Составьте диалог, используя слова 1 - 2 урока

Местоимения

Составьте свой диалог.

ИКЕНЧЕ ДӘРЕС

Единств. числоМножественное число

Мин Я Без Мы

Син Ты Сез Вы

Ул Он Алар Они

Бу Это Болар Эти

Кем? Кто? Кемнәр? Кто?

Нәрсә? Что? Нәрсәләр?

Мин – язучы. Без – язучылар.

Син – мөгаллим. Сез – мөгаллимнәр.

Ул – студент. Алар – студентлар.

− Син кем? Мин - студент.

− Сез кем? Мин – мөгаллим.

− Сез кемнәр? Без – мөгаллимнәр.

− Ул кем? Мөгаллим.

− Бу кем? Ул – мөгаллим.

− Болар кемнәр? Алар – мөгаллимнәр.

► Местоимение бу (это) указывает на предмет или лицо, находящееся на близком расстоянии.

Бу – нәрсә? Бу – китап. Бу – кем? Бу студент.

Бу – нәрсә? Бу - өстәл. Бу – кем? Бу төзүче.

Бу – нәрсә? Бу – урындык Бу кем? Бу – укучы.

Бу – нәрсә? Бу - сәгать Бу кем? Бу – сатучы

► В татарском языке активно употребляется форма вопроса – частица – мы/-ме, которая находится в конце слова и предложения, при этом ударение падает на предыдущий слог.

Бу - китáпмы? Әйе, бу – китап.

Бу - өстә'лме? Әйе, бу - өстәл

Бу – урынды'кмы? Юк, бу – китап.

Бу – сәга'тьме?

Юк, бу – дәфтәр.

1) − Айдар бармы? 2) − Әмир бармы?

− Бар. − Бар.

3) − Әхмәт бармы? 4) − Галия бармы?

− Юк. − Юк.

● Биремнәр (Задания).

1. Переведите следующие слова, правильно расставляя ударение: Добрый вечер! Извините! Прощайте! Привет! Я очень рад! До свидания! Познакомьтесь! Как ваши дела! Счастливого пути! Мы – студенты. Они – преподаватели. Я – студент. Вы – писатель.

2. Переведите и правильно напишите следующие слова:

стол они

писатель мы

есть (имеется), продавец

кто часы

преподаватель книга

это стул

что знакомый

спасибо магазин.

строитель ученик

ты я

тетрадь дверь

ӨЧЕНЧЕ ДӘРЕС

► В современном татарском языке, существительное выступает в нулевой форме и обычно указывает на единичность предмета. Множественное число имен существительных образуется с помощью аффиксов: -лар/-ләр, - нар/-нәр.

Единств. числоМножественное число

университет университетлар

мәдрәсә мәдрәсәләр

өстәл өстәлләр

җөмлә җөмләләр

китап китаплар

дәфтәр дәфтәрләр

хәреф хәрефләр

ишек ишекләр

мәктәп мәктәпләр

сыйныф сыйныфлар

Бу – университет. Университетның бинасы зур. Университетта студентлар укый. Алар хәзер татар теле дәресендә утыралар. Студентлар җөмләләр төзиләр һәм текстлар укыйлар. Бу китап. Бу китапта төрле текстлар бар.

■ Прочитайте и переведите текст

Казан –фәнни үзәк

Казан элек-электән зур фәнни һәм мәдәни үзәк булган. 1804 елда Казанда университет ачылган. Математик-геометр Н.И. Лобачевский университетның ректоры булган. А.М. Бутлеров, Н.Н. Зинин, Арбузовлар һәм башка бөтен дөньяга танылган галимнәр Казанда яшәгәннәр һәм бөек ачышлар ясаганнар. Аларның ачышлары фән тарихына алтын хәрефләр белән язылган.

Бүгенге көндә Казанда төрле фәнни-тикшеренү институтлары эшли, югары уку йортлары да бик күп. Аларда 80 меңгә якын студент белем ала.

Татар энциклопедиясе битләреннән

► После носовых согласных м, н, ң – присоединяется аффиксмножественного числа –нар/-нәр.

Единств. числоМножестввенное число

исем исемнәр

урам урамнар

борын борыннар

кем кемнәр

болын болыннар

туган туганнар

көн көннәр

мөселман мөселманнар

мөгаллим мөгаллимнәр

имам имамнар

фән фәннәр

галим галимнәр

мөгаллим мөгаллимнәр

Без – студентлар. Болар кемнәр? Алар – мөгаллимнәр. Болар кемнәр? Алар – имамнар. Сез кемнәр? Без – мөгаллимнәр. Сез имаммы? Әйе, мин имам. Сез мөгаллимме? Әйе, мин мөгаллим. Сез имамнармы? Юк, без мөгаллимнәр.

● Биремнәр (Задания).

1. Следующие слова напишите во множественном числе:

өстәл, язучы, төзүче, халык, нокта, сәнгать, тел, гыйлем, дәфтәр, урындык, йорт, заман, кибет, тәрбия, сүз, ишек, өмет, китап, сорау, йолдыз, күз, җөмлә.

2. Выберете и напишите имена существительные, образующие множественное число с окончаниями -нар/-нәр:

ай китап

дус мөгаллим

шәһәр көн,

урман рәсем,

укучы кеше

иртә алтын

малай башкала,

туган хәреф

акча, төн

каен җавап,

урам, сәүдә

галим фән

мәктәп күпер

ДҮРТЕНЧЕ ДӘРЕС

► Мягкие гласные (передний ряд) − ә, ө, ү, е(э), и

Твердые гласные (задний ряд) − а, о, у, ы

Мягкие слова (нечкә сүзләр) Твердые слова (калын сүзләр)

шәһәр туган

иртә акча

Әлмәт Казан

бүләк урам

изге бала

өстәл урындык

■ Прочитайте и переведите текст

Дата добавления: 2014-12-27