Вопрос 16: Первая мировая война. Обострение социально-экономического и политического кризиса в России и Беларуси в 1917 г. Февральская и Октябрьская революция

Вопрос 15: Основные тенденции развития экономики Европы в начале XX вв. Социально-экономическое положение белорусских губерний в 1900-1914 гг. Столыпинская аграрная реформа и ее проведение в Беларуси.

Промышленность Беларуси специализировалась по обработке продуктов местной с/х., лесной и минеральных ресурсов. Беларусь отставала от Росси по уровню концентрации изготовления. Интенсивное строительство ж/д на Бел. было вызвано ее политическим положением. Царский урад руководствовался военно-стратегическими целями экономическими интересами Российской империи. Обеспечивалась ж/д связь столиц, важные индустриальные и с/х районы были связаны между собой, с балтийскими и черноморскими портами, с странами Западной Европы. Беларусь находилась на перекрестке со многими из этих стран. Начало ж/д сетки Бел. положила Петербургская - Варшавская магистраль. В 70-е гг. были построены еще две магистральные линии – Московско-Брестская и Либава – Романская. Ведущую роль начали занимать банки. Кроме отделений центральных банков империи появились местные – Минский и Могилевский коммерческие банки.

В белорусских губерниях произошел процесс капитализации с/х. Этому способствовала аграрная реформа. Причины:

1. реформа 1861 г. не привела к решению аграрного вопроса, что способствовала развитию российской империи;

2. хозяйство крестьян оставалось отсталое;

3. внутренний рынок оставался ограниченным.

Столыпиская аграрная реформа – буржуазная реформа крестьянского наделенного землевладения в России 1906-1907 г. Реформа получила имя министра внутренних дел того времени, Петра Столыпина, одного из его авторов, инициаторов и правителей. Революция 1905-1907 гг. не решила аграрного вопроса, и землевладельческого вопроса.

Цели реформы: 1. обеспечить условия быстрого развития экономики страны.

2. разбить всеобщий крестьянский фронт против помещиков, расколоть деревню, ускорить появление класса сельской буржуазии крестьян.

Все эти цели означали переход от прусской до американской модели землевладения. На Бел. был построен специальный фонд для русских переселенцев. Им разрешалось покупать землю на Беларуси. Реформа помогла росту с/х производительности. К 1913 Беларусь стала крупнейшим районом выращивания картофеля. Выросли посевы льна, злаковых культур. Помещецкие хозяйства втягивались в рыночные отношения. Столыпинская реформа усилила сельскую буржуазию, расширила возможности для развития капитализму в с/х. Столыпинская аграрная реформа была остановлена ВОВ, а потом установлением советской власти.

Першая сусветная вавйна працягвалася з 1 жніўня 1914 г. па 11 лістапада 1918 г. Прычына вайны: барацьба двух імперыалістычных груповак дзяржаў – Троістага саюза і Антанты за перадзел ужо падзелянных калоній і сфер уплыва. У першыя дні вайны заходнія, у тым ліку і белларускія губерні былі пераведзяны на ваеннае становішча. У сувязі з гэтым заабараняліся: забастоўкі, вулічныя шесце, маніфістаціі. На баку ўрада выступалі эсэры, меншавікі, бундаўцы. Меншавікі былі супраць вайны. Яны прызналі карысным у інтэрэсах пралетарыяту паражэнне царызму ў вайне, пераўтварэнне вайны імпірыалістычнай у вайну грамадзянскую і перамогу рэвалюціі. Па сутнасці антываенную апзіцію заняла газета “Наша ніва” (за якой стаяла БСГ), рэдактарам якой у 1914 г. стаў Я. Купала. Асноўныя падзеі на беларусі: жнівень – верасень 1915 г.

