуге бағытталған өзара белсенді оқыту. портфолио
	Барлығы

ОСӨЖ сабағына әдістемелік нұсқау

ОСӨЖ сабағының басты мақсаты дәрісте алғашқы теориялық ұғымы беріліп, қалған ақпараттар сабақтан тыс уақытта студенттің өздігінен тереңдеп оқып, игеру мақсатына негізделінеді. Сондықтан студентке түсініксіз тұстары мен талқылауды қажет ететін сәттерді студент ОСӨЖ сабағына даярлауап келуі тиіс. Оны іске асыру әдістері әр аптаның тақырыптық жоспары тұсында берілген.

ОСӨЖ сабағы білімді бекітіп студенттердің кәсіби біліктілігін қалыптастыруда ерекше орын алады. Сабақ барысында студенттер дәрістер мен оқулықтың мәтініндегі дерек көздерін иллюстрациялық материалдармен салыстыра отырып бір-бірімен тығыз байланысты тапсырмалар жүйесін бірнеше тармақтарға бөліп беру туындаған өзекті мәселені өз беттеріменшешу танымдық қарқындылықтарын арттырып, ой өрістерін кеңейтеді.

Дәріс барысында алған теориялық білімдерін бекітіп өз беттерімен ізденуге дағдыландыру үшін практикалық сабақ барысында берілетін тапсырмалар жүйесі таныс және таныс емес оқу жағдайларында орындалатын репродуктивтік, шығармашылық немесе өзекті тапсырмалар берілуі тиіс.

ОСӨЖ барысында белгіленген жоспар бойынша сыныптан тыс жұмыстардың белгілі бір түріне сипаттама беріліп, кестелер толтырылып өлшеулер жүргізіледі.

Сабақ соңында жұмысқа талдау жасалып бағаланады.

ОСӨЖ:

- түсіндіру, айтып беру немесе көрсету, сипаттау, ұқсастығымен айырмашалықтарын табу, негізгі белгілерін анықтау және болжау сияқты ақыл-ой әрекеттерінің жүйесін қолдана отырып, оқу материалдарының құрылымымен мазмұнына сәйкес негізгі түсініктер мен ұғымдарды заңдылықтармен құбылыстарды толық меңгерту;

-студенттердің қабылдау мүмкіндіктері мен зейіннің ерекшеліктерін ескере отырып, таныс және таныс емес. Оқу жағдайында өзекті және шығармашылық тапсырмалар бере отырып танымдық қарқындылықтарын арттырып ой-өрістерін кеңейту, дүниетанымдарын қалыптастыру;

- қабылдау мүмкіндіктерін ескере отырып деңгейлік тапсырмалар бере отырып, студенттерді дұрыс шешім қабылдауға, қосымша әдебиеттердегі дерек көздерін тиімді пайдаланып өз бетімен білім алуын ұйымдастыруды көздейді.

СӨЖ-дің күнтізбелік- тақырыптық жоспары

1. ӨЖ – яғни өздік жұмыс тапсырмаларына арналған қысқаша конспекті жазып, оған глоссари және кілт сөздеріне түсініктеме беріп жүйеге келтіріңіз;