Асноўныя сілы Германіі былі засяроджаны на Усходнім фронце, які імкліва набліжаўся да беларусі. Сіаўка галоўнакамандаванія была пперададзена з Баранавіч ў Магілёў. У районе Вільні пачанаецца аперація, вядомая як “Свянянскі прарыў”. Свянцяны былі ўзяты, на наступны дзень вораг прарваў фронт каля Свянцян. 14 верасня былі захопілі Вілейку і адышлі да Маладзечна, 16-17 верасня ў раёне Маладзечна, Вілейкі, Смаргоні 2-я руская армія спыніла наступленне германскіх войскаў і адкінула немцаў у раён возёр Свір і Нарач. Заходнія саюзнікі ў гэты цяжкі час для Расіі не аказалі ёй не якой дапамогі. У кастрычніку 1915 г. фронт стабілізаваўся па лініі Дзвінск – Баранавічы – Пінск. Немцы акупіравалі 1\4 частку Беларусі. На акупаваных тэрыторыях існаваў жорсткі рэжым. Так ўсе мушчына ў возресце 16-60 гадоў павінныы былі плаціцьпадушную подаць. Першая сусветная вайна явілачя вялікім выпрабаванням для эканомікі Беларусі. Значныя страты панесла і сельская гаспадарка. Скараціліся пасевы, пагалоўе ската.. У такім цяжкім становішчы расло недавольства народных мас. Гэта прывяло да шматлікіх паўстанняў. Так у кастрычніку1916 г. у Гомелі адбылося паўстанне вайскоўцаў гэта сведчыць аб тым, што армія з апоры царызму паступова ператварылася ў яго праціўнікаў.

Лютаўская буржуазная дэмакратычеая рэвалюцыя – з‘ява сусветна –гістарычнага значёння. З аднаго боку, яна падвяла рысу пад шматвяковай гісторыяй расійскай манархіі, а з другога – адкрылла шлях да дэмакратычнагаразвіцця Расіі. Прычыны:

1. Захаванне царскага самадзяржаўя і адсутнасцьдэмакратычных правоў у грамадстве.

2. Нявырашаннае аграрнае пытанне (існавала памешчацкае земляўладанне).

3. Нвырашаннее нацыянальнае пытанне. Беларусы не прызнаваліся самастойным народам у складзе Расіі.

Пачатак ёй паклалі массавыя забастоўкі, мітынгі і дэманстраціі ў Петрагтадзе, праведзянные 23 лютага 1917 г. (па стараму стылю) у сувязі з Международным жаночым днём. 25 лютага забастоўка стала ўсеагульнай. На бок рабочых сталі пераходзіць салдаты.27 лютага рабочыя і салдаты захапілі галоўны арсенал, телеграф, вакзалы, вызвалі з турмаў палітычных зняволенных. Рэвалюція ў Петраградзе перамагла. 2 сакавіка 1917 г. цар Мікалай 2 адмовіўся ад ўлады. Закончылося 300 – гадовае панаванне дынасціі Раманавых. Па свайму характэру рэвалюція была буржуазна - дэмакратычная. Рухаючай сілай рэвалюціі был народ. Асаблівасцю рэвалюціі было тое, што яна не паслядоўна выраашла пытанне аб уладзе. У выніку ў краіне ўстанавілася двоеўладзе. Пасля перамогі па ўсёй краіне пачалі стварацца Саветы, якія і сталі оорганамі ўлады Большасць у Саветах склалі меншавікі і эсэры. У той жа час быў створаны з дэпутатаў 4 Дзяржаўнай думы Часовы камітэт на чале з адным з кіраўнікоў акцябрыстаў М. Радзянкам. Так у краіне усталявалася двоеўладзе: улада буржуазіі, якую ўвасабляў Часоыв ўрад, і рэвалюцыйна – дэмакратычная ўлада пралетарыята – савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў.

Кастрычніцкая рэвалюцыя. Воссеню 1917 г. у Расіі, у тым ліку і ў Беларусіі, рэзка паглыбіўся сацыяльна – эканамічны крызіс, пагоршылася матэрыяльнае становішча працоўных. Працягвалася першая сусветная вайна. У Беларусі парцавалі толькі тыя галіны прамысловасці, якія абслугоўвалі патрэбы фронту. Прыйшла ў заняпад сялнская гаяпабарка. Існаваў востры дэфіціт паліва, сыравіны, прадуктаў харчавання. Значна паглыбіўся і палітычны крызіс, узмацнілася палярызація палітычных сіл. Левыя радыкальныя сілы імкнуліся да “давядзення рэвалюціі да канца”, правыя - да усталявання дэктатуры. Цэнтрыскія сілы аказалісь вельмі слабымі і разрозненымі. У такіх умовах бальшівікі сталі на шлях барацьбы за уладу. 24 кастрычніка 1917 г. у петраградзе пад кіраўніцтвам бальшівівоў пачалося паўстанне. Да раніцы 25 кастрычніка Часовы ўрад быў звергнуты. Уся ўлада перайшла ў рукі Ваена – рэвалюцыйнага камітэта (ВРК) – органа Петраградскага Савета рабочых і салдатскіх дэпутатаў. Увечары 25 кастрычніка пачаў работу 2 Усерасійскі з’езд саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў. З’ездз прыняў Дэкрэты аб міры і зямлі, стварыў новы ўрад _ Савет Наробных Камісараў (СНК) начале з І. Леніным, выбраў заканадаўчы орган улады – Усерасійскі цэнтральны Выканаўчы Камітэт (ВЦВК).