Р/с	Сабақтың мазмұны	сағат саны	тапсыратын мерзімі	Орындалу формалары
1.	ӨЖ 1. Тпсырма: Экология табиғатты қорғау және тиімді пайдаланудың теориялық негізі.(4 аптаға дейін тапсыру) Сұрақтары: 1. «Экология және тұрақты даму» пәні, оның мақсаттары мен міндеттері. 2. Экология тарихына қысқаша шолу. 3. Соңғы жылдары экологияға жоғары назар аударудың себебі неде?. 4. Экологияның басқа ғылымдармен және Сіз таңдаған мамандықпен байланысы. 5. Экология - табиғатты қорғау және тиімді пайдаланудың ғылыми және теориялық негізі. 6. «Тұрақты даму» түсінігі. Неліктен экология «Тұрақты даму» концепциясының негізгі бөлігі болып табылады.		4 апта	ауызша сұрау
	ӨЖ 2. Тақырыбы: Негізгі тіршілік орталары және олардың сипаттамалары (7 апта).   Сұрақтары: 1. «Экологиялық фактор», «тіршілік ортасы» түсініктері. 2. Туындауы және уақытына байланысты экологиялық факторлардың жіктелуі. Мысалдар келтіріңдер. 3. Шектеуші факторлар концепциясы (минимум заңы, толеранттық заңы). Мысалдар келтіріңдер. 4. Эврибионттық және ксенобионттық организмдердің мысалдарын келтіріңдер. 5. Су тіршілік ортасы ретінде. 6. Топырақ тіршілік ортасы ретінде. 7. Жер беті – ауа ортасы және оның негізгі сипаттамалары.		7 апта	ауызша сұрау
	ӨЖ 3. Тақырыбы: Популяция түрдің тіршілік ету жағыдайы және оның негізгі критерийлері (11АПТА).   Сұрактары: 1.Популяция – түдің элементарлық бірлігі.Популяцияның негізгі критерийлері. 2.Популяцияның топтық құрылым ретінде кандай жаңа қасиеттері пайда болады? 3.Популяцияның статикалық сипаттамалары (саны, тығыздығы, жыныстық және жастық құрамы). 4.Популяцияның динамикалық сипаттамалары (туылымы, өлім-жітімі, тірі қалуы, популяцияның санының өсуі). 5. Популяция санының табиғатта реттелуі   Логикалық тапсырмалар: 1.Популяцияның санының бірқалыпты сақталуы үшін бір ұрғашының ұрықтанған жұмыртқаларының ішінде орташа есеппен қаншасы тірі қалуы қажет? 2.Жануарлардың кейбір популяцияларында жыныстық арақатынас 1:1 ден ауыткуы мумкін. Бұл ауытку неліктен болады? 3. Егерде популяция өзінің тығыздығы жоғарлағанда туылымын төмендететін болса неліктен егістіктер мен бақшаларда зиянкештердің санының өте жоғары өсуі орын алады?		11 апта	ауызша сұрау
	4 Тема: Экосистема, ее структура и функциональная организация (14 АПТА). Вопросы: 1. Абиотический и биотический комплексы экосистемы. 2.Понятие экосистема и биогеоценоз. 3.Классификация экосистем. Основные типы биомов Земли. Приведите примеры. 4.Взаимоотношения организмов в сообществе. Примеры основных типов взаимоотношений. 5.Трофическая структура сообщества. 6.Поток энергии и круговорот веществ в экосистемах (закон 1% и 10% энергии) 7.Пищевые цепи и её типы (детритные и пастбищные). 8.Продуктивность экосистем, типы продуктивности. 9.Экологические пирамиды и её типы. 10. Динамика экосистем: экологические сукцессии и её типы. Примеры.     1.		15 апта	ауызша сұрау
	Барлығы:

Өздік жұмысты орындаудың күнтізбе тақырыптық жоспары мен тапсырмалары

№1 ӨЖ Семинардығ бұл тақырыбына дайындалғанда студенттерге экологияның ғылым ретінде, табиғатты қорғау және тиімді пайдалану анықтамасына, қолданбалы экологияға, экологиялық проблемалар мен тұрақты дамуға қызыгушылық туындауының себептеріне ерекше назар аударуына қажет. Осының берілген тақырыпты дұрыс түсініп сұрақтарына жауап беруге көмектеседі.

№2Тақырыбына дайындалғанда студенттерге барлық организмдер өздері бейімделген ортада тіршілік ететініне (адаптация) назар аударуы қажет. Организмдердің толеранттық шектеріндегі экстремалдық факторларға төзімділігі тек осы жжағыдайға байланысты. Егерде негізі факторлар қолайлы, ал бір фактор толеранттық (шыдамдық) шегінен шыққан болса организм тіршілік ете алмайды. Осы жағыдаймен тірі организмдердің таралу ареалы айқындалады.

№4 Берілген тақырыпты толық түсіну үшін студен, экожүйені тұрақты қалыпты ұстап тұру үшін, трофикалық деңгейлердің барлық өкілдері қатысты екендігіне көңіл аударылыуы тиіс. Бұл трофикалық деңгейлердің зат алмасуы мен ондағы бекітілген энергияның энергия заңы 1 және10% екендігін айтады. Мұнда үлкен рольді трофикалық деңгейдегі биологиялық алуан түрлілік атқарады Экожүйедегі энергия сызықтық болғандықтан ол әр бір трофикалық деңгейде азайып отырады. қАлдық энергиялары жылу энергиясына айналып қайта пайдаланылады Зат алмасу әрқашанда тұйық. Ол тірі ағзалардың қоректенуінің әртүрлілігіне негізделінген. Экожұйенің тұрақтылығы сыртқы экологиялық факторларға негізделінген. Бұл сұрақтарды үлкен практикалық маңызы табиғатты қорғауға ат салысып, тұрақты дамыту үшін қажет.

Дата добавления: 2014-11-07