Вопрос 17: Проблема белорусской государственности в общественно – политическом движении Беларуси. Первый Всебелорусский съезд. Провозглашение и деятельность Белоруской народной Республики.

Пад уплывам Кастрычніцкай рэвалюціі беларускі нацыянальны рух падзяліўся на дзве часткі. Адна частка падтрымлівала рэвалюцыю, другая выступала супарць яе. Розныя адносіны адносіны да Кастрычніцкай рэвалюціі былі абумоўлены вострымі супярэчнасцямі паміж рознымі палітычнымі сіламі. Сітуація ў Беларумііўскладнялася нявырашанасцю беларускага націянальнага пытання. ЦК РСДПР(б) яшчэ не акрэсліў сваю палітыку ў беларускім пытанні. Кіраўніцтва Паўночна – Заходняга абласнога камітэта РСДРП(б) і Абылвыкамзах лічыла, што Беларусь павінна быць адміністраційнай – гаспадарчай адзінкай Расіі. Беларускія націянальныя групоўкі спачатку лічылі, што Беларусь павінна атрымаць краёвую аўтаномію у складзе Расійскай федэрацыі, а пасля Кастрычніцкай рэвалюціі патрабавалі “поўнага націянальнага самавызначэння і стварэння незалежнай беларускай дзяржавы”. Наібольш уплывовым націянальнымі партыямі і арганізаціямі былі Вялікая Беларуская Рада (ВБР), Беларуская саціялістычная грамада (БСГ), Беларуская народная грамада (БНГ), Беларуская партыя народных саціялістаў (БПНС), Беларуская хрысціянская дэмакратыя (БХД і інш. Кіраўніцтва гэтых партый не падтрымлівала Кастрэчніцкую рэвалюцыю, лічыла яе анархіяй, стратай свабод, заваёванных лютаўскай рэвалюціяй. Галоўным у іх палітыцы было націянальнае пытанне, барацьба за незалежнесць Беларусі. Аднак асабітых для здзяйсненне гэтай мэты у ніх нехапала. Таму яны спрабавалі абаперціся на сялян, салдат. Імкнучысфя аб’яднаць іх на глебе самавызначення і стварэння незалежнай Беларускай буржуазнай – дэмакратычнай рэспублікі. Ажыццявіць гэту задачу было вельмі складана. Справа ў тым, што ў той час ні адна з беларускіх партый не амгла стаць кансалідуючай сілай у грамалстве. Асаблівую надзею беларускія націянальныя дзеячы ўскладвалі на Усебеларускі з’езд, які яны склікалі 15 снежня 1917 г. Гэты з’езд, паводле меркавання яго арганізатараў, павінен быў вырашыць прблему нацыянальнага самавызначэння беларускага народа. На з’ездзе прысутнічалі дэлігатыз розных палітычных плыняў. Асноўная барацьба паміж імі ішла па пытаннях аб формах самавызначэння Беларусі, яе узаімаадносінах з Расіяй. На з’ездзе была распрацавана рэзалюцыя, якая складалася з 15-і пунктаў і якая вызначала характар націянальна – дзяржаўнага лааду ў Беларусі. Дэлегаты з’езда паспелі толькі прыняць першы пункт рэзалюціі, дзе гаварылася, што у межах Беларусі ўводзіцца рэсппубліканскі дэмакратычны лад на чале з Усебеларускім саветам сялянскіх, салдацкіх і рабочых дэпутатаў, да ялога часова пераходзіць уся ўлада ў краіне і які павінен устанавіць адносіны з цэнтральнай уладай у Петраградзе. Усебеларускаму Савету далучалася склікаць Устаноўчы сход, якому трэба было вызначыць канчаткова дзяржыўны ладбеларусі. Прыняцце такога рашення азначала, што з’езд не прызнаваў савецкіх оргганаў улады на Беларусі. СНК Заходняй вобласці і фронту расцаніў гэта рашенне як контрэвалюцыйную спробу звярження устаноўленнага ў выніку перамогі Кастрэчніцкай рэвалюціі грамадскага і дзяржаўнага ладу, на гэтай падставе ноччу 18 снежня з’езд быў распушчаны, прызыдыум з’езда і шераг дэлігатаў былі арэштаваны. Дэлегаты з’езда, якія засталіся на волі, на сваім нелегальным пасядженні 18 снежня ўтварылі Выканаўчы камітэт Рады. Гэты орган стаў палітычным центрам усіх націянальна – дэмакратычных сіл, што супрацьстаялі бальшевікам.

19 лютага 1918 г. Выканкан рады Усебеларускага з’езда выдаў загад №1, у якім з’явы пра стваренне ў Мінску беларускай ваеннай камендатуры начале з К. Езавітавым. 21 лютага 1918 у дзень захопу немцамі Мінска звярнуўся да народа Беларусі з першай Устаўной граматай, у якой аб’явіў сябе ўладай у Беларусі. Выканаўчым органам – Урадам гэтай улады стаў Народны сакратэрыят на чале з Я. Варонка. 9 сакавіка 1918 г. Выканком Рады на сваім пасядженні прыняў 2-ю Устаўную граммату, у якой Беларусь была аб’яўлена Народнай Рэспублікай. 18 сакавіка 1918 г. Выканком Рады Усебеларускага з’езда быў рэарганізаваны ў Раду БНР. Прэзідыум Рады ўзначаліваў І. Серада. 19 сакавіка 1918 г. Рада БНР прыняла закон “Аб вярхоўнай уладзе Беларускай Народнай Рэспублікі”, які замацоўваў за ёй функціі законадаўчага органа. Кіруючая роля ў ёй належала сяреднім слаям націянальнай інтелігенціі, прадсташнікоў БСГ. 25 сакавіка 1918 г. Рада БНР прынялі 3- ю Устаўную грамату, якой аб’вяшчала незалежнасць БНР. Краіны Антанты не былі зацікаўлены ў прызнанні БНР. Што датычыцца савецкіх улад, то яны занялі выключна адмоўную пазіцію да БНР. У Дэклараціі “Да беларускіх рабочых і сялян”, прынятай 14 красавіка 1918 г. на другім з’ездзе Саветаў Заходняй вобласці, Рада вызначала як контрэвалюцыйнае, а яе кіраўнікі – як ворагі савецкай саціалістычнай улады. Рада БНР пайшла на рашучы крок. 25 красавіка 1925 г. яна накіравала тэлеграму германскаму кайзеру Вельгельму, у якой заявіла пра гатоўнасць “дасягнення дзяржаўнай незалежнасці ў саюзе з Германскай імперыяй”. Паслання Радай тэлеграмы выклікала вострый палітычный крызіс ў самой Радзе. Яе пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія саціялісты. Крызіс Рады прывёў да расколу БСГ і ўтварення новых партый – Беларускай партыі саціялістаў – рэвалюціянераў (БПС – Р), Беларускай соцыял – демакратычнай партыі (БСДП), Беларускай партыі саціялістаў – федэралістаў (БПС – Ф). У Радзе сталі замацоўвацца кансерватыўныя сілы. 27 жніўня 1918 г. урад Гермаеіі падпісаў з урадам РСФСР дадатковы дагавор, паводле якога Германскіе войскі адыходзілі да ракі Беразіны. Савецкі урад 13 лістапада 1918 г. ануляваў Брэсцкі дагавор. Чырвоная Армія памеру адыходу германскіх войск паступова стала вызваляць тэрыторыю Беларусіі. 10 снежня быў вызвалены г. Мінск. Да сярэдзіны лютага 1919 г. ад нямецкіх акупантаў была ачышчана амаль уся тэрыторыя Беларусіі. Рада БНР вымушана была пераехаць з Мінска ў Гродна.

Дата добавления: 2015-01-03